ئىشلىتىش

بۇ مەزمۇن 13قەۋەتتىكى babakدە2012-04-03 17:59يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :
بىر قەشقەگە 100مىليون ئادەم ئەپ چىقسا ،   پۈتۈن يۇرتىمىزغا
ھەممىسى چىقۋالماس ھە..

نەۋرەم باباك نېمىدېگەن ئەقللىقسىز. سىز ئەسكەرىتمىگەن بولسىڭىز سان خاتالىقى چىقاركەندۇق ئەمەسمۇ. بۇ يەردىكى سان 100مىليون ئەمەس بىر مىليون ئىكەندۇق.
---------------------------
باشقۇرغۇچىلار ، ماقالىنىڭ ئەڭ ئاخىرقى بۆلۈكىدىكى "  يالغۇز مەمۇرى مەركەز بولۇش سۈپىتى بېلەنلا نوپۇسنىڭ 100مىليوندىن  كۆپىيىپ كەتمەسلىك ھالىتىنى  ساقلاپ قېلىشقا كاپالەتلىك قىلغىلى  بولىدۇ.'' دېگەن جۈملىدىكى 100مىليوننى بىر مىليونغا ئۆزگەرتىپ قويۇشۇڭلارنى سورايمەن.ئەسلى خەنزۇچە تېكىست بېلەن قايتا سېلىشتۇرۇپ كۆرسەم خاتا كېتىپتۇ.بۇ بىر سېياسىۋىلىقى كۈچلۈك قىزىق تېما .شۇڭا مۇشۇنچىلىك سەۋەنلىكنى دەپ يانپاشقا چىقىپ قالمىساق دەيمىنا.

                                      ئۈچ ئالىمنىڭ سۆھبىتى :

                    1.ئاز سانلىق مىللەتلەر سېياسىتىگە قانداق قاراش كېرەك
    
    فەن جىپىڭ (شىنجاڭ ئۇنۋېرسىتېتى”تەڭرىتاغ ئالىمى “ئالاھىدە تەمىناتىدىن بەھرىمان بولىۋاتقان پروفېسسور ): بۇ ناھايتى سەزگۈر ئەمما ئەھمىيەتلىك تېمىكەن.بىزنىڭ مىللەتلەر سېياسىتىمىز باراۋەرلىكنى ئاساس قىلىپ تۇرغۇزۇلغان.شۇڭا ئاز سانلىق مىللەتلەرگە ئىزچىل تۈردە ئېتىبار بېرىش سېياسىتى يۈرگۈزۈلۈپ كەلمەكتە.ھازىر بۇ ھەقتە نۇرغۇن تالاش-تارتىشلار بولىۋاتىدۇ.ئەمما مەن مۇنداق قارايمەن : ئەڭ دەسلەپتە ھېچ بولمىسا ئازاتلىقتىن كېيىنكى ئۇزۇن بىر مەزگىلدە مۇشۇنداق سېياسەتلەرنى يولغا قويۇش ھەقىقەتەن زۆرۈر ئىدى .شۇنداقلا ئۇ مۇئەييەن دەرىجىدە ئاكتىپ رول ئوينىغانىدى. مۇبادا شۇ چاغلاردا مۇشۇنداق بىر تۈزۈم ئورنىتىلمىغان بولسا مەدەنىيەتتە ئارقىدا قالغان ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ ئەقەللىي تەرەققىياتىدىنمۇ سۆز ئاچقىلى بولمايىتتى. بۇ سېياسەتنىڭ يولغا قويۇلىۋاتقىنىغا 60يىلدىن ئاشتى. ھازىر دەۋىر ئۆزگەردى. گەرچە بىر قىسىم ئالىملارنى ئۆز ئىچىگە ئالغان نۇرغۇن كىشلەر بۇ خىل سېياسەتتە چىڭ تۇرۇشنى ئارزۇ قىلىپ كېلىۋاتقان بولسىمۇ ئەمما مەن ئۇنى يەنىمۇ مۇكەممەللەشتۈرۈشكە تېگىشلىك ، ئارتۇقچە يەرلىرى يوق ئەمەس ، دەپ قارايمەن.
    
