قەشقەردە ئىلىم چېيى

rasheed

قەشقەردە ئىلىم چېيى

ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم !

      «كىتاب دىلنى يورۇتقۇچى چېراق» دېگەن ئىكەن ئاتىلار. ئەزىزانە قەشقەردىكى بىر قىسىم ئۆز مۇناسىۋەت دائىرىمىزدىكى ئېلىم سۆيەر، كىتابخۇمار زىيالىي ياشلار ئۆزىمىزنىڭ خىزمەت، ئائىلە، تۇرمۇش بېسىمى ئىچىدىكى مەۋجۇتلىقىنى، پىكىر يېڭىلىقىنى، كىتابخۇمارلىقتەك روھىي ئىشتايىمىزنى قاندۇرۇش مەقسىتىدە ئۆزلىكىمىزدىن تەشكىللىنىپ، «كىتاب ئوقۇش چېيى»نى باشلىۋالدۇق.(ئاللاھ خەيىرلىك قىلغاي!)ئەلۋەتتە، دىيارى كاشىغەردە بۇنداق ئىلىم سورۇنلىرى تارىختىن بۇيان ئۈزۈلۈپ قالمىغان. بۈگۈنكى كۈندىمۇ مەلۇم توپلار بولۇپ ئۇيۇشۇپ، بۇنداق ئىلمىي سۆھبەتلەرنى شەھىرىمىزنىڭ خالىغان بىر پاكىز، خالىي چايخانىسىدا، تاماقخانىلارنىڭ ئايرىم خانىلىرىدا تەشكىللىنىپ تۇرماقتا. مەن بىلىدىغان شەھىرىمىزدىكى ۋە يېڭى شەھەر ناھىيەسىدىكى بىر قىسىم قەلەمكەش چوڭلارنىڭ «ئەسەر ئوقۇش چېيى»مۇ شۇنىڭ جۈملىسىدىن.

       بىزنىڭ بۇ «كىتاب ئوقۇش چېيى»مىزنىڭ مەقسىتى: ئۆزىمىزنىڭ خىزمەتتىن، تۇرمۇشتىن    چارچىغان، تالغان مېڭىمىزنى ئىلمىي پىكىرلەر بىلەن زەرەتلەپ، تۇرمۇشقا، ھاياتقا يېڭىچە، قىزغىن نەزەر سېلىش، خىزمەت ۋە جەمئىيەتتىكى ئىمكانىيەتلىك دائىرىدە ئۆزىمىزدىكى پىكىر يېڭىلىقىنى ئەتراپىمىزدىكىلەر بىلەن ئورتاقلىشىشتىن ئىبارەت.

«كىتاب ئوقۇش چېيى»مىزنىڭ دەسلەپكى بىرلىككە كەلگەن تۈزىمىمىزدە:

(1) ھەر ئايدا بىر قېتىم يېغىلىش؛ چاي كۈنى ۋە ۋاقتىنى يىگىت بېشى ۋە ئەزالار مەسلىھەت بىلەن بىكىتش، كېچىكمەسلىك، كېچىكۈچىلەردىن 50 يۈەن جەرىمانە قويۇپ، ئۇ پۇلنى توپتىكىلەرگە ۋاكالىتەن ئورتاق «فوند» قىلىپ، كېيىنچە مەلۇم ساخاۋەت تۈرىگە ئىشلىتىش؛

(2) چاي بەرگەن يىگىت چايدا ئۆزى ئوقۇغان مەلۇم بىر كىتابنىڭ ئاساسىي مەزمۇنىنى ۋە ئۆزىنىڭ كىتابتىن ھېس قىلغان يېڭى پىكىر ۋە گۇمانلىرىنى ئوتتۇرىغا تاشلاش، باشقىلارمۇ چايدىن ئاۋال مەزكۇر كىتابنى ياكى كىتاب ھەققىدىكى، كىتابتىكى ئاساسىي تېمىغا مۇناسىۋەتلىك مەلۇم ماقالىلەرنى ئىزدەپ ئوقۇپ كېلىپ، پىكىرلەرنى ئورتاقلىشىش؛

