قولاي تىزىملىك
كۆرۈش: 985|ئىنكاس: 19

ئانا تىل __ ئادىمىيلىكنىڭ ئاساسى

[ئۇلانما كۆچۈرۈش]

باشقىلار گېپىنى

6

تېما

1

دوست

2924

جۇغلانما

ئاكتىپ ئەزا

ئۆسۈش   30.8%

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى:  8963
يازما سانى: 66
نادىر تېمىسى: 5
مۇنبەر پۇلى: 395
تۆھپە : 679
توردىكى ۋاقتى: 782
سائەت
ئاخىرقى: 2015-2-12
يوللىغان ۋاقتى 2013-3-12 10:39:16 |ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش
مەزكۇر ماقالە ياپونىيە "بۈۋىمەريەم پاك قەلب قىزلار ئۇنىۋېرسىتېتى ياپون تىل – ئەدەبىياتى جەمئىيىتى"چىقىرىدىغان "پاك قەلب ئەدەبىياتى"نامىدىكى ئورگان ژورنىلىنىڭ 2009 – يىلى
7 – ئايدا تارقىتىلغان 11 – سانىدىن ئېلىندى.
ئانا تىل ____ئادىمىيلىكنىڭ ئاساسى
ئوساكى خىرومى
ياپون تىلىدىن تەرجىمە قىلغۇچى : نىكۇ
1.   تېمىغاكىرىش
بىز تىل ئارقىلىق خىلمۇخىل كىشىلەر بىلەن ئالاقە قىلىمىز. يېشىمىزنىڭچوڭىيىشىغا ئەگىشىپ بىز ئالاقە قىلىدىغان كىشىلەر كۆپىيىپ ماڭىدۇ، يەنە مۇشۇنىڭغا ماس ھالدا كىشىلىك مۇناسىۋەتمۇ مۇرەككەپلىشىدۇ. مۇشۇ جەرياندا بالىلار ئۆزىنىڭ ئويلىغىنىنى سەمىمىيلىك بىلەن دېگۈسى بولسىمۇ ئېيتالمايدىغان، گەپ ياكى يېزىق ئارقىلىق يەتكۈزۈگۈسى بولسىمۇ راۋان يەتكۈزەلمەيدىغان قىيىنچىلىقا دۈچ كەلمەيدۇدېگىلى بولمايدۇ. بالا ئائىلىدە ئاتا – ئانىسىنىڭ چۈشىنىشى ۋە قوللىشىنى، مەكتەپتەئۆز مەۋجۇتلۇقىنىڭ مۇئەللىملەر تەرىپىدىن ئېتىراپقا ئېرىشكەنلىكىنى، دوستلىلىرىنىڭ ئىچىدە ھېسسىيات جەھەتتە ئۆزئار چۈشىنش ھاسىل قىلالايدىغانلارنىڭ بارلىقىنى ئەمەلىي ھېس قىلغاندا، بالىدا تۇنجى بولۇپ ئۆزى بىلەن تەڭ باشقىلارنىمۇئويلايدىغان ھېسسىيات شەكىللىنىدۇ. تىل بىلىم ئېلىشتىلا ئەمەس، روھىيەتنى پەرۋىش قىلىشتىمۇ زۆرۈر بولىدۇ.
مەزكۇر ماقالىدە، ياپونىيەلىك بالىلارنىڭ ئائىلىدىكى تىل ئىگىلەش ئەھۋالى بىلەن مەكتەپتىكى تىل مائارىپىنىڭ ھازىرقى ئەھۋالى ھەققىدە توختىلىمەن، شۇنداقلا ئامېرىكا ۋە ئەنگىلىيەدىن ئىبارەت غەرب جەمئىيىتىدىكى مائارىپ بىلەن سېلىشتۇرۇپ، بۇنىڭدىن كېيىنكى تىل مائارىپى تەلەپ قىلىدىغان نۇقتىلار ئۈستىدە تەكشۈرۈش ئېلىپ بارىمەن.
2.   ئائىلىدىكى تىل مائارىپى
1.2. "ئامراق ئادەم" نىڭ مەۋجۇتلۇقى
ئالدى بىلەن بوۋاق مەزگىلىدىكى تىل ئىگىلەشنىڭ ئۇلى ھەققىدە توختىلىمەن. بالىنىڭ تىل ئىگىلىشى ھەققىدە ئوكاموتو (岡本) "بالىنىڭ گەپ قىلالايدىغان بولۇشى، <ئامراق ئادەم> نىڭ بالىغا يۈزلىنىپ تۇرۇپ دېگەن گەپلىرىنى بالا تۇتقا قىلىپ ئۆزىنىڭ گەپلىرىنى ياساپ ماڭىدىغانلىقىدىن بولىدۇ" دەپ ئېيتقان. بالىنىڭ ئىنكاسىنى چۈشىنىدىغان ۋە ئۇنىڭغا ئىنكاس بىلەن ماسلىشىدىغان "ئامراق ئادەم" بولغاچقىلا بالا ئۆز تىلىنى تەرەققىي قىلدۇرۇپ ماڭالايدۇ. بۇ يەردىكى"ئامراق ئادەم" دېگىنىمىز ئانا ۋەكىللىكىدىكى بالىدىن يىراق كەتمەيدىغان، بالىدىن خەۋەر ئالىدىغان، بالا بىلەن ئوينىشىپ بېرىدىغان ئادەملەرنى كۆرسىتىدۇ. ئانا بالىنىڭ ھەرىكىتى، چىراي ئىپادىسى، چىقارغان تاۋۇشى دېگەنلەردىن باشقىلار چۈشىنەلمەيدىغان تەلەپ ۋە ھالەتنى چۈشىنىدۇ ھەم مۇۋاپىق ھەرىكەت ئارقىلىق ئىنكاس قايتۇرىدۇ. دەل مۇشۇنداق ئادەمنىڭ مەۋجۇت بولۇشى تىل ئىگىلەشنىڭ ئۇلى سۈپىتىدە مۇھىم رول ئوينايدۇ. بالىنىڭ ئانىغا بولغان "ئىشەنچ تۇيغۇسى" ئالاقىنى تەرەققىي قىلدۇرىدىغان مەنبە كۈچ ھېسابىنىدۇ. ئۇنداقتا، "ئىشەنچ تۇيغۇسى" نىڭ بالىنىڭ تىل ئىگىلىشى بىلەن قانداق مۇناسىۋىتى بار؟
دەنىيول گولمېن (Daniel Goleman) تۇغۇلۇپ ئىككى ئايلىق بولغان بوۋاقنىڭ يېرىم كېچىدە يىغلاش ھادىسىسىدىن پايدىلىنىپ "كەيپىيات ئۆگىنىش" جەريانىنى چۈشەندۈرگەن. بىرىنچىدىن، بوۋاق يىغلىسا، ئانا دەرھال بوۋاقنىڭ قېشىغا كېلىپ 30 مىنۇت ئەتراپىدا ئۇنى مېھىر بىلەن سۇغارغاچ ھالىدىن خەۋەر ئالىدۇ. ئانا گەرچە تەڭ كېچىدە ئۇيغىتىلغان بولسىمۇ، بوۋىقىغا "سىنىڭ چىرايىڭنى كۆرۈش نېمەدېگەن ھوزۇر" دېگەندەك گەپلەرنى قىلىدۇ. بۇنىڭدىن رازى بولغان بوۋاق يەنە ئۇيقۇغا كېتىدۇ. ئىككىنچىدىن، ئەر – خوتۇن ئوتتۇرىسىدىكى جىدەل سەۋەبلىك ئانا بوۋاققا نىسبەتەن قوپال مۇئامىلىدە بولىدىغان ئەھۋالمۇ يۈز بېرىدۇ. ئانىنىڭ "يىغلىما ! ئاغزىڭنى يۇم ! يەنە يىغلايدىغان بولساڭ ..." دېگەنلىرىنى ئاڭلىغان ھامان بوۋاقتا جىددىيلىك ۋە قورقۇنۇش پەيدا بولىدۇ. ئانا يۈز بەرگەن جىدەل تەسىرىدىن قۇتۇلالماي چىرايىدىن مۇزياغدۇرغان ھالەتتە بوۋاقنى ئەمگۈزىدۇ. بالا ئېمىشتىن توختىغان ھامان ئانا "بولدىمۇ، ئەمىسە مەن بولدى قىلدىم جۇمۇ" دەپلا بوۋاق تۇرغان ئۆيدىن تېزلا چىقىپكېتىدۇ. بوۋاق بولسا يىغلاپ – يىغلاپ ئاخىرى ئۇيقۇغا كېتىدۇ.