    ما روڭ (بېيجىڭ ئۇنۋېرسىتېتى جەمئىيەتشۇناسلىق-ئىنسانشۇناسلىق تەتقىقات ئورنىنىڭ پروفېسسورى ) : ئازاتلىقتىن كېيىن دۆلىتىمىز ھەر قايسى تەرەپلەردىن سابىق سوۋېت ئىتتىپاقىدىنى ئۆرنەك ئېلىپ كەلگەن.مىللەتلەر مەسىلىسىدىمۇ ئوخشاشلا مىللەتلەر مەسىلىسىنى سېياسىيلاشتۇرۇش ۋە تۈزۈملەشتۈرۈشتەك بىر يۈرۈش تەدبىرلەرنى يولغا قويغان. ئاۋال 20-ئەسىرنىڭ 50-يىللىرىدا ھۆكۈمەت زور كۆلەملىك «مىللەتلەرنى پەرىقلەندۈرۈش » خىزمىتىگە تەشكىللەپ ، 55 ئاز سانلىق مىللەتنى رەسمىي ئېتراپ قىلىپ بېكىتكەن.ھەتتا 10مىللەتكە يېزىق ئىجات قىلىپ بەرگەن. بۇ ئىشلار ئەشۇ ئاز سانلىق مىللەتلەر بېلەن ئاساسىي مىللەت ئوتتۇرىسىدىكى ئوخشىماسلىقنى كۈچەيتىۋەتكەن.ئۇندىن كېيىن ئاز سانلىق مىللەتلەر توپىغا قارىتا «ئاپتونومىيە تۈزۈمى»نى يولغا قويغان. ئۈچىنچىدىن سېياسىي، ئىقتىسادىي، مەدەنىيەت، مائارىپ قاتارلىق تەرەپلەردىن ئاز سانلىق مىللەتلەرگە قارىتا ئېتىبار سېياسەتلەر يولغا قويۇلغان .نۆۋەتتىكى ئەھۋالدىن ئېلىپ ئېيىتقاندا  ھەقىقەتەن سېياسىي ھوقۇقىغا كاپالەتلىك قىلىشقا تېگىشلىك بولغان مىللەت ۋە رايون (مەسىلەن تېبەتتىكى تېبەتلەر  ) بۇنىڭغا ھەقىقەتەن ئېھتىياجلىق. دەرۋەقە بۇ تەدبىرلەر ۋەتەننىڭ بىرلىكىنى قوغداشتا ئاكتىۋال رول ئوينىغان بولسىمۇ ئەمما شۇنىڭ بېلەن بىر ۋاقىتتا ئۇ ئەسلىدىنلا ھېچقانچە سېياسىي تۈسى بولمىغان مىللەتلەرنىمۇ «سېياسىيلاش»تۇرۇپ قويدى.
    
