ئەركىم:بىز ئۇيغۇرمۇ ياكى مىللىيمۇ؟!

arkim

                                      بىز ئۇيغۇرمۇ ياكى مىللىيمۇ؟!
                                    ئەركىم



      ئەتىراپىمىزدا مىللىي نان، مىللىي ماركا، مىللىي خېمىر، مىللىي كىيىم، مىللىي قېتىق ھەتتا مىللىي توخو دېگەن ناملارنى ئاڭلاپ ياشاپ كېلىۋاتقىلىمۇ خىېلى بىر يىللار بولۇپ قالدى. مۇشۇ مىللىي دېگەن گەپ چىقسىلا بىر قىزىق ئىشنى ئەسلەپ قالىمەن، بىزنىڭ قومۇل مۇقامىرىنىڭ ۋارىسى، دۆلەت دەرىجىلىك داستانچى ئىبراھىمگاڭ بىر قانچە تونۇشلىرى بىلەن مەلۇم بىر يەرگە بارماقچى بولۇپ يولغا چىقىپتۇ، ئىبراھىمگاڭ ئالدىدا كېتىۋاتقان بىر تونۇشىنى ئالدىراش چاقىرىپ: ئاداش مىللىي تاكسى توسىسىلا جۇمۇ! گەپ قىلساقمۇ، ئىزدىگەن يېرىمىزنى شۇلار بىلىدۇ...دەپتىكەن ئەتىراپتىكىلەر ئۆچەيلىرى ئۈزۈلگىدەك كۈلىشىپتىكەن. شۇنداق، مىللىي دېگەن بۇ ئاتالغۇنى قاراقويۇق ئىشلىتىدىغان ئىشلار بەكلا ئاۋۇپ كەتتى. مۇشۇنداق يول قويىۋەرسەك كۈنلەرنىڭ بىرىدە مىللىي ھاراق،مىللىي تاماكا، مىللىي خوتۇن، مىللىي ئەرلەر روياپقا چىقىدىغان ئوخشايدۇ.
      قايسى بىر يىلى قەشقەرلىك بىر تاشچى كىشى ماڭا بېشىنى يېقىن تۇتۇپ:- ئۇكام، سىلىدىن سوراپ باقاي،  نىمە ئۇ مىللىي دېگەن؟ دېدى، مەن دەماللىقتا بىر نەرسە دىيەلمەي تۇرۇپ قالسام، ئۇ ئادەم مۇغەمبەرلىك بىلەن كۈلۈپ تۈرۇپ باش بارمىقى بىلەن چىمچىلاق بارمىقىنى جۈپلەپ كۆزۈمنىڭ ئالدىغا ئەكىۋېلىپ كىلومېتىرنى بىلەملا؟ مېتىرنى بىلەملا، سانتىمېترنىچا؟! ھە، بىلمىسىلىرى ماڭا قايلىسلا، مانا بۇ مىللىي دېگەن دەپ باش بارماق بىلەن چىچىلاق بارمىقىنىڭ ئارىسىدىكى قىل ئۆتكۈدەك ئارلىقنى كۆرسەتكەنتى، قاقاھلاپ كۈلۈپ كەتتىم. بۇغۇ بىر چاقچاق، ئەمما بۇ چاغچاققا يوشۇرۇنغان نۇرغۇن ھېكمەتلەر بار. ئۆپچۆرىمىزدە بىز مىللىيلار تۈگەشتۇق، بۇزۇلدۇق، پالان-پۆكۈن بولۇشۇپ كەتتۇق، دەپ ۋايسايدىغانلار كۈرمىڭ. مېنىڭچە ئاشۇلار ئەنە ئاشۇنداق مىللىيلاردۇر.
