بىلىمخۇمار: ھازىرقى زامان مۇسۇلمان ئەللىرى قانداق شەكىللەنگەن؟

مارال

ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم بىلىمخۇمار ! ئىنتايىن ئىسىل تىما يوللاپسىز،رەھمەت! جاپا چىكىپسىز!بىزگە ھازىر مۇشۇنداق مەزمۇندىكى نادىر تىملار ئىنتايىن زۈرۈر ئىدى. بولسا بۇ ئۇلۇغ مىللىتىمىز ئۈچۈن  يەنىمۇ كۆپلەپ ۋاقىت ئاجىرتىپ،مۇشۇنىڭغا ئوخشاش نادىر ماقاللەر ئارقىلىق مىللىتىمىزنى توغرا يولغا باشلاش ئۈچۈن بىركىشلىك تۆھپە قۇششىڭىزغا تىلەكداشمەن! سىز ھىس قىلغاندەك مىللتىمىز ھازىر ئىتتىپاقلىشىپ ئۇيشۇش ياكى ئەرەبلەرگە ئوخشاش مەزھەپلەرگە پارچىلنىپ،مەڭگۈ بىرلىككە كىلەلمەسلىكتىن ئىبارەت تارىخى تاللاشلارغا دۇچ كىلىۋاتىدۇ(مىنىڭ شەخسى قارشىم )

مارال

ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم بىلىمخۇمار ! ئىنتايىن ئىسىل تىما يوللاپسىز،رەھمەت! جاپا چىكىپسىز!بىزگە ھازىر مۇشۇنداق مەزمۇندىكى نادىر تىملار ئىنتايىن زۈرۈر ئىدى. بولسا بۇ ئۇلۇغ مىللىتىمىز ئۈچۈن  يەنىمۇ كۆپلەپ ۋاقىت ئاجىرتىپ،مۇشۇنىڭغا ئوخشاش نادىر ماقاللەر ئارقىلىق مىللىتىمىزنى توغرا يولغا باشلاش ئۈچۈن بىركىشلىك تۆھپە قۇششىڭىزغا تىلەكداشمەن! سىز ھىس قىلغاندەك مىللتىمىز ھازىر ئىتتىپاقلىشىپ ئۇيشۇش ياكى ئەرەبلەرگە ئوخشاش مەزھەپلەرگە پارچىلنىپ،مەڭگۈ بىرلىككە كىلەلمەسلىكتىن ئىبارەت تارىخى تاللاشلارغا دۇچ كىلىۋاتىدۇ(مىنىڭ شەخسى قارشىم )

kitabhumar

مەن مۇسۇلمانلارنىڭ ھازىرقى ئەھۋالىنى كۈزىتىش، ئۇلارنى ئانالىز قىلىش، ۋە ئۇلار ئۈستىدە بىر ئاز ئويلىنىش، شۇنداقلا مۇسۇلمانلار بىلەن يەھۇدىيلار ۋە ياپونلارنى سېلىشتۇرۇش ئارقىلىق، ئومۇملاشتۇرۇپ ئېيتقاندا، مۇسۇلمانلارنىڭ ساپاسى تۆۋەنلىكىنى، ساپانىڭ تۆۋەن بولىشى ئۇلاردىكى دىنغا بولغان خاتا تونۇشلارنى ۋە ئىمان بىلەن ئېتىقادتىكى ئاجىزلىقنى كەلتۈرۈپ چىقارغانلىقىنى، ئاشۇ خاتا تونۇشلار بولسا ھازىرقىدەك پارچىلىنىشنى، ۋە ئىلىم-پەن بىلەن تەرەققىياتقا سۇس قاراش پوزىتسىيىسىنى كەلتۈرۈپ چىقارغانلىقىنى ھېس قىلدىم.  ياكى باشقىچە قىلىپ ئېيتساق، مۇسۇلمانلارنىڭ ساپاسىنىڭ تۆۋەن بولىشى ئۇلارنىڭ ئىمانى ۋە ئېتىقادىنىڭ سۇس بولۇشىنى، ئۇلارنىڭ ئاقىلانە ئىشلارنى تاللاپ قىلالماسلىقىنى، ئىش قىلغاندىمۇ ئۇلارنى ئاقىلانە ئۇسۇل بىلەن قىلالمايۋاتقانلىقىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىۋاتقانلىقىنى ھېس قىلدىم. 

