- تىزىملاتقان
- 2014-3-19
- ئاخىرقى قېتىم
- 2014-3-27
- ھوقۇقى
- 1
- جۇغلانما
- 382
- نادىر
- 0
- يازما
- 43
ئۆسۈش
41%
|
چەتئەلدە ئوقۇيدىغان كەسىپنى تاللىغاندا «تەمىنات» ئەھۋالىغا قانداق قاراش كېرەك
(بېيجىڭ ئىمتىھان گېزىتى خەۋىرى) يېقىندا ئۆتكۈزۈلگەن چەتئەل سەنئەت كۆرگەزمىسىدە، ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئاتا-ئانىسى مەلۇم كەسپنى سۈرۈشتە قىلغاندا، كۆپىنچىلىرىنىڭ ئالدى بىلەن سورايدىغىنى بالىلارنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىش ئىستىقبالى جەھەتتىكى مەسىلىلەر بولدى. كەسپىي خادىملارنىڭ ئېيتىشىچە، ھازىر ئاتا-ئانىلار ئىشقا ئورۇنلىشىشنى ئالدىنقى ئورۇنغا قويىدىغان بولۇپ، كەلگۈسىدىكى ئىشقا ئورۇنلىشىش ئەھۋالى، كەسىپىي كىرىم ئەھۋالى قاتارلىقلارنى ئالدىنئالا كۆزىتىدىكەن. بۇنداق قىلغاندا چەتئەلدىكى ئوقۇشنى تۈگەتكەندىن كېيىنكى ئىشقا ئورۇنلىشىش خېيىم-خەتىرىنى تۆۋەنلەتكىلى بولىدىكەن.
ئوخشاش بىر كەسىپنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىش جەھەتتىكى ئىستىقبالى دۆلەت ئىچى ۋە سىرتىدا ئوخشاش بولمايدۇ. مەسىلەن، لايىھىلەش كەسپىدە ئوقۇغان ئوقۇغۇچى بەلكىم ئەنگىلىيىگە بەكرەك مۇۋاپىق كېلىشى مۇمكىن. ئەنگىلىيەنىڭ لاھىيلەش كەسپى، بولۇپمۇ ھازىرقى زامان سەنئىتى، ھازىرقى زامان لايىھىلەش كەسپى ئىنتايىن تەرەققىي قىلغان. ناۋادا ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئىقتىدارى كۈچلۈك بولسا، ناھايىتى ئاسانلا خىزمەتكە ئېرىشەلەيدۇ. ئەنگىلىيەدىكى مەركىزى سان-مارتېن سەنئەت ۋە لايىھىلەش ئىنىستىتۇتىنىڭ تەسۋىر يەتكۈزۈشنى لايىھىلەش كەسپىنى پۈتتۈرگەن دىڭ شياۋيۈەننىڭ تەجرىبىسى بويىچە بولغاندا، بەزى سەنئەت مەكتەپلىرى ئوقۇۋاتقان ئوقۇغۇچىلارغا پراكتىكا قىلىش پۇرسىتى يارىتىپ بېرىدىكەن. يەنى، داڭلىق كارخانىلار پراكتىكانتلارنى قوبۇل قىلىپ ئىشلىتىدىكەن. ئەگەر ئوقۇغۇچىلار كىيىم-كېچەك لايھىلەش ياكى زىننەتلىك لايىھىلەش، ۋە ياكى قىستۇرما رەسىم كەسپىدە ئوقۇغان بولسىمۇ، ئوقۇش پۈتتۈرگەندىن كېيىن يەرلىكتە خىزمەت تېپىشى بىر قەدەر ئاسانغا چۈشىدىكەن، ھەمدە «تەمىناتى»مۇ يامان ئەمەس بولىدىكەن.
