بىز  ياشلار دەل ئابدۇراخمان ئەپەندىدەك ئۇستازلارغا مۇشۇنداق ئىسىل  ماقالىلارغا مۇھتاج .

    مىنىڭ قىزىممۇ 2010-يىللىق ئوقۇش مەۋسۈمىدە ئوقۇشقا كىرگەن.قېرىشقاندەك شۇ يىلدىن باشلاپ  بارلىق دەرىسلەر خەنزۇ تىلىدا ئۆتۈلىدىغان بوپتۇ. شۇنىڭ بىلەن قىزىمنى ئانا تىلىدا دەرىس ئۆتۈلىدىغان مەكتەپلەرگە بىرەي دەپ ناھىيە ئەتراپىغا يېقىن يېزا مەكتەپلىرىنى ئۇقۇشقان بولساممۇ شۇ مەكتەپلەرگىمۇ ھەممە دەرىسنى خەنزۇ تىلىدا ئۆتۈلىدىغانلىق توغىرىسىدا ئۇختۇرۇش چۈشكەنلىكىنى ئاڭلاپ ئامالسىز  يەنە شۇ ئۆز تەۋەلىكىمىزدىكى مەكتەپكە بېرىشكە مەجبۇر بولدۇم.مەكتەپكە بەرگەندىن كېيىن قىزىممۇ باشقا بالىلار بىلەن بىرقاتاردا نەچچە قېتىم سىنىپ ئالماشتى،بۆلىندى،مۇئەللىملىرىمۇ نەچچە قېتىم ئالماشتى. بەزى كۈنلىرى تاپشۇرۇقلىرى تۈگىمەي سائەت 10 بولۇپ كىتەتتى. ئۇيقۇم كىلىپ كەتتى دەيتى ،ئۇخلاڭ دىسەم ،تاپشۇرۇقنى ئىشلەپ بولالمىسام مۇئەللىم  ئۇرىدۇ، دەيتى.سىزنى ئۇردىمۇ دىسەم ،ياق مىنى ئۇرمىدى،لىكىن بەزى بالىلارنى ئۇرىدۇ دەيتى.  مەن قىزىمغا،ئۇخلاڭ ،ئىشلەپ بولالمىغاننى  مۇئەللىمگە ئۇيقۇم كىلىپ كېتىپ ئىشلەپ بولالمىدىم  دەڭ. ئەگەر يەنە سىزنى ئۇرسا  مەن بېرىپ مۇئەللىمنى ئۇرىمەن، سىز قورقماڭ دىسەم شۇنىڭ بىلەن قىزىم ئاستا ئۇخلايتى،كەچتە مەكتەپتىن كەلگەندە  قىزىمدىن ،مۇئەللىم ئۇردىمۇ دەپ سورىسام ،ئۇرمىدى دەيتى. مۇشۇنداق قىلىپ قىزىمنى تاپشۇرۇق قورقۇنچىدىن قۇتۇلدۇراتتىم.( ئەمەلىيەتتە ئالدىراپ مۇئەللىمنى ئۇرغىلى بولمايدۇ-دە،لىكىن راستىنلا شۇنداق مۇئەللىم ئۇرۇپ قالسا  ئومۇميۈزلۈك خەنزۇ تىلى ئۇقۇتۇشقا بولغان نارازىلىقىمدا مەكتەپكە بېرىپ مۇئەللىم،سىنىپ مۇدىرى ۋە مەكتەپ مۇدىرى بىلەن قاتتىق دىيىشىش توغرىسىدا ئاللىقاچان ئىدىيەدە تەييارلىق كۆرۈپ قۇيغان ئىدىم).
     قىزىم بەزىدە دادا بۇ نىمە دىگەن گەپ دەپ بەزى خەنزۇچە  ئادەم تىللىغان ئەپسانى گەپلەرنى كۆتۈرۈپ كىلەتتى.كىم شۇنداق دەيدۇ دىسەم ،مۇئەللىم بەزى گەپ ئاڭلىمايدىغان ئوغۇل بالىلارنى ئاشۇنداق تىللايدۇ دەيتى. مەن بۇ گەپلەرنى مۇئەللىم بىزگە ئۆگەتمىگەن دەپ  قۇتۇلاتتىم. ئەشۇ بالىلارنىڭ ئاتا –ئانىسى  بۇ ئەھۋالنى مەكتەپ رەھبەرلىرىگە ئىنكاس قىلىشى كىرەك.
