بالىلىرىمىزدىكى جاسارەت تۇيغۇسى نەگە كېتىۋاتىدۇ؟

sadiryurti

بالىلىرىمىزدىكى جاسارەت تۇيغۇسى نەگە كېتىۋاتىدۇ؟

yol111111111

بەگەن دەريسني چۇشۇنەلميگەنديكين.جيم بولماي قانداق بۇلاتتي
بيچچارە بالام ئويگە كەلسە داديسيدن مەكتەپكە باسا مۇئەلليمدين

togrulbek

مەن 30يىلنىڭ ئالدىدا باشلانغۇچ مەكتەپتە ئوقۇغاندا مۇئەللىم دوسكىغا نىمە يازسا ،نىمىنى  سورىسا بىرىنچى  بولۇپ  مەن  قول كۆتۈرۈپ جاۋاپ بېرىشكە  ئالدىرايتىم،لېكىن بۇ  ئالدىرىشىمنى،قىزىقىشىمنى مۇئەللىم   5يىل < كەپسىز> دەپ تەنقىدلەپ جاۋان بېرىش  پۇرسىتىنى قەستەن  بەرمەي ،ئالدىرمايدىغان ، جىم ئولتۇرىدىغان < يۇۋاش>لارغا  جاۋاب  بېرىش  پۇرسىتى  بېرەتتى،ھەم  شۇلارنى ماختايتتى،مەن ئىچىمدە   بۇ  تەربىيە  ئۇسۇلىغا قەتئىي  قايىل بولمايتتىم، نەتىجىدە  مەن  كەپسىز  ئاتىلىپ  سوغۇق مۇئامىلىگە  ئۇچرىساممۇ، لېكىن  ئاخىرىدا   باشلانغۇچ مەكتەپنى  پۇتتۇرۇش  ناھىيە بويىچە  بىر  تۇتاش  ئىمتىھانىدا  ناھىيە  بويىچە  بارلىق باشلانغۇچ  ئوقۇغۇچىلىرى  ئىچىدە 3-  بولدۇم،ھېلىقى  مۇئەللىم  ماختايدىغان  < يۇۋاش> جىم  ئولتۇرىدىغان،ئىمتىزامغا  بەك رىئايە قىلىدىغان  < ياخشى> ئوقۇغۇچىلار  باشلانغۇچنى پۈتتۈرۈپ تولۇقسىزغا  ئۆرلەش  ئىمتىھانىدا   مەندەك  < كەپسىز > دىن  بەكلا  كىيىن  قالدى،.  كىيىن  مۇشۇ  جاۋاب  بېرىشكە ئالدىرايدىغان  ئوقۇش  قىزغىنلىقىم،ئىنكاسىمنىڭ تېزلىقى،ئەستە ساقلاش ئىقتىدارىمنىڭ ياخشىلىقى،زىرەكلىكىم ئەكسىنچە  ھالدا  <ئالدىراڭغۇ،بىلەرمەن، مەنمەنچى،  ئۆزىگە  تەماننا قويغۇچى>  دەپ ئوتتۇرا  مەكتەپتىمۇ   ئەيپلىنىپ  چەتكە قېقىلىپ،  مۇئەللىمنىڭ  سوغۇق   مۇئامىلىسىغا ، يالغۇز ،يىتىم قالدۇرۇشىغا   ئۇچرىدىم، يەنە  شۇ < جىمغۇرلار، يۇۋاشجانلار، ئىنتىزامچانلار> ئەتىۋارلنىپ  ماختالدى،مۇئەللىمنىڭ  ئايرىم ،ئالاھىدە  يىتەكچىلىك  قىلىشىدىن  بەھىرمان  بولدى،لېكىن  ئالىي  مەكتەپ  ئېمتىھانىدىكى  نەتىجىسى  قانداق  بولدى، دەل  تەتۇر  بولدى، ھېلىقى  <يۇۋاش،ياخشى>  ئەتىۋارلىق ئوقۇغۇچىلار   مەندەك  < كەپسىز،بىۋاش> تاشلىنىپ  قالغان  ئوقۇغۇچىدىن  100--150  نومۇر  كىيىن  قالدى، مەن شىنجاڭ بويىچە 5- بولۇپ  ئالىي مەكتەپ ئەلىيۇل ئەلاسى بولدۇم.
بۈگۈن  يەسلىدە  مېنىڭ  بالامنڭ  ئىجاتچانلىقى،تىرىشچانلىقى،جاۋاب بېرىشكە ئالدىراشتەك <زېرەكلىكى، تېز  ئىنكاس  قايتۇرۇشى>  يەسلىدىكى  خەنزۇ  مۇئەللىمى  تەرىپىدىن  ئەيىپلىنىپ،يەنىلا  شۇ  <  جىم  ئولتۇرىدىغان،ئىنتىزامچان، يۇۋاشجانلار> ئەتىۋارلىنىپ ماختىلىپتۇ، بالامنىڭ  قىزغىنلىقى،تالىشىپ  جاۋاب بېرىش  قىزغىنلىقى  ئەيىپلىنىشكە  ئۇچراپتۇ.