ئوقۇغۇچىلارنىڭ تاللىغان كەسپى كەلگۈسىدىكى ئىشقا ئورۇنلىشىش يۆنىلىشىنى بىۋاستە بەلگىلەيدۇ. چەتئەلدىكى سەنئەت مەكتەپلىرى ئەمەلىي قوللىنىشچانلىققا ئېتىبار بېرىدۇ. تولۇق كۇرس ئوقۇغۇچىلىرى كارخانىغا كىرگەن تەقدىردىمۇ، ئىشقا چىققان تۇنجى كۈنىلا نىمە ئىش قىلىشىنى بىلىشى كېرەك. مانا بۇ كۆپ ساندىكى قوللىنىشچان گۈزەل-سەنئەت مەكتەپلىرى ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئەمەلىي ماھارىتىنى يېتىلدۈرۈشتە ئېتىبار بېرىدىغان تەرىپى. كانادادا ئوقۇيدىغان چەتئەللىك ئوقۇغۇچى ليۇ فېيرەن ئۆز ساۋاقداشلىرىنىڭ ئىچىدە ٪90نىڭ ئۆگەنگەن پەنلىرىگە ئائىت كەسىپلەر بىلەن شۇغۇللىنىۋاتقانلىقىنى ئېيتقان.
كەلگۈسىدىكى ئىشقا ئورۇنلىشىش يۆنىلىشىنى تاللىغان كەسىپ بەلگىلىسىمۇ، ئەمما ساھە ئوخشىمىغانلىقتىن، مائاش كىرىمىدىمۇ زور پەرق مەۋجۇت بولىدۇ. ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئاتا-ئانىسى كەسىپ تاللاشتىن ئاۋۋال بەزى سانلىق مەلۇماتلاردىن پايدىلانسا بولىدۇ. ئالايلۇق، ئامېرىكا مائاش كىرىمى سىتاتىستېكىسىغا دائىر نوپۇزلۇق تور بېكەت Payscale.com تىن ئايان بولۇشىچە, جۇڭگودا، پروگرامما تۈزگۈچىلەرنىڭ يىللىق ئوتتۇرىچە كىرىمى 149مىڭ يۈەن خەلق پۇلىغا؛ يۇمشاق دېتال ئېنژىنېرىنىڭ تەخمىنەن 119مىڭ 500يۈەن خەلق پۇلىغا؛ قۇرۇلۇش ئېنژىنېرىنىڭ بولسا 203مىڭ 400يۈەن خەلق پۇلىغا توغرا كېلىدىكەن. بەزى دۆلەتلەر يۇقىرى مائاشلىق يوشۇرۇن كۈچكە ئېگە كەسىپلەرنى ئېلان قىلغان. مەسىلەن، ئامېرىكىنىڭ ئالاقىدار ئورگانلىرى كۆرسەتكەن يۇقىرى مائاشلىق كەسپلەر نېفىت قۇرۇلۇشى، ئاۋىئاتسىيە قۇرۇلۇشى، ئىنچىكە ھېسابلاش ماتىماتېكىسى، خىمىيە قۇرۇلۇشى، كومپيۇتېر قۇرۇلۇشى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىكەن.
كەسپتىن خەۋەردار زاتلار بۇنىڭغا قارىتا ئەسكەرتىش بىرىپ مۇنداق كۆرسەتكەن: مائاشنىڭ يۇقىرى-تۆۋەنلىكى كۆپ خىل ئامىلغا مۇناسىۋەتلىك بولىدۇ. ئۇلارنىڭ ئىچىدە كەسىپ تاللاش ھالقىلىق ئامىل بولسىمۇ، ئوقۇغۇچىلار ئوقۇش پۈتتۈرگەندىن كېيىنكى ئەمەلىي خىزمەت ئىقتىدارى ۋە تەجرىبىسى، ئىشقا ئورۇنلاشقان شەھەر، تاللىغان كارخانىنىڭ كۆلىمى، شۇنداقلا تاللىغان دۆلەت قاتارلىقلارمۇ كىرىمنىڭ يۇقىرى-تۆۋەنلىكىگە تەسىر كۆرسىتىدۇ. چەتئەلدە ئوقۇش ئىشلىرى مۇتەخەسسىسلىرى ئوقۇغۇچىلارنى كەسپ تاللىغاندا ئىلمىي تونۇپ، كۆپ تەرەپتىن ئويلىنىشقا دەۋەت قىلىدۇ.