    ۋۇ چۇكې (مەركىزىي مىللەتلەر ئۇنۋېرسىتېتىنىڭ پروفېسسورى )  : سابىق سوۋېت ئىتتىپاقىدىن ئالغان  ئۆرنەكلەر دۆلەت ئەھۋالىمىزغا تازا ئۇيغۇن كەلمىگەچكە دۆلىتىمىزدىكى بىر قىسىم مىللەتلەر سېياسىتى ھۆكۈمەتتىن يىراقلاپ كەتتى. بىرىنچىدىن ، مىللەت تەركىبىنى ئېتىراپ قىلىش ۋە مىللەت ئېتىبارىدىن بەھرىمەن بولۇشتەك  «چۈشەپ قويۇش» ئۇسۇلى سادىر بولدى؛ ئىككىنچىدىن ، مىللەت مەسىلىسى بېلەن سېياسىي مەسىلىنىڭ ئوتتۇرىسىغا تەڭلىك بەلگۈسى قويىۋېلىپ ئۆز ۆزىمىزنى چۈشەپ قويدۇق. ئۈچىنچىدىن ، بىر مىللەتنىڭ مەدەنىيەت ئالاھىدىلىكىنى بىردىن بىر «مىللىيلىك» قىلىۋېلىپ، مىللەتلەر مەدەنىيىتىنىڭ « ئىقتىسادلىشىش» ھەتتا «سودىلىشىش»ى مىللەتلەرنىڭ بەلگۈسىگە ئايلىنىپ قېلىپ، خەنزۇلار بېلەن بولغان «پەرىق»نى كۈچەيتىۋەتتى. بۇ مىللەتلەر باراۋەرلىكىگە قىلىنغان زىيانكەشلىكتۇر.ھەر بىر ئاز سانلىق مىللەت ئۆز مەۋقەسىنى تۇراقلاشتۇرۇش، ئۆزىنىڭ «مىللىي ئالاھىدىلىك ۋە مىللىي ئەن-ئەنىسى» نى ئىختىرا قىلىشتا تەبىئىي ھالدا بىرلىشىشكە قاراپ ئەمەس بەلكى ياتلىشىشقا قاراپ ماڭىدۇ.

http://opinion.huanqiu.com/roll/2011-09/2021367.html

                                 ئۈچ ئالىمنىڭ سۆھبىتى :

    2.«مىللەتلەرنىڭ ئۆز تەقدىرىنى ئۆزى بەلگۈلەش»نەزەرىيىسىگە تۈزۈتۈش كىرگۈزۈش كېرەك

فەن جىپىڭ (شىنجاڭ ئۇنۋېرسىتېتى”تەڭرىتاغ ئالىمى “ئالاھىدە تەمىناتىدىن بەھرىمان بولىۋاتقان پروفېسسور ): ئاز سانلىق مىللەتلەرگە ئېتىبار بېرىش سېياسىتىنىڭ تۈپ نۇقتىسى «ناچار»(ئەمەلى ئەھۋالى ياخشى ئەمەس دېگەن مەنىدە بولسا كېرەك-تەرجىماندىن ) مىللەتلەرنىڭ ئەزالىرىنى يۆلەش بولۇشى كېرەك . بولۇپمۇ مائارىپ ۋە پۇرسەتتە نىسبەتەن پاسسىپ ئورۇندا تۇرىۋاتقان دېھقان-چارۋىچىلار ۋە ئۇلارنىڭ پەرزەنىتلىرىنى يۆلەش كېرەك . ئەمما ئاپتونوم رايوننىڭ مەركىزى ئۈرۈمچىدىكى كادىرلارنىڭ پەرزەنىتلىرى ئاساسىي جەھەتتىن  «ناچار»  ھالەتتە ئەمەس. ئالاھىدە بېكىتىلگەن رايونلار ، بولۇپمۇ شىنجاڭغا نىسبەتەن چېگرا رايون،جاپالىق رايون بولغان خوتەن ۋىلايىتىدە شۇ يەرلىك ئاز سانلىق مىللەت %97 نى، خەنزۇلار %3نى ئىگىلەيدۇ. ئەشۇ  97 ئادەمگە ئېتىبار بېرىلىپ، 3 ئادەمگە ئېتىبار بېرىلمىسە  3 ئادەم « ئەكسىنچە كەمسىتىش» ھېس قىلامدۇ -يوق ؟ بىز ئېتىبار بېرىشتە مىللىي تەركىبنىلا ئاساس قىلىدىغان بىر تاياقتا ھەيدەشنى پۈتكۈل نامرات، قالاق رايونلاردىكى بارلىق ئاھالىلەرنى ئاساس قىلىشقا ئۆزگەرىتسەك بولامدۇ-يوق؟  بۇ مىللىي «مىللەتلەر تەركىبى » بېلەن باغلاپ قويۇشقا قارىغاندا تېخىمۇ ئادىل بولغانلىق بولىدۇ، شۇنداقلا تار مىللەتچىلىك ئىدىيىسىنى سۇسلاشتۇرغىلى بولىدۇ.

