( جياڭ جيېشىنىڭ ئىككىنچى خوتۇنى چېن جېرۇنىڭ ئەسلىمىسىدىن )

     جياڭ جيېشى دېگەن بۇ ئىسىم 20 -ئەسىرنىڭ ئالدىنقى يېرىمىدا جۇڭگو چوڭ قۇرۇقلىقىدا ، ئۇنىڭدىن كېيىن تەيۋەندە كىشىلەرنىڭ ئەقلى يەتمەيدىغان " چۆچەك " بولۇپ قالغان بولسا ، ھازىر بۇ "چۆچەك" ئۇنى تارىختىن غولىتىۋەتمەكچى بولغان بىر ئايالنىڭ ئەسلىمىسىدە بىردىنلا بىت - چىت قىلىنغان .
      "جياڭ جيېشىنىڭ مەخپىي تارىخى ۋە ئۇنىڭ ئىككىنچى خوتۇنى چېن جېرۇنىڭ ئەسلىمىسى" دېگەن كىتاب ئامېرىكىدا نەشىر قىلىنغان . چېن جېرۇ ئۆزىنىڭ ئەسلىمىسىدە جياڭ جيېشىنى مەنمەنىچى ، ئۆكتەم ، خاپىغان ، ھوقۇق ئۈچۈن ھەرقانداق ئىشنى قىلىشتىن يانمايدىغان ، ھەتتاكى قەسەم ئىچىپ تۇرۇپ ئالغان خوتۇنىغىمۇ ھەر قانداق يامانلىق قىلىشتىن يانمايدىغان ئادەم ئىدى ، دەپ تەسۋىرلىگەن .




       جياڭ جيېشى ۋە خوتۇنى چېن جېرۇ

       چېن جېرۇ كېيىن شياڭگاڭدا ئولتۇراقلىشىپ قالغان بولۇپ ، ئۇنىڭ بىر نەۋرىسى شۇ يەردە سودىگەر ئىكەن . بىر قانچە ئون يىلدىن بۇيان جياڭ جەمەتى ۋە گومىنداڭ جياڭ جيېشىنىڭ ئىككىنچى قېتىملىق نىكاھى توغرىسىدا زادى ئېغىز ئاچمىغان .
       1927 - يىل جياڭ جيېشى چېن جېرۇنى يېنىدىن ئايرىۋەتكەندىن كېيىن ، چېن جېرۇنىڭ بارلىقى گومىنداڭنىڭ پۈتكۈل رەسمى خاتىرىسىدىن يوقىلىپ كەتكەن . جياڭ جيېشىنىڭ بۇنىڭدىكى مەقسىدى سۇڭ مېيلىڭنى قوغلىشىش بولۇپ ، بۇنىڭ بىلەن جۇڭگونى مونوپول قىلىش چۈشىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇشتىن ئىبارەت .
      جياڭ جېشى سۇڭ ئائىلىسىگە كۈيۇغۇل بولۇش ئۈچۈن چېن جېرۇغا قىلغان ۋەدىسىگىمۇ ئەمەل قىلمىغان .
      ئەينى چاغدا جياڭ جيېشى چېن جېرۇغا نۇرغۇن چىرايلىق سۆزلەرنى قىلىپ ، بەش يىلدىن كېيىن چېن جېرۇنىڭ قېشىغا قايتىپ كېلىدۇ . ئۇنىڭدىن كېيىن جياڭ جيېشى چېن جېرۇنى ئامېرىكىغا ئوقۇشقا ئىۋەتىۋېتىدۇ . چېن جېرۇ ئەمدىلا كالفورنىيىگە بېرىشىغا جياڭ جيېشى ئاخبارات ساھەسىگە ئوچۇق _ ئاشكارا ھالدا چېن جېرۇ بىلەن نىكاھ مۇناسىۋىتىنىڭ يوقلىقىنى جاكارلايدۇ .
      ئۇنىڭدىن كېيىن جياڭ جيېشى سۇڭ مېيلىڭ بىلەن توي قىلغانلىقىنى جاكارلايدۇ . سۇڭ مېيلىڭ بىلەن بولغان توي جياڭ جيېشىنى جۇڭگو ئىنقىلابىنىڭ ئالەمدىن ئۆتكەن رەھبىرى سۇڭ جۇڭشەننىڭ پايدىسىغا ئېرىشتۈرگەن بولسىمۇ لېكىن تېخىمۇ مۇھىمى سۇڭ مېيلىڭنىڭ ئاچىسىنىڭ ئېرى كۇڭ شاڭشى ئارقىلىق شاڭخەيدىكى مالىيە ساھەسىدىكىلەرنىڭ قوللىشىنى قولغا كەلتۈرىۋالىدۇ . چېن جېرۇنىڭ ئەسلىمىسىدە ئېيتىلىشىچە ، جياڭ جيېشى بىلەن سۇڭ مېيلىڭنىڭ توينى كۇڭ خانىم قوراشتۇرغانىكەن . چېن جېرۇ ئامېرىكىغا  بارغاندا 23 ياش بولۇپ ، ئۇ 15 يېشىدىلا جياڭ جيېشى بىلەن توي قىلغان . ئەينى چاغدا جياڭ جيېشى 34 ياشتا ئىكەن . چېن جېرۇ كېين شاڭخەيگە كېلىپ ، ئىسىم - فامىلىسىنى ئۆزگەرتىپ بېقىۋالغان قىزى ۋە ئۇنىڭ ئاپىسى بىلەن بىرگە تۇرىدۇ . 1962 - يىلى جۇئېنلەي زۇڭلىنىڭ ياردىمى بىلەن شياڭگاڭغا بېرىپ ئولتۇراقلىشىدۇ . ئۇ جياڭ جيېشىدىن ئاجراشقاندىن كېيىن پەقەت توي قىلمايدۇ .
 
