قۇمۇل ئۇيغۇر ۋاڭلىرىنىڭ مەككە شەھىرىدىكى ئۆي – زېمىنى توغرىسىدا

turan1001

　قۇمۇل ئۇيغۇر ۋاڭلىرىنىڭ مەككە شەھىرىدىكى ئۆي – زېمىنى توغرىسىدا

يۇنۇس سادىق

　 1991ـ ﻳﯩﻠﻰ8 ـ ﺋﺎﻳﺪا ﻧﻪﺷﺮ ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎن «ﻗﻮﻣﯘل ﻧﺎﮬﯩﻴﻪﺳﻰ ﺗﻪزﻛﯩﺮﯨﺴﻰ»دە: «ﻗﻮﻣﯘل ﺋﯘﻳﻐﯘر ۋاﯕﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﻗﻰۋاﯕﻰ ﺷﺎﻣﻪﺧﺴﯘﺗﻨﯩﯔ ﺋﯩﻠﻜﯩﺪە 30 ﻣﯩﯔ ﻣﻮ ﺗﯧﺮﯨﻠﻐﯘ ﻳﯧﺮى، ﺋﯜرۈﻣﭽﻰ ﻧﻪﻧﻠﻴﺎﯕﺪا 150 ﻣﻮ ﻛﯚﻟﻪﻣﺪەﺋﯚي ـ زﯦﻤﯩﻨﻰ، ﺑﯧﻴﺠﯩﯖﺪا ‹ﻗﻮﻣﯘل ﺳﺎرﯨﻴﻰ›، ﺳﻪﺋﯘدى ﺋﻪرەﺑﯩﺴﺘﺎﻧﻨﯩﯔ ﻣﻪﻛﻜﻪ ﺷﻪﮬﯩﺮﯨﺪە ﺋﯚيـ زﯦﻤﯩﻨﻰ ﺑﺎر ﺋﯩﺪى» دەپ ﻳﯧﺰﯨﻠﻐﺎن.

