قاسىم سىدىق:قېنى ،مۇنازىرە قىلىپ باقايلى

ziya

قېنى ،مۇنازىرە قىلىپ باقايلى

قاسىم سىدىق

مەن ئۇزەم ھەرخىل سەۋەپلەر تۇپەيلى ماتىماتىكا بىلمىگەنلىگىم ئۈچۈن شەكىل نەزەريىسى بىلەن ھەپىلىشىش جەريانىدا بۇنىڭ دەردىنى كۆپ تارىتتىم.كىشىلەر شۇ سەۋەپتىن  مىنى ماتىماتىكىنىڭ رولىنى سەل چاغلايدىكەن دەپ ئويلاپ قالسا خاتالاشقان بولىدۇ.
تەبىئەت پەنلىرىدىلا ئەمەس ھەتتا ئىجتىمائى پەنلەرگىمۇ ماتىماتىكا مىتودلىرىنى قوللىنىش ھەققىدە قاراشلارنىمۇ ئوتتۇرىغا قويغانمەن.مەن ھەرقانداق بىر ئوقۇغۇچىغا ماتىماتىكىنى ياخشى ئۈگۈنۈش تەكلىۋىنى بېرىمەن.

لىكىن بۇ تېمىدا ئوتتۇرىغا قويىدىغىنىم ماتىماتىكا بىلەن مۇناسىۋەتلىك يەنە بىر مەسىلە.ئۇ بولسىمۇ لوگىكىلىق ئىجادى ئوقۇم ۋەئىجادى ئىدىيە.

گەپنى قىسقىلا قىلاي، بىز ماتىماتىكىنى ياخشى ئۈگۈنۈشنى تەكىتلەش بىلەن بىرگە،ماتىماتىكىنى تەنھا،ساپ ھالەتتە ھەممىگە قادىر دەپ قارىۋالساق بولمايدۇ.ئاڭلاشلارغا قارىغاندا دۆلىتىمىز جۇڭگۇنىڭ ماتىماتىكا سەۋىيەسى ئامرىكىلىقلاردىن يۇقۇرى تۇرىدىكەن.لىكىن،تەبىئەت پەنلىرىدە نىمە ئۈچۈن ،جۇڭگۇنىڭ ئىجادىيەت،ئىختىرا  نەتىجىلىرى ئامرىكىلىقلاردىن كىيىن تۇرىدۇ؟.بۇ پاكىت بىزنى ئويلاندۇرۇشى كىرەك.

بىز ماتىماتىكىنى ياخشى ئۆگۆنىشنى تەشەببۇس قىلغاندا لوگىكىلىق ئىدىيە ،ئۇقۇم سېستىمىسىنىڭ موھىملىغىنىمۇ تەكىتلىشىمىز،ھەرگىز بىرسىگە بەكمۇ جىددى قاراپ،بىرسىنى كەمسىتلىمەسلىگىمىز كېرەك.بۇ مىنىڭ شەكىل نەزەريسى سەۋەبىدىن يىگەن كالتەكلىرىمنىڭ ئاچچىغىدىن چىقىۋاتقان گەپ ئەمەس.ئەستايىدىل،خالىس گەپ.

بۇ گەپنىڭ توغرا -خاتالىغىنى بېلىش ئۆچۆن تۆۋەندىكى تەشەببۇس ئۈستىدە مۇنازىرە قىلىپ باقايلى.بەلكىم مىنىڭ دەۋاتقانلىرىم خاتادۇر،نەتىجىسىنى كۇرەيلى.

تەشەببۇس شۇكى:

ھەرقانداق ماتىماتىماتىكىلىق ئىپادىنىڭ ئارقىسىدا غەيرى ماتىماتىكىلىق ئىدىيە،ئۇقۇم ،شەرىھ ۋە ئىنىقلىما بولىدۇ.فۇرمىلا،تەڭلىمە ۋەئۇلارنىڭ ئەزالىرى يۇقۇرقىلارسىزقۇرۇلمايدۇ.

:قېنى ،مۇنازىرە قىلىپ باقايلى.