(3) مەلۇم تېمىدىكى سۆھبەت ئەڭ كەم دېگەندىمۇ ئىككى قېتىم چايدا تۈگەللىنىش، ھۆكۈمەتنىڭ قانۇن - سىياسىتىگە زىت سۆھبەت تېمىلىرىنى، قانۇنسىز كىتابلارنى مۇنازىرە قىلىشتىن ساقلىنىش؛

(4) چايغا ئىشتىراك قىلغۇچى ئەزالار «يىگىت بېشى»گە 100 يۈئەندىن «كۆڭۈل تاپشۇرۇش»، بۇنىڭغا يىگىت بېشى باش بولۇپ، «چاي» بەرگۈچىگە كېرەكلىك قانۇنلۇق نەشىرى كىتابلارنى ئېلىپ بېرىش ياكى مەلۇم گېزىت، ژورناللارغا مۇشتىرىلىققا تىزىملىتىپ بېرىش، بۇ كىتابلاردىن چاي ئەھلى خەۋەردار بولۇش، كېيىن مەزكۇر كىتابلاردىن چاي ئەھلىگە لازىم بولسا چاي بەرگۈچى كىتابنى شەرتسىز ئارىيەت بېرىپ تۇرۇش؛

(5) چاينىڭ يېغىلىش شەكلى بىرگە غىزالىنىش، چاي – قەھۋە سۆھبىتى، دالا سۆھبىتى، ئائىلە سۆھبىتى، پىشقەدەملەر زىيارىتى ... دېگەندەك كۆپ خىل شەكىلدە بولۇش(ئارىلىقتا كەتكەن بۇ تۈردىكى چىقىملارنى چايغا ئىشتىراك قىلغۇچىلار ئورتاق ئۈستىگە ئېلىش)؛

       تۇنجى نۆۋەتلىك «كىتاب ئوقۇش چېيى»مىز 2013-يىلى 12-ئاينىڭ 13-كۈنى قەشقەر شەھىرىدە تەشكىللەندى. تۇنجى چېيىمىزغا قەشقەر شەھىرى ۋە كوناشەھەر، پەيزىۋات ناھىيەلىرىدىن يىغىلغان دىلكەش زىيالىي ياشلاردىن 10 يىگىت ئىشتىراك قىلدى. بۇ قېتىملىق چېيىمىزدا يېقىندا ئۇيغۇر ئوقۇرمەنلىرى بىلەن يۈز كۆرۈشكەن، مىللەتلەر نەشرىياتى نەشىر قىلغان ئامېركىلىق سىياسىيون زبىگنىۋ بىرژېنىسكى نىڭ «بۈيۈك شاھمات تاختىسى – ئامېرىكىنىڭ ئۈستۈنلۈكى ۋە ئۇنىڭ رايۇن ئىستىراتېگىيەسى» ناملىق تەرجىمە ئەسىرىنى «كىتاب ئوقۇش چېيى»نىڭ تەشكىللىگۈچىسى، يىگىت بېشى ئابدۇرەشىد مۇھەممەدئىمىن (كەمىنە) چاي ئىشتىراكچىلىرىغا تەپسىلىي تونۇشتۇرۇپ، بۇ كىتاب ھەققىدىكى قاراشلىرىنى ئوتتۇرىغا سۇندى. كۆپچىلىك ناھايىتى ئەستايىدىل ئاڭلاپ، قىزغىن پىكىر قاتناشتۇردى. كىتابتىكى مەزمۇنلارغا بىرلەشتۈرۈپ، ئامېرىكىنىڭ بۇ سىياسەت ئىستىراتىگىيەسىنىڭ قانچىلىك ئەمەلىيلەشكەنلىكى، ئۇنىڭ چىنلىق دەرىجىسى، ئۇنىڭ جوڭگۇغا جۈملىدىن رايۇنىمىزغا، بىزگە بولغان ۋە بولغۇسى تەسىرى، ئوتتۇرا ئاسىيا رايۇنىدىكى نۆۋەتتىكى سىياسىي كۈچلەر مۇناسىۋىتى، كەلگۈسى بىزگە يۈزلىنىدىغان پۇرسەت ۋە خىرىسلار دېگەن نۇقتىلاردىن قىزغىن مۇلاھىزە ۋە مۇنازىرىلەر ئىلىپ بېرىشتى. چايدىكى مۇنازىرىلەرنىڭ تەپسىلاتىنى ۋە سورۇن سۈرەتلىرىنى  تورغا يوللىمىدىم. ئەمما يۇقارقى كىتابنىڭ چاي بەرگۈچى تەييارلىغان ئاددىي تونۇشتۇرۇلىشىنى مەزكۇر تېما تەستىقلانغاندىن كېيىن تېمىنىڭ ئاخىرىغا يوللايمەن.