ھەرقانداق بوۋاق ئەڭ بولمىغاندىمۇ مۇنداق ئىككى خىل ئەھۋالنى كەچمىش قىلپ يېتىلىدۇ. بىرىنچى خىل ئەھۋال: "ئەتراپتىكى كىشىلەر بوۋاقنىڭ تەلىپىنى بايقاپ ئۇنىڭ تەلىپىنى ئورۇندايدۇ، شۇنىڭ بىلەن بوۋاقتا ئەتراپتىكىلەرگە نىسبەتەن ئىشەنچ تۇيغۇسى ۋە باشقىلارنىڭ ياردىمىگە ئېرىشىش جەھەتتە ئۆز ئىقتىدارىغا نىسبەتەن ئىشەنچ پەيدا بولىدۇ" ئىككىنچى خىل ئەھۋال : "ھېچكىنىڭ بوۋاق بىلەن كارى بولمايدۇ، شۇنىڭ بىلەن بوۋاق باشقىلارنىڭ ياردىمىگە ئېرىشەلمەيدۇ ۋە ئۇنىڭ بىرەركىمدىن تەسەللىي تەلەپ قىلىشىمۇ مەغلۇبىيەتلىك بولىدۇ." بالىنىڭ ئەتراپتىكىلەرگەبولغان "ئىشەنچ تۇيغۇسى" دا پەرقلەرنىڭ بولىشى ئاتا – ئانا قوللانغان پەرۋىش ئۇسۇلىنىڭ يۇقىرىقى ئىككى خىل ئەھۋالنىڭ قايسىسىغا يېقىن كېلىدىغانلىقى بىلەن مۇناسىۋەلىك بولىدۇ. بالىنىڭ ئاتا – ئانىنىڭ مېھىر – مۇھەببىتىگە قانچىلىك تويۇنغانلىقى، ئۇلار بىلەن ئۆزئارا "ئىشەنچ تۇيغۇسى" غا ئىگە بولالىشى بالىنىڭ تىل ئىگىلىشىگە تەسىر كۆرسىتىدۇ.
2.2. ئۆزلۈكنىڭ شەكىللىنىشى ۋە تىل
بالىلىق مەزگىلگە كىرگەندە ئاتا – ئانىدىن ئالىدىغان ھەر تەرەپلىمە"تەربىيە" كۆپىيىدۇ. ئوكاموتو (岡本)  مۇنداق دېيدۇ: "بالا تەربىيەنى نۇقۇل تاشقى بېسىم سۈپىتىدىلا قۇبۇل قىلىپ ئۇنىڭغا بويسۇنۇپ يۈرمەيدۇ، بەلكى ئۇنى <ئۆزلۈك مەسىلىسى>سۈپىتىدە تونۇپ ئاتا – ئانىنىڭ ئىقتىدارىغا يۈزلىنىدۇ ۋە ئۇنى ئۆز ئىقتىدرىغا يۇغۇرۇۋېتىدۇ. بۇ جەريان ئۆزلۈك ۋە خاراكتېرنىڭ شەكىلللىنىشىدە مۇھىم رول ئوينايدۇ." ئۆزلۈك فونكسىيەسىنىڭ شەكىللىنىشى گەرچە تەلەپنىڭ ئەمەلىيلىشىشىنى كېچىكتۈرسىمۇ، مەزكۇر تەلەپتىن ۋاز كەچمەيدۇ ۋە ئۇنى كونترول قىلىپ داۋاملىق ساقلاپ قالىدۇ.
مەسىلەن، مەلۇم بىر بالا ئىلەڭگۈچ ئوينىماقچى بولۇپ ئىلەڭگۈچنىڭ يېنىغا كېلىدۇ، ئەمما ئىلەڭگۈچتە دوستىنىڭ ئويناۋاتقانلىقىنى كۆرۈدۇ. بۇ خىل ئەھۋالدا بالا دوستىنى ئىتتىرىپ چۈشۈرۈۋېتىپ ئوينامدۇ ياكى ئويناشتىن ۋاز كېچەمدۇ؟ بالا بۇلارنىڭ ھېچقايسىسىنى قىلماي ئۆزىگە نۆۋەت كەلگۈچە ئىزىغا دەسسەش ھەرىكىتىنى ئىشلىگەچ ساقلىسا، ئۆزىنىڭ تەلىپىنى باشقىلار ئېتىراپ قىلىدىغان شەكىلدە ئەمەلىيلەشتۈرۈشكە تىرىشۋاتقان بولىدۇ. ساقلاش جەريانىدا بالا "ئىلەڭگۈچتىن چۈشمەمدىكىنا؟"دېگەندەك خىلمۇخىل ئىچكىي توقۇنۇشلارغا بەرداشلىق بېرىپ، ئۆز ئۆزىنى توختىماي رىغبەتلەندۈرۈپ تۇرۇشقا توغرا كېلىدۇ. ئەمما، بالا ئۆزىنى ئىزچىل رىغبەتلەندۈرۈپ تۇرىدىغان كۈچلۈك ئۆزلۈككە ھەر ۋاقىت ئىگە بولىۋەرمەيدۇ. بۇنىڭدا ئەتىراپتىكىلەرنىڭ مەدىتى زۆرۈربولىدۇ. ئادەتتە ئاتا – ئانا بالىغا مەدەت بېرىشتا "غەيرەت قىل" دېگەندەك گەپلەرنى قىلىدۇ. بالىنىڭ مۇشۇنداق سۆزلەرنى ئۆزىنىڭ گېپى سۈپىتىدە تەبىئىي ھالدا ئۆزىگە ئىشلىتىشىمۇ ئۆزلۈكنى كۈچەيتىشتە مۇھىم رول ئوينايدۇ.
بالىنىڭ ئاتا – ئانىدىن ئاڭلىغان گەپلەرنى ئۆزلەشتۈرۈپ، ئۇنى ئۆز ئۆزىگە تەكرارلاپ ئەمەلىي ھەرىكەتكە ئۆتۈشى مەن كۆڭۈل بۆلىدىغان نۇقتىدۇر. ئۇجىئىئې (氏家) بالىنىڭ ئىچكى تىلنى ئىگىلىشى ھەققىدە توختۇلۇپ مۇنداق دېگەن: "ئانىنىڭ نۇتۇق پائالىيىتى بالىنىڭ ئەملىي سۆز - ھەرىكتىدە ئىپادىسىنى تاپىدۇ، يەنى بالا سۆزلىيەلەيدىغان بولغاندا ئۆز ئۆزىگە تىل ئارقىلىق بويرۇق چۈشۈرۈدۇ ... ئىرادە تۈسىدىكى ھەرىكەت ئادەمنى ئالاھىدىلىككە ئىگە قىلىدىغان كۈلتۈر خاراكتېرلىك ھەرىكەتلەرنىڭ بىرى بولۇپ، تىلنى مەركەز قىلىدىغان تەپەككۇر ۋە ئاڭ ھەقىيقى ئادىمىيلىككە ئۆتۈشتىكىمۇ ھىم ھالقا ھېسابلىنىدۇ." بالىنىڭ تىل ئىگىلىشىدە ئانىنى مەركەز قىلغان ئەتراپتىكى كىشىلەرنىڭ رولى كەم بولسا بولمايدۇ. بالىنىڭ ھەرىكىتىدە تىل ۋاسىتە سۈپىتىدە رول ئوينايدىغان بولۇپ، ئۆزلۈكنىڭ تەرەققىياتى بىلەن باغلانغان بولىدۇ.