2013.9.28

be42late

ماتىماتىكا ھەرقانداق پەننىڭ جېنى دەپ قارايمەن.... قىسقىچە قىلىپ ئېيتقاندا، ماتىماتىكا بىلگەن كىشى ھەرقانداق كەسىپتە ئۈزۈپ چىقالايدۇ.... مەن ئوقۇغان ئىسلام پۇل مۇئامىلە كەسپىدىمۇ ماتىماتىكا ئاساسلىق ئورۇندا تۇردى.....

qayan444

مەن بىر تۇلۇق ئوتتۇرا ئوقۇغۇچىسى ، مەن ماتىماتكىغا قىزىقىمەن . لىكىن ھازىرقى بىزگە ئۆتىلىۋاتقان ماتىماتكا مەنچە بىزنىڭ جەمىيەت تۇنۇشىمىزدىن ھالقىپ كەتكەن بولۇپ بىز يولۇققان مەسىلە مىساللارنى كۆز ئالدىمغىمۇ ئەككىلەلمەيمەن ، مەنچە تۇلۇق ئوتتۇرا ماتىماتكىسى ئوقۇغۇچىلارنىڭ جەمىيەت تۇيغۇسى ۋە قارىشىغا ماسلاشقان بولىشى كىرەك ، شۇنداق بولغاندىلا تولۇق ئوتتۇرا ئوقۇغۇچىللىرىنىڭ تەپەككۇر ئىقتىدارىغا ماس كىلىدۇ.

kumbah

بۇرۇن مەلۇم  بىر ماتىماتىكا ئالىمى، مەلۇم مەكتەپكە كېلىپ ئوقۇغۇچىلاردىن سىناق ئالماقچى بوپتۇ.مەكتەپتىكى ئوقۇغۇچىلار ناھايىتى پۇختا تەييارلىق قىلىپتۇ،ئالىم مەلۇم سىنىپقا كىرىپتۇ ۋە دوسكىغا سىناق سۇئالىنى يېزىپتۇ،سىناق سۇئالى مۇنداقكەن.
1+1=؟ بىرگە بىرنى قوشسا قانچە بولدۇ؟
سىنىپتىكى باللاردىن بىرەرسىمۇ بۇ سۇئالغا جاۋاپ بېرەلمەپتۇ.شۇنىڭ بىلەن ئالىم جاۋابىنى يېزىپ بېرىپتۇ.
1+1=2
بۇنىڭدىن نىمنى چۈشنىش مومكىن،ئوقۇغۇچىلار نىمە ئۈچۈن سۇئالغا  جاۋاپ بېرەلمىدى؟
چۈنكى ئوقۇغۇچىلار بۇنداق بىر ئاددى ھىساپلاشنى شۇنداق بىر داڭلىق ئالىمنىڭ سورغانلىقىدىن بۇنىڭ جاۋابىنىڭ 2بولدىغىنىدىن گۇمانلىنىپ جاۋاپ بېرەلمىگەن.
مانا بۇ ماتىماتىكا ، ماتىماتىكا ھەرگىزمۇ ھىسياتقا،نوپۇزغا،قۇرۇق سەپسەتىگە،قۇرۇق نەزىريەگە باقمايدۇ.ماتىماتىكا شۇنداق رەھىمسىزكى ئۇھېچقانداق بىرپەنگە رەھىم قىلمايدۇ.چۈنكى قانداقلا ئادەم سورسۇن 1+1=2مەڭگۈ ئۆزگەرمەيدۇ.
ماتىماتىكا بارلىق پەنلەرنىڭ باشلامچىسى شۇنداقلا بارلىق پەنلەرنىڭ نازارەتچىسى،

