[بوزقىر] بىر يېڭى بىمەنە «ئەپسانە»

bozqir

بۇ مەزمۇن 9قەۋەتتىكى qarabegدە2013-01-07 02:35يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :

بەت يۈزىنىڭ ئاستىدىكى "تىز ئىنكاس قايتۇرۇش" كۆزنىكىدىن تىما ئىنكاس يوللىسا  ياخشى يوللانمايدىكەن، بەت يۈزىنىڭ  ئۈستى تەرىپىدىكى "ئىنكاس يوللاش"، " تىما يوللاش"  كۇنۇپكىسىدىن كىرىپ يوللىسا، ئاندىن ياخشى يوللىنىدىكەن. بۇ ئاچچىقنى مەنمۇ تېتىغان.  

ئەمىسە ، شۇ بويىچە سىناپ باقاي.
لېكىن، مەن ماقالەمدە سىستېما ئاپتوماتىك قوبۇل قىلمايدىغان سەزگۈر سۆزلەر بولۇشى مۇمكىن ، دەپ گۇمان قىلىپ قالدىم.«7.5»دىن كېيىن تور يېڭىدىن ئېچىلغان مەزگىلدە مىسرانىم مۇنبىرىدە «چوشقا»دېگەن سۆزنى ئاپتوماتىك قۇبۇل قىلمايدىكەندۇق.«چوشقا گۆشى » دېگەن سۆز «مىسرانىم گۆشى»دەپ چىقىدىكەندۇق.

bozqir

بىر ماتېرىيالدىن كئكرۈشۈمچە، چىڭ سۇلالىسى دەۋرىدە جۇڭگونىڭ ج د پ سى دۇنيا بويىچە 1- ئورۇندا تۇرامىشكەن.ئەمما، شۇ چاغدىمۇ جىياۋۇ ئۇرۇشىدا كىچىككىنە ياپونىيەگە شەرمەندىلەرچە يېڭىلىپتىكەن .

  ھازىرمۇ جۇڭگونىڭ ج د پ سى دۇنيا بويىچە 2- ئورۇندا تۇرامىش.ئوخشاشلا يەنىلا شۇ كىچىككىنە ياپونىيەگە دىياۋيۈ ئارىلىنى تاتقۇزۇپ قويدى.

   شۇنداق تۇرۇپ ج د پ نى تىلغا ئېلىپ ئېغىزىنى تاتلىق قىلغاننىڭ نېمە پايدىسى دەيمەن.

a.kaxkiriy

بوزقىر ئەپەندى تەرجىمە قىلغان بۇ ئەسەر ژۇرنالدا ئېلان قىلىنغان كۈنلەردە يەنە بىر خەنسۇ يولداشنىڭ مۇشۇ ھەقتىكى بىر يازمىسىنى كۆرگەنىدىم. ئۇنىڭدا دېيىلىشىچە: ئەقىل بۆلۈنمىسى دېگەن ئادەملەرنىڭ ئەقلىي قابىلىيىتىنى ئۆلچەيدىغان ئۆلچەم ئەمەس، بۇ بىر خىل پىسىخولوگىيىلىك تەتقىقات ئۇسۇلى بولۇپ، ئەقىل بۆلۈنمىسى يۇقىرى بولسا، ئەقلىي ئىقتىدارى يۇقىرى بولىدۇ دېگىلى بولمايدۇ، بۇ ئىككىسى ئىككى خىل ئۇقۇم، بۇلار ئۆز ئارا تەڭ نەرسىلەر ئەمەس، جۇڭگۇلۇقلار بىزنىڭ ئەقىل بۆلۈنمىمىز يۇقىرى ئىكەن، شۇڭا بىزنىڭ ئەقلىي قابىلىيىتىمىز  ھەممىدىن يۇقىرى دەپ قارىسا بولمايدۇ دېگەندەك مەزمۇن بولىدىغان. لىكىن بەزىلەر بۇنىڭغا قۇلاق سالماي ماختىنىپ يۈردى. بۇ خۇددى راكىتانى ئەڭ ئالدى بىلەن جۇڭگۇلۇقلار كەشىپ قىلغان، مەسىلەن پالانى سۇلالە ۋاقتىدا پوجاڭزىغا بىر نېمىنى چىگىپ مانچە مېتر يىراقلىققا ئاتقانلىقى ھەققىدە پوكۇنى كىتاپتا خاتىرە بار دېگەندەك گەپلەر بىلەن غەربتە بارلىققا كەلگەن راكىتاغا مەنسىتمەسلىك، ھەسەت نەزىرى بىلەن جاۋاپ قايتۇرۇپ ئۆز كۆڭلىنى خوش قىلغاندەك بىر ئىش.