      بۇ ئاددى «كىتاب ئوقۇش چېيى»مىز ھەققىدىكى ئۇچۇرنى مۇنبەرگە ئاشكارلاشتىكى مەقسىتىمىز قانداقتۇر داۋراڭ سېلىپ، ئۆزىمىزنىڭ مەدەنىيلىكىمىزنى «كۆز – كۆز قىلىش» ئەمەس، پەقەت ئۆزىمىزنىڭ ئاددى ئىشلىرى بىلەن كۆپچىلىكنى خەۋەردار قىلىش ئارقىلىق، ئىلمىيلىكنى، مەدەنىيلىكنى، توغرا ھايات ئۇسۇلىنى ئۆزىمىزنىڭ قول سىلىپ بەرپا قىلىش مۇمكىنچىلىكىمىزنى ھەممەيلەننىڭ سەمىگە سېلىش. توردىن بىلىشىمىزچە، ئۈرۈمچىدە «ئىلىم چېيى» تەشكىللىنىۋاتقىلى بىر قانچە نۆۋەت بولدى. بۇ ياخشى بىر باشلىنىش. ئاللاھ، بىزلەرنىڭ ئارىمىزدىن ئىلىم ئەھلىلىرىنى كەم قىلمىسۇن! ھەممىمىزنىڭ دىللىرىنى ئىلىم نۇرى بىلەن يورۇق قىلسۇن! ئامىن!

نارات

ياخشى ئىش بولىپتۇ

sutuk731

بىز قاتناشساقمۇ بۇلامدۇ؟

qumjan

قارىغاندا دىيارىمىزدا چاي سورۇن مەدەنىيىتى بارا بارا ئىسلاھ قىلىنغىلى تۇرۇپتۇ ، بۇ ھەقىقەتەن ياخشى ئەھۋال.  ئەمما تەكلىپىم ،  بۇنچە سەمىمى بوپ كەتمەڭلا، داۋراڭسىز ،.ئۈن تۈنسىز ئىش قىلىشنى ئۈگۈنىڭلار.

kitabhumar

مۇبارەك بولسۇن،بەك ياخشى قىپسىلەر ...ئۇتۇق تىلايمەن.بۇ ئىشلار تىخمۇ ئەۋج ئالغۇسى ...
ئەپسۇس بىزمۇ مۇشۇ يەردە ،بىز شۈنچە كۈچەپ باقتۇق ئەمما ئىتىبار بىرىدىغانلار تايىنلىق بولدى ھازىرغىچە .
سىلەرگە ئۇتۇق تىلەيمەن

rasheed

بۇ قېتىمقى "كىتاب ئوقۇش چېيى"دا ئورتاقلاشقان كىتابىمىز:

بۈيۈكشاھمات تاختىسى - (ئامېرىكىنىڭ ئۈستۈنلۈكى ۋە ئۇنىڭ رايونئىستىراتىگىيەسى)

The Grand Chessboard –American Primacy and its Geostrategic imperatives（大棋局：美国的首要地位极其地缘战略）

زبىگنىۋبىرژېنىسكى  (Zbigniew Brezinski)(ئامېرىكا)