　ﺋﯘﻧﺪاق ﺑﻮﻟﺴﺎ،ﺷﺎﻣﻪﺧﺴﯘﺗﻨﯩﯔ ﻣﻪﻛﻜﯩﺪﯨﻜﻰزﯦﻤﯩﻨﻰ ﻗﺎﭼﺎن، ﻗﺎﻧﺪاق ﺳﯧﺘﯩﯟﯦﻠﯩﻨﻐﺎن؟ ﻣﻪن ﺑﯘ ﻣﻪﺳﯩﻠﯩﮕﻪ ﺟﺎۋاب ﺗﯧﭙﯩﺶﺋﯜﭼﯜن، ﺋﺎﻟﺪﯨﻨﻘﻰ ﺋﻪﺳﯩﺮﻧﯩﯔ 80  ـ، 90  ـ ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﯨﺪا ﻣﻪﻛﻜﻪ ﺷﻪﮬﯩﺮﯨﮕﻪ ﺑﯧﺮﯨﭗ، ﮬﻪج ﻗﯩﻠﯩﺶ ﭘﺎﺋﺎﻟﯩﻴﯩﺘﯩﮕﻪﻗﺎﺗﻨﺎﺷﻘﺎن ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﭘﯧﺸﻘﻪدەم زاتلار ۋە ﺗﺎرﯨﺨﯩﻲ ۋەﻗﻪﻟﻪرﻧﻰ ﺑﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎن ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﻳﺎﺷﺎﻧﻐﺎنلاردﯨﻦﺋﻪﮬﯟال ﺋﯩﮕﯩﻠﻪش ﮬﻪﻣﺪە ﺗﺎرﯨﺨﯩﻲ ﻣﺎﺗﯧﺮﯨﻴﺎللاردﯨﻦ ﭘﺎﻳﺪﯨﻠﯩﻨﯩﺶ ﺋﺎرﻗﯩﻠﯩﻖ، ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﻣﻪﻟﯘﻣﺎتلارﻏﺎﺋﯧﺮﯨﺸﻜﻪﻧﯩﺪﯨﻢ. ﺷﯘﻧﺪاﻗﺘﯩﻤﯘ، ﻣﻪن ﺑﯘ ﺋﯩﺸﻘﺎ ﻗﯩﺰﯨﻘﯩﭗ، ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﺋﯧﻨﯩﻖ ۋە ﺋﯩﺸﻪﻧﭽﻠﯩﻚ ﻣﺎﺗﯧﺮﯨﻴﺎللارﻏﺎﺋﯧﺮﯨﺸﯩﺸﻨﻰ ﺋﺎرزۇ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻳﯜرﮔﻪﻧﯩﺪﯨﻢ. «ﺗﯩﻠﯩﺴﻪڭ ﺗﺎﭘﺎرﺳﻪن» دﯦﮕﻪﻧﺪەك، 1999 ـ ﻳﯩﻠﻠﯩﻖ «ﺷﯩﻨﺠﺎڭﻣﯘﺳﯘﻟﻤﺎﻧﻠﯩﺮى ﮬﻪج ﺋﯚﻣﯩﻜﻰ»ﻧﯩﯔ ﺧﯩﺰﻣﻪﺗﭽﯩﺴﻰ ﺳﺎلاﮬﯩﻴﯩﺘﻰ ﺑﯩﻠﻪن ﻣﻪﻛﻜﯩﮕﻪ ﺑﺎردﯨﻢ. ﺑﯘ، ﻣﻪنﺋﯜﭼﯜن ﻗﻮﻣﯘل ﺋﯘﻳﻐﯘر ۋاﯕﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻣﻪﻛﻜﻪ ﺷﻪﮬﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﻳﻪر-زﯦﻤﯩﻨﯩﻨﯩﯔﺋﻪﮬﯟاﻟﯩﻨﻰ ﺋﯩﮕﯩﻠﻪﺷﻨﯩﯔ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﭘﯘرﺳﯩﺘﻰ ﺋﯩﺪى. ﭼﯜﻧﻜﻰ، ﻣﻪن ﻗﻮﻣﯘﻟﺪﯨﻦ ﺳﻪﭘﻪرﮔﻪ ﭼﯩﻘﯩﺸﺘﯩﻦ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮى،ﺷﯘ ۋاﻗﯩﺘﺘﯩﻜﻰ ﻗﻮﻣﯘل ۋىلاﻳﻪﺗﻠﯩﻚ ﺗﺎﺷﻘﻰ ئىشلار - ﻣﯘﮬﺎﺟﯩﺮلار ﺧﯩﺰﻣﯩﺘﻰ ﺋﯩﺸﺨﺎﻧﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﻣﯘدﯨﺮىﺋﺎﺑﺪۇرﯦﮭﯩﻢ راﺧﻤﺎن ﺳﻪﺋﯘدى ﺋﻪرەﺑﯩﺴﺘﺎﻧﻐﺎ ﺑﺎرﻏﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﻗﻮﻣﯘل ۋاﯕﯩﻨﯩﯔ زﯦﻤﯩﻨﻰ ﻗﻪﻳﻪردەﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ، ﺋﻮرﻧﻰ، ﻛﯚﻟﯩﻤﻰ ۋە ﮬﺎزﯨﺮﻗﻰ ﺋﻪﮬﯟاﻟﻰ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪە ﺗﻪﭘﺴﯩﻠﯩﻴﺮەك ﺋﻪﮬﯟال ﺋﯩﮕﯩﻠﻪپﻛﯧﻠﯩﺸﯩﻤﻨﻰ، ﺑﯘ ﺋﯩﺸﻘﺎ ۋاﻟﯩﻲ ﺋﺎﺑﺪۇراﺧﻤﺎن ﻛﯧﺮەﻣﻨﯩﯖﻤﯘ ﺋﺎلاﮬﯩﺪە ﻛﯚﯕﯜل ﺑﯚﻟﯜپ ﺗﺎﭘﯩﻠﯩﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰﺋﯧﻴﺘﻘﺎﻧﯩﺪى.