3. تىل ئىگىلەش ۋە تىل مائارىپى نۇقتىسىدىن ياپونىيە بىلەن ئامېرىكىنى سېلىشتۇرۇش
1.3. ياخشى بالا سالاھىيىتى
ياپونىيەلىك بالىلار (يەسلى بالىلىرى) قاتتىق تەلەپ بىلەن تەربىيەلەنمىگەن بولسىمۇ، يەسلىدە رايىش بولالايدۇ. ياپونىيەنىڭ يەسلىلىرىدە ئۈچ ياشتىكى 30 نەپەر بالىنىڭمۇ پول ئۈستىدە تىزىلىپ ئولتۇرۇپ مۇئەللىمنىڭ سۆزىنى ئاڭلاۋاتقانلىقىنى دائىم كۆرگىلى بولىدۇ. ياپونىيە يەسلىلىرىدە 30 نەپەر بالىغا بىر ئوقۇتقۇچى مەسئۇل بولىدىغان ئەھۋال ئاز كۆرۈلىدىغان ئەھۋال ئەمەس. ئامېرىكايەسلىلىرىدە بولسا ئوقۇتقۇچىدىن باشقا يەنە ياردەمچى ئوقۇتقۇچى، پىدايى ئاناقاتارلىقلار بولۇپ، ئادەتتە 5 - 6 بالىغا بىردىن تەربىيىچى سەپلىنىدۇ. ئوزۇما (東) "بۇ خىل ئەھۋال ياپونىيەدىكى نۇرغۇن بالىلار يەسلىنى <تالا> سۈپىتىدە ئەركىن – ئازادە بولالايدىغان <ئۆي>دىن ئايرىپ تونۇپ، شۇنداقلا <ياخشى بالا سالاھىيىتى> نى ئۆزىنىڭ رولى دەپ چۈشىنىپ، <ياخشى بالا سالاھىيىتى> نىڭ ساھىبىدەك ھەرىكەت قىلىش مەقسىتىدە ئىچكى كونتروللۇقنى كۈچەيتىدىغانلىقىدىن بولغان" دەپ بايان قىلىدۇ. مۇنداقچە ئېيتقاندا، بالا "ياخشى بالا سالاھىيىتى" گە خاس ئالاھىدىلىكنى ئۆزىدە ئىپادىلەش ئۈچۈن ئۆز ھەرىكىتىنى ئاشۇ " ياخشى بالا سالاھىيىتى"نىڭ ئوبرازىغا ماس ھالدا كونترول قىلىدۇ.
ئۇنداقتا، ئائىلىدە ئېلىپ بېرىلىدىغان قانداق تەربىيە بالىدا "ياخشى بالا سالاھىيىتى" قارىشىنى شەكىللەندۈرىدۇ؟ ئانىنىڭ تەپەككۇر ئۇسۇلى، سۆزلەش ئۇسۇلى قاتارلىقلار بالىنىڭ ئەقلىي تەرەققىياتىغا قانداق تەسىر كۆرسىتىدۇ؟ مۇشۇ مەسىلىلەرنى ئېنىقلاش مەقسىتىدە ئانىنىڭ ئۈچ يېرىم ياشلىق بالىغا قوللانغان تەربىيە ئۇسۇلى ئۈستىدە ئامېرىكا بىلەن ياپونىيە سېلىشتۇرۇلۇپ تەكشۈرۈش ئېلىپ بېرىلغان. تەكشۈرۈشتە بالىنىڭ ئورۇنسىز سۆز - ھەرىكەتلەرنى قىلىۋاتقانلىقى بايان قىلىنىپ، ئانىدىن ئۆز بالىسىنىڭ ھازىر ئاشۇنداق سۆز - ھەرىكەتنى قىلىۋاتقانلىقىنى ئويلىشى ۋە مۇشۇ خىل ئەھۋالدا نېمە دېيدىغانلىقىنى ئېيتىپ بېرىشى تەلەپ قىلىنغان. مەسىلەن "بالىڭىز كەشلىك تاماقتىكى قورۇمىلارغا ئۆچلىگىنى ئېيتىپ، يېيىشنى خالىمىسا، سىز بالىڭىزغا نېمە دېيسىز؟ بالىڭىزنى ھازىر مۇشۇ يەردە شۇنداق قىلىۋاتىدۇ، دەپ بىلىپ جاۋاب بېرىڭ" دېگەندەك سوئاللار قويۇلغان. ياپونىيەلىك ئانىلارمۇ، ئامېرىكىلىق ئانىلارمۇ ئوخشالا "ئۇنداق گەپنى قىلماي يېگىن" "يەپ باقە، بەك مەززىلىك" دېگەندەك گەپلەرنى قىلىپ يېگۈزمەكچى بولغان. ئوخشىماسلىق پەقەت "يەنىلا يېمىسىچۇ؟" دەپ ئانىلاردىن داۋاملىق سورىغاندىلا ئىپادىلىنىپ چىققان. نېمە ئۈچۈن يېمىسە بولمايدىغانلقىنىڭ سەۋەبىنى چۈشەندۈرۈپ قايىل قىلىدىغان چاغدا ئوتتۇرىغا چىقىدىغان ئاساسلاردا ئوخشىماسلىق كۆرۈلگەن. مەزكۇر ئاساس "ئاتا- ئانىلىق نوپۇز" "قائىدە" "كەيپىيات" "نەتىجە" قاتارلىق تۆت تۈرگە يىغىنچاقلانغان.
مۇشۇ تەكشۈرۈش نەتىجىسىدىكى ئادەمنى جەلىپ قىلىدىغان نۇقتا " ئاتا - ئانىلىق نوپۇز" دۇر. بالىنى ئانىنىڭ تەلىپى بويىچە ئىش قىلدۇرۇشتا ئاتا - ئانىلىق نوپۇزغا تاينىمىز دېگۈچىلەر ئامېرىكىدا 50% بولغان، ياپونىيەدە 18% بولۇپ، ئامېرىكىدىن يېرىمدىن كۆپرەك تۆۋەن تۇرغان. ياپونىيەدە ئەڭ كۆپ بولغىنى "نەتىجە" بولغان. مەزكۇر تۈرلەردىكى "قائىدە" نى نوپۇزخاراكتېرىنى ئالغان نەرسە، "كەيپىيات" نى بولسا بىر خىل نەتىجە دەپ قارىساقلا، پەرقلەر بىردەك روشەنلىشىدۇ. يەنى، ئامېرىكىدا تەربىيە ئېلىپ بېرىشتا "نوپۇز مۇناسىۋىتى" زۆرۈر بولسا، ياپونىيەدە بالىلارنىڭ "ياخشىبالا" بولۇشتىن ئىبارەت ئومۇمىي مەيدانىدا تۇرۇپ، ئورۇنسىز سۆز –ھەرىكەتلەرنى قىلغانلىقىنى بالىنىڭ ئەھۋالنى ياخشى بىلمىگەنلىكىدىن بولغان دەپ قاراپ، ئىشنىڭ نەتىجىسىنى چۈشەندۈرۈش ۋە كەيپىيات ئارقىلىق بالىغا بىلدۈرۈش زۆرۈر بولغان. بالىنى پۈتۈن ھۇجۇدى بىلەن تەربىيەلەش ھېسسىياتى ئامرىكىلىق ئانىلاردىمۇ، ياپونىيەلىك ئانىلاردىمۇ ئوخشاشلا كۈچلۈك بولسىمۇ، ئەمما " ياخشى بالا سالاھىيىتى" ھەققىدىكى تەپەككۇرنىڭ ئوخشىماسلىقىدىن تەربىيەدىكى ئوخشىماسلىق كېلىپ چىققان.
__ داۋامى بار ....

