ئۇيغۇر لاتىن يىزىقىنى ئۈگىنىۋىلىڭ

kitabhumar

                              ئۇيغۇر لاتىن يىزىقىنى ئۈگىنىۋىلىڭ





ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم.
           ھازىر قوللىنىۋاتقان يىزىقنى ئىسلاھ قىلايلى،تاشلايلى،يىزىق ئۆزگەرتەيلى دىمەكچى ئەمەسمەن.نۆۋەتتىكىدەك ۋەزىيەتتە بۇنداق دىيىشكە ھچىكىمنىڭمۇ ھەددى ئەمەس دەپ ئويلايمەن.چۈنكى نۆۋەتتىكىدەك تىل مۇئەييەن خىرىسلارغا ئۇچراۋاتقان ۋاقىتتا مومكىنقەدەر يىزىقىنى قوغداش لازىم...
           خوش،گەپنى يىغىپ ئىيتقاندا بىزنىڭ ھازىر قوللىنىۋاتقان،ئۇيغۇر كونا يىزىقى دەپ ئاتىلىۋاتقان مەزكۇر يىزىقىمىزنى كومپىيوتىردىن تارتىپ ھەتتا يانفۇنلىرىمىزغا قەدەر تونىدى.لىكىن  شۇنداقتىمۇ بۇ يىزىقىمىزنى مۇئەييەن شارائىت ياكى ۋاقىتتا قوللاش ئىمكانىيتى بولمىغان ئەلۋال ئاستىدا قوللىنىش ۋە تۈركىي مىللەتلەر ئورتاق يىزىقىغا ئۇيغۇنلىشىۋىلىش(گەرچە نۆۋەتتە شۇنداق زۆرۈرىيەت بولمىسىمۇ ) ۋە ھەر خىل ماركا ئىسىملىرىنىڭ پىينىنچە،قالايمىقان بولوپ قىلىش قاتارلىق سەۋەبلەرگە كۆرە بۇنى بىلمەيدىغان دوسلىرىمىزنىڭ ئۈگىنىۋىلىشىنى سورايمىز .
           مومكىن بولسا ئالدىمىزدىكى دۇنيا ئانا تىل بايرىمىغىچە خالايدىغان دوسلار بىلەن بىرلىككە مۇنبەر،چ چ ،ئۈندىدار قاتارلىق ئالاقە ۋاستىلىرى ۋە باشقا ئۇسۇللار بىلەن بۇنى تەشۋىق قىلىپ، ئۇيغۇر كونا يىزىقىمىزنى قوللىنىش ئىمكانىيتى بولمىغان شارائىتتا ئىشلىتىش ،ئوموملىشىشى ئۈچۈن قولىمىزدىن كىلىشچە تىرىشساق .
ئىلگىرىكى ئۇيغۇر لاتىن يىزىقى ئاتىلىپ كىلىۋاتقان يىزىقىمىزنىڭ ئىلىببەسى تۆۋەندىكىدەك:

ئەمدى قارايدىغان بولساق ئۇيغۇر لاتىن يىزىقىمىزدا باشقىلارنىڭ پەرق قىلىدىشىكى ئۆزگىرىش تۆۋەندىكىدەك
   چ   ch
   ش  sh
   ڭ  ng
   غ  gh
    ق   q
    خ   x
   ج،ژ  j
دىممەككى بۇ ھەرپلەردىن باشقىلىرىدا ئىنگىلىزچە،ھازىرقى پىنيىنچە دەۋالغان نەرسىلەر بىلەن جىق پەرق يوق.