ئۇيغۇرچىغاتەرجىمە قىلغۇچى: نۇرمۇھەممەد ئۆمەر ئۇچقۇن

ئاپتۇر ھەققىدە:زبىگنىۋ بىرژېنىسكى  (Zbigniew Brezinski) (兹比格纽·布热津斯基) ئامېرىكىنىڭ زامانىمىزدىكى داڭلىقسىياسىيونى، ئىستىراتىگىيە تەتقىقاتچىسى، رايۇن سىياسىي ئانالىزچىسى. 1928-يىلپولشادا تۇغۇلغان. 1938-يىلى ئائىلىسىدىكىلەر بىرگە كاناداغا كۆچمەن بولۇپ بارغان.1958-يىلى ئامېرىكا تەۋەلىكىگە ئۆتكەن. ئۇ خارۋارد ئۇنۋېرسىتېتىدا دوكتۇرلۇقنىتاماملىغاندىن كېيىن كولۇمبىيە ئۇنۋېرسىتېتىدا ئوقۇتۇش ۋە خەلقئارا مەسىلىلەرتەتقىقاتى بىلەن شۇغۇللانغان. 1977-يىلىدىن 1981-يىلىغىچە زۇڭتۇڭ جىمى كاتېرىنىڭ دۆلەتخەۋىپسىزلىك ئىشلىرى بويىچە ياردەمچىسى بولغان. ئۇنىڭ يەنە «سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭسىياسىيسىدا ئىدېئولوگىيە ۋە ھوقۇق»، «سوۋېت گورۇھى: بىرلىك ۋە توقۇنۇش»، «چوڭمەغلۇبىيەت: 20-ئەسىردىكى كوممۇنىزىمنىڭ گۈللىنىشى ۋە خارابلىشىشى»،«كونترولسىزلىق ۋە قالايمىقانچىلىق : 21-ئەسىر ھارپىسىدىكى دۇنياۋىيپاتپاراقچىلىق»، «ئىككىنچى پۇرسەت : ئۈچ زۇڭتۇڭ ۋە دۇنياۋى زور كۈچ ئامېرىكىداكىرزىس» قاتارلىق ئەسەرلىرى بار.

مەزكۇر كىتاب ۋە بۇ كىتابنى ئورتاقلىشىشتىكىمەقسىدىم ھەققىدە: مەزكۇر كىتاب1997-يىلى يېزىلغان بولۇپ، خەنزۇچىغا 2007-يىلى تەرجىمە قىلىنىپ،  ئۇيغۇرچە نەشىرى ساق 16 يىلدىن كېيىن يەنى2013-يىلى مىللەتلەر نەشرىياتى تەرىپىدىن ئۇيغۇر ئوقۇرمەنلىرى بىلەن يۈز كۆرۈشكەن.بۇ كىتاب ئۇيغۇر ئوقۇرمەنلىرىگە سۇنۇلغان دۇنيا سىياسىتى ھەققىدىكى ساناقلىقئەسەرلەرنىڭ بىرى بولۇپ، بۇ نۇقتىدىن ئېيىتقاندا، ئۇ ئۇيغۇر ئوقۇرمەنلىرى ئىچىدەدۇنيا سىياسىتىگە نىسبەتەن تېخىمۇ چوڭقۇر، تېخىمۇ ئۆزگىچە، تېخىمۇ كۆپ خىل پىكىرقىلىش يۆنىلىشى بىلەن تەمىنلەشتە ناھايىتى مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە. بىز بەلكىمبۈگۈنكى رېئاللىقىمىزدا، دۇنيا سىياسىتىگە بىۋاستە قاتنىشىپ، ئاكىتىپ تەدبىربەلگىلىگۈچىلەردىن بولالماسلىقىمىز مۇمكىن. ئەمما ھەممىنى «جاھان شۇنداق» دېگەنكونا گەپ بويىچە ئۆتكۈزىۋىتىپ، بېشىمىزغا كەلگەن، كېلىۋاتقان، كەلگۈسى بولغانبارلىق قىسمەتلەرنى تەقدىردىن كۆرۈپ ئولتۇرۇشنىڭ ئورنىغا ئۇ ھەققىدە ئويلىنىش،كەلگۈلۈكلەرنى ئالدىن پەرەز قىلىشى، شۇ ئارقىلىق مەسىلىنىڭ توغرا جاۋابىنى تېپىپچىقىشقا ئۇرۇنۇش ئۆزىنى «زىيالىي» چاغلايدىغانلار ئۈچۈن ناھايىتى مۇھىم. شۇڭا بۇكىتابنى ئورتاقلاشماقچى بولدۇم.