  بۇ يىل كىرگەندىن بۇيان بىر قېتىم  ئاتا ئانىلار يىغىنىغا ،ئىككى قېتىم ئوچۇق دەرىسكە قاتناشتىم. ئانا تىل-ئەدەبىيات دەرىسى بۇ يىل مەكتەپلەرگە قايتىپ كەلگەن ھەم ئالدىنقى ئوقۇش يىلىدا ئېلىپبە ئوقۇمىغان بولغاچقا كۆپ ساندىكى ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرىس ۋاقتىدىكى ئىنكاسى ئىنتايىن ناچار بولدى. مەن قىزىمغا باشلانغۇچ مەكتەپكە كىرىشتىن بورۇن ئېلىپبەنى تولۇق ئۆگىتىپ توغرا قىلغانلىقىمنى ھىس قىلدىم.
خەنزۇ تىل –ئەدەبىيات دەرىسىدىمۇ نۇرغۇن بالىلارنىڭ ئەھۋالى ئىنتايىن  ناچار  ئىكەن.مەن شۇندىلا قاتتىق ھەسرەتلەندىم.ھەي بالىلار،يا ئانا تىلىڭدا نەتىجەڭ بولمىسا ،يا  خەنزۇ تىلىدا   نەتىجەڭ بولمىسا  ئاقىۋىتىڭ قانداق بولار ،بۇ ئاقىۋەتكە كىم ئىگە بولار .ئاتا ئانىلارمۇ؟ مەكتەپمۇ؟ ياكى ھۆكۈمەتمۇ؟ بىر كۈنلەردە ھۆكۈمەت بىزدىن،بالىلىرىمىزدىن كەچۈرۈم سورايدىغان ھالغا چۈشۈپ قالارمۇ؟ مەن شۇنداق ئاجىز بىر نىدا قىلمەنكى ئەي ئاتا- ئانىلار بالىلىرىڭلارغا ھەر ئىككى تىلنى ئۆگىتىش ئىقتىدارىڭلار بولمىسا ئۇيغۇر تىلىنى بولسىمۇ ئۆگىتىپ قويۇڭلار! شۇنچىلىك بولسىمۇ قىلساڭلار كەلگۈسىدە بالىلىرىڭلارنىڭ ئالىدىدا  جاۋاپ بەرمىكىڭلار ئاسان بولىدۇ. بالىلىرىڭلار خەنزۇ تلىنى بىلمىسىمۇ يەنىلا شۇ ئۇيغۇر تىلىدا  جېنىنى گۈلدەك جان ئېتىپ كىتەلەيدۇ. ھەقىقەت شۇ –مەنبەسىدىن ئايرىلمىغان سۇ دۆڭگە قاراپمۇ ئاقالايدۇ.
مەن قىزىمنىڭ تەپەككۇر ئىقتىدارىنىڭ يىتىلىشىنىڭ چالا بولۇپ قالماسلىقى ئۈچۈن كىتاپخانىلاردىن ئۇيغۇر تىلىدىكى ماتىماتىكا ۋە ئۇيغۇرچە-خەنزۇچە قوش تىلدىكى ماتىماتىكا مەشىقلىرىنى ئەكىلىپ قىزىمنىڭ ئۆيگە قايىتقاندىكى مەشىقىگە ئۇرۇنلاشتۇردۇم. بىللە تەھلىل قىلىپ ئىشلەيمىز. ئەمەلى قوللىنىلىدىغان خەنزۇ تىلى دەرىسلىكى دىگەن كىتاپنى سېتىۋېلىپ خەنزۇ تلىنى نۆلدىن باشلاپ ئۆيدە بىللە ئۆگىنىۋاتىمىز.چۈنكى قىزىمنىڭ بارلىق دەرىسلىكلىرى خەنزۇچە بولۇپ  كەتكەندىن كېيىن  بالامغا يىتەكچىلىك قىلىش ئۈچۈن خەنزۇ تىلىنى پىششىقلاپ ئۆگىنىشكە مەجبۇر بولدۇم.قىزىممۇ ھەم خەنزۇچە تىل ئەدەبىيات دەرىسلىكىدىكى تېكىستلەرنى شۇنداق راۋان ئوقۇپ بەرگەن بىلەنمۇ لىكىن شۇ ئوقۇغانلىرىنىڭ ئانا تىلىدا نىمە مەنا ئىپادىلەيدىغانلىقىنى بىلمەيدۇ.شۇڭا مەن قىزىمغا سىز ئۆگەنگەن خەنزۇ تلىنىڭ ئانا تىلىدا نىمە مەنا ئىپادىلەيدىغانلىقىنى بىلىشىڭىز ۋە ئانا تىلىڭىزدا ئۇنى راۋان ،توغرا ،چۈشىنىشلىك قىلىپ  تەسۋىرلەپ  بېرىشىڭىز كىرەك.ئاندى سىز خەنزۇ تىلىنى ھەقىقى ئۆگىنىش مەقسىتىڭزگە يىتەلەيسىز  دەپ قىزىمنىڭ ئىدىيىسىنى توغىرىلاپ تۇرىمەن.

