ياقۇپبەگنىڭ شىنجاڭغا تاجاۋۇز قىلىپ كىرىشى

تارخان

ئۇرۇش باشقا ئۇقۇم،قىرغىنچىلىق باشقا ئۇقۇم.
ھاكىمىيەت باشقا ئۇقۇم،مۇستەملىكە باشقا ئۇقۇم.
بىرلىككە كەلتۈرۈش باشقا ئۇقۇم،تاجاۋۇز باشقا ئۇقۇم.
ياقۇببەگ قاچان كەلگەن زوزۇڭتاڭ قاچان كەلگەن؟ياقۇببەگنىڭ مەقسىتى بىرلىشىش ئەمەس،بېسىۋېلىش.زوزۇڭتاڭ چىققاندا بولسا ئىلى سۇلتانلىقى ئاللىبۇرۇن چارروسىيە تەرىپىدىن بېسىۋېلىنغان،كۇچا بولسا ياقۇببەگنىڭ قول ئاستىدا ئاللىبۇرۇن ۋەيران بولغان.
ئەمدى سىز ئەلاخان بىلەن راشىدىن خوجىنى قانداق قىلىپ ياقۇببەگ بىلەن بىرلىشىپ زوزۇڭتاڭغا تاقابىل تۇرغۇزماقچى بولدىڭىزكىن تاڭ...
دۇرۇس،بىزدە نادانلىق ھەقىقەتەن ئېغىر ئىكەن.

yolbaxqii

بۇ مەزمۇن 9قەۋەتتىكى nohدە2013-02-21 16:04يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :
نادانلارچە تەۋرىتىلگەن قەلەم.ئىسىت ۋاقىت.
جانابى قەلەم ئىگىسى سىز ھېچبىر تارىختىن خەۋەرسىزلا بەسەيلەرنىڭ يازمىسىنى كوچۇرگىنىڭىز نىمىسى؟
يەنە بىر ئەپەندىم ياقۇپبەگنى خۇتەندە 50000ئادەمنى قەتلىئام قىلغان دەپتۇ،قەتلىئام قىلسا نىمە بوپتۇ،بەلكىم شۇ قەتلىئام قىلىنغانلار ھازىرقى ياياق ھەرپەيلەردەك  چىڭ خاندانلىقى ئۇچۇن كۇچۇكلىنىدىغانلاردۇ.تارىخنى بىلسىڭىز يىزىڭ بولمىسا يازماڭ.  

 
 قېرىندىشىم تارىخ دەپ قاپسىز  سىزگە تارىختىن دەرس بەرگۈچىلىكىم بار. سىزدەكلەرنىڭ نەزىرىدە ھايات-ماماتىغا قارىماي مۇستەبىت چىڭ ھۆكۈمىتىگە قاقشاتقۇق زەربە بېرىپ،سەددىچىننىڭ ئىچىگە قوغلىۋەتكەن باتۇر ئەجداتلىرىمىز بۈگۈن  " ھازىرقى ياياق ھەرپەيلەردەك  چىڭ خاندانلىقى ئۇچۇن كۇچۇكلىنىدىغانلار"بولۇپ قاپتۇدە!!!
  "ياقۇپبەگنى خۇتەندە 50000ئادەمنى قەتلىئام قىلغان دەپتۇ،قەتلىئام قىلسا نىمە بوپتۇ"بولۇپمۇ ماۋۇ گېپىڭىز  بەك ئورۇنسىز،ئۇلارغۇ بىزنىڭ قېرىندىشىمىز.قېرىنداش بولمىغانلارغا نىسبەتەن ئېيتقاندىمۇ، دۈشمەن بولغان تەقدىردىمۇ،ئۇلار ھىچبولمىسا ئادەم،ئۆلتۈرۈۋېرىدىغان قوي-كالا ئەمەس!