شۇڭلاشقا، ئوقۇغۇچىلار كەسىپ تاللىغاندا مەكتەپنىڭ جۇغراپىيىلىك ئورنىنى ئوبدان ئويلىشىشى كېرەك. مەسىلەن، بوغالتىرلىق كەسپىدە ئوقۇغانلارغا نىسبەتەن، ئۇلارنىڭ كۆڭۈلدىكىدەك ئىشلەتكۈچىلىرى دۆلەت ۋە رايون ھالقىغان چوڭ تىپتىكى بوغالتىرلىق ئىشلىرى ئورنى، ئۇنۋېرستېتلار ياكى ئالاقىدار مائارىپ مەسلىھەتچىلىك مۇلازىمىتى ئورگانلىرى ۋە ئىجتىمائىي مۇلازىمەت ئورگانلىرى ياكى تەشكىلاتلار بولىدۇ. بۇ خىلدىكى ئورگانلارنىڭ كۆپىنچىسى چوڭ شەھەرلەر ياكى ئىقتىسادى تەرەققىي قىلغان رايونلارغا توپلاشقان بولىدۇ. شۇڭا، ئىقتىسادى تەرەققىي قىلغان رايونلاردا مەيلى كەسپى بىلىمنى يۇقىرى كۆتۈرۈش جەھەتتىن بولسۇن، مەيلى كەلگۈسىدىكى ئىشقا ئورۇنلىشىش پۇرسىتىنى تاللاش جەھەتتە بولسۇن ھەممىسىدىلا ئەۋزەللىككە ئېگە.
ئوقۇغۇچىلار كەسىپ تاللىغاندا يەنە مەكتەپ، كەسىپلەرنىڭ تۇتقان ئورنى، دەرسلىك ئورۇنلاشتۇرۇلۇشى، ئېلىنىدىغان ھەقلەر قاتارلىق ئامىللارنىمۇ ئوبدان كۆزىتىشى كېرەك. سانائەت پەنلەر مەكتەپلىرىنى تاللىغاندا يەنە كەسىپنى تەتقىق قىلىش ئەھۋالىغىمۇ قاراش كېرەك. بۇنىڭدىن باشقا، كەسىپ تاللىغاندا، پراكتىكا پۇرسىتى، ئالاھىدە ئوقۇتۇش ياكى تەتقىقات ئورۇنلاشتۇرۇلۇشى، دەرستىن سىرت قوشۇمچە ئىشلەش پۇرسىتى، مەكتەپنىڭ كۆلىمى ۋە قاتتىق-يۇمشاق دېتال ئەسلىھەلىرى، ئوقۇش پۈتتۈرۈش ۋە ئىشقا ئورۇنلىشىش نىسبىتى قاتارلىقلارمۇ ئوقۇغۇچىلار ئەستايىدىل ئويلىنىشقا تېگىشلىك ئامىللاردۇر.
(بېيجىڭ ئىمتىھان گېزىتى خەۋىرى) يېقىندا ئۆتكۈزۈلگەن چەتئەل سەنئەت كۆرگەزمىسىدە، ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئاتا-ئانىسى مەلۇم كەسپنى سۈرۈشتە قىلغاندا، كۆپىنچىلىرىنىڭ ئالدى بىلەن سورايدىغىنى بالىلارنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىش ئىستىقبالى جەھەتتىكى مەسىلىلەر بولدى. كەسپىي خادىملارنىڭ ئېيتىشىچە، ھازىر ئاتا-ئانىلار ئىشقا ئورۇنلىشىشنى ئالدىنقى ئورۇنغا قويىدىغان بولۇپ، كەلگۈسىدىكى ئىشقا ئورۇنلىشىش ئەھۋالى، كەسىپىي كىرىم ئەھۋالى قاتارلىقلارنى ئالدىنئالا كۆزىتىدىكەن. بۇنداق قىلغاندا چەتئەلدىكى ئوقۇشنى تۈگەتكەندىن كېيىنكى ئىشقا ئورۇنلىشىش خېيىم-خەتىرىنى تۆۋەنلەتكىلى بولىدىكەن.
