يېڭىسار ناھىيىسىنىڭ قىسقىچە تارىخىغا نەزەر

karmuz

بۇ مەزمۇن 6قەۋەتتىكى lawa0998دە2013-01-20 20:14يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :
يېڭىسارنىڭ <<لاۋا>>ئاتىلىشى توغرىسىدىمۇ ئىشەنچىلىك مەلۇمات بېرىشكە بولارمۇ؟
بىزنىڭ يېزىدا قەدىمى بىر يول بار لاۋا يولى -دەپ(ھازىر چوڭ ئۆستەڭ ئوخشاش ئىسىمدا ئاتىلىدۇ)
مۇشۇنىڭدىن قارىغاندا بۇ ئىسىمنىڭ قانداق تارىخى بولىشى مۇمكىن دەپ قالىمەن......  

   مومكىن بولسا سىزمۇ ئىزدىنىپ باققان بولسىڭىز.بۇ ئاتالغۇ توغرىسىدا بىرى تارخى ماتىرياللارعا تاينىشقا،ئىككىنجىسى شۇ يۇرۇتتا ياشاپ كەلگەن بىشقەدەملەرگە(خەلق ئىچىدىكى تارىخچى ۋە ئۇلارنىڭ ئەۋلاتلىرىغا)،ئۈچۈنجىسى   سۆزلەرنىڭ گىراماتكىلىق ئۆزگىرىشىگە،ئاخىردا بولسا لوغەتكە مۇراجەت قىلىشقا توغرا كېلىدۇ دەپ  قارايمەن.

kotakbay

بەك ياخشى تىمىدىن بىرنى يۇللاپسىز ، بىز بۇشۇنداق ئۇز دىيارىمىزنىڭ بۇلۇڭ - پۇشقاقلىرىغىچە بىلسەك بەك ياخشى بۇلاتتى.

lawa0998

بۇ مەزمۇن 8قەۋەتتىكى karmuzدە2013-01-20 22:22يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :

   مومكىن بولسا سىزمۇ ئىزدىنىپ باققان بولسىڭىز.بۇ ئاتالغۇ توغرىسىدا بىرى تارخى ماتىرياللارعا تاينىشقا،ئىككىنجىسى شۇ يۇرۇتتا ياشاپ كەلگەن بىشقەدەملەرگە(خەلق ئىچىدىكى تارىخچى ۋە ئۇلارنىڭ ئەۋلاتلىرىغا)،ئۈچۈنجىسى   سۆزلەرنىڭ گىراماتكىلىق ئۆزگىرىشىگە،ئاخىردا بولسا لوغەتكە مۇراجەت قىلىشقا توغرا كېلىدۇ دەپ  قارايمەن.  

 
 ئەقلى -ئىقتىدارى جايىدا، ئىلىم -مەرىپەتتە ئىزلىنىشچان بىر ياشانغان يۇرت ئاقساقىلىنىڭ <<لاۋا>> ھەققىدە بەرگەن دەسلەپكى مەلۇماتىدا مۇنداق دىيىلىدۇ.....
بۇ سۆز ئوت-يالقۇن مەنىسىدىكى ئۇيغۇرچە<<لاۋا>>بولماستىن بەلكى-<<يېڭىھىسار>>نىڭ يەنىمۇ بىر قەدىمى ئاتالغۇسى بۇلۇپ بۇ ئىسىمنىڭ كېلىش مەنبەسىنى  ئۇيغۇرلارنىڭ ئىسلامنى قۇبۇل قىلغان دەسلەپكى دەۋىرلىرىدىكى رىۋايەتلەردىن ھىس قىلىش مۇمكىن....
<<لاۋا>><<لەۋھە>>گە ئاھاڭداش= ئەرەپچە بايراق-تۇغ مەناسى بىلەن كەلگەن سۆز بولۇپ بۇغراخانلار دەۋرىدىكى ئىسلام ئاچقۇچى غازىلار بۇ يەرگە كەلگەندە بۇ تېرتۇرىيەدە تۇنجى ئىسلام بايرىقىنى لاپىلدەتكەن......ھەم ھاكىميەت ئىدارە قىلغان.
شۇندىن باشلاپ بۇ ئورۇن مەرگەز بولۇپ <<لاۋا>> دەپ ئاتالغان،ھازىرقى <<لاۋا>>ئاھالىلار كومىتىتى ئەشۇ قەدىمىلىكنىڭ ھايات شاھىدلىرى-دەپ خەۋەر بەرمەكتە..........
گەرچە بۇ ئاتالغۇ ئىشەنچىلىك بىر تارىخى يىل-نامىنى كۆرسىتىپ ئىشەنچىلك دەرجىسىنى ئاشۇرۇشقا ئىمكان قىلالمىغان بولسىمۇ بۇ ئىسىم ھەققىدە شۈنچىلىك چۈشەنچە بېرەلىگەنلىگىگە ئاپىرىن ئېيتىتىم.
ناۋادا تېخىمۇ ئىشەنچىلىك <<لاۋا>>ھەققىدە قەدىمى تارىخ ماتتىرياللارغا ئېرىشىنى لايىق كۆرسىڭىز ئىمكانىيەت بولسا 1950-يىللىرى يېڭسارنىڭ دىنى كامالى دەپ قارالغان مەرھۇم مەسۇم داموللامنىڭ ئوغلى -ئابلەز مەسۇم(ھازىر مائارىپ ئىدارىسىدىن دەم ئېلىشقا چىققان )بىلەن ئالاقە قىلىپ ھال-مۇڭ بولۇشساق تېخىمۇ توغرا چۈشەنچىگە ئىگە بولالىشىمىز مۇمكىن..........