　ﻣﻪن ﻣﻪﻛﻜﯩﮕﻪﺑﯧﺮىپلا ﻗﻮﻣﯘل ﺋﯘﻳﻐﯘر ۋاﯕﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ زﯦﻤﯩﻨﻰ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﻪﮬﯟاللارﻧﻰ ﺳﯜرۈﺷﺘﻪ ﻗﯩﻠﺪﯨﻢ. ﻣﻪﻛﻜﻪﺷﻪﮬﯩﺮﯨﺪە ﻣﯘﮬﺎﺟﯩﺮ ﺑﻮﻟﯘپ ﺋﻮﻟﺘﯘراﻗﻠﯩﺸﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎن ﻗﻮﻣﯘﻟﻠﯘق ﺋﺎﺑﻠﯩﻤﯩﺖ ﮬﺎﺟﻰ (ﺗﯚﻣﯜر ﮬﺎﺟﻰ)،ﺋﺎبلا ﻣﻪﻛﻜﻪ ﮬﺎﺟﻰ، ﺗﯘرﭘﺎﻧﻠﯩﻖ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪت ﻗﺎرﯨﻴﮭﺎﺟﻰ، ﺗﻮﻗﺴﯘﻟﯘق ﺋﺎﺑﺪۇرﯦﻘﯩﭗ ﮬﺎﺟﻰ، ﺋﺎﺗﺎﻗﻠﯩﻖﺗﯩﻠﺸﯘﻧﺎس ﻏﯘلام ﻏﻮﭘﯘر ﮬﺎﺟﯩﻨﯩﯔ ﺗﯘﻏﻘﯩﻨﻰ ﺋﺎﺑﻠﯩﺰ ﮬﺎﺟﻰ ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪردﯨﻦ «ﻗﻮﻣﯘل ۋاﯕﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔزﯦﻤﯩﻨﻰ ﻗﻪﻳﻪردە؟» دەپ ﺳﻮرﯨﻐﯩﻨﯩﻤﺪا، ﮬﻪﻣﻤﯩﺴﻰ ﺑﯩﺮدەك ﻣﻪﻛﻜﻪ ﺷﻪﮬﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻣﯩﺴﻔﻪﻟﻰ ﻛﻮﭼﯩﺴﯩﺪﯨﻜﻰﺋﯘزۇﻧﻠﯘﻗﻰ 100 ﻣﯧﺘﯩﺮﭼﻪ، ﻛﻪﯕﻠﯩﻜﻰ 30 − 40 ﻣﯧﺘﯩﺮﭼﻪ ﻛﯧﻠﯩﺪﯨﻐﺎن، ﺋﯩﭽﯩﺪە دەل ـ دەرﯨﺨﻰ ﺑﺎرﺑﺎﻏﭽﻪ ﺷﻪﻛﻠﯩﺪﯨﻜﻰ (ﺑﯘ ﺟﺎي ﺷﯘ ﭼﺎغلاردا ﻣﻪﻛﻜﻪ ﺷﻪﮬﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ دەل ـ دەرﯨﺨﻰ ﺑﺎر، ﻳﯧﺸﯩﻠﻠﯩﻖﻛﯚﻟﯩﻤﻰ ﭼﻮﯕﺮاق ﺑﯩﺮدﯨﻨﺒﯩﺮ ﺟﺎي ﺋﯩﻜﻪن) ﺑﯩﺮ ﭘﺎرﭼﻪ زﯦﻤﯩﻨﻨﻰ ﻗﻮﻣﯘل ۋاﯕﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ زﯦﻤﯩﻨﻰ ﺷﯘ،دەپ ﻛﯚرﺳﻪﺗﺘﻰ. 1999 ـ ﻳﯩﻠﻰ 3 ـ ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 14 ـ ﻛﯜﻧﻰ ﭼﯜﺷﺘﯩﻦ ﺑﯘرۇن، ﺳﻪﺋﯘدى ﺋﻪرەﺑﯩﺴﺘﺎﻧﻨﯩﯔﺟﯩﺪدە ﺷﻪﮬﯩﺮﯨﺪە ﺋﻮﻟﺘﯘراﻗﻠﯩﺸﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎن ﻗﻮﻣﯘﻟﻠﯘق ﺋﺎبلا ﻣﻪﻛﻜﻪ ﮬﺎﺟﯩﺪﯨﻦ ﺳﻮرﯨﻐﯩﻨﯩﻤﺪا، ﺋﯘﻣﯧﻨﻰ ﻣﯩﺴﻔﻪﻟﻰ ﻛﻮﭼﯩﺴﯩﻐﺎ ﺑﺎشلاپ ﺑﯧﺮﯨﭗ، ﻳﻮﻟﻨﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﺪﯨﻜﻰ ﺗﯚﻣﯜر رﯦﺸﺎﺗﻜﺎ ﺑﯩﻠﻪن ﻗﺎﺷﺎلاﻧﻐﺎنﻳﯧﺸﯩﻠﻠﯩﻖ ﺟﺎﻳﻨﻰ ﻛﯚرﺳﯩﺘﯩﭗ ﺗﯘرۇپ، ﺗﯘرﭘﺎن ﺗﻪﻟﻪﭘﭙﯘزﯨﺪا:

　−ﻣﯘﻧﯘ، ﻣﯘﻧﯘﻳﯧﺸﯩﻠﻠﯩﻖ ﺟﺎي ﻗﻮﻣﯘل ۋاﯕﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ زﯦﻤﯩﻨﻰ، − دﯦﺪى. ﻳﻪﻧﻪ ﺋﯘ:

　−ﻣﻪن ﺳﻪﺋﯘدىﺋﻪرەﺑﯩﺴﺘﺎﻧﻐﺎ 1981-ﻳﯩﻠﻰ ﻛﻪﻟﮕﻪن. ﺑﯘ ﺋﯩﺸﻨﻰ ﺗﯘرﭘﺎﻧﻠﯩﻖ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪت ﻗﺎرﯨﻴﮭﺎﺟﻰﻣﻪﻧﺪﯨﻦ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﺑﯩﻠﯩﺪۇ. ﺑﯘ ﺟﺎي ﻣﻪﻛﻜﻪ ﺷﻪﮬﯩﺮى ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ ﺑﻪﻳﺘﯘللاﻏﺎ ﺋﻪڭ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﺗﯜزﻟﻪڭ ﺟﺎيﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﺘﯩﻦ، ﻛﯩﺸﯩﻠﻪرﻧﯩﯔ ﻛﯚزى ﭼﯜﺷﯩﺪﯨﻐﺎن ﺋﺎﻟﺘﯘن ﺑﯘرﺟﻪك ﺟﺎي ﺋﯩﺪى. ﻳﯧﻘﯩﻨﻘﻰيىللاردا ﮬﯚﻛﯜﻣﻪت ﺑﯘ ﺟﺎﻳﻨﯩﯔ ﺷﻪرﻗﯩﻲ ﺗﻪرﯨﭙﯩﮕﻪ ﻛﯘدەي راﻳﻮﻧﻠﯘق ﺋﻮت ﺋﯚﭼﯜرۈش ﺋﻪﺗﺮﯨﺘﻰ ﺑﯩﻨﺎﺳﻰ،ﻏﻪرﺑﯩﻲ ﺗﻪرﯨﭙﯩﮕﻪ ﻳﻪﺳﻠﻰ ﺳﯧﻠﯩﯟاﻟﺪى، − دەپ ﭼﯜﺷﻪﻧﺪۈردى.

　ﻣﻪن ﺋﯘ ﻛﯩﺸﯩﻨﯩﯔﭼﯜﺷﻪﻧﺪۈرۈﺷﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﺎﯕﻠﯩﻐﺎچ، ﻳﻪﺳﻠﻰ ﺗﻪرﯨﭙﯩﮕﻪ ﻗﺎرﯨﻐﯩﻨﯩﻤﺪا، دەرەﺧﻠﻪر ﺋﺎرﯨﺴﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎلىلارﺋﻮﻳﻨﺎﻳﺪﯨﻐﺎن ﺋﯜﺳﻜﯜﻧﯩﻠﻪر، ﺗﻮك ﺑﯩﻠﻪن ﺋﺎﻳﻠﯩﻨﯩﺪﯨﻐﺎن ﭼﺎﻗﭙﻪﻟﻪك ﻗﺎﺗﺎرلىقلار ﻛﯚرۈﻧﯜپ ﺗﯘراﺗﺘﻰ.ﺋﻪﺗﯩﺴﻰ ﺗﯘرﭘﺎﻧﻠﯩﻖ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪت ﻗﺎرﯨﻴﮭﺎﺟﻰ دﯦﮕﻪن ﻛﯩﺸﯩﻤﯘ ﺑﯩﺰ ﭼﯜﺷﻜﻪن ﻣﯧﮭﻤﺎﻧﺴﺎراﻳﻐﺎ ﮬﻪج ﻗﯩﻠﻐﯩﻠﻰﺗﯘرﭘﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪن ﻗﯩﺰﯨﻨﻰ ﻛﯚرﮔﯩﻠﻰ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﻗﺎﻟﺪى. ﺗﯘرﭘﺎﻧﻠﯩﻖ ﻳﺎﺗﺎﻗﺪﯨﺸﯩﻢ ﻣﯘﮬﻪﻣﻤﻪت ﺋﻪﺑﻪﻳﺪۇلﻣﯧﻨﻰ ﺑﯘ ﺋﺎﻗﺴﺎﻗﺎل ﺑﯩﻠﻪن ﺗﻮﻧﯘﺷﺘﯘرۇپ ﻗﻮﻳﺪى. ﺋﺎﻗﺴﺎﻗﺎل ﻣﯧﻨﯩﯔ ﻣﻪﻗﺴﯩﺘﯩﻤﻨﻰ ﺑﯩﻠﮕﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ،ﺑﯘ ﺋﯩﺸﻘﺎ ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﻛﯚﯕﯜل ﺑﯚﻟﯜپ، ﺋﯚﺗﻜﻪن ئىشلارﻧﻰ ﺋﻪﺳﻠﻪپ: «ﺗﺎرﯨﺨﻨﻰ ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ ﺋﻪۋلادلارﻏﺎﻗﺎﻟﺪۇرۇپ ﻗﻮﻳﯘش ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﺋﯩﺶ.