  بۇ  خىل    <يۈۋاش>  قا   ئامراق   بولۇش   مائارىپ  تەربىيە  ئۇسۇلى ----    مەن  ئوقۇغان  ئۇيغۇر  باشلانغۇچ ئۇيغۇر  ئوقۇتقۇچىدىمۇ ،ئۇيغۇر  ئوتتۇرا مەكتەپ  ئوقۇتقۇچىسىدىمۇ ،بۇگۈنكى  يەسلى  خەنزۇ  ئوقۇتقۇچىسىدىمۇ  ئوخشاش باركەن.

بۇنىڭ سەۋەبى :  مېنىڭچە  جۇڭگۇنىڭ  قەدىمدىن  قالغان  كۇڭزى  ئىدىيىسى  بىلەن  مۇناسىۋەتلىك  بولۇشى  مۇمكىن،چۈنكى  كۇڭزى  ئوقۇغۇچىلىرىنى  <جىم  ئولتۇرۇپ ئوقۇتقۇچىنىڭ  سۆزىنى ئاڭلاش>نى،  دەرىس  مۇزاكىرسىدە  ئالدىراڭغۇلۇق  قىلىپ گەپ  سۆزدە ،دەرىس مۇنازىرە  قىلىشتا ئوقۇتقۇچىدىن  بۇرۇن  ئالدىراپ سۆزلەش  چوڭ-كىچىكلىك  ئەخلاقىغا  خىلاپ  ھېساپلىنىپ  قاتتىق   ئەيىپلىنىدىكەن، يۇمۇرلۇق بولۇش ،كۈلۈش  ئەڭ  چوڭ  ئەخلاقسىزلىق  ھېساپلىنىپ 20  دەررە  تاياق  يەيدىكەن. ئوقۇتقۇچىغا  < قۇللارچە  مۇتلەق  بويسۇنۇش،ئوقۇتقۇچىنىڭ  سۆزىنى  مۇتلەق  توغرا   دەپ  بىلىپ ئىتائەت قىلىش،ئوقۇتقۇچىدىن  دەرىسكە  قارىتا  گۇمان  سۇئال  سورىماسلىق،ئوقۇتقۇچى  گەپ قىلىۋاتقاندا  ئالدىراڭغۇلۇق قىلىپ تالىشىپ گەپ قىستۇرۇپ <چوڭ -كىچىكلىك ،ئوقۇتقۇچى-ئوقۇغۇچى  پەردە  شەپنى بۇزۇش>چوڭ گۇناھ   سادىر  قىلىش  نىڭ  ئالدىنى  ئېلىش  قاتتىق  تەلەپ  قىلىنىدىكەن.  ھازىرقى  مەيلى  خەنزۇ،مەيلى ئۇيغۇر  ئوقۇتقۇچىنىڭ  ئۆزىنى  ئوقۇغۇچىدىن  مۇتلەق  ئۈستۈن  ئورۇنغا  قويۇۋېلىپ،ئوقۇغۇچىغا  مۇتلەق  ھۆكۈمرانلىق  قىلىشتەك  مائارىپ ئۇسۇلى  ھازىرقى  زاماندىكى ئامىرىكا  قاتارلىق  غەرب  ئەللىرىنڭ  ئوقۇتقۇچى،ئوقۇغۇچى  باراۋەر  بولۇش،ئوقۇغۇچىلارنى مۇئەللىمنىڭ  سۆزىدىن گۇمانلىنىشقا ،بۇرۇنقى  بىلىملەردىن گۇمانلىنىشقا،ئۆزگەرتىپ بېقىشقا، بۇرۇنقى تەجرىبىلەردىن  قۇتۇلۇپ  چىقىپ  يېڭى ئىدىيە،ئۇسۇلنى  ئوتتۇرىغا  قويۇشقا  رىغبەتلەندۈرۈشتەك  ئىلغار  ئۇسۇلى ،كىشىنىڭ  ئىجاتچانلىقىغا،تىرىشچانلىقىغا،يېڭىلىق يارىتىشىغا، ئۆزگەرتىپ  بېقىشىغا ئىلھام بېرىلىدىغان ئىلغار  مائارىپ  ئۇسۇلىدىن  پەرىقلىنىدۇ، لېكىن نەتىجىدە ،ئەمەلىيەتتە  ھازىر  دۇنيادىكى   ئىلمىي ماقالىلار ئىچىدىكى  ھەر  مىڭ  يېڭىلىقنىڭ  900 ئامىرىكىدىن  چىقىدىكەن. قالغىنى 100 گىرمانىيىدىن،100 ياپونىيىدىن چىقىدىكەن،جۇڭگۇنىڭ 10 ئەتراپىدا ئىكەن.
غەرىپتە كىشىنىڭ < ئىجاتچانلىقى >ماختاپ كۆككە كۆتۈرۈلسە ، جۇڭگۇدا  ئوقۇغۇچىنىڭ  مۇئەللىمنىڭ  دىگىنىنى مۇتلەق  توغرا  دەپ قاراپ   ،گۇمانلانماي،ئويلانمايلا  توغرا  دەپ  ئىشىنىپ   مۇئەللىمگە  ئىتائەت  قىلىشتەك <بويسۇنۇشچانلىق  روھى >بىرىنچى  مۇھىم  تەلەپ  بولۇپ  ھېساپلىنىدىكەن.