tewelgha

ھەرقانداق ماتىماتىماتىكىلىق ئىپادىنىڭ ئارقىسىدا غەيرى ماتىماتىكىلىق ئىدىيە،ئۇقۇم ،شەرىھ ۋە ئىنىقلىما بولىدۇ.فۇرمىلا،تەڭلىمە ۋەئۇلارنىڭ ئەزالىرى يۇقۇرقىلارسىزقۇرۇلمايدۇ.
-----------------------------------
بۇ يەردە غەيرى ماتېماتىكىلىق ئىدىيە ،ئۇقۇم ،شەرھى ،ئىنىقلىما دېگىنىڭىزدە نېمىنى كۆزدە تۇتتىڭىز ؟ قايسى ماتېماتىكىلىق ئىپادىدە سىز تىلغا ئالغان  غەيرى ماتېماتىكىلىق ئىدىيەلەر ھەل قىلغۇچ رول ئوينىغان،مىسال قىلىپ باقامسىز ؟
مەن سىزنىڭ ماتېماتىكىنى مۇھىم دەپ قاراپ ،يەنە نېمىشقا ئۇنىڭدىن گۇمانلىنىدىغانلىغىڭىزنىڭ سىرىنى بىلەلمىدىم . بەلكىم ،بۇ خىل خاھىش سىزنىڭ ئەسلى بىر ئەدىپ بولغانلىغىڭىزنىڭ يېغىندا ئىنكاسى بولسا كېرەك (بىزدىكى ئەدىپلەرنىڭ نۇرغۇنلىرى ماتېماتىكىلىق بىلىملەردىن مۇستەسنا پىكىر قىلىپ ،ئەسەر يازىدۇ ).بىزدە تارىختىن بۇيان ماتېماتىكىدىن ئىبارەت بۇ ئىلىم تەپەككۈر ئۈسۈلىمىزغا تەسىر كۆرسىتەمىگەن ،ماتېماتىكىنىڭ ئىدىيە ئۇسۇللىرى تەپەككۈر ئۇسۇللىرى قاتارىدا بىزنىڭ تۇرمۇشىمىزغا سېڭىپ ئۆزلىشەمىگەن . ئىشەنمىسىڭىز دېھقانلىرىمىزنىڭ ساپ ئۇيغۇرچە تەپەككۈرىنى ياكى  يىقىنقى زامان ئۇيغۇر فىروزا ئەدەبىياتىمىزنىڭ نەمۇنە ئەسەرلىرىنى  ئوبدان بىر ئوبراتسىيە قىلىپ بىقىڭ .تەپەككۈر تىيىزلىغىنىڭ سەۋەبى نېمە ؟
لوگىكىلىق تەپەككۇر ماتېماتىكىنىڭ ھۈلى ،ماتېماتىكىنىڭ ئۆزى بىر ئاجايىپ مۇستەكەم لوگىكا ،ئىۋكىلىتنىڭ گېئومىتىيە ئاساسلىرى 2000يىلدىن كىيىنمۇ نېمىنىڭ لوگىكا ئىكەنلىگىنى ئىنسانىيەتكە جاكارلاپ تۇرۇپتۇ .مېنىڭچە ،گئېمىتىريەنى   پىششىق بىلگەن ئەدىپنىڭ لوگىكىنى پېنىنى يەنە قايتا ئۆگىنىشىنىڭ ئورنى بولمىسا كېرەك .
ئىككىنچى پىكىرىم ،سىز جوڭگونىڭ مائارىپى توغرىسىدا خەلىققارادا  تەبىئى پەن ئىقتىدارى جەھەتتە ئامىرىكىدىن تۆۋەن تۇرىدۇ،سەۋەپ لوگىكىلىق  ئىجادىي ئىدىيە كامچىل دەپ  مۇلاھىزە يۈرگۈزۈپسىز .دېگىنىڭىز ئورۇنلۇق ،لىكىن ئامرىكىدىن  تۆۋەن بولغىنى بىلەن قالغان دۆلەتلەردىن تۆۋەن ئەمەس . جوڭگونىڭ ھەر جەھەتتىكى مۇۋاپىقىيىتى تېگى-تەكتىدىن ئىيتقاندا ئاساسىي مائارىپتا ماتېماتىكىنى بىرىنچى ئورۇنغا قويۇپ ،ياخشى ئوقۇتقالىغى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك .جوڭگۇ قىسقىغىنە ۋاقىت ئىچىدە 1مىليارت 4يۈز مىليون كىشىنى لوگىكىلىق تەپەككۈر قىلالايدىغان قىلىپ تەربىيەلەپ چىقتى .بۇ ئۈنۈمنى سەل چاغلىغىلى بولمايدۇ .چىڭخۇا ۋە بېيدا ئونۋېرسىتىتىنى پۈتۈرگەنلەرنىڭ 30-40%  ھەر يىلى دۆلەت ھالقىپ خىزمەت قىلىدۇ . ئىجادىي ئىدىيەنىڭ كامچىللىغىغا كەلسەك،ئۇنىڭ سەۋەپلىرى كۆپ خىل.
دۆلىتىمىزنىڭ ياسىغان باشقۇرۇلىدىغان بومبىسىنىڭ يېقىندا ئامىرىكا ،روسىيە شىركەتلىرىنى يېڭىپ ،تۈركىيە تەرىپىدىن تاللىنىشى ،ئويلىشىپ بېقىشقا تېگىشلىك بىر ئىش . تۈركىيەلىكلەر باھاسىنىڭ ئەرزانلىغىغا قىزىقتىمۇ ياكى ئىچىدىكى پەن-تېخنىكا ئامىلىغىمۇ ؟ بېيدوۋ سېستىمىسى تەدرىجى مۇكەممەلىشىپ تورلىشىشقا باشلىدى ،بۇنىڭدا ئىجادىي ئىدىيە يوقمۇ ؟شۇڭا مەن دەيمەن جوڭگۇنىڭ بۈگۈنكى نەتىجىسى ئۇنىڭ ئاساسىي مائارىپى ، ئىنىقىنى ئىيتقاندا ماتېماتىكا مائارىپى بىلەن زىچ باغلىنىشلىق .

