قاسىم سىدىق:«دەۋرى ئالەم»ئىدىيىسى ھەققىدە

ziya

mijityimit يوللىغان ۋاقتى  2015-1-1 20:00
ئادەم بەدىنىدىكى ئەزارار بىر بىرىنى ئىكولوگىيىەلىك تە ...

تۈغرا دەيسىز،ھەرقانداق شەكىلدىكى دەۋرىلىكىنى بىر خىل مۇۋازىنەت،بىرخىل تەكرارىلىق دەپ قاراشقىمۇ بولىدۇ.

kaharhaji

mijityimit يوللىغان ۋاقتى  2015-1-1 20:00
ئادەم بەدىنىدىكى ئەزارار بىر بىرىنى ئىكولوگىيىەلىك تە ...

2-شاھ كەتتى

ziya

mijityimit يوللىغان ۋاقتى  2015-1-1 20:00
ئادەم بەدىنىدىكى ئەزارار بىر بىرىنى ئىكولوگىيىەلىك تە ...

بۇ 5-6يىل ئىلگىرى يېزىلغان تېما، بەزى نۇقسانلار بولىشىمۇ مۆمكىن.تەنقىدى نەزەردىن ئۆتكىزەرسىز:

ئالەمنىڭ بىر  كۈنى ۋە  "ئالەم سائىتى"

قاسىم سىدىق

      ئاساسىي مەزمۇنى:

ئالەم دەۋرلىك قانۇنىيىتىگە ئەمەل قىلىدۇ. ئالەمنىڭ بىر قېتىملىق دەۋرىلىگىگە ئەڭ كۆپ بولغاندىمۇ 80 مىليارد يورۇقلۇق يىلى كېتىدۇ،دەپ پەرەز قىلىشقا بولىدۇ. مانا بۇ ئالەمنىڭ بىر كۈنىدۇر. يەنى ئالەمنىڭ بىر كۈنى (سوتكىسى) 80 مىليارد يورۇقلۇق يىلىغا تەڭ.  ئالەمنىڭ بىر كۈنىدىن "ئالەم سائىتى"نى كەلتۈرۈپ چىقىرىشقا بولىدۇ. ئالەم سائىتى پايدىلىنىش سىستېمىسى قىلىنسا  زەررىچە ۋە جىسىملار گويا مۇتلەق جىم بولۇپ كۆرۈنىدۇ. ئالەم ئوربىتا بويلاپ ھەرىكەت قىلمايدىغانلىقى ئۇچۇن ئۇنىڭ يىلى بولمايدۇ. ھەرىكەت ئىككى ياقلىمىلىق رىياللىق.

ئاچقۇچلۇق سۆزلەر

ئالەمنىڭ بىر كۈنى. دەۋرىلىك. ئالەم سائىتى.ھەرىكەت.

ئالبىرىت.ئېينىشتېين بارلىق ئىنېرتسىيىلىك سىستېمىلارغا ئورتاق ئۇيغۇن كېلىدىغان"زامان"نى ئىنكار قىلىدۇ. يەنى، ھەر بىر نىسپى مۇستەقىل ئىنېرتسىيىلىك سىستېمىنىڭ ئۆزىگە خاس "زامان"ى بولىدۇ دەپ قارايدۇ. بۇنىڭ ئەكسىچە"فىزىكىلىق شەكىل نەزەرىيىسى" – تەبىئەت دۇنياسىدا "زامان"دىن ئىبارەت ئوبيېكتىپ فىزىكىلىق رېئاللىقنىڭ مەۋجۇتلىگىنى ئىنكار قىلىدۇ،  "زامان" پەقەت سۇبيېكتىپ، پەلسەپىۋى رىياللىق دەپ قارايدۇ. لېكىن، ھەرىكەتنى بولۇپمۇ تېزلىكنى تەسۋىرلەش ئۇچۇن"زامان" ئۇقۇمى زۆرۈر دەپ چۈشىنىدۇ ۋە ئۇنى بىر سۇبيېكتىپ ئۆلچەم سۈپىتىدە قوللىنىدۇ.  («فىزىكىلىق شەكىل نەزەرىيىسى – "زامان"»ماۋزۇسى ئاستىدىكى مەزمۇنلارغا قاراڭ). «فىزىكىلىق شەكىل نەزەرىيىسى»دە «زامان»  بىر خىل قورال، بىرخىل مېتود سۈپىتىدە پايدىلىنىلىدۇ. بۇ ماقالىدىمۇ "زامان"ئاتالغۇلىرى دەل شۇنداق مەۋقەدە تۇرۇپ ئىشلىتىلگەن.