مېنىڭچە بۇ  خىل  <يۇۋاش قوي > تەربىيىلەش مائارىپ ئۇسۇلى   ئوقۇغۇچىنىڭ  پىسخولوگىيىسىگىمۇ  خىلاپ،ئىجاتچانلىق،يېڭىلىق يارىتىش روھىغىمۇ  خىلاپ،كىشىنىڭ ئىلھامىنى ،تېرىشچانلىقىنى،يوشۇرۇن ئىقتىدارىنى،تالانتىنى جارى قىلدۇرۇشقىمۇ خىلاپ  ،پەقەت ئوقۇتقۇچىنىڭ  <  يۇۋاش  قويدەك  ،ئىتائەتمەن ئىنتىزامچان ئوقۇغۇچىلىرىنى> جاپا تارتماي  راھەت باشقۇرشىغا،مۇئەللىمنىڭ  راھەت  ئوقۇتقۇچىلىق  قىلىغشىغىلا  پايدىلىق. 

مەن مائارىپ  كەسپىنى  بىلمەيمەن،پىسخولوگىيىنىمۇ  بىلمەيمەن،كۇڭزى تەلىماتىنىمۇ  بىلمەيمەن،  يۇقارقىلار يۈزەكى ھېس-تۇيغۇلۇرۇم،تورداشلار بىلەن  ئورتاقلىشىش،بىرلىكتە  ئىلگىرلەشنى مەقسەت قىلىپ  ھېس  -تۇيغۇلىرىمنى يىزىپ  باقتىم.
يۇقارقى ئوقۇتقۇچىلار  بەلكىم  قىسمەن ئوقۇتقۇچىلاردۇر،لېكىن  ناھايتى  ئومۇمى ئەھۋال بولۇشىمۇ مۇمكىن،  مۇنبەردىكى ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ئۆزىگە  ئېلىۋالماسلىقىنى ئۈمىد قىلىمەن.ئىدىيىسى ئىلغار،ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئىجاتچانلىقىغا ئىلھام بېرىدىغان ياخشى ئوقۇتقۇچىلارمۇ كۆپ.......
بۇ يەردە  بەزى ئوقۇتقۇچىلاردىكى  <بەزى ناچار ئىللەت> تەنقىت قىلىندى، پۈتكۈل  ئوقۇتقۇچى  بىر  تاياقتا  ھەيدىلىپ تەنقىت قىلىنمىدى.