  مىللىي- دېگەن بۇ ئاتالغۇنىڭ لۇغەت مەنىسى: ① مەلۇم بىر مىللەتكە خاس بولغان: مىللىي ئەنئەنە. مىللىي خۇسۇسىيەت. مىللىي كۈي. ② يەرلىك مىللەتكە تەۋە، ئاز سانلىق مىللەت ھېسابلىنىدىغان: مىللىي كادىر. // مىللىيلارغا كۆڭۈل بۆلۈش. ③ مەلۇم بىر دۆلەتكە، مەملىكەتكە تەۋە: مىللىي دارامەت. مىللىي مەجلىس ...دەپ ئىزاھلىنىدۇ.
    بۇ مىللىي ئاتالغۇسى تۇرمۇشىمىزدىمۇ قىسمەن ئۆز ئورنىنى ئېلىپ ئىشلىتىلمەكتە. بىراق، بولۇپمۇ كادىرلىرىمىز ئۆزىنىڭ مىللەتچى ئاتىلىپ قېلىشىدىن قورقامدۇ قانداق پوقتىن-سۈيدۈككىچە مىللىي ئاتالغۇسىنى قوشۇۋېلىشقا ئامراق. ئۇيغۇر ئەنئەنىۋىي يىمەكلىكلىرى، ئۇيغۇر ئەنئەنىۋىي قۇرۇلۇش ئۇسلۇبى، ئۇيغۇر مەدەنىيىتى، ئۇيغۇر تارىخى بىر ئۇيغۇرغىلا خاس نەرسىلەرنىڭ گېپى بولۇنغاندىمۇ تىلى كالىۋالىشىپ ئۇيغۇر دېگەن مۇبارەك مىللەت نامىمىزنىڭ ئورنىغا مىللىي ئاتالغۇسىنى ئىشلىتىشنى تاللايدۇ. مەسلەن: ئۇيغۇر كاۋاپلىرىنى  مىللىي كاۋاپ دەپ ئاتىساق توغرىمۇ ئۇيغۇر كاۋاپى دېسەك توغرىمۇ؟ ئۇيغۇر دوپپىسىنى، ئەتلىسىنى، مۇقامىنى مىللىي ئاتالغۇسىنى قوشۇپ مەجبۇرىي ئاتىشىمىز كېرەكمۇ؟! يەنە مەسلەن: ۋىلايىتىمىزدىكى نۇرغۇنلىغان ئۇيغۇر مەكتەپلىرىدە بىرمۇ باشقا مىللىيغا ياتىدىغان باشقا مىللەت يوق، سېپى ئۆزىدىن ساپ ئۇيغۇر مەكتىپى بولسىمۇ مۇدىرلار ھەرگىزمۇ ئۇيغۇر مەكتىپى دەپ ئاتاشقا يۈزلىنەلمەي، مىللىي دەپ ئاتاشقا مەرەزدەك چاپلاشتى. ئۇزۇن گەپنىڭ قىسقىسى بىز ئالدى بىلەن ئۆز قەدىرقىممىتىمىزنى ئىپادە قىلىدىغان، مەڭگۈلۈك كىملىكىمىزنىڭ نامايەندىسى بولغان مىللەت نامىمىزنى سۆيۈنۈپ تۇرۇپ مېھرى-مۇھەببەت، غۇرۇر-ۋىجدانىمىز بىلەن ئاتاشقا كۆنەيلى. بۇ يەردە ھەم مىللىي ئاتالغۇسىمۇ ئۆز رولىنى جارىي قىلىدىغان ئورۇنلارغا بايقاپ ئىشلىتىلسە بولىۋېرىدۇ. كۈنلەرنىڭ كۈنلىرى ئۆتۈپ ئۇيغۇر دەپ ئېلىنىشقا تېگىشلىك ئورۇنلار مىللىي بولۇپ كەتسە چوڭ خالىققا يول قويغان بولىمىز، خۇددى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنى ھەرگىزمۇ شىنجاڭ مىللىي ئاپتونوم رايونى دېگىلى بولمىغاندەكلا بىر ھەقىقەت چۈشىنىۋالساق شۇنىڭ ئۆزى كۇپايە.