ما روڭ (بېيجىڭ ئۇنۋېرسىتېتى جەمئىيەتشۇناسلىق-ئىنسانشۇناسلىق تەتقىقات ئورنىنىڭ پروفېسسورى ) : شىنجاڭدىكى «5-ئىيۇل» ۋەقەسىدىن كېيىن دۆلەت ئىچىدىكى نەزەرىيە ساھەسىدىكى بەزىلەر «جۇڭخۇا مىللەتلىرى»دىن ۋاز كېچىپ 56مىللەت دەپ ئاتاشنى تەشەببۇس قىلىشتى. مېنىڭ قارىشىم دەل ئۇنىڭ ئەكسىچە. «جۇڭخۇا مىللەتلىرى» ئۇقۇمىدا جەزمەن چىڭ تۇرۇش كېرەك . 56مىللەت دېگەن «مىللىي توپ»نىلا كۆرسىتىدۇ. ئۇنى مىللەتلەر مۇستەقىللىقى ۋە مىللەتلەرنىڭ ئۆز تەقدىرىنى ئۆزى بەلگۈلەش بېلەن ئايرىپ قاراش لازىم. 21-ئەسىردە جۇڭگو دۇچ كېلىدىغان ئەڭ چوڭ خەۋىپ دۆلەتنىڭ پارچىلىنىشىدۇر. مىللەتلەرنىڭ ئۆز تەقدىرىنى ئۆزى بەلگۈلەش نەزەرىيىسى بويىچە بولغاندا ھەرقانداق بىر مىللەت مۇستەقىللىق ھوقۇقىغا ئېرىشىشى كېرەك بولغان بولىدۇ. يېنىمىزدىكى قوشنىمىزنى مىسالغا ئالساق سوۋېت ئىتتىپاقىدىن ئىبارەت بۇ غايەت زور  پاراخىوت ئاللىقاچان پەرەختەن بولۇپ كەتتى. مىللەتلەرنىڭ ئۆز تەقدىرىنى ئۆزى بەلگۈلەش نەزەرىيىسى دەل ئۇنىڭ پارچىلىنىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان چىرىتكۈچى پارازىت بولۇپ قالدى.بۇ چىرىتكۈچى پارازىتلار پاراخوت پالابولبىسىنىڭ بۇلۇڭ پۇشقاقاقلىرىشىچە تېشىپ كىرىپ ئورۇنلىشىۋالدى.كىشىلەر پۈتكۈل پاراخوت گەۋدىسىنىڭ پەسلەپ كېتىۋاتقانلىقىنى سەزمەي قېلىشتى. شۇنىڭ بېلەن بۇ پاراخىوت ئۆزىنىڭ مۇقىملىقىنى يوقۇتۇپ، غايەت زور دولقۇننىڭ زەربىسىدىن پەرەختەن بولۇپ كەتتى. 21-ئەسىردىكى جۇڭگو پارچىلىنىپ كەتكەن سوۋېت ئىتتىپاقىدىن ئىبارەت بۇ «پاراخوتتىن ساۋاق ئېلىشى» كېرەك.