كىتابنىڭ ئىچكى مەزمۇنى:مەزكۇر كىتاب تۆۋەندىكىدەك باپ پاراگرافلاردىن تەركىب تاپقان:

كىرىش سۆز – پەۋقۇلئاددە چوڭ دۆلەت سىياسىتى – بۇقىسىمدا، 20-ئەسىرنىڭ ئاخىرىقى 10 يىلىدا شەكىللەنگەن دۇنيا ۋەزىيىتى -ئامېرىكىدىن ئىبارەت بىر دۆلەتنىڭ دۇنيانىڭ ھەر قانداق بىر يېرىدىكى كۈچ – ھوقۇقئۆزگىرىشىگە ئۆز ئارزۇسىغا ماس تەسىر كۆرىسىتەلەيدىغان بىر  يەكتا كۈچلۈك دۆلەتكە ئايلانغانلىقى ۋە بۇنىقوغداشنىڭ ئاچقۇچنىڭ ياۋرۇ – ئاسىيا چوڭ قۇرۇقلىقىدىن ئىبارەت «شاھمات تاختىسى»ئۈستىدە ئىكەنلىكىنى قىسقىچە شەرىھلەپ ئۆتكەن.

1-  باب، يېڭىچە زومىگەرلىك :-ئامېرىكىنىڭ 1-دۇنيا ئۇرىشى مەزگىلىدىكى دۇنيا ئىقتىسادىي ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىيقىممىتىنىڭ 38% نى تەشكىل قىلىپ ئەنگىلىيەدىن ھالقىپ 1-چوڭ سانائەت دۆلىتىگەئايلىنىشى، 1-دۇنيا ئۇرىشىنىڭ ياۋرۇپا دۆلەتلىرىنى ھالسىرىتىشى ۋە ئامېرىكىنىڭپۇرسەتتىن پايدىلىنىپ ھەربىي ھازىرلىقنى كۈچەيتىشى، 2-دۇنيا ئۇرىشىنىڭ ياۋرۇپانىدۇنياۋىيلىقتىن تېخىمۇ يېراققا ئۇزۇتۇپ قويىشى، سوۋېت ئىتتىپاقى بىلەن 50 يىللىقتىركىشىش، كوممىنىزىم لاگىرىنىڭ پارچىلىنىشىدىن كېيىنكى تەڭداشسىز ئامېرىكا ۋەئۇنىڭ «دۇنياۋى سىستېمىسى».

2-  باب، ياۋرو – ئاسىيا شاھمات تاختىسى : - ياۋرۇ– ئاسىيا قۇرۇقلۇقى ئامېرىكىنىڭ رايۇن سىياسىيسىدىكى ئەڭ مۇھىم سىتراتىگىيەلىكمۇھىم نىشان. بۇ شاھمات تاختىسىدا «ئوتتۇرا قىسىم» ئامېرىكىنىڭ رىياسەتچىلىكىدەغەرىب كۈچلىرىنىڭ رامكىسىغا قېتىلسا، «جەنۇبى قىسىم»نى ھەر قانداق بىر دۆلەتيالغۇز ئىگەللىۋالمىسا، «شەرق قىسىم» بىرلىشىۋىلىپ ئامېرىكىنى دېڭىزدىن يېراقلاشتۇرمىسائاندىن بۇ «شاھمات» تا ئامېرىكا ئۇتۇپ چىقىدۇ. بۇ شاھمات تاختىسىدا فىرانسىيە،گىرمانىيە، رۇسىيە، جۇڭگو، ھېندىستاندىن ئىبارەت بەش شاھماتچى، ئۇكرائىنا،ئەزەربەيجان، تۈركىيە، كورىيە، ئىراندىن ئىبارەت بەش تايانچ دۆلەت، ئەنگىلىيە،ياپونيە، ھىندونېزىيەدىن ئىبارەت ئۈچ مۇھىم دۆلەت بار.