مۇ ئادىرىستىكى يازمىنى تولۇق ئۇقۇپ چىقسىڭىز نىمە ئۈچۈن خەنزۇ  تىلى مائارىپىنىڭ كۈچىيىش  سەۋەبىنى ئاز تولا چۈشىنىپ قالارسىز.
  شىياڭگاڭ سۇمرۇغ تورى
http://blog.ifeng.com/article/13359487.html

     ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ، ھۆرمەتلىك ئۇستاز ئابدۇراخمان ئابدۇرېھىم ئەپەندى!
بۇ يازمىڭىزنى ئوقۇپ ناھايىتى خوش بولدۇم.ھەقىقەتەن ئاساسىي تېمىنى ناھايىتى چۈشىنىشلىك، قايىل قىلارلىق ھالدا چۈشەندۈرۈپسىز،     ماقالىڭىىزنى بىر قىسىم مائارىپ تارمىقىدىكى باشقۇرغۇچى خادىملار  قايتا-قايتا ئوقۇپ  ياخشى ھەزىم قىلىپ كاللىسىنى چايقىۋېتىپ ئىش كۆرسە بولغىدەك .....
   سىزگە كۆپتىن كۆپ رەخمەت، تېنىڭىزگە سالامەتلىك،ئىشلىرىڭىزغا ئۇتۇق تىلەيمەن،ئۆمرىڭىز ئۇزۇن بولسۇن!

نادىر تېمېلىرىڭىز  باغداشتا چىچەكلەپ مېۋە بەرگەي

مېنىڭمۇ بۇ ھەقتە ئاز-تولا بىر نەرسە دىگۈم كېلىپ قالدى.چۈنكى ئاكامنىڭ قىزىمۇ دەل موشۇ قوش تىللىق ئوقۇتۇشنىڭ <<قۇربانى>>.ھەر قېتىم دەم ئېلىشتا ئاكامنىڭ ئۆيىگە بارسام قىزى كىتاپ-دەپتەرلىرىنى ئالدىمغا كۆتىرىپ كېلىپ ئولتۇرىۋالىدۇ.ئاكاممۇ بىز  ئازراقمۇ ياردەم قىلالمايمىز،ھەممە نىمىسى خەنزۇچە ،يا بىز ئوقۇيالمىساق،يا بالا ئۆزى ئوقۇپ چۈشىنەلمىسە قانداق قىلساق بولىدىكىنتاڭ دەيدۇ.دىمىسىمۇ ئاكاممۇ،ئايالىمۇ باشلانغۇچنى پۈتتۈرۈپلا ئوقۇشتىن توختاپ قالغانلاردىن.بەزىدە مەنمۇ ئاكامنىڭ قىزىغا بەزى مەسىلىلەرنى قانداق چۈشەندۈرۈشنى بىلەلمەي قالىمەن.بۇ بەلكىم بىر مېنىڭ ئاكامنىڭ ئۆيىدىكىلا ئەھۋال بولمىسا كېرەك.قانچىلىغان مېنىڭ ئاكامدەك ئەھۋالغا دۈچ كەلگەن ئائىلىلەر بار،ئۇلار قانداق قىلىۋاتىدۇ؟بۇنىڭغا بىر نىمە دىمەك تەس.
ھۆرمەتلىك ئابدۇراخمان ئاكا،قارىسام سىز 17-قەۋەتتىكى مۇتەللىپنىڭ سۇئالىغا جاۋاپ بەرمەپسىز.مېنىڭ سىزنىڭ جاۋابىڭىزنى ئاڭلاپ باققۇم بار.بەلكىم سىزنىڭ جاۋابىڭىزغا تەشنا بولىۋاتقانلار پەقەت مەنلا ئەمەستۇرمەن.بۇ بىر ئەۋلات بالىلارنىڭ تەقدىرى زادى قانداق بولار؟ئۆز ئانا تىلىدىكى دەرسنى تولۇق ھەزىم قىلىپ كېتەلمەيۋاتقان بالىلار <<قوش تىللىق ئوقۇتۇش>>نىڭ قۇربانىغا ئايلىنارمۇ  ياكى....  جاۋابىڭىزغا تەشنامەن