ۋۇ چۇكې (مەركىزىي مىللەتلەر ئۇنۋېرسىتېتىنىڭ پروفېسسورى ) : ماروڭ مۇئەللىمنىڭ ئوخشىتىشى دەل توغرا ۋە تولىمۇ ئوبرازلىق بوپتۇ. «جۇڭخۇا مىللەتلىرى» ئۇقۇمىدا جەزمەن چىڭ تۇرۇش كېرەك . ئەمما 56مىللەتنىڭ بەزىلىرى «مىللىي توپ» بولۇشقا لايىق، بەزىلىرى لايىق ئەمەس. بۇ يەردىكى گەپ لايىق بولۇش -بولماسلىقتا ئەمەس. موھىمى مىللەتلەرنىڭ ئۆز تەقدىرىنى ئۆزى بەلگۈلەش نەزەرىيىسى تارىخىغا خاتىمە بېرىلىشى كېرەك ، دەپ قارايمەن. غەرىبتىكى « مىللەتلەرنىڭ ئۆز تەقدىرىنى ئۆزى بەلگۈلەش » « گىراژدانلارنىڭ ئۆز تەقدىرىنى ئۆزى بەلگۈلەش » كە ئوخشىشىپ كېتىدۇ.«پۈتكۈل پۇخرالار قارارلاش »نىڭ دۆلەتنى پارچىلاشقا ئېلىپ بارىدىغان مىساللار سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ پارچىلىنىشىدىن كېيىن خېلى كۆرۈلدى. شۇڭا دۆلەتنىڭ پارچىلىنىشىدەك خەۋىپنىڭ ئاساسى  يەنىلە بىرلىككە كەلگەن ئاساسىي مىللەت ئۈستىگە مەركەزلىشىدۇ.قەدىمدىن ھازىرغىچە جۇڭگودا يۈز بەرگەن بۆلۈنۈشنىڭ ھەممىسىىلا ئاساسىي مىللەت پەيدا قىلغان ئۆزگىرىش پەيتىگە توغۇرلانغان. يەنە كېلىپ بۇنداق دەۋىر تولىمۇ قىسقا بولغان. ئاساسىي مىللەت بىرلىككە كېلىشنى تەلەپ قىلغان تارىخىي يۈزلىنىش جۇڭخۇا مىللەتلىرىنىڭ ئاساسىي ئېقىمىدۇر.

http://opinion.huanqiu.com/roll/2011-09/2021367.htm

                         ئۈچ ئالىمنىڭ سۆھبىتى :

3. باراۋەرلىك ئەڭ ياخشى مىللەتلەر سىياسىتى بولۇشى مۇمكىن

    فەن جىپىڭ (شىنجاڭ ئۇنۋېرسىتېتى”تەڭرىتاغ ئالىمى “ئالاھىدە تەمىناتىدىن بەھرىمان بولىۋاتقان پروفېسسور ): بىزنىڭ سېياسەتلىرىمىز گىراژدانلار بېلەن ئۇلارنىڭ مىللەت تەركىبىنى قەدەممۇ-قەدەم ئايرىۋېتىشنى نىشان قىلغان.ئېتىبار بېرىش ھامان مۇئەييەن ۋاقىت ۋە باسقۇچ خاراكتىرىگە ئىگىكى ئۇ ھەرگىزمۇ مەڭگۈلۈك ئەمەس. مۇنداقچە ئېيىتقاندا ، مۇئەييەن مەزگىلدىكى ئالاھىدە سېياسەتلەر ئارقىلىق نىسبەتەن ئارقىدا قالغان ئاز سانلىق مىللەتلەرنى يۆلەپ ھەر قايسى مىللەت ، ھەر قايسى رايونلاردىكى خەلق بېلەن ئورتاق تەرەققىي قىلدۇرۇشنى مەقسەت قىلىدۇ. ئېتىبار بېرىش سالمىقىنى تارايتىشقا  بولىدۇكى ئۇنى كېڭەيتىۋېتىشكە بولمايدۇ.مەسىلەن ئالىي مەكتەپ ئىمتاھان نومۇر سىزىقىنى ئېلىپ ئېيىتساق 100نومۇر ئېتىبار قىلىنغان بولسا ئۇنى 70-80گە ، 50-60 قا چۈشۈرۈپ ، بارا-بارا ئازلىتىپ مىللەتنى ئېتىبارغا تايىنىپ ئەمەس ئۆزىگە تايىنىپ قۇدرەت تاپقۇزۇشنى مەقسەت قىلماقچى. مانا بۇنى ھەقىقى مۇۋەپپەقىيەت دېسە بولىدۇ.چەتئەللەردىمۇ ئارقىدا قالغانلارغا ئېتىبار بېرىش مەۋجۇت.ئامېرىكا 1961-يىلى يولغا قويغان «يۆلەش ھەركىتى» ئارقىلىق مۇشۇنداق تۈزۈمنى يولغا قويغان .بۇ  ئاسىيا-ئافرېقىلىقلار پۇشتى، لاتىن ئامېرىكىلىقلار پۇشتى قاتارلىق ئاجىزلار توپىغا قارىتىلغان.ئەمما بىز بېلەن ئوخشىمايدىغىنى  ئۇلاردا تەركىبنى تىزىملىتىش بىزدىكىدەكك ئىختىيارى قىلىنمىغان بەلكى چوقۇم ئۆزى ئىلتىماس سۇنۇش، ئىلتىماس قىلغۇچىنىڭ  «ئاجىز» ھالەتتە تۇرىۋاتقانلىقى ئېتىراپ قىلىنىشى شەرىت قىلىنغان. مانا بۇ ئامېرىكا سېياسىيونلىرىنىڭ ئەقىل-پاراسىتىدۇر. ئامېرىكىدەك رىقابەتلىك جەمئىيەتتە ئىقتىدارى بارلىكى ئادەم باشقىلارنىڭ كەمسىتىشىدىن قورقۇپمۇ بولسا ھەرگىز «ئاجىز»لار توپىغا قوشۇلۇپ قېلىشنى خالىمايدۇ.