يەرشارىنىڭ ئۆز ئوقىدا پىرقىراپ قىلغان بىر قېتىملىق دەۋرى ھەرىكىتى بىزنىڭ "بىركۈن" چۇشەنچىمىزنى شەكىللەندۈرگەن. ئوربىتا بويلاپ قىلغان دەۋرى ھەرىكىتى"يىل" چۇشەنچىمىزنى شەكىللەندۈرگەن. ئالەم ئوربىتا بويلاپ دەۋرى ھەرىكەت قىلمايدىغانلىقى ئۇچۇن ئۇنىڭدىن "يىل" ئۇقۇمىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىشقا بولمايدۇ. بۇ ئۇقۇمنى تۇرغۇزۇشتىن ئىلگىرى ئالەمنىڭ دەۋرلىك شەكىلنىڭ ئالاھىدىلىكىنى تەتقىق قىلىپ كۆرۈش كېرەك.

ئالەم شارى يەر شارىغا ئوخشاش ئۆز ئوقىدا ئايلانمايدۇ. بەلكى ئۇنىڭ دەۋرىلىگىنى كېڭىيىش ۋە تارىيىشتىن ئىبارەت قارمۇ-قارشى جەريانغا يىغىنچاقلاشقا بولىدۇ. يەنى كېڭەيگەندە دىففوزىيىلىك رەۋىشتە كېڭىيىدۇ. تارايغاندا ئەكسىچە زىچلىققا يۈزلىنىپ مەنپىي دىففوزىيىلىك رەۋىشتە تارىيىدۇ. ئالەمنىڭ شۇ تۇستە بىر قېتىم كىڭىيىپ-تارىيىش جەريانى بىر قېتىملىق دەۋرلىك بولۇپ ئىپادىلىنىدۇ.

خوش،بۇ ھالدا بۇ خىل دەۋرلىكتىن شكالىسى چەمبەر بويلاپ بىر ئايلىنىپ چىقسا 24سائەتنى كۆرسىتىپ تۇرىدىغان "قول سائىتى" ياكى "ئۈستەل سائىتى"گە ئاسانلا ئېرىشىمىز. بىلىگىمىزدىكى يەر شارى سائىتىنىڭ ئىككى قېتىم ئايلىنىپ چىقىشى بىر سوتكا بولسا، ئالەمنىڭ دەۋرىلىگىدىن كەلتۈرۈپ چىقىرىلغان يۇقىرىقى شىكالنىڭ بىر قېتىم ئايلىنىپ چىقىشى  بىر سوتكا بولۇپ ئىپادىلىنىدۇ.  ئەمدى بىز ئالەمنى يەر شارى ۋاقتى بىلەن ئەمەس بەلكى ئالەم ۋاقتى بىلەن تەسۋىرلىسەك لوگىكىغا تېخىمۇئۇيغۇن، دىنامىكىلىق جەريانلارنى تەسۋىرلەشكە تېخىمۇ قۇلايلىق بولىدۇ.