3-  باب، دېمكوراتىيە ئىستىھكامى: ـ ياۋرۇپائامېرىكىنىڭ ھەقىقى ھەقەمسايىسى بولۇپ، ئۇ ئىتقاد، قىممەت قاراش، دىموكراتىكتۈزۈلمە قاتارلىق تەرەپلەردىن ئامېرىكىغا ئەڭ يېقىن. ئۇ ئاسىياغا جۈملىدىن دۇنياغادىمكراتىيەنى كېڭەيتىشتىكى بىر قاڭقىش تاختىسى. ھازىر «ياۋرۇپا ئىتتپاقى»شەكىللىنشكە باشلىدى. ئۇنى گىرمانىيە ۋە فىرانسىيەنى ئاساسلىق ماسلاشتۇرغۇچى قىلىشئاساسىدا يەنىمۇ كېڭەيتىش ئامېرىكىنىڭ مەنپەتىگە ئۇيغۇن. ئەمما ئامېرىكا بۇ«ئىتتىپاق»نى ئۆز مەنپەتىگە ئۇيغۇن تەشكىللىنىشىگە توغرا، ئاكىتىپ يېتەكلەشپوزىتسىيەسىدە بولمىسا، كەلگۈسىدە شەكىللىنىدىغىنى ئامېرىكىنىڭ مەنپەتىگە خىرسسالىدىغان ياۋرۇپا بولۇپ چىقىدۇ. بۇنىڭدا فېرانسىيە بىلەن گېرمانىيە بىرى كەمبولسا بولمايدىغان ھەمكار بولىشى كېرەك.

4-  باب، قارا ئۆڭكۈر: ـ 1991-يىلىسوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ تۇيۇقسىز پارچىلىنىشى ياۋرۇ – ئاسىيا قۇرۇقلىقىدا بىر كەڭبوشلۇقنى يەنى «قارا ئۆڭكۈر»نى شەكىللەندۈرۈپ قويدى. بۇ بوشلۇقنى تولدۇرۇشنىڭئۈنۈملۈك يولى تىز پۇرسەتتە ئۆزىگە قارشى تۇرمايدىغان، دېمكراتىك ئىسلاھاتقايۈزلەنگەن، ياۋرۇپا – ئاتلانتىك ئوكيان بىخەتەرلىك سىتېمىسىنى بەرپا قىلىشتىكىمۇھىم ھەمكار بولغان رۇسىيەنى بەرپا قىلىش ئىنتايىن مۇھىم. ئۇنىڭ زور يادروئامبىرى، ئوتتۇرا ئاسىيا ۋە شەرقى ئاسىيادىكى زور تەسىر كۈچى، نۆۋەتتىكى سىياسىيسەرخىللىرىنىڭ «ئىمپىرىيە چۈشى»دىن ۋاز كەچمەسلىكى، ئوتتۇرا ئاسىيادىكى يېڭىدۆلەتلەرنىڭ ئومۇمىي سىياسىي كۈچىنىڭ ئاجىزلىقى ۋە ئۇلار ئىگەللەپ تۇرغان مولئىنىرگىيە بايلىقى، بۇ رايۇنلارغا كۆزىنى تىكىپ تەسىر دائىرىسىگە كىرگۈزۈشكەئىنتىلىپ تۇرغان جۇڭگو، ياپۇنىيە، ئىران، تۈركىيە، پاكىستان قاتارلىق دۆلەتلەر،شۇنداقلا بۇ رايۇنلاردا كۈچىيىۋاتقان مىللىي مۇستەقىللىق ۋە ئىتىقاد ئېڭى قاتارلىقمەسىلىلەر. بۇ «قارا ئۆڭكۈر»دىكى ئەزەربەيجان، ئۆزبىكىستان، ئۇكرائىنا قاتارلىقئۈچ دۆلەتنىڭ ئالاھىدە مۇھىملىقى.