ئالمىدەك يۈرەكت

5

تېما

12

دوست

2 تۈمەن

جۇغلانما

پاكلىق ئەلچىسى

ئۆسۈش   27.46%

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى:  9801
يازما سانى: 1635
نادىر تېمىسى: 0
مۇنبەر پۇلى: 2261
تۆھپە : 4809
توردىكى ۋاقتى: 1400
سائەت
ئاخىرقى: 2015-4-21
يوللىغان ۋاقتى 2013-3-12 16:06:06 |ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش
دوستۇم سىزنىڭ تەرجىمە قىغان ئىلمىي ماقاللىرىڭىزنى ئىزچىل كۆرۈپ تۇرىۋاتىمەن. تەرجىمە ئىشلىرىڭىزنىڭ تېخىمۇ بەركەتلىك بۇلىشنى ئۈمىد قىلىمەن.
يۇنىل ئوپال سىلىقلاش مېيى

باشقىلار گېپىنى

6

تېما

1

دوست

2924

جۇغلانما

ئاكتىپ ئەزا

ئۆسۈش   30.8%

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى:  8963
يازما سانى: 66
نادىر تېمىسى: 5
مۇنبەر پۇلى: 395
تۆھپە : 679
توردىكى ۋاقتى: 782
سائەت
ئاخىرقى: 2015-2-12
يوللىغان ۋاقتى 2013-3-12 16:59:25 |ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش

       2.3. سىڭىپ كىرىش تىپىدىكى تەربىيە
      بۇ يەردە "ياخشى بالا سالاھىيىتى" نىڭ ئائىلىدىكى ئەمەلىي تەربىيەگە قانداق تەسىر كۆرسىتىدىغانلىقى ھەققىدە ئامېرىكا بىلەن ياپونىيە سېلىشتۇرۇلىدۇ.
ئامېىركا – ياپونىيە ئانا – بالىلار تەتقىقاتىدا ئانىنىڭ بالا تەربىيەلەش پوزىتسىيەسى يۈز تۇرا ئىمتاھان شەكلىدە تەكشۈرۈلگەن. "بالىڭىزغا ھەرپ ئۆگىتىش ئۈچۈن نېمىلەرنى قىلدىڭىز؟" دېگەن سوئالمۇ سورالغان. بالىلار تۆت يېشىدا ھەرپلەرنى راۋرۇس ئوقۇيالايدىغان بولىدۇ. ھالبۇكى، ياپونىيەنىڭ مائارىپقا بەكلا ئاكتىپ پوزىتسىيە تۇتىدىغانلىقىنى بىلسىمۇ، ياپونىيەلىك ئانىلار بالىلىرىغا ئائىلىدە بىرنېمىلەرنى ئانچە ئۆگىتىپ كەتمىگەن، ئۇنىڭ ئۈستىگە ئۇلاردا ئۆگىتىشنىڭ زۆرۈرىيىتى يوق دېگەن قاراش بەكلا كۈچلۈك بولغان. بۇنىڭغا سېلىشتۇرما بولىدىغىنى، ئامېرىكىلىق ئانىلار ئۆزى بالىلىرىغا ئۆگەتكەن نەرسىلەردىن ئىككى، ئۈچ خىلنى ئېيتىپ بەرگەن.
        بۇ تەكشۈرۈشتە ئېنىق بولغىنى شۇكى، ياپونىيەلىك ئانىلار ئوقۇش يېشىدىن بۇرۇن (يەسلى مەزگىلىدە) باللىرىغا بىلىم خاراكتېرىدىكى نەرسىلەرنى "ئۆگەتمەيدىغان" خائىشقا ئىگە. ھەقىقەتەن ياپونىيەدىكى "مائارىپپەرەس ئانا" دەپ ئاتىلىدىغان مائارىپقا بەكلا ئاكتىپ مۇئامىلە قىلىدىغان ئانىلار ئۆزى ئۆگەتكەنگە قارىغاندا بالىلارنىڭ ئۆگىنىشىنى ماتېرىياللىق تەبىيىلەش مەركەزلىرى ۋە ئائىلە ئوقۇتقۇچىلىرىغا تاپشۇرغان ياخشى دەپ قارايدىغان بولۇپ، ئۇلاردا يەكمۇيەك ئۆگىتىشتىن ساقلىنىش خائىشى كۈچلۈك، دەپ ئېيتىشقا بولىدۇ.
       ياپونىيەلىكلەرنىڭ تەربىيەسى ئامېرىكىلىقلارنىكىگە ئوخشاش ئايرىم – ئايرىم مۇستەقىل شەخسلەر ئارىسىدا نوپۇز مۇناسىۋىتى ئاساسىدا بولمايدۇ، مەزكۇر تەربىيەگە بالىنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىشىگە بولغان ئارزۇ – ئارمانلار سىڭدۈرۈلگەن بولىدۇ. يەنى، ئاتا – ئانىلار بالىلىرىغا "سەن ياخشى بالا، ياخشى بالا ئۇنداق ئىشنى قىلمايدۇ" دېيىش ئارقىلىق بالىلارغا "ياخشى بالا" دا بولۇشقا تېگىشلىك ھالەتلەرنى ئۆزلەشتۈرۈپ ماڭىدۇ. ئوزۇما (東) مۇشۇنداق تەربىيەنى ئامېرىكىلىقلارنىڭ "سىڭدۈرۈش" تىپىدىكى تەربىيەسىگە نىسبەتەن "سىڭىپ كىرىش" تىپىدىكى تەربىيە دەپ ئاتاپ، ئۇنى ياپونىيەچە تەربىيەنىڭ ئالاھىدىلىكى، دەپ تەشەببۇس قىلغان.