                 ئىنتايىن قېيىن ئەھۋالدا قېلىپ ئەسلىمە يېزىش
 
      چېن جېرۇ 60 -يىللاردىن باشلاپلا ئەسلىمە يېزىشقا باشلىغان بولۇپ ، ئەينى چاغدا ئۇنىڭ شياڭگاڭدىكى تۇرمۇشى مۈشكۈل ئىدى . ئەنە شۇنداق ئەھۋالدا جياڭ جيېشى ۋەدىسىدە تۇرمىغانلىغىنى ئەيىپلىمەكتىن باشقا چارە بولمايدۇ . چۈنكى جياڭ جيېشى ئۇنىڭغا ھېچقانداق ئىقتىسادى ياردەم قىلمايدۇ .
      لېكىن تەيۋەن گومىنداڭ ھۆكۆمىتى بۇ ئىشنى بىلىپ قالغاندىن كېيىن ئۇ كىتابنى چىقىرىشنى چەكلەيدۇ . چېن جېرۇنىڭ ئامېرىكىدىكى ۋاكالەتچىسى بىلەن نەشىرىيات سودىگىرى زوراۋانلىققا ۋە ئىسلاشلارغا دۈچ كېلىدۇ . چېن جېرۇنىڭ چوڭ قۇرۇقلۇقتىكى تۇققانلىرى چېن جېرۇدىن كەلگەن خەتنى تاپشۇرۇېلىپ ، ئۇنىڭ قەستكە ئۇچىراش خەۋىپىنىڭ بارلىقىنى بىلىدۇ .
      چېن جېرۇ ئۆزىنىڭ ھاياتى بىخەتەرلىكىنى ئويلاپ ئۇ ئەسلىمىنى نەشىر قىلدۇرۇشنى توختۇتۇش قارارىغا كېلىدۇ . جياڭ جيېشى چېن جېرۇغا شياڭگاڭدىن بىر يۈرۈش ئۆي ئېلىپ بېرىدۇ .
       1989 - يىلى بىر جۇڭگولۇق ئوقۇغۇچى چېن جېرۇنىڭ بارلىق كەچۈرمىشلىرىنى بايقاپ قالىدۇ . ئۇ ئوقۇغۇچى بۇنى ئامېرىكىنىڭ كالفورنىيە شىتاتىدىكى ستانفور داشۆسىنىڭ تەتقىقات مەركىزىدە چېن جېرۇ قول يازمىسىنىڭ سۈرەتكە ئېلىنىپ كۆپەيتىلگەن نۇسخىسىدىن بايقىغان بولۇپ ، ئۇنىڭ بۇ بايقىشى ئامېرىكىنىڭ ئىلوۋي داشۆسىدىكى تارىخچى ۋە ئاسىيا ئىشلىرىنى تەتقىق قىلغۇچى پروفېسور لۇ ئەيدى ئىسىمدىننى ئەسلىمىنى نەشىر قىلىش ئىمكانىيىتىگە ئىگە قىلىدۇ . ئۇ كىشى بۇ كىتابنى تەھرىرلەيدۇ ۋە ئۇنىڭغا كىرىش سۆز يازىدۇ .
       ( داۋامى بار )  