5-  باب، ياۋرۇ ئاسىيادا بالقان: -«بالقان» نۆۋەتتە دۇنيادىكى ئىنىرگىيە بازىسىرايۇنى بولۇپ، ئۇ شەرقى جەنۇبىي ياۋرۇپانىڭ بىر قىسمى، ئوتتۇرا ئاسىيا، جەنۇبىيئاسىيانىڭ بىر قىسمى، پارس قولتۇقى رايۇنى ۋە ئوتتۇرا شەرقنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.بۇ رايۇن زور بىر ئېتىنىك داشقايناق بولۇپ، بۇ يەردە تارىخى ۋە يېڭىچە مەنپەتكۆرەشلىرى ناھايىتى ئۆتكۈر، مىللىي ئاڭنىڭ ئويغۇنىشى كۈچلۈك، دۆلەتلەرنىڭ ئومۇمىيكۈچى ئاجىز، مۇرەككەپ دىنىي توقۇنۇشلار كۆپ بولۇپ، چوڭ دۆلەتلەر بىلەن چوڭدۆلەتلەرنىڭ تەسىر كۈچى ۋە مەنپەت تالىشىشى بۇ يەردىكى زىددىيەتلەرنى تېخىمۇئۆتكۈرلەشتۈرىۋەتكەن. بۇ يەردە تۈركىيە بىلەن ئىران ئېتىنىك ۋە دىنىي نۇقتىدىن،رۇسىيە سوۋېت دەۋرىدىن قالغان سىياسىي ۋە ھەربىي كۈچى بىلەن ئۆزىنى «رايۇنچىلخوجا» قىلىشقا ئۇرۇنىدۇ. بۇ رايۇننى مەلۇم بىر دۆلەت يەككە تەسىر كۈچ رايۇنىغائايلاندۇرىۋالمىسىلا، ئامېرىكا ئۆزىنىڭ ئەڭ ئۈنۈملۈك مەنپەتىگە ئېرىشەلەيدۇ.

6-  باب، يېراق شەرققە لەڭگەر: -يېراق شەرقتىكى جۇڭگو، ياپۇنىيە، كورىيە يېرىم ئارىلى، تەيۋەن قاتارلىق دۆلەت ۋەرايۇنلار ئامېرىكىنىڭ تىنىچ ئوكيان جۈملىدىن ئاسىيا چوڭ قۇرۇقلىقىدىكى مەنپەتىگەھەتتا ئامېرىكىنىڭ زىمىن بىخەتەرلىكىگىمۇ بىۋاستە مۇناسىۋەتلىك. بۇ رايۇندا دۇنيانوپۇسىنىڭ ئۈچتىن بىر قىسمى، ئىشلەپچىقىرىش قىممىتىنىڭ 25 % تىن كۆپرەكىمەركەزلەشكەن بولۇپ، بۇ رايۇندا ئىقتىسادتا كۈچلۈك بولغان ياپۇنىيە ھامانئامېرىكىنىڭ «بىخەتەرلىك كۈنلۈكى» ئاستىدا بولسىمۇ، بۇ يەنىلا ۋاقىتلىق ئىش. ھامانياپۇنىيە ئۆزىنى ئۆزى قوغداش ئۈچۈن تىرىشىدۇ. جۇڭگۇنىڭ كۈنسېرى كۈچىيىپ بېرىشى بۇرايۇندىكى مەسىلىلەرنى تېخىمۇ زىللاشتۇرغان بولۇپ، ياپۇنىيە ۋە تەيۋەننىڭبىخەتەرلىك كرزىسى ئامېرىكىنىڭ مەنپەتىگىمۇ خىرس ئەكەلگەن. شۇڭا جۇڭگونى تىنىچتۇتۇپ، ياپۇنىيەنى ئامېرىكا يېتكەچىلىكىدە ئۆزىنى كۈچەيتىشىگە، جۇڭگو – ياپۇنىيەمۇناسىۋىتىنى تەڭشەپ تۇتۇپ تۇرغاندا، كورىيەنىڭ بىخەتەرلىكىگە تەيۋەننىڭمۇستەقىللىكىگە كاپالەتلىك قىلغاندىلا ئاندىن جۇڭگونىڭ رايۇن خوجىسىبولىۋىلىشىنىڭ، ئامېرىكىنىڭ مەنپەتىگە زىيان يەتكۈزىشىنىڭ ئالدىنى ئالغىلى،جۇڭگونى تېخىمۇ ياخشى تېزگىنلەپ، دۇنياۋىي خوجىلىققا تەڭ شىرىك قىلماي،ئامېرىكىنىڭ يىگانە ئورنىنى ساقلاپ قالغىلى بولىدۇ. بۇ رايۇندا ئەلۋەتتە رۇسىيە،ھېندىستان، پاكىستان، قازاقىستان، ئۆزبىكىستان، تاجىكىستان، قىرغىزىستان،مالايسىيا، بىرما، ۋىيتنام، فىللىپىن قاتارلىق دۆلەتلەرنىڭ مەنپەتىمۇ ناھايىتىمۇھىم ئىستىراتىگىيە قىممىتىگە ئىگە.