1.رەسىم: ئالەم سائىتى ۋە يەر شارى سائىتى①

ئالەمنىڭ بىر كۈنى "يەر شارى ۋاقتى" غا نىسبەتەن ئېيتقاندا 80مىليارد يورۇقلۇق يىلى دەپ مۆلچەرلەشكەبولىدۇ. بۇنداق مۆلچەرلەشنىڭ ئاساسى شۇكى، بىرىنچى، ئالەمنىڭ ھازىرغىچە بولغان يېشى 10مىليارد يىلدىن يۇقىرى 20مىليارد يىلدىن تۆۋەن دەپ قارىلىدۇ؛ ئىككىنچى،ھاياتلىق پەقەت ئالەم شارىنىڭ ھاياتلىق بەلۋېغىدا (ھاياتلىق پەسلى) مەۋجۇد بولالايدۇ. ھالبۇكى،ھاياتلىق بەلۋىقى بولسا ئالەمنىڭ مۆتىدىل بەلۋىقى بولۇپ، بۇ بەلۋاغنى ئالەم كۈنىنىڭ ئوتتۇرىسىدا دەپ پەرەز قىلىشقا بولىدۇ. ئالەم كىڭەيگەنچە تېمپېراتۇرا تۆۋەنلەپ كەتكەنلىكى ئۇچۇن ھاياتلىق بەلۋېغى تولىمۇ چەكلىك بولىدۇ.

ھاياتلىق بەلۋېغىنىڭ "ئالەم سائىتى" دىكى ئورنى بىر مىنۇت ياكى ئۇنىڭدىنمۇ تۆۋەن بولۇشى مۇمكىن. بۇ بەلباغنىڭ باشقا نۇقتىلىرىدا يەر شارى تىپىدىكى ھاياتلىق شەكىللىرىگە ئوخشاپ كېتىدىغان ياكى پەرقلىق بولغان ھاياتلىق شەكىللىرى ۋە ئىنسانىيەت تىپىدىكى ئالىي دەرىجىلىك ھاياتلىق شەكىللىرىنىڭ مەۋجۇد بولۇش ئېھتىماللىقنى پەرەز قىلىشقا بولىدۇ. "ئالەم ئادەملىرى" نىڭ يەر شارىغا كەلگەنلىكى ھەققىدىكى ھەرخىل خەۋەرلەرنى پۈتۈنلەي يالغان دېيىشكە ھەرگىزبولمايدۇ.  چۈنكى،ھاياتلىق بەلۋېغىداھاياتلىقنىڭ شەرت-شارائىتلىرى ئوخشاش دەپ قاراشقا بولىدۇ.

ئالەم كېڭەيگەنچە زىچلىق كېمىيىپ، تېمپېراتۇرا تۆۋەنلەپ بارىدۇ، ئاخىرى بېرىپ ئالەمدىكى بارلىق ماددا زەررىچە ھالىتىدە ئالەمگە تەكشى تارقالغان چەككە يېتىدۇ. مانا بۇئالەمنىڭ مەنفى قۇتۇپى-ئالەمنىڭ زىمىستانىدۇر. بۇ پەيتتىكى ئالەم سائىتىنىڭ ئورنى12بولۇپ بۇ ھالەت ناھايىتى ئۇزۇن ۋاقىت داۋاملىشىدۇ دەپ پەرەز قىلىشقا بولىدۇ ۋە تەدرىجىي ھەرىكەت ئەگىرلىگى② تۈپەيلىدىن ئالەم بىر مەركەزگە يونۇلۇپ تارىيىش سەپىرىنى باشلايدۇ.

ئالەمنىڭ تارىيىش سەپىرىدە يەنە بىر كۈن ئىچىدىكى ئىككىنچى قېتىملىق "ھاياتلىق پەسلى" شەكىللىنەمدۇ-يوق؟ قايتىش سەپىرىدە يەنە قۇياش سىستېمىلىرى (يۇلتۇزلارسىستېمىلىرى) يەر شارىغا ئوخشاش پىلانىتلار شەكىللىنىدۇ دەپ قارالسا مۇنداق ئېھتىماللىقنى پەرەز قىلىشقا بولىدۇ. بۇ ھالدا ئالەم بىر كۈندە ئىككى قېتىم«ھوسۇل» ئالغان بولىدۇ.

     يەنە بىر ئېھتىماللىق شۇكى قايتىش سەپىرىدە زەررىچىلەر ھېچقانداق ئاتوم، مولېكۇلا تۇزلىشى شەكىللەندۈرمەي شۇ پىتى بىر نۇقتىغا يىغىلىشى ۋە ئاندىن يىغىلىش لىمېت چەككە يەتكەندە «ئىپتىدائىي ئوت شارى» غا ئايلىنىشى مۇمكىن. ئالەمنىڭ بۇ پەيتى ناھايىتى قىسقا بولۇپ، ئاندىن ئۇشتۇمتۇت پارتىلاپ ئىككىنچى قېتىملىق دەۋرلىك سەپىرى - ئالەمنىڭ يىڭى بىر  كۈنى باشلىنىدۇ.