jackson

ھازىرقى بالىلار ،بۇلۇپمۇ مەن بىلىەن تەڭتۇش ياشتىكى(17~18)ئوغۇللار يىگىتلىكىدىن بىزارمۇ قانداق خېنىم مىجەز بۇلۇپ قاپتۇ! بىردەم پاراڭلاشسىڭىز ئەركەك بىلەن پەراڭلاشقاندەك بولمايسىز زادى..........
قىزلاردە ئىشتاننىڭ ئايىغىنى بۈكۈپ،چاچېنى قىزلاردەك بۇغۇپ......
توۋا  توۋا

تارخان

بۇ مەزمۇن 3قەۋەتتىكى jacksonدە2012-10-13 01:10يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :
ھازىرقى بالىلار ،بۇلۇپمۇ مەن بىلىەن تەڭتۇش ياشتىكى(17~18)ئوغۇللار يىگىتلىكىدىن بىزارمۇ قانداق خېنىم مىجەز بۇلۇپ قاپتۇ! بىردەم پاراڭلاشسىڭىز ئەركەك بىلەن پەراڭلاشقاندەك بولمايسىز زادى..........
قىزلاردە ئىشتاننىڭ ئايىغىنى بۈكۈپ،چاچېنى قىزلاردەك بۇغۇپ......
توۋا  توۋا  

 
يەنە بەزىلەر تېخى ئاغزىنى ئۈمچەيتىپ قىرىق بەش گىرادوس بۇلۇڭ چىقىرىپ رەسىم چۈشىشى بار،كىشىنىڭ بىر يەرلىرىنى ئېگىپ......

yalghuz_bulut

بالىلاردىكى جاسارەت ئۆزىگە بولغان ئىشەنچ يوقالغاندا ئاندىن يوقىلىدۇ.