داۋامىغا تەقەززابىز  ، ئەجرىڭىزگە رەھمەت ...

       
 چېن جېرۇ ئۆزىنىڭ جالاپ ئىكەنلىكىنى ئىنكار قىلغان . چېبن جېرۇنىڭ نەۋرىسى جاۋ جىچىڭنىڭ ئەسلەپ بېرىشىچە ، چېن جېرۇنىڭ ئەسلىمە يېزىشنى باشلىغان ۋاقتى 50 -يىللار بولۇپ ، ئەينى چاغدا چوڭ قۇرۇقلۇڭ جياڭ جيېشىغا ئائىت بىر كىتاب نەشىر قىلغان . كىتابتا چېن جېرۇ جالاپ دېيىلگەن . چاۋشيەن ئۇرۇشى ۋە جۇڭگو چوڭ قۇرۇقلىقىنىڭ تاشقى دۇنيا بىلەن ئايرىلىپ كېتىش تۈپەيلىدىن ، چېن جېرۇ ئەسلىمە يېزىش پىلانىدىن ۋاز كەچكەن . كېيىن شياڭگاڭغا بېرىپ ئولتۇراقلاشقاندىن كېيىنلا ئۆز پىلانىغا تۇتۇش قىلغان .
       چېن جېرۇنىڭ ئېيتىشىچە ، جياڭ جيېشى ئۇنىڭغا كۆيۈپ قالغان چاغدا بىرىنچى خوتۇنى ماۋمۇمىي بىلەن توي قىلىپ بولغان ھەمدە يەنە بىر كىچىك خوتۇنىمۇ بولغان .
       « بىر ئادەمنىڭ مۇھەببىتى ئۇنىڭ شۇ مۇھەببەتكە قوشقان تۆھپىسى بىلەن ئۆلچىنىدۇ » جياڭ جيېشى چېن جېرۇ بىلەن شېرىن ئاي ئۆتكۈزگەن جەرياندىمۇ ، تولىمۇ كەسكىن ھالدا بۇ سۆزنى قىلغان . ئۇ ھەتتا ئۆزىنىڭ بىر بارمىقىنى كېسىپ ، چېن جېرۇغا بولغان مۇھەببىتىنى ئىپادىلىمەكچى بولغان . كېيىن جياڭ جيېشى شىمالى ئالدىنقى سەپكە كەتكەن . ئالدىنقى سەپكە بارغاندىن كېيىنمۇ چېن جېرۇغا مۇھەببەت خەتلىرىنى ئۈزۈلدۈرمەي يېزىپ تۇرغان .
       ئۇلار 1921 - يىلى شاڭخەيدە توي قىلغان بولۇپ ، جياڭ جيېشى ئۇ چاغدا بۇرۇنقى جۆرىسى ماۋ فامىللىك بىلەن ئاجراشقان بولسىمۇ ، بىراق ئۇ ئايال يەنىلا « بىرىنچى خانىم » لىق ئورنىنى ساقلاپ قېلىۋەرگەن .
       جياڭ جيېشىدا جىنسى كىسەللىك بولغىنى ئۈچۈن چېن جېرۇ بىلەن يەتتە يىل ئۆي تۇتۇپمۇ پەرزەنت كۆرمىگەن .
       جياڭ جيېشىنىڭ  چېن جېرۇدىن پەرزەنت كۆرمەسلىكىگە ، ئۇنىڭ شاڭخەيدىكى پاھىشخانىدا سۆزنەك كىسىلىنى يۇقتۇرىۋېلىپ پەرزەنت كۆرۈش ئىقتىدارىنى يوقاتقانلىقى سەۋەپچى بولغان .
       چېن جېرۇنىڭ بېقىۋالغان قىزى چېن سىشىڭ 70 -يىللاردا ئوغۇللىرى جاۋ جىچىڭ چاۋ جىچىڭ خوتۇنى چىڭ نى ئېلىپ شياڭگاڭغا كەلگەن . چاۋ جىچىڭ چېن جېرۇ 1962 - يىلى شاڭخەيدىن شياڭگاڭغا بېرىپ ئولتۇراقلاشقاندا ئۇنىڭ بىلەن ئاخىرقى قېتىم كۆرۈشكەن . ئۇنىڭ ئېيتىشىچە جياڭ جيېشى چوڭ قۇرۇقلۇقتا مەغلۇپ بولۇپ تەيۋەنگە چېكىنىدىغان چاغدا جياڭ جىڭگوغا چېن جېرۇنى تەيۋەنگە بىرگە ئېلىپ كېتىشنى ئېيتقان بولسىمۇ چېن جېرۇ رەت قىلغان .