دېمەك،ئالەمنىڭ بىر كۈنىدە شۇنچە كۆپ دىنامىكىلىق ۋە ھاياتلىق ھادىسىلىرى يۈز بېرىدۇ ۋە تاماملىنىدۇ. بىز «ئالەم سائىتى» دىن پايدىلىنىپ ھەرخىل تېزلىكتىكى ھەرىكەتلەرنى ئۆلچىسەك «يەر شارى سائىتى» ئېرىشەلمەيدىغان ھاسىلاتلارغا ئېرىشىمىز. يەنى بۇ پەيتتە   پۈتكۈل سەييارىلەر، يۇلتۇزلارسىستېمىلىرى ۋەھاكازالار گويا تىمتاس-جىم تۇرغاندەك كۆرۈنىدۇ. بۇ پەيتتە گالىلى-ئېنىشتېيىن نىسبىيلىك قائىدە پرىنسىپلىرى (ئەلۋەتتە ئۇلار بىر مېتود)پۈتكۈل كائىناتتىكى جىسىملارنىڭ ھالىتىدىن "جىملىق" تىن ئىبارەت بىرلاخىل پايدىلىنىش سىستېمىسىغا ئېرىشىدۇ. كائىناتتا بەلكىم پەقەت ھەرىكەت قىلىۋاتقان نەرسىدىن تولىمۇ  ئېزىلەڭگۈلۈك بىلەن مېڭىۋاتقان "فوتون"لا  بار بولۇپ كۆرنىشى مۇمكىن. ئەگەر دەل مۇشۇ نۇقتىدا تۇرۇپ ئالەمنى تەسۋىرلەۋاتقان بىر فىزىك بار دەپ قارىساق، فىزىكا تارىخى باشقىچە يېزىلىشى مۇمكىن. يەنى، بۇ فىزىك«ماددىنىڭ جىملىقى- مۇتلەق، ھەرىكىتى- نىسپى» دەپ يېزىشى مۇمكىن. لېكىن بۇ فىزىك تۇرغۇزغان (ئىختىرا قىلغان) باشقا فىزىكا قانۇنلىرى بىزنىڭ ھازىرقى ئېرىشكىنىمىزبىلەن ماھىيەت جەھەتتە ئوخشاش بولۇپ قالىۋىرىدۇ.

ئەگەر بىز ئېينىشتېيننىڭ تۆت ئۆلچەملىك زامان-ماكان كوئوردېنات سىستېمىسىنىڭ بىر ئۆلچىمى بولغان "زامان" نى (يەر شارى سائىتى) مەن تەشەببۇس  قىلغان "ئالەم سائىتى" بىلەن ئالماشتۇرۋەتسەك ئېنىشتېيىن نېمىلەرنى يازار ئىدى؟. دەل يۇقىرىقىدەك «ماددىنىڭ جىملىقى- مۇتلەق، ھەرىكىتى- نىسپى» دەپ يېزىشى تەبىئىي. بۇپەيتتە «ئېنىقسىزلىق پرىنسىپى» مۇ «ئېنىقلىق پرىنسىپى»غا ئايلىنىپ قالىدۇ.

ماھىيەتتە ھەرىكەت بىلەن جىملىق زىددىيەتنىڭ بىر پۇتۇنلىگى بولۇپ («فىزىكىلىق شەكىل نەزەرىيىسى» 8-ئېنىقلىمىغا قاراڭ)  بىز تەسۋىرلەش ئېھتىياجى تۈپەيلى «ھەرىكەت» بىلەن «جىملىق» نىڭ خالىغان بىرسىنى تاللىۋالساق بولىدۇ. ئەمدى، «ئېنىقسىزلىق پرىنسىپى» غا كەلسەك يەر شارى ۋاقتى(سائىتى) دا بۇ پرىنسىپنى ماكىرۇ جىسىملار ھەرىكىتىگىمۇ كېڭەيتىش مۇمكىن. ئالەم ۋاقتىدا «ئېنىقلىق پرىنسىپى»نىمۇ  ماددىنىڭ ھەممە ھەرىكەت ھالەتلىرىگە ئوخشاش تەدبىقلىغىلى بولىدۇ.