باشقىلار گېپىنى

6

تېما

1

دوست

2924

جۇغلانما

ئاكتىپ ئەزا

ئۆسۈش   30.8%

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى:  8963
يازما سانى: 66
نادىر تېمىسى: 5
مۇنبەر پۇلى: 395
تۆھپە : 679
توردىكى ۋاقتى: 782
سائەت
ئاخىرقى: 2015-2-12
يوللىغان ۋاقتى 2013-3-12 17:03:26 |ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش

         3.3.  مەكتەپ تەربىيىسىدىكى ئوخشىماسلىق
         ئەمدى گەپنى ئامېرىكا ۋە ياپونىيە مەكتەپلىرىنىڭ ئومۇمىي تەربىيە قۇرۇلمىسغا قارىتىمەن. ياپونىيە باشلانغۇچ مەكتەپلىرى دىققەتنى ئوقۇغۇچىلارنىىڭ ئىچكى دۇنياسىغا، بولۇپمۇ ھېسسىيات ۋە مۇددىئاسىغا ماس كېلىدىغان ئەمەلىي قۇرۇلمىغا قاراتماقتا. مەسىلەن، تازىلىق قىلغاندا بارلىق ئوقۇغۇچىلارنى ھەمكارلاشتۇرۇش نەتىجىسىدە دەرسخانىنىڭ پاكىزە بولىدىغانلىقى ۋە ئۆگىنىشكىمۇ قولايلىق بولىدىغانلىقىنى بالىلارغا ھېس قىلدۇرۇپ  ئۇلارنى "ئۆزلۈكىدىن" ھەمكارلىشىدىغان قىلىشقا كۆڭۈل بۆلۈش. تازىلىق قىلىشلا ئەمەس، تەشكىللىك بېكىتىلگەن كوللېكتىپ نىشاننى ئەتىگەنلىك يىغىن (شۇ كۈنلۈك پائالىيەتلەرنى باشلاشتىن بۇرۇنقى كىچىك يىغىلىش) دا ئاڭلىتىش ۋە ئېلان تاختىسىدا كۆرسىتىش ئارقىلىق بالىلارنىڭ مەزكۇر نىشاننى ئىچكىيلىشىگە تۈرتكە بولۇشقا ئەھمىيەت بېرىش. نىشاننى ئىچكىيلەشتۈرگەن ئەھۋالدا ھەرىكەت ئۇنىڭغا بويسۇنمىسا بالىلاردا روھىي ئارامسىزلىق پەيدا بولىدىغان بولۇپ، ئوقۇتقۇچىنىڭ يېتەكچىلىكى ۋە ھەمكارچىسىنىڭ چەكلىمىسى ئۇنى تېخىمۇ كۈچەيتىۋېتىدۇ. ئامېرىكىدىكى باشلانغۇچ مەكتەپلەردە بولسا دەرسخانىدا كۆپ قېتىلىق ئۆزئارا پاراڭلىشىش ئارقىلىق، ئوقۇتقۇچىنىڭ ئىلھاملاندۇرۇشى ئاساسىدا بالىلار ئۆز نىشانى ئۈستىدە مەسلىھەتلىشىشكە ۋە قارار قىلىشقا يېتەكلىنىدۇ. بۇ ئارقىلىق بالىلاردا ئۆزى بېكىتكەن نىشان ياكى تۈزۈمگە "ئۆزلۈكىدىن" بويسۇنىدىغان ھالەتنى شەكىللەندۈرۈش مەقسەت قىلىنىدۇ.
           مەن تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپكە پىدايى بولۇپ بارغان چېغىمدا باشلانغۇچ مەكتەپتىكى ئەھۋالنىڭ تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپتىمۇ ئوخشاش داۋاملىشىۋاتقانلىقىنى ھېس قىلغان. دەرسخانىغا كىرگىنىڭىزدە دوسكىنىڭ ئۈستىگە مەكتەپ تەلىمى، يىللىق نىشان ئېسىلغانلىقىنى، دەرسخانىنىڭ ئارقا تېمىغا بولسا سىنىپ ھەيەتلىرىنىڭ شۇ ئايلىق نىشانى ئېسىلغانلىقىنى كۆرۈسىز. ئادەتتە ئوقۇغۇچىلارنى نىشانلار ئورۇۋالغان بولىدۇ، يەنە ئەتىگەنلىك يىغىن ۋە قايتىش يىغىنى (بىر كۈنلۈك دەرس ئاياغلاشقاندىن كېيىنكى كىچىك يىغىلىش) دىمۇ ئوقۇتقۇچى شۇ كۈنلۈك نىشان ھەققىدە كۆرسەتمە بېرىدۇ. دېمەك، نىشاننى ئىچكىلەشتۈرۈش ھەرىكىتىنىڭ ئېلىپ بېرىلىۋاتقانلىقىنى ماڭدامدا بىر بايقاشقا بولىدۇ.
          دىققەتنى ھېسسىيات ۋە مۇددىئا دېگەنلەرگە قارىتىش بولسا پەقەت نىشان بىلەنلا چەكلەنمەيدۇ. بىز ئاسانلا تۇيغۇداش (empathy) بولالايدىغانلار ئائىلە ئەزالىرى ۋە دوست – بۇرادەرلەر دېگەندەك بىر بىرىمىز ھەققىدە كوپ ئۇچۇرغا ئىگە بولغان ۋە ئورتاق تەرەپلىرىمىز كۆپ بولغان ئادەملەردۇر. مۇشۇ قاراش بويىچە بولغاندا، ياپونىيە باشلانغۇچ مەكتەپلىرىنى ئامېرىكا باشلانغۇچ مەكتەپلىرىدە يوق بولغان، يەنە  تۇيغۇداشلىق ئۆز فونكسىيەسىنى ئاسانلا جارى قىلدۇرالايدىغان نۇرغۇن شارائىتقا ئىگە دېيىشكە بولىدۇ. سىنې يوشى (恒吉) نىڭ سۆزى بويىچە ئېيتقاندا، "ماسلاشما ھەرىكەت" ئورتاق كەچمىش ئارقىلىق بىر بىرىنىڭ ئىشىنى بىلىش، ئوخشاپ كېتىدىغان تەسىرنى ئاسانلا قۇبۇل قىلىش دېگەنلىك بولۇپ، بۇنىڭدا تۇيغۇداشلىق شارائىتىنى بارلىققا كەلتۈرۈش ئىمكانىيىتى چوڭ بولىدۇ. مەسىلەن، ياپونىيە مەكتەپلىرىدە ئوقۇغۇچىلار گۇرۇپپىلارغا ئايرىلىپ ھەر خىل مەشغۇلات ۋەزىپىلىرىنى سىنىپ كوللېكتىپنىڭ مەسئۇلىيىتى سۈپىتىدە ئۈستىگە ئالىدۇ. سىنىپ كوللېكتىپىنى بىرلىك قىىلغان قىسقا يىغىلىشلار دائىم بولۇپ تورىدۇ. پۈتۈن مەكتەپتە ئەتىگەنلىك يىغىن ئېچىلىدۇ. كۇلۇب ۋە دالا پائالىيەتلىرى گۇرۇپپىلارغا ئايرىلىپ ئورۇنلاشتۇرۇلۇپ تۇرىدۇ. مانا بۇلار ئوقۇغۇچىلارنى ئاز بولمىغان ماسلاشما ھەرىكەت قىلىش پۇرسىتى بىلەن تەمىنلەيدۇ. ئامېرىكا مەكتەپلىرىدە بولسا سىنىپنى بىرلىك قىلغان كوللېكتىپ ھەرىكەتلەر تەكىتلەنمەيدۇ. دەرسلىكتە گۇرۇپپا پائالىيىتىدىن پايدىلىنىش تىلغا ئېلىنسىمۇ، بۇ پەقەت ۋاقىتلىقلا بولىدۇ.
         مەكتەپلەردىكى ھېسسىيات ۋە مۇددىئانى مۇھىم نۇقتا قىلغان سىستېمىغا "ماسلاشما ھەرىكەت" لەرنىڭ كۆپلەپ ئورۇنلىشىۋاتقانلىقىنى "سىڭىپ كىرىش" تىپىدىكى تەربىيەنىڭ ئىپادىسى دېيىشكە بولىدۇ. يەنى، بالىلار ئۆزلۈكىدىن ماسلاشما ھەرىكەت قىلالمايدىغان بولۇپ، بۇ يەردە نىشاش دەپ ئاتىلىدىغان ئىستەك سىڭدۈرۈۋېتىلىدىغان بولغاچقىلا، بالىلارنىڭ ئۆزلۈكىدىن ھەرىكەت قىلىشىنى ئىلگىرى سۈرگىلى بولىدۇ. ئەمما، ھەدېسىلا "سىڭىپ كىرىش" (مەشغۇلاتتا ئۆگىتىش) تىپىدە تەربىيە ئېلىپ بېرىشنى ياخشى دەپ قاراشقىمۇ بولمايدۇ. "سىڭدۈرۈش" (نۇتۇقتا ئۆگىتىش) تىپىدىكى تەربىيە، يەنى نۇتۇقتا ئېنىق يېتەكلەش ئارقىلىقمۇ ئوقۇغۇچىلارغا تەپەككۇر ۋە مۇئەييەن مەيداننى روشەن ھېس قىلدۇرۇشقا بولىدۇ. "سىڭىپ كىرىش" تىپىدىكى تەربىيە بىلەن "سىڭدۈرۈش" تىپىدىكى تەربىيەنى تەڭپۇڭلاشتۇرۇپ يېتەكلەش بۇندىن كېيىنكى مائارىپتا مۇھىم نۇقتا بولىدۇ.

