پولونىمۇ تاس قالدى بۇ خەنلەر غەربىي يۇرت قۇرغاق،سۇ كەم تۇرسا ،ئىچكىرىدىن غەربىي يۇرتقا تارقالغان ،شۇڭا پولو بىزنىڭ دىگىلى،،،،ئۇيغۇرلار ياشىسۇن،تۇمەن مىڭ يىل ياشىسۇن!!!

ھەرقانداق ئىشنى ئالدى بىلەن ئۆزىمىز ئىتىراپ قىلىشىمىز،شۇنداقلا مەيدانىمىز مۇستەھكەم، ئىشەنچىمىز چىڭ بولىشى كىرەك. بولمىسا باشقىلار نىمە دىسە شۇنداق ئوخشايدۇ دەپلا ئارقىدىن ئەگىشىپ كىتىپ قالىمىز.
ئۇيغۇرلار مەتبەئە بىلەن قەغەزنى كەشىپ قىلغان. بۇ ھېچقانداق مۇلاھىزە ئېلىپ كەلمەيدۇ. دۆلىتىمىز تارىخى كىتاپلىرىدىمۇ بىيشىڭ دىگەن كىشى ئىلگىركى مەتبەئە تېخنىكىسىنى تەرەققىي قىلدۇرۇپ مىخ مەتبەئەنى كەشىپ قىلغان دىيىلگەن.دىيارىمىزنىڭ تۇرپان،دورخان(دۇنخۇاڭ) قاتارلىق جايلىرىدىن تېپىلغان قەغەزلەرنىڭ تارىخى ئەڭ ئۇزاققا بارىدۇ. بۇ قەغەزنىڭمۇ موشۇ جايدا ياشىغان خەلىقنىڭ كەشىپ قىلغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ.
نەچچە كۈن ئىلگىرى زەمبىرەكنىمۇ ئۇيغۇرلار كەشىپ قىلغانلىقىنى يازغان ماتىريالدا، ئەينى ۋاقىتتا چىڭگىزخان ئىدىقۇت خانى بارچۇق ئارىتتىككىنگە قىزىنى بىرىپ 5-ئوغۇلۇم دەپ ئېلان قىلغانلىقىنىڭ سەۋەبىنى بىرىنچىدىن ئۇ چاغدائۇيغۇرلاردا زەمبىرەك بار ئىدى، مۇڭغۇللارنىڭ بۇ تېخنىكىغا ئىھتىياجى چۈشكەن. يەنە بىرى ئۇ چاغدا ئۇيغۇرلار مەدىنيەتلىك بۇلۇپ مۇڭغۇللارغا مەدىنيەت ئۆگۈنۈش زۈرۈر بولۇپ قالدى ، شۇڭا شۇنداق ئېلان قىلغان. شۇنىڭ بىلەن ئىدىقۇت خانلىقى 550 يىل مەۋجۇت بولالىغان. موشۇ مەزگىلدە مۇڭغۇللار ئىدىقۇت خانلىقى زىمىنىگە بىرمۇ ئەسكەر كىرگۈزمەي، ئىنتايىن ئۇزاق ئەمىنلىك ۋە باياشاتلىق بولغان دىيىلگەن.

سۇتۇق بۇغراخان دەۋرىدە باشلانغان دىن ۋە يېزىقنى مەجبۇرى ئۆزگەرتىش، ئۇنىڭ ئەۋلادلىرى ۋە كىيىنكى ئاپپاق خوجا قاتارلىق دىندارلار باشلىغان قۇرئان بىلەن ھەپتىيەكتىن باشقىنى يوق قىلىش بورانلىرىدا ئۇيغۇرلار مەدەنىيەت-سەنئەت، پەن-تېخنىكا، تارىخ...لىرىدىن ئايرىلىپلا قالماي دۇنيادىنمۇ ئايرىلىپ تەكلىماكانغا ھەقىقى دۈملەندى .