شۇنداق قىلىپ بىزنىڭ «ھەرىكەت» ۋە«جىملىق»نى تەسۋىرلەشتە «يەر شارى سائىتى» ۋە «ئالەم سائىتى»دىن ئىبارەت ئىككى قورالىمىز بار بولدى. بىز «ھەرىكەت»نى تەسۋىرلىگەندە «يەر شارى سائىتى»نى،«جىملىق»نى تەسۋىرلىگەندە «ئالەم سائىتى»نى ئىشلەتسەك بولىدۇ. «نىيۇتۇن نۇقتىسى»بۇنداق ئىككى ياقلىمىلىق خاراكتېرنى تەسۋىرلەشكە باب كېلىدۇ ۋە «ھەرىكەت كۋانتى»،«جىملىق كۋانتى» ئۇقۇملىرىنى مۇقەررەر كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. «فىزىكىلىق شەكىل نەزەرىيىسى»نىڭ 34-، 35-تېئورېمىلىرى بۇ يەردە ئۆز ئەھمىيىتىنى روشەن ئىپادىلەيدۇ.

روھتىن خالى ئالەمنى كۆزدە تۇتقاندا نىسپى مەنىدە ئىنسانىيەتنىڭ بۇ ئالەمدىن بىر قورالى ئارتۇق بولۇپ، ئو بولسىمۇ تەپەككۇردۇر. ئاڭسىز كائىنات كاتتا بىناكار سۈپىتىدە ئۆزىنى بىلەلەيدىغان مانا شۇنداق تەپەككۇر قورالىنى كەشىپ قىلدى ۋە ئۆزىنى شۇ ئارقىلىق بىلىدۇ ۋە بىلدۈرىدۇ.

ئالەمنى بىلگىلى بولىدۇ، ئالەم قانۇنىيەتلىك ۋە گۈزەل، مانا بۇلار ئاپتورنىڭ ئەقىدىسى ۋە غايىسى!  «ئالەم سائىتى» ۋە «ئالەمنىڭ بىر كۈنى»ئىدىيىلىرى بۇ خىل ئەقىدە ۋە غايىنى رېئاللىققا ئايلاندۇرىدۇ.③

ئىزاھ( ئاپتوردىن):           

①بۇسائەتنى ئەھمەدجان ئېكرام لايىھەلىگەن.

②«فىزىكىلىق شەكىل نەزەرىيىسى»نىڭ25-تېئورېمىسىدىن 29-تېئىورمىسىغىچە بولغان بەش تېئورېمىغا قارالسۇن.

③سانلىق مەلۇماتلار بىردەكلىككە ئېگە بولمىغاچقا، ھازىرچە "ئالەم ۋاقتى" يۇقارقىچە لايىھىلەندى. ھازىر بىز خىلمۇ – خىل ئېھتىماللىقتىكى "ئالەم ياش" لىرىنىڭ "ۋاقتى" ۋە"سائەت"لىرىنى لايىھىلەۋاتىمىز.ئەڭ يېڭى ئېنىق سانلىق مەلۇماتلار بولساكەسىپداشلارنىڭ تور ئارقىلىق تەمىنلىشىنى ئۈمىد قىلىمىز.

2009.يىل 5. ئاينىڭ 1. كۈنى

بۇلاق دادامتۇدا يېزىلدى.

mijityimit

ئادەم بەدىنى ئالەمنىڭ كىچىكلىتىلگەن ‹‹قانۇنىيىتى بىر ›› بىر ھۈجەيرىسى ، ئۇنداقتا ئادەمنى ھازىرچە چۈشۈنۈپ بولدۇق دىسەكمۇ بولۇدۇ . ‹‹دەۋرى ئالەم ›› نەزىرىيىسىنى قىسقا ، يىغىنچاق ، ئەمىلىيەتكە تەدبىقلاپ چۈشەنچە بەرگەن بولسىڭىز . ئادەمنى ئوپىراتسىيە قىلىپ سىرتتىن كۆرالمايدىغان يۈرەكنى ھازىر كۆرۇدىغان بولدۇق ، سىزمۇ بىرەر ئەمىلى ، نەق ئەمىلىيەتكە تەدبىقلاش مىساللىرى بەرگەن بولسىڭىز بوپتىكەن. قېنى سىزگە سۇئال قويغۇچىلارنى بىر قايىل قىلىۋېتىڭچۇ ؟  .                شاھ .