7-  باب، خۇلاسە: - ئامېرىكىنىڭ«ياۋرۇ – ئاسىيا شاھمات تاختىسى»دىكى «شاھماتچىلار» ۋە تايانچلار بىلەن بولغانمۇناسىۋەتنى مۇۋاپىق تەڭشەپ مېڭىشى ناھايىتى زۆرۈر بولۇپ، فىرانسىيە بىلەنگىرمانىيە ياۋرۇپادىكى ئەڭ مۇھىم شاھماتچى. ياۋرۇ – ئاسىيانىڭ غەرىبىدىكىدىمكوراتىيە سىپىنى كېڭەيتىش ۋە مۇستەھكەملەپ، رۇسىيەنى تىنىچ ھەمراھقائايلاندۇرۇش يادرۇلۇق پىلان. جۇڭگۇنىڭ بارغانسېرى مۇھىملىشىشى رېئاللىق،ياپۇنىيەنى يېقىندىن يېتەكلەش ناھايىتى مۇھىم ئىستىراتىگىيە. ياۋرۇ ئاسىيانىڭئوتتۇرا قىسمىدا، ئامېرىكا، رۇسىيە، جۇڭگو، ياۋرۇپالارنىڭ ئوتتۇرىسىدا «قاراڭغۇئۆڭكۈر» مەۋجۇت بولۇپ، بۇ يەردىكى ئىنىرگىيە، ئىتىقاد، مىللىي كىملىك، ھوقۇقكۆرىشى بۇ يەرنى بىر جەڭگاھقا ئايلاندۇرغان. بىر نەرسە ئېنىقكى، ئامېرىكا تۇنجى ۋەئاداققى يىگانە دۇنياۋى ھاكىممۇتلەق دۆلەت. ئۇنىڭ ئورنىنى بەلكىم كۆپ قۇتۇپلاشقاندۇنيا ئىگەللەيدۇ. شۇڭا ئامېرىكىنىڭ ئىستىراتىگىيەسى قوش تەرەپلىك بولىشى يەنىئۆزىنىڭ ئورنىنى ئۇزاق مۇدەتكىچە ساقلاشقا تېرىشىش ۋە كەلگۈسى دۇنياغا ماسلىشىپيېڭىچە ھاياتى كۈچكە ئىگە دۇنياۋىي سىستېمىنى بەرپا قىلىش ياكى قاتنىشىشى كېرەك.

rasheed

qumjan يوللىغان ۋاقتى  2013-12-17 21:43
قارىغاندا دىيارىمىزدا چاي سورۇن مەدەنىيىتى بارا بارا  ...

ئالدى بىلەن سىزنىڭ پىكىر بەرگەنلىكىڭىزگە كۆپ رەھمەت. ئەسلى بۇ تېمىنى تورغا يوللىماسلىقنى ئويلاشقان بولساقمۇ، ئەمما كېيىنكى پىلانلىرىمىزنىڭ ئېھتىياجى ۋە باشقا قېرىنداشلىرىمىزغا رىغبەت بولۇش يۈزىسىدىن مۇنبەرگە يوللىغان ئىدۇق.
بەزىدە پايدىلىق ئىشلار ئۈچۈن نىيەت قىلغان داۋراڭنىڭ ئەھمىيىتى ئاشۇ ئىشتىن نەچچە ھەسسە يۇقىرى بولىشى مۇمكىن. ئەمما پىكىرىڭىزنى دىلىمدا ساقلاپ قويىمەن. ئامان بولۇڭ!

rasheed

sutuk731 يوللىغان ۋاقتى  2013-12-17 20:55
بىز قاتناشساقمۇ بۇلامدۇ؟

ئەگەر ئىلىمسۆيەر بولسىڭىز، بىزگە قوشۇلۇپ «چاي»نىڭ تەلىپىدىن چىقالىسىڭىز تامامەن بولىدۇ.  ئەلۋەتتە قوشۇلماقچى بولسىڭىز سەمىمىيلىكىڭىز بىرىنچى ئۈمىدىمىز.