مارال

قېىرىنداشلار!  ماقالنىڭ ئاخىردىكى سۆزلەر ئاپتۇنىڭ سۆزى بولماستىن «گەندى »نىڭ سۆزى ئىكەن

satuk

ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم قىرىندىشىم ئاللا قولىڭىزغا دەرىت بەرمىسۇن ، زىھنىڭىزنى ، ئىلمىڭىزنى ، ئىمانىڭىزنى زىيادە قىلسۇن ماقالىڭىز مىنى دىنىمىز ۋە دۇنيانىڭ يىقىنقى زامان تارىخى توغۇرلۇق بىلىمگە ئىگە قىلدى ماقالىڭىزنىڭ ئاخىرغا شۇ ھىندىنىڭ سوزلىرنى قىستۇرۇپ بىر ئوبدان گۇزەل تىمىگە ئازراق نوقسان يەتكۇزۇپسىز ئۇنىڭ سوزلىرنى ئىلاۋە قىلمىسىڭىزمۇ بولاتتى مىسالغا بۇ قۇرنى قايتا يوللۇدۇم ......  ئۆزىنىڭ دىنىنى باشقىلارنىڭكىدىن ئۈستۈن كۆرۈش ئەڭ ئۇچىغا چىققان كەمسىتىش بولۇپ ھېسابلىنىدۇ.  باشقىلاردىن ئېتىقادىنى ئۆزىنىڭكىگە ئۆزگەرتىشنى تەلەپ قىلىش ئادالەتسىزلىك قىلغانلىق بولىدۇ.  ھەممە ئادەملەر ئوخشاش خۇداغا ئېتىقاد قىلىدىغان بولۇپ، پەقەت ئېتىقاد قىلىشنىڭ شەكلىلا بىر-بىرىنىڭكىگە ئوخشاش بولمايدۇ.  بىر دىننىڭ يەنە بىر دىندىن ئۇلۇغراق بولۇشى مۇمكىن ئەمەس.  ئىسلام دىنىدىكىلەرنىڭ ئاللاھسى خرىستىيانلارنىڭ خۇداسى ۋە بۇددا دىنىدىكىلەرنىڭ ئىشۋارا (Ishvara) سى بىلەن ئوخشاش.  بىزنىڭ دىندىن پەقەت بىرسىلا مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇشىغا ئېھتىياجىمىز يوق، بەلكى، بارلىق دىنلارغا ئوخشاش دەرىجىدە ھۆرمەت قىلىشقا ئېھتىياجىمىز بار.
بولۇپمۇ بۇ قۇر بىز مۇسۇلمانلارغا نىسبەتەن ھاقارەت ۋە كۇپۇرلۇق نىمە ئۇ -  ئىسلام دىنىدىكىلەرنىڭ ئاللاھسى خرىستىيانلارنىڭ خۇداسى ۋە بۇددا دىنىدىكىلەرنىڭ ئىشۋارا (Ishvara) سى بىلەن ئوخشاش.
نەئۇزۇبىللا ئاللا گۇناھلىرمىزنى مەغفىرەت قىلغىن . بۇ قۇرلارنى يىزىشقا قولىڭىز قانداقمۇ باردى سىز بۇ گەپنى سەل چاغلىماڭ ئەگەر بىز بۇ كوز قاراشنى توغرا دەپ قارىساق ئاللاھقا چوڭ توھمەت ۋە ھورمەتسىزلىك قىلغان بولىمىز ۋاختى كەلگەندە بۇ گۇناھنى بىر ئومۇر ياخشى ئەمەل قىلىپ يۇيۇپ بولالمايمىز .

kitabhumar

مەن مەزكۇر ماقالىنى ھىندىستانلىقلارنىڭ دۇنياغا داڭلىق داھىيسى گەندى (1896 – 1948) نىڭ تۆۋەندىكى بىر قىسىم ھېكمەتلىك سۆزلىرى بىلەن ئاخىرلاشتۇرىمەن:

--ھەر خىل دىنلار ئوخشاش بىر نۇقتىغا بېرىپ توختايدىغان تارماق يوللارغا ئوخشايدۇ.  بىز پەقەت ئوخشاش مەنزىلگە يېتىپ بارالىساقلا، قايسى يولنى تاللاپ مېڭىشىمىز  مۇھىم ئەمەس.  مېنىڭ بۇددا دىنىم ماڭا ھەممە دىنلارغا ھۆرمەت قىلىشنى ئۆگىتىدۇ.  

--مەن بىز ھەممىمىز ھەر خىل دىنلارنىڭ مۇقەددەس كىتابلىرىنى ئوقۇشىمىز كېرەك، دەپ ئويلايمەن.  دىن خۇددى بىر كۆپ شاخلىق دەرەخكە ئوخشايدۇ.