anwarili

ئىككىنچى باسقۇچ 1866 _يىل باشلاندى، كۇچادىكى «خان غۇجا» راشىدىن خانئىرىقتىكى مەغلۇبىيەتتىن خەۋەر تاپقاندىن كىيىن،شەرىققا يۇرۇش قىلغان ئەسكەرلىرىنى يەكەنگە يۇرۇش قىلىشقا يوتكەپ  ،قەشقەركە يەكەن بىلەن ئاقسۇ تەرەپتىن قىسىپ ھۇجۇم قىلىپ،ياقۇپبەگنى قوغلاپ چىقىرىشنى پىلاللىدى.كۇچانىڭ شەرىققا يۇرۇش قىلغان قۇشۇنىنىڭ كاتتا بىشى ئىسھاق مۇرىغا قەدەر ھۇجۇم قىلىپ قۇمۇلغا بىسىپ كىرگەن بۇلۇپ،كۇچى ئىنتايىن زورۇيۇپ،راشىدىننى گۇمانغا سىلىپ قويغانىدى.ئىسھاق كۇچاغا قايتىپ كەلگەندە،راشىدىن ئۇنىڭ قۇشۇنلىرىنى كۇچادا ئىلىپ قىلىپ،ئۇزىنى 3000 ئەسكەر بىلەن يەكەنگە بىرىشقا بۇيرۇيدۇ.ياقۇپبەگنى قوغلاپ چىقىرىش ئۇرۇشى باشلانغاندا،ئاقسۇدا تۇرۇشلۇق ئەسكەرلەر ياردەم بىرىشنى كىچىكتۇردى 6 _ئايدا ياقۇپبەگ ئەسكەر تارتىپ مارالبىشىغا بىسىپ كىرىدۇ. 3000 دىن ئوشۇق ئۇيغۇر،خۇيزۇ،
خەنزۇ،ھەربى دىخانلاركۇچلۇك دۇشمەنلەرگە قارشى باتۇرلارچە كۇرەش قىلغان بولسىمۇ،نەتىجە قازىنالماي قەلئەنى قولدىن بىرىدۇ.
     مارالبىشى قولدىن كەتكەندىن كىيىن،ئاقسۇ بىلەن يەكەن ئۇتۇرسىدىكى قاتناش ئۇزۇلۇپ قالىدۇ.ياقۇپبەگ ئاقسۇدىن چىققان قۇشۇنلارنى قورشىۋالغاندىن كىيىن،يەكەن خەلقى تاجاۋۇزچى ئەسكەرلەر بىلەن يالغۇز ئىلىشىشقا مەجبۇر بولىدۇ .بۇ چاغدا،چىڭ سۇلالىسى ئەسكەرلىرى مۇداپىيە قىلىپ تۇرغان يەكەن يىڭى شەھەر ئاللىقاچان ئىشغال قىلىنىپ بولغان ئىدى.كۇزدە يەكەن خەلقى كۇچالىق ئىسھاق قىسىملىرى بىلەن بىرلىشىپ ياقۇپبەگنىڭ قارارگاھىغا كىچىسى تۇيۇقسىز ھۇجۇم قىلدى.نىياز مەخپىيەتلىكنى پاشقىلىپ قويغانلىقتىن كىچىلىك ھۇجۇم مەغلۇپ بولدى. ئسھاق يەكەن كونا شەھەرنى تاشلاپ خئىنلىق قىلىپ دوسمەن تەرەپكە ئوتۇپ كەتتى ۋە
ياقۇپبەگ تەغدىم قىلغان ئاتقا مىنىپ ئاقسۇغا قايتىپ كەلدى.ئاقسۇ خەلقى ئۇنى يەكەننى بىر ئاتقا تىگىشىپ كەپسەن دەپ غەزەپ بىلەن ئەيىپلىدى.ئاقسۇدىن قوغلاپ چىقاردى.ئىسھاق ئاقسۇدا تۇرالماي كورلىغا كىتىشكە مەجبۇر بولدى،سەككىس كۇندىن كىيىن ،يەكەن يىڭى شەھەرنى مۇداپىيە قىلىپ تۇرغان خۇيزۇلارنىڭ دىننى باشلىقى مامۇئاخۇن خائىنلىق قىلىپ تەسلىم بولدى،قۇقانلىق قاچقۇن يۇنۇسجان بۇيرۇق بويىچە يەكەنگە ھاكىمبەك بولدى.خەلىقنىڭ قەھرىمانى قارشىلىقلىرى كۇچلۇك رەھبەرلىككە ۋە بىر تۇتاش قۇماندانلىققا ئىگە بولالمىغانلىغى،ھوكۇمىران سىنىپ - يۇقۇرى تەبىقە كىشىلىرىنىڭ قورقانچاقلىقى،سوكرەت قازنىش ئۇچۇن ۋەتەن ساتكۇچلىق قىلغانلىقى ئۇچۇن مەغلۇبىيەتكە ئۇچۇرىدى.