       چاۋ جىچىڭنىڭ ئەسلىشىچە ، ئۇ كىچىك چېغىدا جياڭ جيېشىنىڭ جۇڭگو چوڭ قۇرۇقلىقىغا قايتىپ بېرىشىنى ئارزۇ قىلغان . كېيىن ئۇنىڭ ئانىسى چوڭ ئانىسىنىڭ ئىشىنى ئېيتىپ بەرگەندىن كېيىنلا جياڭ جيېشىغا ئۆچ بولۇپ كەتكەن . چاۋ جىچىڭ : « مەن ھازىر توي قىلىپ ، خوتۇنۇمنىڭ مۇھەببىتىنى چوڭقۇر چۈشەندىم . شۇنداقلا چوڭ ئانامنىمۇ چۈشەندىم » دېگەن .
مەدەنىيەت زور ئىنقىلابىدا چېن فامىللىك ئاكا - ئۇكىلار چۇڭ ئانىسىنىڭ توي قىلغان چاغدىكى نۇرغۇن سۈرەت ، خەت _ چەك ۋە ئىسپاتلارنى بايقىغان . ئۇلار قىزىل قوغدىغۇچىلارنىڭ كۆرۈپ قېلىشىدىن ئەنسىرەپ ، ئۇ نەرسىلەرنىڭ ھەممىسىنى كۆيدۈرىۋەتكەن . ئەمما قىزىل قوغدىغۇچىلار بۇ ئىشنى بىلىپ قالغاچقا ، ئاكا - ئۇكا ئىككىسى ئايرىم - ئايرىم قامالغان . گەرچە ئەھۋال شۇنداق بولسىمۇ ، چاۋ جىچىڭدا چېن جېرۇنىڭ نۇرغۇن ماتېرىياللىرى ساقلىنىپ قالغان ، بۇ ماتېرىياللار ئۇلار جياڭ جيېشىغا يازغان خەت قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىكەن . ئۇ جياڭ جيېشىغا يازغان خېتىدە ، جياڭ جيېشىنىڭ ياردەم قىلىشىنى تەلەپ قىلغان . خېتىدە يەنە جياڭ جيېشىنىڭ ئاجىرىشىدىغان چاغدا ئۇنىڭغا باشتىن - ئاياغ ئىقتىسادى جەھەتتە ياردەم قىلىمەن دېگەن قەسىمىگە ئەمەل قىلمىغانلىقى ئەيىپلەنگەن . جياڭ جيېشى باشقىلار ئارقىلىق چېن جېرۇغا ھەر ئايدا ئازراق قوشۇمچە ياردەم بېرىشكە ماقۇل بولغان . چېى جېرۇ ئۇنى رەت قىلغان ۋە شۇنىڭدىن كېيىن ئەسلىمىسىنى نەشىر قىلدۇرۇش قارارىغا كەلگەن .
       ئۇ كىتابنى تەھرىرلىگەن پروفېسسورنىڭ قارىشىچە ، بۇ كىتابنى بىر خىل خەت قاتارىدا ئوقىغاندا ئانچە مۇۋاپىق بولمايدىكەن . چۈنكى چېن جېرۇ بۇ كىتابنى يازغان چاغدا چوڭقۇر ، مۇرەككەپ ھېسيات بىلەن يازغان . لېكىن ، بۇ ئەسلىمىنىڭ جۇڭگونىڭ ھازىرقى تارىخىدىكى ئاساسلىق شەخسكە ھەمدە ئۇنىڭ قارا نىيىتىگە قارىتا ئاشۇنداق زور بەدەللەرنى تۆلىگەن بىر ئايالنىڭ ئوبرازىنى يارىتىپ بەرگەنلىكىنى ئىنكار قىلىشقا بولمايدىكەن . ئۇنىڭدىن باشقا پروفېسسور بېسىمنىڭ يەنە ئىزاھلىشىچە ، سۇڭ مېيلىڭ 1942 - يىلى بىر چەت ئەل مۇخبىرىغا ئۆزىنىڭ جياڭ جيېشى بىلەن بولغان نىكاھىنىڭ مۇۋاپىق كىلىشتۈرۈش ئىكەنلىكىنى ، توي كىچىسى جياڭ جيېشى سۇڭ مېيلىڭغا جىنسى مۇناسىۋەتنىڭ بولمايدىغانلىقىنى ئېيتقانلىقىنى ئىتىراپ قىلغان .
       شياڭگاڭدا چېن جىرۇ كاسۋىۋان جىستون كوچىسىدىكى بىر قۇرۇدا ئولتۇرغان بولۇپ ، 1971 - يىلى يۈرەك كىسىلى بىلەن يەككە - يىگانە ھالدا ئالەمدىن ئۆتكەن . ئۇ شۇ يىلى 66 ياش ئىكەن . ئەتىراپتىكىلەر ئۇنىڭ سالاھىيىتىنى ئۇ ئالەمدىن ئۆتكەندىن كېيىن ئاندىن بىلگەن . 
       