bozqir

   شۇنداق، ھەممىسى ئاكيۇچە قاراشلار.

   ئالدىنقى يىللاردا بېيجىڭدا قارا يامغۇر يېغىپ ، ئەۋرەز يوللىرى ئېتىلىپ كېتىپ، يامغۇر سۈيى كۆللەپ، كوچىلاردا دەريا بولۇپ ئېقىپ، نەچچىلىگەن ئادەم ئىز-دېرەكسىز غايىپ بوپ كەتكەندىمۇ جۇڭگونىڭ مەتبۇئاتلىرى يۈزىنى ئېشەكنىڭ تېرىسىدەك قىلىپ تۇرۇپ « مىڭ سۇلالىسى دەۋرىدە جۇڭگودىكى شەھەرلەرىنىڭ ئەۋرەز يوللىرى سىستېمىسى دۇنيا بويىچە ئەڭ ئىلغار ئىدى» دېگەندەك ئەپسانىلەرنى توقۇپ تارقاتتى ئەمەسمۇ.

a.kaxkiriy

ئاq «مەن نېمىنى ئويلىسام شۇ بولىدۇ، مەن نېمىنى خالىسام شۇ مېنىڭ بولىدۇ» دەپ كۆڭلىنى خوش ئېتىشكە ئامراق، قوڭامدا ئىشتان يوق، ئېتىم مارجان بۈۋى دېگەندەك« سېنىڭ ئاتا- بوۋاڭدىن مېنىڭكى ئۈستىن ئىدى» دەپ ماختىنىشقا ئامراق روھى غالىبىيەتچى.
ئاqچىلىق چوڭقۇر يىلتىز تارتقان جۇڭگۇلۇقلارغا نىسبەتەن چەتئەللىكلەرنىڭ جۇڭگۇلۇقلارنىڭ ئەقىل بۆلۈنمىسى يۇقىرى دەپ بىرەر گەپنى  دەپ قويىشى ئالتۇن تېپىۋالغاندەك بىر ئىش. «ئەقىل بۆلۈنمىسى» دېگەننىڭ نېمىلىكىنى چۈشىنىشكىمۇ ئەقلىي ئىقتىدارى يەتمەيدىغان جۇڭگۇلۇقلارنىڭ  ئاq جاناپلىرىنىڭ كىيىمىدىكى پىتنى بېقىۋىتىپ باشقىلاردىن چوڭراق پىت تاپالمىغانلىقىغا ھەسرەتلىنىپ، چوڭراق پىت تېپىۋالغاندا ھاياجانلىنىپ،  «ناي ناناي ناي ناي ناناي، قولۇمدا بار سىم قامچا» دەپ ئالا-جوقا ناخشا توۋلاپ يۈرگىنىدەك چۇقان سۈرەنلىرىگە ئەجەپلىنىشنىڭ ھاجىتى يوق.

bozqir

   ئىشۇ كىچىككىنە كورېىيەجېنىدا «سامسۇڭ»ماركىسىغا تايىنىپ ، ھەر بىر كورىيەلىككە كۈندە ئۈچ يۈەندىن توغرىلىنىدىغان جۇڭگونىڭ خەلق پۇلىنى چۆنتىكىگە سىلىدىكەن.