تۈركى مىللەتلەر ئورتاق يىزىقى تۆۋەندىكەك:

دىممەككى سىنچىلاپ قارىساق ئۇيغۇر لاتىن يىزىقى بىلەن تۈركىي مىللەتلەر ئورتاق يىزىقى ئارىسىدا يوق دىيەرلىكلا پەرق بار.بۇ پەرقلەر ئۈستىدە بىزنىڭ زىيالىيلىرىمىز ئاللا بۇرۇن توختىلىپ بولغان ئىكەن .بۇ توغرىسىدا ئىزدەنگۈچىلىرىمىز يەنى  :
  ch چ    ئۇيغۇر لاتىن يىزىقىدىكى ch ھەرپىنى تۈركىي مىللەتلەر ئورتاق يىزىقىنىڭ ئاددىي شەكلى دەپ ئىلىپ، ھەرپ شەكلىنى ç بويىچە ئالغان .
sh  ش  ئۇيغۇر لاتىن يىزىقىدىكىsh ھەرپىنى تۈركىي مىللەتلەر ئورتاق يىزىقىنىڭ ئاددىي شەكلى دەپ ئىلىپ، ھەرپ شەكلىنى ş بويىچە ئالغان .
gh غ   ئۇيغۇر لاتىن يىزىقىدىكى gh ھەرپىنى تۈركىي مىللەتلەر ئورتاق يىزىقىنىڭ ئاددىي شەكلى دەپ ئىلىپ، ھەرپ شەكلىنى ğ بويىچە ئالغان .
   ژ نى  j بويىچە،  ج نى بولسا c ھەرىپى بويىچە ئالغان .
بۇ يەردە ئۇيغۇر لاتىن يىزىقىدىكى ھەرپلەر ئۆزگەرمىگەن.پەقەت قوشما ھەرپلەرنى ئاددى شەكلى دەپ ئىلىپ ئۇنىڭ ھەرپ شەكلىنى قىتىپ قويغان خالاس.
دىمەك،بۇ ئۇيغۇر يىزىقى ئۇيغۇر لاتىن يىزىقى بولوپلا قالماي يەنە تۈركى مىللەتلەر ئورتاق يىزىقىدۇر .
تۆۋەندىكىسى بىرلىككە كەلگەن ۋە بىز ئوموملاشتۇرماقچى بولغان ئۇيغۇر لاتىن يىزىقى ئىلىپبەسىدۇر .

ئەمدى تۆۋەندە بۇ يىزىقلار بىلەن يىزىلغان پارچىلارنىڭ كەسمە يۈزىنى بىرىپ تىمىنى ئاخىرلاشتۇرىمەن.

بۇ جەھەتتە خىلى بۇرۇن قەدەم باسقان قىرىنداشلىرىمىزغابەركەت،ئاسانلىق تىلەيمەن.يۇقارقى پارچىلارنى مەن قايسى بىر ئىلكىتاب تور بىتىدىن ساقلىۋالغان .چىقىرىپ قويدۇم.
دوسلارغا ئاسانلىق تىلەيمەن.

barimtay

ئىنتايىن ئەھمىيەتلىك تېما بوپتۇ، تۈركچە ماتىرىياللارنى ئۇقۇش قىيىنچىلىغى مۇشۇ تېما بىلەن ئاسانلاشقىدەك

ئەپەندى

ئادەم ساۋاتسىز قالامدۇ نىمە؟ بىرى لاتىن دىسە يەنە بىرى يەنە بىر نىمە دىسە...