ئوخشاش بىر كەسىپنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىش جەھەتتىكى ئىستىقبالى دۆلەت ئىچى ۋە سىرتىدا ئوخشاش بولمايدۇ. مەسىلەن، لايىھىلەش كەسپىدە ئوقۇغان ئوقۇغۇچى بەلكىم ئەنگىلىيىگە بەكرەك مۇۋاپىق كېلىشى مۇمكىن. ئەنگىلىيەنىڭ لاھىيلەش كەسپى، بولۇپمۇ ھازىرقى زامان سەنئىتى، ھازىرقى زامان لايىھىلەش كەسپى ئىنتايىن تەرەققىي قىلغان. ناۋادا ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئىقتىدارى كۈچلۈك بولسا، ناھايىتى ئاسانلا خىزمەتكە ئېرىشەلەيدۇ. ئەنگىلىيەدىكى مەركىزى سان-مارتېن سەنئەت ۋە لايىھىلەش ئىنىستىتۇتىنىڭ تەسۋىر يەتكۈزۈشنى لايىھىلەش كەسپىنى پۈتتۈرگەن دىڭ شياۋيۈەننىڭ تەجرىبىسى بويىچە بولغاندا، بەزى سەنئەت مەكتەپلىرى ئوقۇۋاتقان ئوقۇغۇچىلارغا پراكتىكا قىلىش پۇرسىتى يارىتىپ بېرىدىكەن. يەنى، داڭلىق كارخانىلار پراكتىكانتلارنى قوبۇل قىلىپ ئىشلىتىدىكەن. ئەگەر ئوقۇغۇچىلار كىيىم-كېچەك لايھىلەش ياكى زىننەتلىك لايىھىلەش، ۋە ياكى قىستۇرما رەسىم كەسپىدە ئوقۇغان بولسىمۇ، ئوقۇش پۈتتۈرگەندىن كېيىن يەرلىكتە خىزمەت تېپىشى بىر قەدەر ئاسانغا چۈشىدىكەن، ھەمدە «تەمىناتى»مۇ يامان ئەمەس بولىدىكەن.
ئوقۇغۇچىلارنىڭ تاللىغان كەسپى كەلگۈسىدىكى ئىشقا ئورۇنلىشىش يۆنىلىشىنى بىۋاستە بەلگىلەيدۇ. چەتئەلدىكى سەنئەت مەكتەپلىرى ئەمەلىي قوللىنىشچانلىققا ئېتىبار بېرىدۇ. تولۇق كۇرس ئوقۇغۇچىلىرى كارخانىغا كىرگەن تەقدىردىمۇ، ئىشقا چىققان تۇنجى كۈنىلا نىمە ئىش قىلىشىنى بىلىشى كېرەك. مانا بۇ كۆپ ساندىكى قوللىنىشچان گۈزەل-سەنئەت مەكتەپلىرى ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئەمەلىي ماھارىتىنى يېتىلدۈرۈشتە ئېتىبار بېرىدىغان تەرىپى. كانادادا ئوقۇيدىغان چەتئەللىك ئوقۇغۇچى ليۇ فېيرەن ئۆز ساۋاقداشلىرىنىڭ ئىچىدە ٪90نىڭ ئۆگەنگەن پەنلىرىگە ئائىت كەسىپلەر بىلەن شۇغۇللىنىۋاتقانلىقىنى ئېيتقان.
كەلگۈسىدىكى ئىشقا ئورۇنلىشىش يۆنىلىشىنى تاللىغان كەسىپ بەلگىلىسىمۇ، ئەمما ساھە ئوخشىمىغانلىقتىن، مائاش كىرىمىدىمۇ زور پەرق مەۋجۇت بولىدۇ. ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئاتا-ئانىسى كەسىپ تاللاشتىن ئاۋۋال بەزى سانلىق مەلۇماتلاردىن پايدىلانسا بولىدۇ. ئالايلۇق، ئامېرىكا مائاش كىرىمى سىتاتىستېكىسىغا دائىر نوپۇزلۇق تور بېكەت Payscale.com تىن ئايان بولۇشىچە, جۇڭگودا، پروگرامما تۈزگۈچىلەرنىڭ يىللىق ئوتتۇرىچە كىرىمى 149مىڭ يۈەن خەلق پۇلىغا؛ يۇمشاق دېتال ئېنژىنېرىنىڭ تەخمىنەن 119مىڭ 500يۈەن خەلق پۇلىغا؛ قۇرۇلۇش ئېنژىنېرىنىڭ بولسا 203مىڭ 400يۈەن خەلق پۇلىغا توغرا كېلىدىكەن. بەزى دۆلەتلەر يۇقىرى مائاشلىق يوشۇرۇن كۈچكە ئېگە كەسىپلەرنى ئېلان قىلغان. مەسىلەن، ئامېرىكىنىڭ ئالاقىدار ئورگانلىرى كۆرسەتكەن يۇقىرى مائاشلىق كەسپلەر نېفىت قۇرۇلۇشى، ئاۋىئاتسىيە قۇرۇلۇشى، ئىنچىكە ھېسابلاش ماتىماتېكىسى، خىمىيە قۇرۇلۇشى، كومپيۇتېر قۇرۇلۇشى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىكەن.