hakan1865

kumbah يوللىغان ۋاقتى  2013-9-28 19:22
بۇرۇن مەلۇم  بىر ماتىماتىكا ئالىمى، مەلۇم مەكتەپكە كېل ...

بىرگە بىرنى قوشسا  بىربولىشى مۇھەببەت،ئىككى بولىشى  ھەققەت  ،ئۇچ بولىشى  سەنئەت  دەيدىغان  گەپلەرمۇ  بار

ziya

tewelgha يوللىغان ۋاقتى  2013-9-28 21:28
ھەرقانداق ماتىماتىماتىكىلىق ئىپادىنىڭ ئارقىسىدا غەير ...

مەن ئايرىلالمايدۇدىدىم،ھەل قىلغۇچ رول ئوينىغان دىمىدىم.

ئېينشتېيىننىڭ ھېلىقى داڭلىق تەڭلىمىسىنى ئېلىڭ.ئۇنىڭدىكى ئەزا،ئىپادىلەرنىڭ ھەممىسى دىگىدەك مۇئەييەن ئىدىيەنىڭ،ئۇقۇمنىڭ ئىپادىسى.ئۇلار شەرىھ،ئىزاھ ۋەھاكازلار بىلەن بىرلەشكەن ھالدىلا ئۆز مەنىسىنى تاپالايدۇ.مەسىلەن بۇ تەڭلىمىدىكى «ئىنىرگىيە»نى ئالايلى.
تەرتىپ بۇيىچە ئىنىرگىيەدىن ئىبارەت بۇ ئۇقۇم ئالدىدا شەكىللىنىشى،شەرىھلىنىشى،ئىنىقلىما بېرىلىشى،ئاندىن ماتىماتىكىلىق بەلگىسى Eقىلىپ يېزىلىشى كىرەك.

ziya

hakan1865 يوللىغان ۋاقتى  2013-9-28 21:37
بىرگە بىرنى قوشسا  بىربولىشى مۇھەببەت،ئىككى بولىشى  ھ ...

توغرا دەيسىز.بەش دۇۋە بۇغداينى بىر دۆۋە بۇغدايغا قۇشۇۋەتسە بىردۆۋە بۇغداي بولۇپ قالىدىغان ئىشمۇ بار.