  ما روڭ (بېيجىڭ ئۇنۋېرسىتېتى جەمئىيەتشۇناسلىق-ئىنسانشۇناسلىق تەتقىقات ئورنىنىڭ پروفېسسورى ) : 2009  -يىلى ئامېرىكا نوپۇسى ئىچىدە نېگىرلارنىڭ نوپۇسى %12نى ئىگىلىگەن. خارۋارد ئۇنىۋېرسىتىتىدا نېگىر ئوقۇغۇچىلار %10.8 نى ئىگىلىگەن. ئەلنىڭ سەرخىللىرى ۋە داھىيىلىرىنى يېتىشتۈرىدىغان مانا شۇنداق ئەڭ داڭلىق ئۇنىۋېرسىتىتلاردا تەربىيەلەنگەن نېگىر سەرخىللار دۆلەتنىڭ سەرخىللار سېپى ئىجتىمائىي تورىغا كىرىپ، جەمئىيەتنىڭ ھەر ساھەسىدە ئىقتىدارىنى نامايان قىلغاندىن كېيىن، نېگىرلارنىڭ دۆلەتكە بولغان ئورتاق تونۇشى كۈچەيگەن. ئامېرىكىدا ئىرقىغا قاراپ ئايرىلغان مەكتەپلەر يوق دېيەرلىك، ئېلىمىزدە بولسا مىللەتلەر ئۇنىۋېرسىتېتى-ئىنىستىتوتىدىن 14 ئى بار. مەسىلەن: شىنجاڭ ئۇنىۋېرسىتىتىدا ئىنىستىتوت-فاكۇلتىتلار ئاز سانلىق مىللەتلەر تىلى ۋە خەنزۇ تىلى بويىچە ئايرىلىدۇ، ئازسانلىق مىللەت ۋە خەنزۇ ئوقۇغۇچىلارغا ئايرىم دەرس ئۆتۈلىدۇ. بۇنداق بولغاندا، مەلۇم جەھەتتىن، ئوقۇغۇچىلارنىڭ مىللەت ئېڭى كۈچىيىپ، ئارىدا توساق پەيدا بولىدۇ. ئاز سانلىق مىللەت ئوقۇغۇچىلىرى تىل ۋە كەسپىي سەۋىيە جەھەتتىكى چەكلىمە تۈپەيلىدىن ئىشقا ئورۇنلىشىش بازىرىدىكى كەسكىن رىقابەتتە پاسسىپ ئورۇنغا چۈشۈپ قالسا، ئوڭايلا بۇنى مىللىي مەسىلىگە تاقىۋالىدۇ. ئاز سانلىق مىللەتتىن بولغان ئىختىساس ئىگىلىرىنى ئاساسلىقى بېيجىڭ ئۇنىۋېرسىتېتى، چىڭخۇا ئۇنىۋېرسىتىتى قاتارلىق ئالدىنقى قاتاردا تۇرىدىغان مەكتەپلەرگە ئەۋەتىپ تەربىيەلەپ، شۇ مەكتەپلەردە دۆلەتنىڭ سەرخىللار تورىغا كىرگۈزۈپ، جوڭخۇا مىللەتلىرىگە بولغان ئورتاق تونۇشىنى كۈچەيتىشىمىز كېرەك. ئەگەر كەلگۈسىدە جۇڭگۇدا موڭغۇل، ئۇيغۇر، تىبەت قاتارلىق ئاز سانلىق مىللەتلەردىن  دۆلەتنىڭ ئەڭ ئالىي رەھبىرى چىقسا، شۈبھىسىزكى، ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ جوڭخۇا مىللەتلىرى چوڭ ئائىلىسىگە بولغان ئورتاق تونۇشى كۈچىيىدۇ.