    12 _ ئاينىڭ 12 _ كۇنى ياقۇپبەگ يەكەنگە بىرىپ،خوتەندىكى تەبىرىقىچى ھىبىبۇللاغا بۇزۇرۇك خۇجا نامىدا يالغاندىن مەكتۇپ يوللاپ،ئۇزۇنىڭ ئەۋلىيالار قەبرىسىنى تاۋاپ قىلىشقا رۇخسەت قىلىشىنى ئىلتىماس قىلىدۇ.ھىبىبۇللا ئالدىنىپ، قارشى ئىلىش ئۇچۇن شەھەردىن چىققاندا.ياقۇپبەگ ئۇنى قولغا ئىلىپ،يەقەنگە ئاپپىرىپ تۇرمىگە تاشلايدۇ،ياقۇپبەگ خوتەننى ئالداپ قولغا ئالغاندىن كىيىن،شەھەرگە كىرىپ ئەسكەرلىرىنى ئورۇنلاشتۇرىدۇ.خۇتەن خەلقى ئەھۋالنىڭ تۇيۇقسىز ئوزگۇرۇپ كەتكەنلىگىنى كورۇپ،باتۇرلارچە قايتۇرما ھۇجۇم قىلىپ ۋە ئەنجانلىقلارنى يوقىتايلى، دەپ سوئار توۋلىدى،كۇرەشنى بىر ئايدىن ئارتۇق داۋاملاشتۇردى. 50 مىڭدىن ئارتۇق ئادەم قىرغىنچىلىققا ئۇچۇرىدى.سىپىل خەندەكلەر ۋە بارلىق ئىرىق - ئوستەڭلەر ئادەم جەسىتى بىلەن تۇلۇپ كەتتى.خايىن نىياز تاجاۋۇزچىلارنىڭ قىلىچىغا تايىنىپ،مايمۇن دوپپا كەيگەندەك تاج كىيىپ،خۇتەننىڭ قورچاق ھاكىملىق تەختىگە چىقتى.
    1867 _ يىل2 _ ئايدا،ياقۇپبەگ ھىلىگەرلىك ۋە زوراۋانلىق ۋاستى بىلەن يەكەن،خۇتەن خەلقىنىڭ تاجاۋۇزچىلىق قارشى كورىشىنى باستۇرۇپ،بۇ رويونلارنى بىسىۋالىدۇ.بۇ ياقۇپبەگنىڭ شىنجاڭغا ئىككىنچى باسقۇچنىڭ ئاياقلاشقانلىغىنى بۇلدۇرۇدۇ.ئۇ ئۇزۇدىن ئۇزى مەست بۇلۇپ ئۇزىنى«بەدولەت غازى» دەپ ئاتىدى.
    ئۇزۇن ئوتمەي ياقۇپبەگ يەنە يىڭى تاجاۋۇزچىللىق ئۇرۇشىغا تەييارلاندى.5 _ ئاينىڭ 6 _ كۇنى ئۇ تاجاۋۇز قۇشۇنلىرى ۋە مەجبۇرى يىغىۋالغان خاشارچىلارنى باشلاپ،مارالبىشى ئارقىلىق
ئاقسۇغا ھۇجۇمغا ئوتتى، كۇچادىكى راشىدىن غۇجىنىڭ قوشۇنلىرى يول بويىدامۇداپىيە كورگەن بولسىمۇ،لىكىن ئارقا-ئارقىدىن مەغلۇپ بولدى.ياقۇپبەگ ئاقسۇغا كىردى،ئۇچتۇرپاندىكى ئىشانلارنىڭ كاتتابىشى ئۇرۇشمايلا تەسلىم بولدى.كۇچا 4000 كىشىلىك قۇشۇن كوپەيتىپ ئۇرۇشقان بولسىمۇ،بەخىتگە قارشى مەغلۇپ بولدى.كىيىن يەنەياقئىرىقدا ئۇرۇش قىلدى،ئۇرۇش ئىنتايىن جىددى بولدى،لىكىن ياردەمچە قۇشۇن ۋاقتىدا كىلەلمەي يەنىلا مەغلۇپ بولدى.لىكىن ئۇنىڭ كاتتا بىشى ياقۇپبەگە تەسلىم بولۇپ كەتتى.ياقائىرىق ئۇرۇشىدىكى مەغلۇبىيەت كۇچا قۇشۇنىنىڭ ئاساسى كۇچىنى خۇرىتىۋەتتى،ياقۇپبەگ ھىچقانچە توسالغۇسىز ھالدا قىزىلغا ھۇجۇم قىلدى. قۇچانى مۇداپىيە قىلىپ تۇرغان قۇشۇن تاجاۋۇزچىلارنى ئارقا-ئارقىدىن چىقىمغا ئۇچىراتقان
بولسىمۇ، لىكىن كۇچا تايانچىسىز بولغانلىقدىن بەرداشلىق بىرەلمەي ئاخىرى دوشمەن قولىغا چۇشۇپ كەتتى.قۇچا خەلقى قەخرىمانچە تىز پۇكمەي كورەشنى داۋاملاشتۇردى،سان-ساناقسىز دوشمەننى ئولتۇردى ۋە يارىدار قىلدى.ياقۇپبەگنىڭ ئوغلى خۇداقۇل بەگ قۇچا خەلقىنىڭ قىلىچى ئاستىدا ئولدى. راشىدىن خۇجا ئەسىرگە چۇشۇپ ئولتۇرۇلدى ئۇنىڭ ئۇچ يىلدىن بۇيان يىققان
دونيا-دەپنىلىرىنى ياقۇپبەگ قويماي سىرىپ-سۇپۇرۇپ ئىلىپ كەتتى،ياقۇپبەگ تەسلىمىچى ئىساقنى كورلىدىن چاقىرىپ كىلىپ قۇچاغا قورچاق ھاكىمىيەت قىلىپ قويىدۇ.بۇ دەل 1867 - يىلى
كۇز ۋاقتى بۇلۇپ،ياقۇپبەگنىڭ تاجاۋۇزچىلىقىنىڭ ئۇچىنچى باسقۇچى ئىدى.