باشقىلار گېپىنى

6

تېما

1

دوست

2924

جۇغلانما

ئاكتىپ ئەزا

ئۆسۈش   30.8%

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى:  8963
يازما سانى: 66
نادىر تېمىسى: 5
مۇنبەر پۇلى: 395
تۆھپە : 679
توردىكى ۋاقتى: 782
سائەت
ئاخىرقى: 2015-2-12
يوللىغان ۋاقتى 2013-3-12 17:05:45 |ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش

        4.  مەكتەپتىكى تىل مائارىپى
       1.4. "ئۆزئارا يەتكۈزۈش ئىقتىدارى" نىڭ مۇھىملىقى
      ھازىر تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپ "ئانا تىل" (ياپون تىلى) دەرسلىكى " ئانا تىلدا مۇۋاپىق ئىپادىلەش ۋە توغرا چۈشۈنىش ئىقتىدارىنى يېتىلدۈرۈش، ئۆزئارا يەتكۈزۈش ئىقتىدارىنى يۇقىرى كۆتۈرۈش بىلەن بىرگە مۇلاھىزە ۋە تەسەۋۋۇر ئىقتىدارىنى تەرەققىي قىلدۇرىدىغان تىل سەزگۈسىنى بېيىتىش ئارقىلىق ئانا تىلىغا بولغان تونۇشنى چوڭقۇرلاشتۇرۇپ ئانا تىلغا نىسبەتەن ھۆرمەت پوزىتسىيەسىنى شەكىللەندۈرۈش" نى نىشان قىلىدۇ.
        مەن بۇ يەردە "ئۆزئارا يەتكۈزۈش ئىقتىدارى" ھەققىدە نۇقتىلىق توختىلىمەن. "ئۆزئارا يەتكۈزۈش ئىقتىدارى" زادى قانداق ئىقتىدار؟ "تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپ ئۆگىنىشكە يېتەكلەش پروگراممىسى" دا "ئۆزئارا يەتكۈزۈش ئىقتىدارى" نى تۆۋەندىكىدەك چۈشەندۈرگەن:
"<ئۆزئارا يەتكۈزۈش ئىقتىدارى> دېگىنىمىز ئادەم بىلەن ئادەم مۇناسىۋىتىدە بىر بىرىنىڭ مەيدانى ۋە ئويلىغىنىغا ھۆرمەت قىلىپ تىل ئارقىلىق مۇۋاپىق ئىپادىلەش ۋە توغرا چۈشۈنىش ئىقتىدارىنى كۆرسىتىدۇ. يەنى، دەرس ۋەقتىدا ئۆزئار پاراڭلىشىش، ئۆزئارا مەسلىھەت بېرىش، ئۆزئار پىكىر بايان قىلىش قاتارلىق ئۆزئارا يەتكۈزۈش سورۇنىنى مەقسەتلىك لاھىيەلەپ ئوقۇغۇچىلارنى يېتەكلەشكە كۆڭۈل بۆلگەندە ئوقۇغۇچىلار دوستلىرىنىڭ پىكىرلىرىنى قۇبۇل قىلىش جەريانىدا ئۆزىنىڭ پىكىر – قاراشلىرىنى تېخىمۇ چوڭقۇرلاشتۇرالايدۇ.
        جىددىي ئۆزگىرىش بولىدىغان بۇندىن كېيىنكى جەمئىيەتتە تېخىمۇ ياخشى ياشاش ئۈچۈن مەيدان ۋە ئوي – پىكىرلەرنى ئۆزئارا ھۆرمەت قىلىشىپ بىر بىرىگە يەتكۈزۈشنى ئۈنۈمدارلىققا ئىگە قىلىش، ئۆزئارا چۈشىنىشنى چوڭقۇرلاشتۇرىدىغان مول ئىنسانىي مۇناسىۋەتنى بەرپا قىلىپ ئىجتىمائىي تۇرمۇشنى ھەمكارلىق ئاساسىدا تېخىمۇ يۈكسەكلىككە كۆتۈرۈش تولىمۇ زۆرۈر.
ئىجتىمائىي تۇرمۇشتا زۆرۈر بولغان تىل ئارقىلىق ئۆزئارا يەتكۈزۈشنىڭ مۇھىملىقىنى تونۇپ يېتىپ، <ئۆزئارا يەتكۈزۈش ئىقتىدارى> نى يۇقىرى كۆتۈرۈش بولسا ئادىمىيلىكنىڭ شەكىللىنىشىنى ئىلگىرى سۈرىدىغان ئانا تىل دەرسلىكىنىڭ مۇھىم مەزمۇنىدۇر.
          ھازىرقى دەۋر تېز ئۆزگىرىش بولىدىغان ئۇچۇرلاشقان دەۋر. ئىنتېرنېتمۇ ئومۇملاشقان بولۇپ، بالىلار كۆپلىگەن ئۇچۇرلارغا ئاسانلا ئېرىشەلەيدۇ. ئۇچۇر تاشقىنى كۆرۈرۈلىدىغان، چوڭ ئۆزگىرىشلەر بولۇپ تۇرىدىغان جەمئىيەتتە ئادەملەرنىڭ تونۇشىمۇ كۆپ خىللىشىپ ماڭىدۇ. بۇنداق ئەھۋالدا <باشقىلارمۇ ماڭا ئوخشاش تەپەككۇر قىلىشى كېرەك> دەپ ئويلىغاندا، ئۆزئارا يەتكۈزۈشنى ئەمەلگە ئاشۇرغىلى بولمايدۇ. <باشقىلار تەپەككۇر جەھەتتە مەن بىلەن پەرقلىنىدۇ> دەپ ئۆزئارا ئېتىراپ قىلىشقاندا بولسا <ئۆزئارا يەتكۈزۈش ئىقتىدارى> نى يۇقىرى كۆتۈرگىلى بولىدۇ."
       ئىنوئۇئې (井上) "ئۆزئارا يەتكۈزۈش ئىقتىدارى" بىلەن "ئادىمىيلىكنىڭ شەكىللىنىشى" ھەققىدە توختىلىپ مۇنداق دېگەن: "تېخىمۇ بەك دىققەت قىلىش كېرەك بولغىنى، <ئۆزئارا يەتكۈزۈش ئىقتىدارى> نىڭ ئۆز ۋە ئۆزگە دەپ ئاتىلىدىغان سوبيېكتلار مۇناسىۋىتىگە چېتىلىدىغان ئادىمىيلىكنى شەكىللەندۈرۈش رولىنى تەشەببۇس قىلىش، <ئۆزئارا يەتكۈزۈش ئىقتىدارى> نى ھەرگىزمۇ  نۇقۇل ھالدىكى ئالاقە ئىقتىدارى مەسىلىسى دەپ قارىماسلىق.  ... (قىسقارتىلدى) باي ئادىمىيلىكنىڭ شەكىللىنىشى ئىنسانىي مۇناسىۋەتنى تەلەپ قىلىدۇ."
          مەكتەپ مائارىپىنى (باشلانغۇچ مەكتەپ  ۋە تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپ مائارىپىنى) قۇبۇل قىلىدىغان مەزگىلدە بالا ئالاقە قىلىدىغان ئادەملەر ئائىلە ئەزالىرىدىن مەكتەپكە، ئەينى رايونغا ۋە جەمئىيەتكە كېڭىيىدىغان بولۇپ، مۇشۇ مەزگىل بالىنىڭ پىششىپ يېتىلىدىغان مەزگىلى ھېسابلىنىدۇ. ئاتا – ئانا بىلەن بالىنىڭ ئالاقىسى توغرا ۋە يوسۇنلۇق ئېلىپ بېرىلىۋاتقان ياكى ئەمەسلىكى، ئوخشىمىغان ياشتىكىلەر ياكى چوڭلار بىلەن بولغان ئالاقىدە ئۆزمەركەزچىلىك قىلماي ئۆز تىلىدا ئويلىغىنىنى يەتكۈزەلەيدىغان ئالاقە ئىقتىدارىغا ئىگە بولغان ياكى بولمىغانلىقىمۇ مۇھىم نۇقتا ھېسابلىنىدۇ. بۇ مەزگىلدە مەكتەپتە يېتەرلىك تىل تەربىيەسىنى قۇبۇل قىلىپ، مۇناسىۋەت ئىىقتىدارىنى يېتىلدۈرۈش تەلەپ قىلىنىدۇ.