   ۋۇ چۇكې (مەركىزىي مىللەتلەر ئۇنۋېرسىتېتىنىڭ پروفېسسورى ) : ئامېرىكىدا ئوقۇۋاتقان بىر ئوقۇغۇچىنىڭ ئېيتىشىچە، مەركىزىي مىللەتلەر ئۇنۋېرسىتېتىنىڭ ئەندىزىسى بويىچە بولغاندا ئامېرىكىدىكى بارلىق ئۇنۋېرسىتېتلارنىڭ ھەممىسىنى مىللەتلەر ئۇنۋېرسىتېتى دېسىمۇ بولىدىكەن. ئېلىمىزنىڭ دېڭىز بويى ۋە شەرقىي قىسىم رايونلىرىنىڭ ئىجتىمائىي ئۇنۋېرسال تەرەققىياتى تېز بولىۋاتىدۇ.شۇڭا غەربىي شىمال، غەربىي جەنۇبتىكى مىللەتلەر قالاق رايونىنىڭ تەرەققىياتىنى يېتەكلىشى كېرەك.چېگرا رايونغا تەۋە بولغان ئەشۇ رايونلاردىكى مىللەتلەرنىڭ كۆپ قىسمى دۇنيا ھالقىغان مىللەتلەر بولۇپ، چېگرا رايوندىكى دۇنيا ھالقىغان مىللەتلەر بېلەن قوشنا ھالەتتە ئولتۇراقلاشقان دۆلەتلەر بۈگۈنكى دۇنيادىكى مۇقىمسىزلىقنىڭ قىزىق نۇقتىسى بولۇپ كەلمەكتە. شۇڭا بىزنىڭ مىللەتلەر سېياسىتىمىزنىڭ نىشانى غەربىي شىمال، غەربىي جەنۇب بېلەن  دېڭىز بويى ۋە شەرقىي قىسىم رايونلىرىغا ئوخشاش كۆز بېلەن قاراشتا ئىپادىلىنىشى كېرەك.پەقەت ئىلمىي تەرەققىيات قارىشىنىڭ ماھىيىتىنى  توغرا تونۇغاندىلا ئاندىن جۇڭگونىڭ مىللەتلەر سېياسىتى ۋە نەزەرىيىلىرى ھەققىدە قايتا ئويلىنىش ئېلىپ بارغىلى بولىدۇ.

http://opinion.huanqiu.com/roll/2011-09/2021367_3.html

ئەسكەرتىش : بۇ ئىنكاسنىڭ 2-بۆلىكى تارىمنىڭ 23-قەۋەتتىكى تەرجىمە ئىنكاسىدىن ئېلىندى.

يۇقۇرقى ئىنكاسلاردىكى «دۇنيا ھالقىغان» دېگەن سۆزنى «دۆلەت ھالقىغان»  دەپ چۈشەنخگەيسىزلەر.