                                       ( چېن جېرۇ شياڭگاڭدا )
                ( تۈگىدى )
       ( «ئەدەبىي تەرجىمىلەر» دىن ئېلىندى . « باغداش » تورىغا خاس .  

توغراق ئەپەندىگە كۆپ تەشەككۇر،،،،،

تارىختىن خەۋەرلەندۈرگەنلىكىڭىزگە كۆپ رەھمەت...

      قارىغاندا ئەمەلدار، باشلىقلارنىڭ كۆپىنچىسىنىڭ بۆرىكى 2 تال ئەمەس بەلكى ئۇنىڭدىن كۆپ بولسا كېرەك. ئۇنداق بولمىسا نەچچە خوتۇنغا قانداقمۇ يېتىشكىلى بولسۇن؟

بۆرەك بىلەن خوتۇن ئېلىشنىڭ نېمە مۇناسىۋىتى بار؟

جىياڭجېشى بىر سىياسىئون،  بىراق ئۇمۇ ئوخشاشلا بىر ئىنسان، ئەر كىشى، تارىختا كۆپ خوتۇن ئېلىپ تۇرمۇش كەچۈرگەنلەرمۇ نۇرغۇن، ئۇلارنىڭ ئىچىدە  ھوقوق ئۈچۈن مۇھەببەتتىن پايدىلانغانلارمۇ، مۇھەببەت ئۈچۈن ئۇرۇش قىلغانلارمۇ، مۇھەببەت ئۈچۈن ھوقوقتىن ۋاز كەچكەنلەرمۇ بار

  تېخى ھېچكىم بايقىمىغان تارخكەن بۇ ، موشۇنداق پارتلاش خاراكتېرىدىكى بايقاشلارنى يوللىغىنىڭىزغا رەھمەت!!!