باشقىلار گېپىنى

6

تېما

1

دوست

2924

جۇغلانما

ئاكتىپ ئەزا

ئۆسۈش   30.8%

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى:  8963
يازما سانى: 66
نادىر تېمىسى: 5
مۇنبەر پۇلى: 395
تۆھپە : 679
توردىكى ۋاقتى: 782
سائەت
ئاخىرقى: 2015-2-12
يوللىغان ۋاقتى 2013-3-12 17:07:43 |ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش

           2.4.    تىل مائارىپى نۇقتىسىدىن ياپونىيە بىلەن ئەنگلىيەنى سېلىشتۇرۇش
           ياماموتو (山本) ئەنگىلىيەنىڭ "ئانا تىل" (ئىنگلىز تىلى) مائارىپى ھەققىدە توختىلىپ "ئەنگلىيەدە ئانا تىل دەرسلىكى باشقا ھەرقانداق دەرسلىكتىن مۇھىم دەپ قارىلىدۇ" دەپ ئېيتقانىدى. مۇنداقچە ئېيتقاندا، ئانا تىل سۈپىتىدىكى ئىنگلىز تىلى مۇھىم دەپ قارىلىدۇ. مەن بۇ نۇقتىنى ياپونىيەنىڭ ئانا تىل مائارىپى بىلەن ئوخشاش دەپ قارايمەن. ئەمما، ئەنگىلىيەدىكى مەكتەپلەر نۇقۇل بالىلارنى ئۆزئارا پاراڭلاشتۇرۇش، خۇلاسىلىتىش، دېكلاماتسىيە قىلدۇرۇش بىلەنلا چەكلەنمەيدۇ. ئەنگىلىيە مائارىپىدا دەرسنىڭ ئىجادىي كۈچى ئۇرغۇپ تۇرىدۇ. ئەنگلىيە ئانا تىل مائارىپىنىڭ ئەمەلىي ھالىتى تۆۋەندىكىدەك:
          ئەنگىلىيەدە 7 ياشتىن 11 ياشقىچە بولغان بالىلارنى ئوبيېكىت قىلىپ سېلىشتۇرما خاراكتېرىدە كەڭ دائىرىدە ئېلىپ بېرىلىدىغان "كۆرسىتىش ۋە چۈشەندۈرۈش" دەپ ئاتىلىدىغان سىناق بار. بۇ سىناقتا بالىلار ئۆزلىرى ئېلىپ كەلگەن نەرسىنى كۆرسەتكەچ ئۇ نەرسىنىڭ كېلىش مەنبەسى ۋە ئۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك ئىشلارنى سۆزلەيدۇ. بۇ يەردە كۆرسەتكەن نەرسىنىڭ ئۆزى مۇھىم ئەمەس، بەلكى بالىلارغا سۆزلەش پۇرسىتى بېرىش مەقسەت قىلىنىدۇ. ئۆزلىرى بىلىدىغان نەرسىلەر بولغاچقا بالىلار ئىشەنچ بىلەن سۆزلىيەلەيدۇ، تەييارلىق قىلىشمۇ ئاسانغا توختايدۇ. يەن ئاتا – ئانىلاردىن سوراپ ئۆگىنىش پۇرسىتىمۇ يارىتىلغان بولىدۇ.
        تېمىنى ئۆزىگە تەييارلاتقۇزۇش بالىلارنىڭ ئاكتىپلىقىنى يۇقىرى كۆتۈررىدىغان بولۇپ، ئۈنۈملۈك ئۇسۇل دەپ قارىلىدۇ. بىرىنچى مەزمۇندا بايان قىلغىنىمدەك ياپونىيە ئانا تىل مائارىپىدىمۇ ئۆزئارا يەتكۈزۈش مۇھىتىدا ئالدى بىلەن بالىلارنىڭ ئۆزلىرى يەتكۈزمەكچى بولغىنى ئەڭ مۇھىم دەپ قارىلىدۇ. بالىلارنىڭ قىزىقىش – ھەۋەسلىرى پەرقلىنىدىغان بولغاچقا، تېمىنى ئۆزلىرى تەييارلىسا ۋە سۆزلەش پۇرسىتى بېرىلسە، ئۇلار سۆزلەشكە كۆنەلەيدىغان بولىدۇ.
        ئەنگىلىيەلىك بالىلار ئادەتتە باشقىلارنىڭ ئالدىدا قورۇنماي ئەركىن پىكىر قىلىش ئادىتىنى ئۆزلەشتۈرگەن بولىدۇ. مەلۇم تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپتىكى بارلىق ئوقۇتقۇچى ۋە ئوقۇغۇچىلار قاتناشقان چوڭ يىغىندا مەكتەپ مۇدىرى نۇقۇل سۆز قىلىش بىلەنلا توختاپ قالماي، سۆزلەش جەريانىدا باشتىن ئاخىر ئوقۇغۇچىلارغا سوئال تاشلىغان، ئوقۇغۇچىلار بو سوئاللارغا جاۋاب بەرگەن. مەكتەپ مۇدىرى سۆزىنى دىئالوگ شەكلىدە داۋاملاشتۇرغان. مەكتەپ مۇدىرى ئىسمىنى ئاتىغان ئوقۇغۇچىلارنىڭ ھەممىسى دېگۈدەك باشقىلار ئاڭلىيالىغۇدە ئاۋازدا جاۋاب بەرگەن. ئەتىراپمۇ جىمجىت بولۇپ، يىغىن جەريانىدا "گەپ قىلماڭلار" دېگەن ئەسكەرتمە ئاۋازمۇ ئاڭلانمىغان.
ياپونىيە مەكتەپلىرىدىكى چوڭ يىغىنلاردا بولسا بالىلارنىڭ سۆزلەش پۇرسىتى يوق، پۇرسەت بېرىلگەن تەقدىردىمۇ سۆزلەيدىغان بالىنىڭ چىقىشى بىر گەپ. يۇقىرىقى مىسال ئاڭلىغۇچى سۈپىتىدىكى پوزىتسىيەنىڭ يېتىلىۋاتقانلىقىغا دەلىل بولىدۇ دەپ قارايمەن. ئوقۇغۇچىلار مەكتەپ مۇدىرى سۆز قىلىۋاتقان چاغدا ئۇنىڭ سۆزىنى ئەستايىدىل ۋە تولۇق ئاڭلاپ ئۆزىدە مۇئەييەن پىكىر شەكىللەندۈرمىسە، پىكىر بايان قىلالمايدۇ. ئوقۇغۇچىلار ئاڭلىغۇچىنىڭ مەيدانىنى تۇلۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپ مائارىپى باسقۇچىدا چۈشىنىشكە باشلايدۇ. پىكىر بايان قىلغۇچى "ئاڭلىغۇچى مېنىڭ پىكىرىمنى قىزىقىپ ئاڭلاۋاتىدۇ" دەپ ئويلىيالايدىغان مۇھىت بولغاندىلا سۆز قىلىش ئاسانغا توختايدۇ. سۆز قىلىشقا قولايلىق مۇھىتنى بەرپا قىلىش مەسىلىسى تىل مائارىپىدىكى مۇھىم مەسىلىدۇر. نۇرغۇن ئادەمنىڭ ئالدىدا سۆز قىلىش چوڭلاردىمۇ جىددىيلىك پەيدا قىلىدۇ. شۇڭا، بالىلاردا ئويلىغانلىرىنى خاتىرىجەم بايان قىلالايدىغان مۇھىتنى بەرپا قىلىش ئېڭىنى يۇقىرى كۆتۈرۈش كېرەك.