                         ۋاپاغا جاپا قىلماي ۋاپا قىلايلى

‹‹ بىر سوم پىلانى ›› نىڭ مەسئۇلى، ئوت-يۈرەك ئوغلانىمىز ۋاپادارىم،  11 – نۆۋەتلىك ‹‹ شىنجاڭ 4 – ماي مېدالى ›› مۇكاپاتىغا نامزاتلىققا كۆرسىتىلىپ 10-ئاپىرىلدىن باشلاپ توردا بېلەت تاشلاش باسقۇچىغا كىرگەندىن بېرى كەڭ تور جامائەتچىلىگىنىڭ قوللاپ-قۇۋەتلىشى ۋە يېقىندىن كۆڭۇل بۆلۇشى بىلەن بىر قەدەر ياخشى نەتجگە ئېرىشتى. نۆۋەتتە بېلەت تاشلاش باسقۇچى   ئاخىرلىشىش ئالدىدا  تۇرماقتا، شۇڭلاشقا تورداشلارنىڭ ئەڭ ئاخىرىقى بىر كۈنلۈك پۇرسەتنى چىڭ تۇتۇپ ئەيساجانغا بولغان  قوللىشىمزنى ئەمەلىي ھەرىكتمىز بىلەن بىلدۇرسەكمىكىن. ئەيساجاننىڭ بۇ قېتىملىق غەلبىسى بىز تورداشلارنىڭ قولىدا، بىر ئاز قىممەتلىك ۋاقتىڭىزنى ئاجرتىپ بۇ ساخاۋەتچى ئۈچۈن ئاخىرقى بىر نەچچە بېلەتنى تاشلاپ قويغايسىز!
http://chengxu.iyaxin.com/newx2/vote/poll.php?id=3

مەن 4605-بېلەتتاشلىدىم.

     «نۇر گېزىتى »نىڭ 2010-يىل 2-ئاينىڭ 2-كۈنىدىكى سانىغا «شىنجاڭ قەشقەرنىڭ كونا شەھەرنى ئۆزگەرتىشتىكى قىيىن تېمدا  قانداق بۆسۈش ھاسىل قىلغانلىقىغا نەزەر »ناملىق بىر ماقالە بېسىلغانكەن.

http://unn.people.com.cn/GB/14748/10908170.html

ئىشلىتىش

بۇ مەزمۇن 75قەۋەتتىكى begirدە2012-05-07 12:14يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :
دۆلەتنىڭ كېيىنكى بەش يىللىق پىلانىغا قاراپ باقايلى . قانداق قارار چىقىرىلاركىن ؟ شۇ چاغدا بىر نىمە دىيىشكەن تۈزۈك . بۇ يىتىم پەقەت ئۆزۈمگە ۋەكىللىك قىلىدۇ دەپتىغۇ ...
لېكىنزە ، جوڭگو نېفىتچىلىقى ھەققىدە گەپ قىلالىغان پەقەت شۇلىمىكىن دەيمەن . بۇ گەپ باشقا بىر ئۇيغۇرنىڭ ئاغزىدىن چىققان بولسا باشقۇرغۇچىلار دەررۇ ئۇنى چەكلەيتى .
مانا بۇ بىز دۈچ كېلىۋاتقان دېمكراتورىيە .

ئەينى يىللاردا ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ سابىق 1-قول شۇجىسى سوڭ خەنلىياڭ شىنجاڭدىن چىقىدىغان نېفىت  ھەققىدە گەپ قىپتىمىشكەن، مەركەزنىڭ ئاچچىغى كېلىپ ئۇنى بولا-بولماس بىر ئورۇنغا تەڭشىۋېتىپتۇ،شۇڭا سوڭ خەنلىياڭ شۇجى ئاچچىق يۇتۇپ ۋاقىتسىز تۈگەپ كېتىپتۇ ، دېگەن گەپلەر تارالغان . بۇنىسى راسىتمۇ-يالغانمۇ نامەلۇم.