--ھەر بىرىمىز باشقىلارنىڭ دىنلىرىغا ھۆرمەت قىلىشىمىز، ھەمدە ئۆزىمىزنى ھەتتا باشقىلارنىڭ دىنى توغرىسىدا يامان خىياللاردا بولۇشتىنمۇ تارتىشىمىز كېرەك.

--ئۆزىنىڭ دىنىنى باشقىلارنىڭكىدىن ئۈستۈن كۆرۈش ئەڭ ئۇچىغا چىققان كەمسىتىش بولۇپ ھېسابلىنىدۇ.  باشقىلاردىن ئېتىقادىنى ئۆزىنىڭكىگە ئۆزگەرتىشنى تەلەپ قىلىش ئادالەتسىزلىك قىلغانلىق بولىدۇ.  ھەممە ئادەملەر ئوخشاش خۇداغا ئېتىقاد قىلىدىغان بولۇپ، پەقەت ئېتىقاد قىلىشنىڭ شەكلىلا بىر-بىرىنىڭكىگە ئوخشاش بولمايدۇ.  بىر دىننىڭ يەنە بىر دىندىن ئۇلۇغراق بولۇشى مۇمكىن ئەمەس.  ئىسلام دىنىدىكىلەرنىڭ ئاللاھسى خرىستىيانلارنىڭ خۇداسى ۋە بۇددا دىنىدىكىلەرنىڭ ئىشۋارا (Ishvara) سى بىلەن ئوخشاش.  بىزنىڭ دىندىن پەقەت بىرسىلا مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇشىغا ئېھتىياجىمىز يوق، بەلكى، بارلىق دىنلارغا ئوخشاش دەرىجىدە ھۆرمەت قىلىشقا ئېھتىياجىمىز بار.

--مەن ئۆزەمنىڭ دىنى خوشنامنىڭكىدىن ئۈستۈنراق تۇرىدۇ، دەپ ئويلاپ، خوشنامدىن ئۆز دىنىدىن ۋاز كېچىپ، مېنىڭ دىنىمنى قوبۇل قىلىشنى ئىستىسەم قانداق بولىدۇ؟  مەن خوشنامنىڭ بىر ھەقىقى دوستى بولۇش سۈپىتىم بىلەن ئۇنىڭ ئۆز دىنىدا ياشاپ، مۇكەممەللىككە يېتەلىشىنىلا ئۈمىد قىلالايمەن ۋە شۇنىڭغا دۇئا قىلالايمەن.

--ئەگەر بىر خرىستىيان مېنىڭ ئالدىمغا كېلىپ، ئۆزىنىڭ دىنىنى بۇددا دىنىغا ئۆزگەرتمەكچى بولغانلىقىنى ئېيتسا، مەن ئۇنىڭغا ئۇنداق قىلماسلىق توغرىسىدا نەسىھەت قىلىمەن.  ئۇنىڭغا بۇددا دىنى تەمىن ئېتىدىغان نەرسىلەرنى ئىنجىلمۇ تەمىن ئېتىدىغانلىقىنى، شۇلارنى تېپىپ چىقىپ، بىر ياخشى خرىستىيان بولۇش ئۈچۈن قاتتىق تىرىشىشى كېرەكلىكىنى ئېيتىمەن.  

--بىز سەجدە ياكى تىلاۋەتنى كالپۇكىمىزدا قىلمايمىز، بەلكى يۈرىكىمىزدە قىلىمىز.  كالپۇكنىڭ تىلىنى ئۆگەتكىلى بولىدۇ، ئەمما يۈرەكنىڭ تىلىنى كىم ئۆگىتەلىسۇن؟ 

نىمە دىيىشىمنى ھىچ بىلمىدىم ئەمما بىزنىڭ سىزدەك ئاكىمىزدىن 10 نى بولغان بولسا نىمە ئىشلار بولار ئىدى ؟
ئۇيغۇر جەمىيتى ئۈچۈن ئەڭ ئىھتىياجلىق ماقالىلەرنى يىزىۋاتىسىز بىلىمخۇمار ئاكا .
سىزگە ئاسانلىق ،ئامانلىق بەركەت ۋە ئۇزۇن ئۆمۈر تىلەيمەن .

kitabhumar

تىمىدىكى ماڭا تەسىر قىلغان نوقتىلىق مەزمۇنلارنىڭ ھەممىسىنى كۆچۈرۈپ ئىنكاس ھالىتىدە ئىلىپ قويدۇم دوسلار توغرا چۈشىنەرسىلەر

Elearner

تەھرىرلەندى