yolbaxqii

ياقۇپبەگنىڭ  ھاكىمىيەت ئورنىغا چىقىشى ،ئۇنىڭ كونا رەقىبى روسىيەنىڭ' ئوتتۇرا ئاسىيادىكى ئورنىمىزغا تەھدىت بولىدۇ' دەيدىغان ئەندىشىسىنى قوزغىغان،شۇنىڭ نەتىجىسىدە روسلار ياقۇپبەگ ئىلىغا كېلە-كەلمەيلا ،باھانە تېپىپ ئىلىنى بېسىۋالغان.كېيىنچە ياقۇپبەگ ئەنگليە بىلەن يېقىنلىشىپ كەتكەنلىكى ئۈچۈن،روسلار مەنچىڭ ھۆكۈمىتىگە ھەر خىل يوللار بىلەن تەھدىت سالغان،زوزۇڭتاڭ قاتارلىقلارمۇ «ئىلى قولدىن كەتكەندىن كېيىن، غەربىي يۇرت قولدىن كەتسە ،موڭغۇل دالىسىمۇ قولدىن كېتىدۇ،نەتىجىدە ئاستانە تەھدىتكە ئۇچرايدۇ»دەپ ،لى خوڭجاڭ باشچىلىقىدىكى دېڭىز مۇداپىئە تەشەببۇسچىلىرىنى يېڭىپ،مەنچىڭنىڭ غەرپكە ئەسكەر چىقىرىشىغا تۈرتكە بولغان.بۇ ياقۇپبەگ ھاكىمىيىتى دەۋرىنىڭ تاشقى ئارقا كۆرۈنۈشىدۇر.
   ئىستراتېگىيە جەھەتتە ئېلىپ ئېيتقاندا،ياقۇپبەگ ئىزچىل روسلارنى  1- تاشقى دۈشمەن قاتارىدا كۆرگەن،ئەنگليە بىلەن يېقىنلاشقان.باشتىن -ئاخىرى مەنچىڭ ھۆكۈمىتى بىلەن سۈلھىلىشىشنى خام-خىيال قىلىپ،مەنچىڭ قوشۇنىنىڭ  قوزغىلاڭچىلار قولىدىن قۇمۇلنى تارتىۋېلىپ شىنجاڭنى قايتۇرۇۋېلىشتىكى بازا قىلىۋېلىشىغا  سۈكۈت قىلغان.