كەسپتىن خەۋەردار زاتلار بۇنىڭغا قارىتا ئەسكەرتىش بىرىپ مۇنداق كۆرسەتكەن: مائاشنىڭ يۇقىرى-تۆۋەنلىكى كۆپ خىل ئامىلغا مۇناسىۋەتلىك بولىدۇ. ئۇلارنىڭ ئىچىدە كەسىپ تاللاش ھالقىلىق ئامىل بولسىمۇ، ئوقۇغۇچىلار ئوقۇش پۈتتۈرگەندىن كېيىنكى ئەمەلىي خىزمەت ئىقتىدارى ۋە تەجرىبىسى، ئىشقا ئورۇنلاشقان شەھەر، تاللىغان كارخانىنىڭ كۆلىمى، شۇنداقلا تاللىغان دۆلەت قاتارلىقلارمۇ كىرىمنىڭ يۇقىرى-تۆۋەنلىكىگە تەسىر كۆرسىتىدۇ. چەتئەلدە ئوقۇش ئىشلىرى مۇتەخەسسىسلىرى ئوقۇغۇچىلارنى كەسپ تاللىغاندا ئىلمىي تونۇپ، كۆپ تەرەپتىن ئويلىنىشقا دەۋەت قىلىدۇ.
شۇڭلاشقا، ئوقۇغۇچىلار كەسىپ تاللىغاندا مەكتەپنىڭ جۇغراپىيىلىك ئورنىنى ئوبدان ئويلىشىشى كېرەك. مەسىلەن، بوغالتىرلىق كەسپىدە ئوقۇغانلارغا نىسبەتەن، ئۇلارنىڭ كۆڭۈلدىكىدەك ئىشلەتكۈچىلىرى دۆلەت ۋە رايون ھالقىغان چوڭ تىپتىكى بوغالتىرلىق ئىشلىرى ئورنى، ئۇنۋېرستېتلار ياكى ئالاقىدار مائارىپ مەسلىھەتچىلىك مۇلازىمىتى ئورگانلىرى ۋە ئىجتىمائىي مۇلازىمەت ئورگانلىرى ياكى تەشكىلاتلار بولىدۇ. بۇ خىلدىكى ئورگانلارنىڭ كۆپىنچىسى چوڭ شەھەرلەر ياكى ئىقتىسادى تەرەققىي قىلغان رايونلارغا توپلاشقان بولىدۇ. شۇڭا، ئىقتىسادى تەرەققىي قىلغان رايونلاردا مەيلى كەسپى بىلىمنى يۇقىرى كۆتۈرۈش جەھەتتىن بولسۇن، مەيلى كەلگۈسىدىكى ئىشقا ئورۇنلىشىش پۇرسىتىنى تاللاش جەھەتتە بولسۇن ھەممىسىدىلا ئەۋزەللىككە ئېگە.
ئوقۇغۇچىلار كەسىپ تاللىغاندا يەنە مەكتەپ، كەسىپلەرنىڭ تۇتقان ئورنى، دەرسلىك ئورۇنلاشتۇرۇلۇشى، ئېلىنىدىغان ھەقلەر قاتارلىق ئامىللارنىمۇ ئوبدان كۆزىتىشى كېرەك. سانائەت پەنلەر مەكتەپلىرىنى تاللىغاندا يەنە كەسىپنى تەتقىق قىلىش ئەھۋالىغىمۇ قاراش كېرەك. بۇنىڭدىن باشقا، كەسىپ تاللىغاندا، پراكتىكا پۇرسىتى، ئالاھىدە ئوقۇتۇش ياكى تەتقىقات ئورۇنلاشتۇرۇلۇشى، دەرستىن سىرت قوشۇمچە ئىشلەش پۇرسىتى، مەكتەپنىڭ كۆلىمى ۋە قاتتىق-يۇمشاق دېتال ئەسلىھەلىرى، ئوقۇش پۈتتۈرۈش ۋە ئىشقا ئورۇنلىشىش نىسبىتى قاتارلىقلارمۇ ئوقۇغۇچىلار ئەستايىدىل ئويلىنىشقا تېگىشلىك ئامىللاردۇر.
|
|