kurdax

بالىلارنىڭ ساغلام چوڭ بولۇشىدا ئاتا-ئانا بولغۇچى بىرىنچى ئوقۇتقۇچىدۇر، ئەمما ئوقۇتقۇچى بولغۇچى ئاتا-ئانىدا چوقۇم شۇ بالىنىڭ تەربىيلىنىشىگە تۈرتكە بولالايدىغان ساپا، بىلىم، مىھرى-مۇھەببەت بولۇشى كېرەك، ساپا دېگىنىمىزدە ئاتا-ئانا بولغۇچىدا شۇ بالىنىڭ پىسخىكىسىگە يېتەكچىلىك قىلالايدىغان، بالىنىڭ قايسى تەرەپكە قاراپ يېتىلىشىگە ماھىرلىق بىلەن رول ئوينىيالايدىغان مىتوتى بولۇشى كېرەك؛ ئۆزىڭىزنىڭ جەمئىيەتتىكى ياكى ئائىلىڭىزدىكى پىسخىكا ساپايىڭىزنى ئوڭشىيالماي تۇرۇپ، بالىنىڭ پىسخىكىسىنى ئوڭشايمەن دېگىنىڭىز قۇرۇق گەپ بولۇپ قالىدۇ، ئۇ چاغدا بالا شۇ ئاتا-ئانىنىڭ پىسخىكىسىغا ماھىل بولۇپ، ئاتا-ئانا نېمە قىلسا دوراپ شۇنى قىلىدىغان بولىدۇ... بىلىم دېگىنىمىزدە ئاتا-ئانا بولغۇچىدا شۇ بالىنىڭ مەيلى پەنئى ياكى دىنى بىلىم ئېلىشىغا يېتەكچىلىك قىلالايدىغان مول بىلىمى بولۇشى، بالىدىن ئېشىپ چۈشكىدەك ھەر تەرەپلىمە بىلىملەرنى بىلىدىغان ئىختىدارى بولۇشى كېرەك، بۇنىڭدا مەسىلەن ئاددىي قىلىپ ئېيتقاندا بالىنىڭ تەپشۇرۇقلىرىنى ئىشلىتىشتا شۇ بالىنىڭ ئىشلىگەن تاپشۇرۇقلىرىنىڭ نەرىدە خاتالىق بار، قايسى تەرەپلىرىنى بىلەلمەي قالدى؟ بۇ ھەقتە ئاتا-ئانىدا چىگىشنى يېشىپ بەرگىدەك بىلىمى بولۇشى كېرەك...
  -دادا، ئاپا، ماۋۇ يەرنى بىلەلمىدىم، دەپ بېرە؟!-دېسە،
-ھوي، تولا بېشىمنى ئاغرىتما، سېنىڭ ئۇ دەرسلىرىڭنى مەن نەدىن بىلەي، مۇئەللىم دەرس ئۆتكەندە قايەرگە ھاڭ بېقىپ يۈرگەنتىڭ؟ ئەتە مۇئەللىمدىن سورا، ئىشىم ئالدىراش-دەپلا بالىنىڭ ئۆگىنىش قىزغىنلىقىغا سوغۇق سۇ سېپىپ، بالىنىڭ كۆڭلىدە-داداممۇ بىلمەيدىكەنغۇ؟! ئۆگەنسەم، ئۆگەنمىسەممۇ بەرىبىركەن-دەيدىغان تۇيۇق ئىدىيە شەكىللىنىپ، بالىنىڭ بىلىم ئىگىلىشىگە بىۋاستە تەسىرى كۆرسىتىپ قويىمىز-دە، بالىدا ئۆگىنىشتىن، بىلىم ئېلىشتىن بەسىنىش، زېرىكىش، ھەتتا قارشىلىق بىلدۈرۈش پىسخىكىسىنى يېتىلدۈرۈپ قويىمىز... مېھرى-مۇھەببەت بېرىش-ئىنسانلارنىڭ ھايۋان بىلەن تۈپتىن پەرقلىنىپ تۇرىدىغان موھىم بەلگىسىنىڭ بىرى، ئۇنداقتا بىز بالىلىرىمىزغا قانچىلىك مېھرىمىزنى بېرەلەۋاتىمىز؟! ئەتتىگەن سەھەردە بالىنى مەكتەپكە يولغا سالىمىز، كەچتە بالىنىڭ مەكتەپتىن كەلگەنلىكىنى بىلىمىز-يۇ، ئۇنىڭ مەكتەپتە نېمە ئۆگەنگەنلىكى، قانداق ئىشلارنىڭ بولغانلىقى، كەيپىياتىنىڭ قانداقلىقى بىلەن كارىمىز بولۇش ئۇياقتا تۇرسۇن:
-ھە، ئۆيگە باردىڭما؟ تاپشۇرۇقىڭنى ئىشلە جۇمۇ؟! ئاۋۇ توڭلاتقۇدا ئاخشام قورۇپ قويغان قورۇما بار، شۇنى ئېلىپ يە، مەن بۈگۈن دوستۇمنىڭ تۇغۇلغان كۈنىگە بارىمەن، مەن ئۆيگە بارغىچە يېتىپ ئۇخلا !-دەپلا كۈندە ئورۇنلاشتۇرۇپ قويغان كۈنتەرتىپ بويىچە ئالدىراشلا يۈرۈيمىزدە، بالىلارغا بولغان كۈيۈنۈش، مېھرى-مۇھەببەت بېرىش بىر ياققا قايرىلىپ قېلىپ، بالىلاردا غېرىپسىنىش، زېرىكىش، ھەتتا ئۆچمەنلىك تۇيغۇسى شەكىللىنىپ، بۇ دۇنياغا تۆرىلىپ قالغانلىقىدىن مىڭ پۇشايمان قىلىدىغان ناچار پىسخىكا تۇغۇلىدۇ-دە، جەمئىيەتتىكى بەزى ناچار قىلمىش ۋە ئىللەتلەرنى يۇقتۇرۇۋېلىپ، «يامان بالا»غا ئايلىنىپ قالىدۇ.
           مانا مۇشۇ نوقتىلارغا دىققەت قىلمىغانلىمىز سەۋەپلىك، بالىلىرىمىزدا يوقۇرىدىكى ماقالىدا ئېيتىلغاندەك « بالىلىرىمىزدىكى جاسارەت تۇيغۇسى نەگە كېتىۋاتىدۇ؟» دېگەن مەسىلىنىڭ بىخ ئۇرۇشىغا ۋە غازاڭ چىقىرىغا «قىغ»لىق رول ئوينىشى مۇقەررەر، شۇڭا بىز بالىلارنىڭ قانداق بولۇپ يېتىلىشىنى مەكتەپتىن، جەمئىيەتتىن، ئەتراپىدىكى كىشىلەر ۋە ياكى باشقا مەسىلەردىن كۆرۈش ئەمەس، بەلكى ئاتا-ئانا بولغۇچى ئۆزىمىزدىن كۆرۈشىمىز كېرەك-دەپ قارايمەن.
            ۋاقىت مۇناسىۋېتى بىلەن سۆزۇم تاققا-تۇققا بولۇپ قالغان بولۇشى مۇمكىن، مۇنبەرداشلارنىڭ پىكىر بېرىشىنى ئۈمۈد قىلىمەن!