ebrar

شىنجاڭ مىللىي ئاپتونۇم رايونى

iltebir107

ئۇيغۇر دېيىشىنىڭ ئورنىغا مىللىي دېيىش ئالماشمىغاندۇ؟كىمنىڭ ئاغزىغا قارسا مىللىي دەپلا كېلىدۇ.مىللىيىچە ئۇسسۇل ،مىللىيچە كېيىم......

bagdax-bahadiri

دىگىنىڭىز بىر ئەمەلى مەسىلە بوپتۇ ، گەپكە كەلسەك مىللي دىگەن سۆز بىلەن ئۇيغۇر دىگەن سۆزنىڭ پەرقى ھەقىقەتەن چوڭ ، لىكىن بۇرۇندىن دىققەت قىلماي كەلگەن بۇ ئاتاش كىيىن كىشىلەر تەرىپىدىن ئاستا -ئاستا سۆزلەش ئادىتىگە ئايلىنىپ ،كىشىلەر  بۇ نىمە گەپ دەپ ئويلانماي قىلىنغان بۇ سۆزلەرنى بىز ئەمدىلىكتە تونۇپ يىتىپ ئوتتۇرغا قويۇۋاتىمىز ، 办公厅، ئۇرغۇي ، داشۆ ، بەنپا ، چۇزۇ ،ۋېيشىن ... دىگەندەك ، بۇلارنى سىزدەك ئاز -تولا ئويلىنىش ھاسىل قىلالىغان ياشلىرىمىزنىڭ كۆپىيسىگە ئەگىشىپ ھىس قىلىپ يىتىۋاتىمىز . نۇرغۇن ئىشلارنى مۇشۇنداق تۇرمۇشىمىزغا كىرىپ بىزگە رەسمىي توسالغۇ بولغاندا ياكى مەنپەئەتىمىزگە دەخلىسى يەتكەندە ئاندىن ھىس قىلىدىكەنمىز . ئۇنىڭدىن بۇرۇن سەل قارايمىز . مەسىلەن ، تاماكىنى بىر چەكسەك گەپ يوق ،ئىككى چەكسەك بوپتۇ دەيمىز ، ئاخىرى شۇ دەسلىپىدە نەچچە قېتىم «ياق» دىمىگىنىمىز ئۈچۈن ئون يىلمۇ تاماكىنى تاشلاپ بولالماي يىغلاپ يۇرۇيمىز . شۇڭلاشقا تۇرمۇشتىمۇ بەزى كىچىك خاتالىق ۋە سەل قاراشقا كۈچىمىزنىڭ يىتىشىچە دىققەت قىلىپ ، مۇشۇنداق ئادەمنىڭ مۇستەقىل كۆز قارىشى ئىنتايىن موھىم بولغان جەميەتتە بەزى  مەسىلىلەر توغۇرسىدا خەق نىمە دىسە شۇ دىمەستىن ، كاللىمىزنى ئىشىلتىپ ئويلاپ ،ئاشۇنداق كىچىك مەسىلىلەرگە سەل قارىمىساق ، كىيىنچە بۇ ئىشلارمۇ ئاللا خالىسا ئاستا -ئاستا تۈگەيدۇ .

baburkhan

بەزى ئادەملەردە خۇدۇكسىرەش ئىڭى زىيادە كۈچلۈكمىكىن دەيمەن

hantagri123

مىللىي دىگەن يوقىرىدا ئىزاھلاپ ئۆتكەندەك گەپ ،  خەنزۇلارمۇ قەدىمقى كىيىملىرىنى مىللى كىيىم دەپ ئاتىشىدۇ ، بەزى ئورۇنلاردا ئىشلىتىشكە بولىدۇ  لېكىن ئۇيغۇر سۆزىنىڭ ئورنىغا ئالماش قىلىپ ئىشلىتىش چوڭ خاتالىق ،

aboway

تۇڭگانلار ئاشخانا ۋىۋىسكىلىرىغابىردەك  回民饭馆دەپ يازىدۇ.ئۇيغۇرلار يېقىندىن بېرى ئاشخانا ۋىۋىسكىلىرىغا ئۇيغۇر ئاشخانىسى دەپ يېزىۋاتىدۇ.بۇرۇنلاردا ھەممە ئۇيغۇر ئاشخانىلىرى مىللى ئاشخانا،مۇسۇلمان ئاشخانىسى دەپ يازاتتى.لېكىن ھازىرمۇ ئۇيغۇر ئاشخانىسى دەپ يېزىلغان ۋىۋىسكىلارنىڭ خەنزۇچىسى يەنىلام 民族饭馆。ئۇيغۇر ئاشخانىسى دەپ يازسا خېرىدار كىرمەيدۇ دەپ قورقامدىكىنە.

dolanogli

ئىشلىگەن كىنولىردىمۇ گۇمىنداڭ  ھوكىمىتىنى مىللى ھوكىمەت دەپ ئاتايدىغۇ  ئۇنداقتا................