noh

تارخان.......
ياقۇپبەگنىڭ  ھاكىمىيەت ئورنىغا چىقىشى ،ئۇنىڭ كونا رەقىبى روسىيەنىڭ' ئوتتۇرا ئاسىيادىكى ئورنىمىزغا تەھدىت بولىدۇ' دەيدىغان ئەندىشىسىنى قوزغىغان،شۇنىڭ نەتىجىسىدە روسلار ياقۇپبەگ ئىلىغا كېلە-كەلمەيلا ،باھانە تېپىپ ئىلىنى بېسىۋالغان.كېيىنچە ياقۇپبەگ ئەنگليە بىلەن يېقىنلىشىپ كەتكەنلىكى ئۈچۈن،روسلار مەنچىڭ ھۆكۈمىتىگە ھەر خىل يوللار بىلەن تەھدىت سالغان،زوزۇڭتاڭ قاتارلىقلارمۇ «ئىلى قولدىن كەتكەندىن كېيىن، غەربىي يۇرت قولدىن كەتسە ،موڭغۇل دالىسىمۇ قولدىن كېتىدۇ،نەتىجىدە ئاستانە تەھدىتكە ئۇچرايدۇ»دەپ ،لى خوڭجاڭ باشچىلىقىدىكى دېڭىز مۇداپىئە تەشەببۇسچىلىرىنى يېڭىپ،مەنچىڭنىڭ غەرپكە ئەسكەر چىقىرىشىغا تۈرتكە بولغان.بۇ ياقۇپبەگ ھاكىمىيىتى دەۋرىنىڭ تاشقى ئارقا كۆرۈنۈشىدۇر.
   ئىستراتېگىيە جەھەتتە ئېلىپ ئېيتقاندا،ياقۇپبەگ ئىزچىل روسلارنى  1- تاشقى دۈشمەن قاتارىدا كۆرگەن،ئەنگليە بىلەن يېقىنلاشقان.باشتىن -ئاخىرى مەنچىڭ ھۆكۈمىتى بىلەن سۈلھىلىشىشنى خام-خىيال قىلىپ،مەنچىڭ قوشۇنىنىڭ  قوزغىلاڭچىلار قولىدىن قۇمۇلنى تارتىۋېلىپ شىنجاڭنى قايتۇرۇۋېلىشتىكى بازا قىلىۋېلىشىغا  سۈكۈت قىلغان.

بىز ئۇچۇن تارىخ قاراڭغۇ،قىنى تارىخ بىلىدىغانلار يازسۇن.

yolbaxqii

بۇ مەزمۇن 12قەۋەتتىكى ismailدە2013-02-21 16:07يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :
ئۇدۇنىستان راۋرۇس ھەق گەپ قىپسىز،ئۇيغۇر-ئۆزبەك بىر مىللەتتۇرمىز!  

دىگىنىڭىز  ئورۇنلۇق ئۇيغۇر-ئۆزبەك بىر مىللەت دىگەن قاراشنى قوبۇل قىلىمىز. لېكىن باشقىلار بىزگە ئۆز قېرىندىشىدەك باراۋەر -ياخشى  مۇئامىلە قىلسا،بىز قارشى ئالىمىز،ھەم بىزمۇ قېرىنداشتەك مۇئامىلە قىلىمىز!!!
ئەگەر ئۆز قېرىندىشىدەك كۆرمىسە،باراۋەر مۇئامىلە قىلمىسا بىزمۇ شۇنىڭغا لايىق مۇئامىلە قىلىىمىز!!!!!!!!

baturhan

‏قېرىنداشلا ر ياقۇپ بەگ جانابلىرى زامانى بىلە ھازىرنى سېلىشتۇرۇڭلار. ياقۇپبەگنى تىللىغانلار ھەر قايسىڭلار قىزىل پاچاقمۇ نىمە؟ ياقۇپ بەگ غەلبە قىلغان بولسا بىزلە ھازىر قانداق بولاتتۇق.سىزدەك ئالا جوقا سۆزلەيدىغانلار بار بولغاچقا (دۇنيادىكى ئەڭ ياخشى دۆلەت)نىڭ پۇقراسى بوپ پەخىرلىنىپ ىۈرىۋاتىمىز.

anwarili

   27 _ قەۋەتىكى يولباشلىغۇچى ناھايىتى ئەتىراپلىق ئىنكاس يىزىپتۇ سىزگە قايىل بولدۇم .