sak

بىزنىڭ يۇرتتىكى مائارىپنىڭ بىر بۇرجىكى
بىزنىڭ يۇرتتا ئوقۇ – ئوقۇتۇش ناھايىتى ئەركىن. ئوقۇتقۇچىلار ئوقۇغۇچىلارغا نىسپەتەن مۇتلەق سەمىمى ۋە كۆيۈمچان. ئۆگىنىشكە زورلايدىغان، تەرتىپ – ئىنتىزامغا مەجبۇرلايدىغان، ئەخلاقنى دوق قىلىپ تەنقىتلەيدىغان، دەم ئېلىشقا ئارىلىشىدىغان، ئويۇن – تاماشالىرىنى، ھەۋەس، قىزىقىشلىرىنى مارىلايدىغان، قانداقتۇر ئالۋاڭ – سېلىقلار بىلەن قىينايدىغان ئىش زادىلا يوق.
مېنىڭ ئىككى پەرزەنتىم بار. چوڭى 5 ياش، كىچىكى 2 ياش. ھەر ئىككىسى يەسلىدە. بۇ يەردە يەسلىمۇ بىر مەكتەپكە ئوخشايدۇ. ئويۇن ۋە ئۆگىنىش شارائىتلىرى تولۇق. ئوتتۇرا ھېساپ بىلەن ھەر 5 بالىغا 1 ئوقۇتقۇچى مەسۇل. بۇ يەردە قوشتىللىق مائارىپ دېگەن گەپ يوق. بالىلار رىئايە قىلىشى لازىم بولغان ئالاھىدە بەلگىلىمىلەرمۇ يوق. بار دېيىلسە، تاماقنى ۋاقتىدا يېيىش ۋە ۋاقتىدا ئۇخلاش بەلگىلىمىسى بار. ئۇندىن باشقا، بالىلارنىڭ پائالىيەتلىرىگە چەكلىمە قويۇلمايدۇ. سىنىپ ۋە باغچىدا بالىلار قانداق ئوينۇغىسى كەلسە، شۇنداق ئوينايدۇ. تاكى ئاتا – ئانىلىرى بالىلارنى ئېلىپ كەتكىچە بولغان ئارىلىقتا، ئوقۇتقۇچىلار ئۇلارنىڭ بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىدۇ. بالىلار ئالتە ياشقا تولۇپ، باشلانغۇچ مەكتەپكە ئوقۇشقا كىرگىچە بولغان ئارىلىقتا ھىچقانداق بىر كۈچنىڭ ئۇلارنى ھەرقانداق شەكىلدىكى ئۆگىنىشكە مەجبۇرلاش ھوقۇقى يوق. 6 ياشقا كىرگىچە بولغان دەۋىر بالىلارنىڭ خالىغانچە كۆڭۈل ئېچىش دەۋرىدۇر. 
بۇ توغرىسىدا ۋاقتىم يار بەرسە، تەپسىلى ئۇچۇر بىلەن تەمىنلەشكە تېرىشىمەن. مەنچە، بالىلىرىمىز بىر نەرسىلەردىن مەھرۇم قېلىۋاتقان بولسا، بۇ مەسۇلىيەت يالغۇز مەكتەپتە ياكى ئۇيغۇرلارنى بىزار قىلىۋاتقان مائارىپ تۈزۈلمىسىدىلا ئەمەس، بەلكى بۇ يوقۇتۇشلارغا سەۋەپچى بولىۋاتقان دۆلەت تۈزۈلمىسىدە.