باشقىلار گېپىنى

6

تېما

1

دوست

2924

جۇغلانما

ئاكتىپ ئەزا

ئۆسۈش   30.8%

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى:  8963
يازما سانى: 66
نادىر تېمىسى: 5
مۇنبەر پۇلى: 395
تۆھپە : 679
توردىكى ۋاقتى: 782
سائەت
ئاخىرقى: 2015-2-12
يوللىغان ۋاقتى 2013-3-12 17:09:39 |ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش
   
        3.4. دىئالوگدىكى ئادىمىيلىك
       مۇراماسى (村松) "ئۆزئارا يەتكۈزۈش ئىقتىدارى" غا "دىئالوگ ئىقتىدارى" سۈپىتىدە قايتا قاراپ چىقىشنى تەكىتلەيدۇ. "دىئالوگ" ئەمەلىيىتىدە "ئاڭلاپ ئىنكاس قىلىش" يېتەكلەش رولىنى ئوينايدۇ، مۇشۇنداق بولغاندا "يېزىش" نى ئوقۇرمەن بىلەن، "ئوقۇش" نى يازغۇچى بىلەن بولىدىغان دىئالوگ دەپ چۈشىنىش ئىمكانىيىتى تۇغۇلىدۇ.
        بۇ يەردە دىئالوگ ھەققىدە توختىلىمەن. ۋاشىدا (鷲田) "سۆزنى ئاڭلاش" نى دىئالوگنىڭ ئالدىنقى شەرتى دەپ قاراپ، ئۇنىڭ مۇنازىرە بىلەن بولغان پەرقى ھەققىدە توختىلىپ مۇنداق دېيدۇ: "مۇنازىردە مۇنازىچىنىڭ قارىشى مەيلى قانچىلىك قاتتىق رەدىيە ۋە زەربىگە ئۇچرىشىدىن قەتئىينەزەر باشتىن ئاخىر ئۆزگىرىش بولمايدۇ. ئەمما، دىئالوگ مۇھىتىدا بولسا سۆزلىگۈچى بىلەن ئاڭلىغۇچىنىڭ پىكىر – قاراشلىرىدا ئۆزگىرىش بولىدۇ. بۇنداق ئۆزگىرىشكە "ئاڭلاش" كاتالىزاتور بولىدۇ."
        دەرس ۋاقتىدا ھازىرلانغان سۆزلىگۈچى بىلە ئاڭلىغۇچىنىڭ پىكىر ئالماشتۇرۇش مۇھىتىدا سۆزلىگۈچىنىڭ ئاۋازىنىڭ يۇقىرى بولۇشى، سۆزلەش ئۇسۇلى دېگەنلەر يېتەكلەشنىڭ مۇھىم نۇقتىسى قىلىنىدىغاندەكلا تۇيغۇ بېرىدۇ. ئەمما "ئاڭلاپ ئىنكاس قايتۇرۇش" دىئالوگ ئارقىلىق بولىدىغان بولغاچقا، ئۇ ئىككىلا تەرەپنىڭ پىكىر – قارىشىنىڭ ئۆزگىرىش ئارقىلىق ئادىمىيلىكنىڭ شەكىللىنىش مۇھىتى سۈپىتىدە رول ئوينايدۇ. بالىلار دىئالوگ ئارقىلىق بىر بىرىنى تەرەققىي قىلدۇرالايدىغان بولسا، ئاڭلاشنى نۇقۇل ھالدىكى پاسسىپ ھەرىكەت دېيىشكە بولمايدۇ.

باشقىلار گېپىنى

6

تېما

1

دوست

2924

جۇغلانما

ئاكتىپ ئەزا

ئۆسۈش   30.8%

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى:  8963
يازما سانى: 66
نادىر تېمىسى: 5
مۇنبەر پۇلى: 395
تۆھپە : 679
توردىكى ۋاقتى: 782
سائەت
ئاخىرقى: 2015-2-12
يوللىغان ۋاقتى 2013-3-12 17:14:54 |ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش

      5. بۇنىڭدىن كېيىنكى تىل مائارىپى
      1.5.  ھۆرمەت ئاساسىدا ئۆزىنى ئىپادىلەشنى ئۆگىنىش
      تۆۋەندە، بۇنىڭدىن كېيىنكى تىل مائارىپى تەلەپ قىلىدىغان مۇھىم نۇقتا  "ھۆرمەت ئاساسىدا ئۆزىنى ئىپادىلەش" ھەققىدە توختىلىمەن.
      خىراكى (平木) ئامېرىكا پسىخولوگىيە تەتقىقاتچىلىرىنىڭ قاراشلىرى ئاساسىدا كىشىلىك مۇناسىۋەت ئۇسۇلىنى چوڭ جەھەتتىن تۆۋەندىكىدەك ئۈچ تۈرگە ئايرىپ بايان قىلغان:
① ئۆزىنىلا ئويلاپ باشقىارنى چۆكۈرۈدىغان ئۇسۇل  =  زەربە خاراكتېرلىك ئۆزىنى ئىپادىلەش
② باشقىلارنىڭ ئىشىنى مۇھىم بىلىپ، ئۆزىنىڭكىنى كېيىن قالدۇرىدىغان ئۇسۇل = غەيرى تەشەببۇسكار ئۆزىنى ئىپادىلەش
③ ئۆزىنىڭ ئىشىنى ئاۋۋال ئويلىشىدىغان، ئەمما باشقىلارنىڭ ئىشىغىمۇ كۆڭۈل بۆلۈدىغان ئۇسۇل = ھۆرمەت ئاساسىدىكى ئۆزىنى ئىپادىلەش
      
كىرگەندىن كېيىن ئىنكاس يازالايسىز كىرىش | دەرھال تىزىملىتىش

Powered by Discuz! X2.5(NurQut Team)

( 新ICP备06003611号-1 )