karmuz

سىز يۇقۇردا بايان قىلغان «لاۋا» توغرىسىدىكى مەزمۇنلار توغرىسىدا يۇنۇس سەمەت مۇئەلىم(يۇنۇس سەمەت مۇئەلىم مېنىڭ تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپتىكى تىل-ئەدىبىيات ئوقۇتقۇچۇم ئىدى)نىڭ «قەدىمىي دىيار يېڭىسار » دىگەن كىتاۋىدىن ئازراق مەزمۇننى كۆرگەن ئىدىم .ئۇ كىتابتا:«〈لاۋا〉دېگەن ئاتالغۇ لەۋھە يەنى بايراق دېگەن سۆزدىن كېلىپ چىققان،شۇ چاغدىكى ھۆكۈمەت تۇرىدىغان ئوردا،قەلئەلەرگە بايراق چىقىرىلغاچقا شۇ جاينى 〈لاۋا〉دەپ ئاتىغان.» دىگەن مەزمۇنلار بار ئىدى.مېنى ئويلاندۇرۇپ قويغىنى شۇ مەزگىللەردە «لەۋھە» دىگەن سۆز قوللىنىلغانمۇ يوق؟ دىگەن مەس بولۇپ قالدى. بىز كىچىك ۋاقتىمىزدا چوڭلار بايراقنى «تۇغ» دەپ ئاتايدىكەنتۇق.پەقەت «تۇغ» ئاتالغۇسىنىڭ ئالدىغا سۈپەتنى بىلدۈرگۈچى قىزىل،كۆك...قاتارلىق سۆزلەرنى قوشۇپ ئاتايدىكەنتۇق.
   ۋاقىت يار بېرىپ قالسا مەرھۇم مەسۇم داموللامنىڭ ئوغلى ئابلەز مەسۇم ئەپەندى بىلەنمۇ  دىدارلىشارمىز.  ئەگەر ئابلەز مەسۇم ئەپەندىدە ئاتا-بوۋىسىدىن قالغان يېڭىسار تارىخىغا ئايىت تەۋەرۈك بولۇپ قالسا ياكى ئاتا-بوۋىسىنىڭ ئېغىزانە ئېيتىپ بەرگەنلىرى بولسا يېڭىسار سۈيەر ئابلەز مەسۇم ئەپەندى ياكى ئۇنىڭ يۇرت سۈيەر پەرزەنتلىرىنىڭ ئىلمى ئەمگەك قاتارىدا رويقاپقا چىقىردىغانلىقىغا ئىشىنىمەن.

lawa0998

بۇ مەزمۇن 11قەۋەتتىكى karmuzدە2013-01-21 17:14يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :
سىز يۇقۇردا بايان قىلغان «لاۋا» توغرىسىدىكى مەزمۇنلار توغرىسىدا يۇنۇس سەمەت مۇئەلىم(يۇنۇس سەمەت مۇئەلىم مېنىڭ تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپتىكى تىل-ئەدىبىيات ئوقۇتقۇچۇم ئىدى)نىڭ «قەدىمىي دىيار يېڭىسار » دىگەن كىتاۋىدىن ئازراق مەزمۇننى كۆرگەن ئىدىم .ئۇ كىتابتا:«〈لاۋا〉دېگەن ئاتالغۇ لەۋھە يەنى بايراق دېگەن سۆزدىن كېلىپ چىققان،شۇ چاغدىكى ھۆكۈمەت تۇرىدىغان ئوردا،قەلئەلەرگە بايراق چىقىرىلغاچقا شۇ جاينى 〈لاۋا〉دەپ ئاتىغان.» دىگەن مەزمۇنلار بار ئىدى.مېنى ئويلاندۇرۇپ قويغىنى شۇ مەزگىللەردە «لەۋھە» دىگەن سۆز قوللىنىلغانمۇ يوق؟ دىگەن مەس بولۇپ قالدى. بىز كىچىك ۋاقتىمىزدا چوڭلار بايراقنى «تۇغ» دەپ ئاتايدىكەنتۇق.پەقەت «تۇغ» ئاتالغۇسىنىڭ ئالدىغا سۈپەتنى بىلدۈرگۈچى قىزىل،كۆك...قاتارلىق سۆزلەرنى قوشۇپ ئاتايدىكەنتۇق.
   ۋاقىت يار بېرىپ قالسا مەرھۇم مەسۇم داموللامنىڭ ئوغلى ئابلەز مەسۇم ئەپەندى بىلەنمۇ  دىدارلىشارمىز.  ئەگەر ئابلەز مەسۇم ئەپەندىدە ئاتا-بوۋىسىدىن قالغان يېڭىسار تارىخىغا ئايىت تەۋەرۈك بولۇپ قالسا ياكى ئاتا-بوۋىسىنىڭ ئېغىزانە ئېيتىپ بەرگەنلىرى بولسا يېڭىسار سۈيەر ئابلەز مەسۇم ئەپەندى ياكى ئۇنىڭ يۇرت سۈيەر پەرزەنتلىرىنىڭ ئىلمى ئەمگەك قاتارىدا رويقاپقا چىقىردىغانلىقىغا ئىشىنىمەن.  

نىمىلا بولمىسۇن سىز بۇ ھەقتە ئەمىلى ئىزلەنگۈچى، كۆپ ئەجىر قىلدىڭىز ، دىققىتىمنى سىزنىڭ بۇ ھەقتىكى كىيىنكى يازمىلىرىڭىزغا بېرىمەن......