   مەركىزىي تېلېۋىزىيە ئىستانسىسىنىڭ مۇلاھىزىچىلىرى شۇ سۆزنى ھاياجانلىنىپ دەۋاتقاندا گېلىمنى قىرىپ تۇرۇپ بىرنى تۈكۈرۋەتكەنلىكىمنى بىلمەيلا قاپتىمەن.

a.kaxkiriy

بۇ مەزمۇن 8قەۋەتتىكى bozqirدە2013-01-07 02:25يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :
  ئۆزۈمگە ناھايتى يارايدىغان«كىملەر بۉلگۅنچى؟»ناملىق  بىر ئىجادىي تېمام بار ئىدى.بۇلتۇر ئەتىيازدىن بۇيان باغداشقا تۆت قېتىم يوللىساممۇ مۇۋەپپەقىيەتلىك يوللانمىدى.يېڭى يىللىق سوۋغا سۈپىتىدە تورداشلىرىمغا قايتا-قايتا يوللىساممۇ ئۈنۈمى بولمىدى.تېمىنىڭ ھەجىمى كۆپ بولۇپ كەتكەن ئوخشايدۇ، دەپ بۆلۈپ يوللىساممۇ يەنىلا ئۈنۈمى بولمىدى.

   شۇڭا ، بۇ تېمىنى يوللاپ قويدۇم  .  

 
ئون نەچچە كۈن بۇرۇن  قازاقىستاندا چىقىدىغان "ئۇيغۇر ئاۋازى" گېزىتىدىن ئىككى تېما تەييارلاپ يوللىسام ئەپلەشمىدى، 3 كۈن ئاۋارە بولدۇم، زىرىكىپ "كەڭساي"،"ئىزدىنىش"كە بەردىم. ھازىر باغداشقا بېرەي دېسەم باشقا تورلاردا كونىراپ قالغان بولسا، كۆرۈدىغان ئادەم چىقماي قالمىسۇن دەپ يوللاپ يۈرمىدىم. سېستىمىنىڭ كاشىلىسى بولسا كېرەك.

a.kaxkiriy

«كورىيەلىكلەردىن نەرىمىز كەم؟» دېگەن كىتابنى خېلى سوغۇققانلىق بىلەن يېزىلغان كىتاب دەپ قارايمەن. بۇ كىتابتا كورىيە ياشلىرىنىڭ چىدامچانلىقى، قەيسەرلىكى قاتارلىقلار سۆزلىنىپ بۇنىڭغا مىسال كەلتۈرۈلۈپ: كورىيە كوچىلىرىدا قەھرىتان قىشتا نىپىز چاپاننىڭ ئىچىگە Tشەكىللىك مايكىنى كىيىپ يوغان سومكىلارنى يۈدۈپ كېتىۋاتقان يىگىتلەرنى كۆرىىسز، ئۇلار قىشتىمۇ سوغۇق سۇنى نوغايغا ئېلىپ غۇرتۇلدىتىپ ئىچىۋىرىدۇ دەپ ماختاۋىتىپ، توساتتىن ئاپتۇرنىڭ ئاQ بوۋىسى يادىغا كېلىپ«ئۆگەنگەن خۇي ئۈجمە پىشقىچە، ھىجىقىز توۋا قىلماس، توۋا قىلسىمۇ كۆتى قويماس» دېگەندەك  « قەدىمدە كورىيەلىكلەرنىڭ چاي ئېلىپ ئىچىشكە پۇلى بولمىغاچقا سوغۇق سۇ ئىچىپ كۆنۈپ كەتكەچكە بۇلار سوغۇق سۇنى شۇنداق ئىچەلەيدىغاندۇ، لىكىن ئۇ چاغلاردا جۇڭگۇلۇقلار چاي دەملەپ ئىچەتتى» دەپ كۆڭلىنى خوش قىلىۋىلىشنى ئۇنتۇپ قالماي، بىر قازان ئاشقا بىر ئىلىم پوقنى ئارلاشتۇرغاندەك ئىشنى قىلغان. بىر ئوبدان گەپ قىلىۋىتىپ، ئارقىسىدىن چىدىمايدىغان  جايلار خېلى كۆپ بۇ كىتابتا.

bozqir

ئالدىنقى يىلى بىر تەنقىتچىنىڭ جۇڭگونىڭ «يۈ گوڭنىڭ تاغنى يۆتكىشى»ناملىق كىلاسسىك ھېكايىسى ھەققىدە يېزىلغان بىر تەنقىت ماقالىسىنى ئوقۇپ قالدىم.

