قېرىندىشم ئاتېللا، سىزنىڭ بۇ تېمىدا ئىزدەنگىىنىڭىز ياخشى ئىشكەن. ئەمدى يەنە بىر نۇقتىدىن چىقىپ ئاشۇ تەبئىي زىيالىلىرىدا نمە كەم بولۇۋاتىدۇ، ئۇلار نېمىنى نېمە قىلىش ۋە كىمگە خىزمەت قىلىش بەدلىگە شۇ شەرەپكە ئېرشىۋاتىدۇ؟ دېگەنلەرنىمۇ ئويلىشدىغان يەرگە يەتتى. مەن بىر تۈركۈم تەبئىي پەن زىيلاليلىرىدىن تولىمۇ ئۈمىدسىز. مەن كۆرگەن بىر قىسىم تەبئىي پەن زىياللىرى(ھەممىسى ئەمەس) شۇنچىلىك غۇرۇرسىز، مىللىي تۇيغۇسى شۇنچلىك ئاجىز؛ ھەتتا بەزىلىرى «ئۇيغۇردەك بۇنداق رودىپاي مىللەت يوقىلىشى كېرەك» دەپمۇ قارايدۇ.
مەنمۇ بۇرۇن سىزدەك ئويلايتتىم، «تەبئىي پەنگە يۈزلەنسەك چوڭ ئشىلار ھەل بولىدۇ» دەپ بالىلارچە ئويلايتتىم. كېيىن بىلسەم، تەبئىي پەنچىلەر بازىس ئۈچۈن بەكرەك خىزمەت قىلىدىكەن.رايونىمىزدىكى تەبئىي پەن زىيالىلىرى تېخىمۇ شۇنداق. مەن «تەبئىي پەن زىياليلىرىغا تەنقىد» دېگەن تېمىدا بىر نەرسە يازماقچى بولۇپ ھېچ ۋاقىت چىقرالمايۋاتىمەن.
ئۇيغۇرلاردا ئەمدى تەبئىي پەن خوراپاتلىقىمۇ خېلى ئاۋۇپ قالدى.بۇ خۇراپاتلىقنى تۇنجى بولۇپ ئەخمەتجان ئسىمايىل ئۆزىنىڭ بىر كىتابىدا باشلاپ بەرگەن. ئۇ قاراشلار شۇنچلىك گۆدەككى، ئەگەر شۇ قەلەمكەش ئۇستقۇرۇلما بىلەن بازىسنىڭ ۋە ئۇنىڭ ئۈچۈن خىزمەت قىلىدىغان تەبئىي پەننىڭ رولىنى پەن جەمئىيەتشۇناسلىقى نۇقتىسىدىن چۈشەنگىنىدە ئىدى، ئاشۇ گەپلىرىدىن خېجىلمۇ بولۇپ قالار ئىدى.
قېرىنداشلىرىمىزنىڭ ئاشۇ تەبئىي پەنچىلەرنىڭ كىم ئۈچۈن قانچلىك خىزمەت قىلۋاتقانلىقىنى ئويلىشدىغان ۋاقتى كەلدى.يوقمىكىن دېسەك، شۇنچە جىق زىيالىلىلار باركەن.ئۇلار تۆۋەندىكىدەك ئشىلارنى كۆرمەسكە سېلىش بەدىلىگە شۇنداق قالپاقنى كيىدۇ.تاشپولاتتەك ئادەملەرنىڭ قولىدىن ئەسلى توسۇش كېلىدۇ تۆۋەندىكى ئشىلارنى، لېكىن ئۇلار قىلمايدۇ. ئۇلارغا مەنپەئەت، مەنپەئەت ۋە يەنە مەنپەئەتلا كېرەك. يەنە بىر ئوقۇيلى مۇنۇ تېمىنى:
./read.php?tid=5371 مۇشۇ تېمىنى يازغۇچە ئابدۇرىھېم ئۆتكۈرنىڭ تەرجىمالىنى ياكى ئابدۇشۈكۈر مەمتىمىىننىڭ تەرجىھالىنى يازسىڭىزمۇ بوپتىكەن. سىز گېپىمنىڭ تېگىگە يېتىش ئۈچۈن توختى مۇزارت بىلەن تاشپولات تېيىپنىڭ تەقدىرىنى، ئۆركىشى بىلەن ئەسقەر ھەمدۇللانىڭ تەقدىرىنى سېىلشتۇرۇپ بېقىڭ. كۆپىنچە ھاللاردا سېلشىتۇرۇش بىزگە ئۆزىمىز خاتا بىلىۋالغان نۇقتىلارنى ئېسىمىزگە سالىدۇ.
بۇ تېمىنى يەنە بىر ئوقۇيلى.
./read.php?tid=5371مېنىڭ يۇقىرىقى تەنقىدي پىكرىم تېما يازغۇچىغا ياكى ياخشى ئشىلارنى قىلۋاتقان ئەركىنكام قاتارلىق تەبئىي پەن زىيالىرىغا قارىتىلمايدۇ. ھەم بۇ ئارقىلىق تەبئىي پەن زىيالىرى بىلەن ئىجتىمائىي پەن زىيالىرى ئارىسدا چۈشنىشمەسلىك پەيدا قىلغۇممۇ يوق. بىراق، بەزى مەسلىلەر ئادەمنى ئېچىندۇرىدۇ.
يەنە بىرسى بۇ ھەقتىكى ئەمگەكنى يۈسۈپ ناسىر ۋە مۇختەر مۇھەممەت ئشىلەپ بولغان. سىزنىڭ بۇ ئەمگىكىڭىز مېجىت ناسىرىنىڭ كىتابىدىن ئېلىنغانمۇ ياكى باشقا يەردىنمۇ؟ مەنبەسىنى ئېنىق ئەسكەرتمسىڭىز، بۇنداق ئىلمىي ئشىلاردا ياخشى بولمايدۇ.ئەگەر يەنە مېجىىت ناسىرنىڭ كىتابىىنىڭ قېلىپى بويىچە ماڭسا بۇنداق تەكرار ئەمگەكنى قىلغاندىن قىلمىغان ۋە شۇ زېھىننى باشقا يەرگە ئشىلەتكەن ياخشى.
قانداق بىلىمنىڭ قانداق ئېھىتياج ۋە قانداق مەنپەئەت ئۈچۈن خىزمەت قىلدىغانلىقى بۈيۈك گرمان مۇتەپەپپەككۇرى خابېرماسنىڭ«بىلىم ۋە ئىنساننىڭ مەنپەئىتى» دېگەن كىتابىدا ئېنىق يېزىلغان. خەنزۇچىسى بار بولۇشى چوقۇم. تېپىپ ئوقۇپ باقسىڭىز مېنىڭ نېمشىقا بۇنداق تەنقىدي پىكىر بەرگىنمىنى تېخىمۇ ياخشى چۈشنىشىڭىز مۇمكىن.