ئابدۇراخمان ئاكىدەك ئۇستازلارنىڭ كوپلىكىگە ئىشىنىمەن . ئەمما سىزدەك يۈرىكىدىكىنى دادىل ئوتتۇرىغا قويالماي ، بۇقتۇرمىلىق ئىچىدە ياشاۋاتقان ئۇستازلارغا ئېچىنىمەن . دۆلىتىمىز قانۇن تۈزۈم دۆلىتى . شۇنداق بولغانكەن قانۇن تۈزۈم دائىرىسىدە توغرا پىكىرىلىرىمىزنى دادىل ئوتتۇرىغا قويۇپ ، ئوقۇ - ئوقۇتۇش ئىشلىرىمىزدا يېڭى نەتىجىلەرنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن زامانىۋىلىق بىلەن ئەنئەنىنى زىچ بىرلەشتۈرۈپ ، ئانا تىلدا پىششىق ، كۆپ خىل تىلغا ماھىر ، ۋەتەن خەلققە ياراملىق ئىز باسارلارنى يىتىشتۈرۈش ئۈچۈن ئىزدىنىشىمىزگە توغرا كىلىدىكەن . ئابدۇراخمان ئاكا تىرىشچانلىقىڭىزغا رەھمەت ، ئۆمرىڭىز ئۇزۇن ، تىنىڭىز سالامەت ، تۇرمۇشىڭىز خاتىرجەم بولسۇن . ۋەتەن ، مىللەت سىزگە ۋە سىزدەك ئىزدەنگۈچىلەرگە رەھمەت ئېيىتقۇسى .

ئانا تىل بالىغا نۆل يېشىدىن باشلاپ ئاتا-ئانىسىنىڭ، قېرىنداشلىرىنىڭ تىلىدىن ئۈگۈتىلىدۇ.  يەسلىگە كىرگىچە، مەكتەپكە كىرگىچە بىر نەچچە يىل ئۆتىدۇ. بۇ جەرياندا بالا ئانا تىلغا ئىگە بۇلىدۇ.  يۇقۇرقى بىر قىسىم تورداشلارنىڭ ئىنكاسىدا بالىلارنىڭ تەتۈر قىينىلىش ئەھۋالى ئېيتىلىپتۇ. مانا بۇ قوش تىل مائارىپىنى تەتقىق قىلىشنىڭ زۆرۈرلىگىنى چۈشەندۈرۈپ بىرىدۇ.
جوڭگۇچىلىقتا خەنزۇ تىلىنى ئۆگۈتۈش ھەم خەنزۇ تىلىنى بىلىش كېرەك. ئەمما ئۇيغۇر مائارىپى نۇقتىسىدىن چىققاندا، ئۇيغۇر تىلى، ئۇيغۇرلارنىڭ ئىدىيە-قىممەت ئېڭى، ئۇيغۇر پىسخىكىسى، ئۇيغۇر ئۆرۈپ-ئادەتلىرى، ئۇيغۇر مەدىنىيەت تەرەققىيات ئەھۋالى مەكتەپلەردە ئوقۇغۇچىلارغا ئۆتۈلۈشى كېرەك.

ھازىرىقى بۇ  ئوقۇتۇش تۇزىمىنى مەن چورت قوللىمايمەن . چۇنكى باشلانغۇچنىڭ ھازىرقى 80%ئوقۇغۇچىسدىن سورىسا مەيلى ئويغۇرچە ياكى خەنزوچە بولسۇن يېرىم بەت بىر نەرسە يازالمايدۇ........

يەنە بىر قېتىم ئوقىسام تېخىمۇ ياخشى چۈشەنگۈدەكمەن!

كىم تاپقاندۇ مۇشۇ قوش تىل دىگەننى ، پەقەت خەنزۇ تىلىدا ئالاقە قىلالىسىلا بولمىدىمۇ، نىمە دەپ تەبىئى پەن دەرسلىكلىرىنى خەنزۇ تىلىدا ئۆتىدۇ، بالىلىرىمىز ئۆز تىلىدىمۇ ئاران چۈشۈنۈپ مېڭىۋاتسا خەنزۇ تىلىدا قانچىلىك چۈشىنەر؟ ئەڭ ياخشىسى بالامنى ئۆزەملا  تەربىيلىسەم بولغىدەك ، ياراملىق ئادەم بولسىلا بولدىغۇ........

    ئابدۇراخمان ئەپەندىگە رەھمەت.
双=汉 又字旁变成了三点水    قوش دېگەن سۆز خەن دېگەن سۆزگە ئالمىشىپ قالدى.
2015- يىلىدىن كېيىن بارلىق دەرىسلىكلەر خەنزۇ تىلىدا ئۆتىلىدۇ. بۇ خاتالاشمىغان بولسام «مائارىپ مىنىستىرلىكىنىڭ قوشتىل ھەققىدىكى ھۆججەت» نىڭ ئاساسى روھى. مەكتەپتە بىزگە بۇ ھۆججەتنى ئوقۇپ بەردى. ھازىر بىز تەبىئى پەنلەرنى خەنزۇ تىلىدا ئۆتىۋاتىمىز. بۇيىلدىن باشلاپ ئىجدىمائىي پەنلەرنى خەنزۇ تىلىدا ئۆتىشنى باشلىدۇق.