  ئاپتورنىڭ يېزىشىچە، يۈ گوڭنىڭ تاغنى يۆتكىمەكچى بولغانلىقىنىڭ ئۆزىلا مەنتىقىغە ۋە تەبىئىي قانۇنىيەتكە ئۇيغۇن بولمىغان ھەركەت بولۇپ، بۇ يۈ گوڭنىڭ دۆت ئادەملىكىنى ئىسپاتلاشقا يېتىپ ئاشىدىكەن.

   تېخىمۇ ئېچىنىشلىقى يۈ گوڭدىن ئىبارەت بۇ ھورۇن، نامرات ، خىيالپەرەسنىڭ مەنتىقىغە ۋە تەبىئىي قانۇنىيەتكە ئۇيغۇن بولمىغان ھەركىتى چوڭ سەكرەپ ئىلگىرلەش زامانىسىدا نۇرغۇن ئادەملەرنىڭ بىھۇدە ئۆلۈپ كېتىشىگە سەۋەپ بولغان.

  شۇڭا، جۇڭگوچۇلۇقتا ئەپسانە توقۇش ياكى ئەپسانىگە ئىشىنىش بولسۇن ھامان ياخشى ئاقىۋەت بىلەن خۇلاسىلەنمەيدىكەن.

a.kaxkiriy

كىچىك ۋاقتىمىزدا تىل- ئەدەبىيات دەرسلىكىدە «يۈگوڭنىڭ تاغنى يۆتكىسى»، ماۋ زېدوڭنىڭ «<يۈگوڭنىڭ تاغنى يۆتكىشى>دەك جۇڭگۇنى ئۆزگەرتەيلى» دېگەن تېكىستلەر بولىدىغان. شۇ چاغدا ئوقۇتقۇچى بۇ دەرسنى ئۆتكەندە يۈگوڭ قانداق ئادەم؟ يۈگوڭ- ئېرادىلىك، قەيسەر، قىلغان ئىشىدىن ۋاز كەچمەيدىغان، يىراقنى كۆزلەيدىغان، ئەۋلاتلارغا بەخت يارىتىشنى كۆزلەيدىغان... ئادەم دەپ يادلاتقۇزاتتى ھەمدە يۈگوڭ بوۋىمىزدىن ئۆگىنەمدۇق، يۈگوڭ بوۋىمىزنىڭ ئىشىنى داۋاملاشتۇرامدۇق دەپ سارايتى. سۇئالنىڭ ئاخىرىدىكى پېئىل بولۇشلۇق پېئىل بولسا، بولۇشلۇق پېئىل بىلەن، بولۇشسىز پېئىل بولسا، بولۇشسىز پېئىل شەكىلدە جاۋاپ قايتۇرۇش ئادىتىمىز بويىچە «ئۆگىنىمىز»، «داۋاملاشتۇرىمىز» دەپ ۋاقىرايتۇق.
كىيىن خەنسۇچىنى ئۆگىنىپ، 愚公دىكى 愚نىڭ «ئەخمەق، ھاماقەت» دېگەن مەنىدىكى گەپ ئىكەنلىكىنى بىلدۇق. ئەقلىمىز زورۇيۇپ يۈگوڭغا ئۆزىمىز باھا بېرەلىگىدەك بولۇپ، ھېلىقى ئوقۇتقۇچىمىزنىڭ يادىلاتقانلىرىغا مىيىقىمىزدا كۈلۈپ قويدۇق.
ھازىر ئاڭلىسام بالىلار «يۈگوڭ قانداق ئادەم ؟»دەپ سورىسا، «يۈگوڭ ئەخمەق، ھاماقەت ئادەم» دەيمىش،« نېمە ئۈچۈن» دەپ سورىسا، «ئۇ ئەخمەق بولمىسا، تاغنى يۆتكەيمەن دېمەي، ئۆيىنى تاغنىڭ ئۇ تەرىپىگە يۆتكەپ كېتەتتى» دەپ جاۋاپ بېرەرمىش.