ohuztigin

مېەن 2003-يىلىدىن باشلاپ ئۇيغۇر لاتىن يازۇق(ULY)نى ئىشلىتىپ كېلىۋاتىمەن،كومپيوتېر ھەم تېلېفوندا مۇشۇ يېزىقنى ئىشلىتىمەن،ئەمما يازۇق ئۆزگەرتىمىز دەيدىغانلارغا 100% قارشى تۇرىمەن،بۇنى پەقەت يانداش ئىشلىتىمىز،ھازىر ئىنتېرنېت ھەم تېلافوندا 90%ئادەم ئاساسەن پىنيىن يازۇق ئىشلىتىدۇ،بۇ يېزىق 2001-يىلىلا ئېلان قىلىنغان بولسامۇ 90%كىشى ئۇقماسمىكىن دەيمەن(شەخسخي پىكرىم،مۇنۇ باغداشتىكى ئىنكاس پىرلارى سەكرەپ كەتمىگەي،مەن ھەرقايسىلىرىغا مۇنبەرنى تاشلاپ بەرگەن،شۇڭا 2 تىللالىق ئىنكاس يازمىغايلا ،ماقۇلمااااااااا)،چۈنكى بقىزلەر ياخشى نەرسەنى تەستە ،ناچار نەرسەنى ئاسان قوبۇل قىلىمىزكەن،
بۇنىڭ تىپىكدەلىلى مۇنۇ《ئۇندىدار微信wechat》ئەڭ تىپىك دەلىلدۇر،مەن مۇشۇ كەمگىچە بۇ جانۇۋاردا ئۆلچەملىك ئۇيغۇر لاتىن يازۇقىدا خەت يازغان بىرسىنىمۇ ئۇچراتمادىم،ئەمما بۇنىڭغا ئۆزۇم ئانا تىلىمدا ئات قويدۇم .قىزىققۇچىلار< جاھاننامە تورى>دا كۆرۈپ باقسا بولىدۇ،مەن ئاشۇ يەردە ئويناپ قويىۋاتىمەن.مۇنۇ باغداشتا بۇنىڭدىن كېيىن ئىنكاسلا ئوينايمەن،ئەسەر ئېلان قىلمايمەن،باشقۇرغۇچى بۇ مېنىڭ بۇ مۇنبەردىكى يۈرەك سۆزۈم خاپا بولماي تەستىقلاپ قويارسىلەر،كونا ئەزايىڭىزلەر: ئوغۇزتىگىن(بۇ مگڭگۈ ئۆزگەرمەس جورۇڭقايىمدۇر)

kitabhumar

ئەپەندى يوللىغان ۋاقتى  2013-12-26 12:47
ئادەم ساۋاتسىز قالامدۇ نىمە؟ بىرى لاتىن دىسە يەنە بىرى ...

شۇ بۇنى ئۈگىنىۋالسىڭىز ساۋاتسىز قالمايسىز ....

ankar528

ئې ھەرىپى بىلەن ئى ھەرىپى ئادەمنى بەك ئىلەشتۈرىدۇ جىما .

ئەمدى بۇ لاتىنچە يىزىقتا يەنە شۇ ئې ھەرىپى بىلەن ئە ھەرىپى

ehrami

adax man 7-qeslaning belitini aldim bak yahxi boldi
مۇشۇنداق ئادەتتىكى ئۇسۇلدا يېزىپ كۆنۈپ قاپتىمەن. ئۆتكەندە ئۈندىداردا :«kitabni hammisiga bir tutax tarkitiptu (كىتابنى ھەممىسىگە بىر تۇتاش تارقىتىپتۇ)» دەپ خەت يازسام، مۇشۇ تېمىدىكىدەك خەت يازىدىغان ئاغىنەم ئاغزىڭدىن سەت گەپ چىقارمىغىناۋا...» دەيدۇ. نېمە بولدىكىن دېسەم، ئەسلى لاتىن تىلىدىكى توغرا ئىملادا «ش» نى sh بىلەن يازىدىكەن، بىز «x» دەپ يازغان بىلەن ، ئۇنى «خ» دەپ ئوقۇيدىكەن.

nigaran

ئەجرىڭىزگە ھەشقاللاھ !
سېڭكوخەنلەرنى ئاز دەپ ئەمدى ساۋاتلىقلارنىمۇ ساۋاتسىز قىلىشقا تىرىشىمىزكەندە . بوپتۇ ئۈگىنىدىغان نەرسىنىڭ كۆپلىكىدىن ئۈگۈنۈپ ئۈلگۈرمەيۋاتقاندا ، ئەمدى قوپۇپ يەنە يېزىقىمىزنى باشتىن يازىمىزكەندە .
ئالى مەكتەپتىكى چېغىمدا ئوقۇتقۇچىمىز بىزگە ‹‹ ھەربىر يېزىق ئۆزگەرتىش ، شۇ مىللەتنى ئون يىل كەينىگە چېكىندۇرىدۇ . ..›› دېگەنىدى.
شۇ چاغلاردا بۇ گەپلەرنى ھېچ ئەستايىدىل ئويلانماپتىكەنمەن ...