mijityimit

مەن ئەمىلى ئىشلىتىلىدىغان سائەت ياسىدىم بۇ سائەتتە 12 لىك شىكالىدىنمۇ پايدىلىنىمىز .ئالەمنىڭ ئۆزىدە بار بولغان 32لىك رەقەمدىنمۇ پايدىلىنىمىز . سائەت ئاسمان جىسىملىرىنىڭ ئوڭدىن سولغا ئايلىنىشى بويىچە ئايلىنىدۇ .بىر كىچە - كۈندۈزنى 2 قېتىم ئايلىنىدۇ ئەمەس، بىرلا قېتىم ئايلىنىپ چىقىدۇ . چۈنكى يەر شارى ئۆزئوقىدا بىر كىچە - كۈندۈزدە بىرلا قېتىم ئايلىنىپ چىقىدۇ ئەمەسمۇ ، يەرشارى سائەتى دىگەن مانا موشۇ . ئالەم سائەتى موشۇ ئاساستا ياسىلىدۇ .سىزلەر ئەڭ  يېڭى ئېنىق سانلىق مەلۇماتلار بولسا كەسپىداشلارنىڭ  تور ئارقىلىق تەمىنلىشىنى ئۈمىت قىلىمىز دەپسىزلەر ، 4،16،32،64، 256،......دىگەن سانلار تەبىئەت دۇنياسىنىڭ  ئۆزىدە تەبىئى بار بولغان سانلاردۇر  . ئەمىلى ياسالغان سائەت بۇنى تولۇق ئىسپاتلىيالايدۇ  .                شاھ  .

niyaz1

ئالەم دەۋرلىك قانۇنىيىتىگە ئەمەل قىلىدۇ. ئالەمنىڭ بىر قېتىملىق دەۋرىلىگىگە ئەڭ كۆپ بولغاندىمۇ 80 مىليارد يورۇقلۇق يىلى كېتىدۇ،دەپ پەرەز قىلىشقا بولىدۇ. مانا بۇ ئالەمنىڭ بىر كۈنىدۇر. يەنى ئالەمنىڭ بىر كۈنى (سوتكىسى) 80 مىليارد يورۇقلۇق يىلىغا تەڭ.
********************
يورۇقلۇق يىلى دېگەندە ئارىلىق كۆزدە تۇتۇلامدۇ ۋاقىتمۇ؟
ئالەمنىڭ بىر كۈنى (سوتكىسى) دېگەندە ۋاقىتنى بىلدۈرىدىغان ئۇقۇممۇ ياكى ئارىلىقنى بىلدۈرىدىغان ئۇقۇممۇ؟

ziya

mijityimit يوللىغان ۋاقتى  2015-1-3 13:29
مەن ئەمىلى ئىشلىتىلىدىغان سائەت ياسىدىم بۇ سائەتتە 12 ل ...

كەشپىياتلىرىڭىز ۋەجىدىن سىزنى مۇبارەكلەيمەن.ۋاقتىم يار بەرگەندە سىزدىن بىلمىگەنلىرىمنى ئۈگەنسەم بولىدىغاندەك قىلىدۇ.ھازىر مەن سىزنىڭ سوئاللىرىڭىزغا كۇنكىرىت بىرەر نەرسە يېزىپ ئوتتۇرىغا قويغىدەك ۋاقتىم يوق.
سىزنىڭ ئىدىيىلىرىڭىز بىلەن ئالدى بىلەن ياخشىراق تونۇشۇپ چىقمىسام بولمايدىغاندەك قىلىدۇ.بۇنىڭغا ئەلۋەتتە ۋاقىت كېتىدۇ.