ﻗﻮﻣﯘل ﺋﯘﻳﻐﯘر ۋاﯕﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ زﯦﻤﯩﻨﻰ ﻣﯩﺴﻔﻪﻟﻰ ﻛﻮﭼﯩﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﺎلىلار ﺑﺎﻏﭽﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺋﻮرﻧﻰﺑﻮﻟﯘﺷﻰ ﻣﯘﻣﻜﯩﻦ. ﻣﻪن 1947-ﻳﯩﻠﻰ ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﺪﯨﻦ ﻣﻪﻛﻜﻪ ﺷﻪﮬﯩﺮﯨﮕﻪ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﺋﻮﻟﺘﯘراقلاﺷﺘﯩﻢ.ﺑﯘ ﺋﯩﺸﻨﻰ ﺋﯧﻨﯩﻖ ﺑﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎن ﺑﯩﺮدﯨﻨﺒﯩﺮ ﺷﺎﮬﯩﺖ ﻗﻮﻣﯘﻟﻠﯘق ﺋﺎﺑﻠﯩﻤﯩﺖ ﮬﺎﺟﻰ، ﮬﺎزﯨﺮ ﺋﯘ ﻛﯩﺸﻰ ﺗﯧﺨﻰﮬﺎﻳﺎت، ﺷﯘﯕﺎ ﺋﺎﺷﯘ ﻛﯩﺸﯩﺪﯨﻦ ﺋﻪﮬﯟال ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﺴﯩﻠﻪ، − دﯦﺪى. ﺋﯘ ﺋﺎﻗﺴﺎﻗﺎل ﻳﻪﻧﻪ ﻗﻮﺷﯘﻣﭽﻪ ﻗﯩﻠﯩﭗ،− ﻣﻪﻛﻜﻪ ﺷﻪﮬﯩﺮى ﺋﯧﮕﯩﺰ ـ ﭘﻪس ﺗﺎغ ﺋﯧﺪﯨﺮﻟﯩﻖ ﺟﺎي ﺑﻮﻟﯘپ، ﻗﻮﻣﯘل ۋاﯕﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ زﯦﻤﯩﻨﯩﺪەك ﺑﻪﻳﺘﯘﻟلاﻏﺎﻳﯧﻘﯩﻦ، ﺷﻪﮬﻪر ﻣﻪرﻛﯩﺰﯨﮕﻪ ﺟﺎﻳلاﺷﻘﺎن، ﺗﯘراﻟﻐﯘ ﺳﯧﻠﯩﺸﻘﺎ ﺑﺎب ﻛﯧﻠﯩﺪﯨﻐﺎن ﺗﯜزﻟﻪڭ ﺟﺎﻳﻨﻰ ﺗﯧﭙﯩﺶﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﺗﻪس. 70 − 80 ﻳﯩﻠﺪﯨﻦ ﺑﯘﻳﺎن ﺑﯘ ﺟﺎﻳﻐﺎ ﮬﯧﭽﻜﯩﻢ ﺑﯩﺮەر ﺋﯚي، ﺑﯩﻨﺎ ﺳﺎﻟﻤﯩﻐﯩﻨﯩﻐﺎ ﻗﺎرﯨﻐﺎﻧﺪا،ﺋﯩﮕﯩﺴﯩﺰ ﻗﺎﻟﻐﺎن ﺟﺎي ﺑﻮﻟﯘﺷﻰ ﻣﯘﻣﻜﯩﻦ، ﮬﺎزﯨﺮ ﺋﻪﺗﺮاﭘﯩﻐﺎ ﺋﯧﮕﯩﺰ ـ ﺋﯧﮕﯩﺰ ﺑﯩﻨﺎلار ﺳﯧﻠﯩﻨﯩﭗ،ﻣﯘﺷﯘ ﺑﯩﺮ ﭘﺎرﭼﻪ ﻳﻪرلا ﺋﺎق ﻗﺎﻟﺪى» دﯦﺪى.

　ﺑﯘ ﺋﺎﻗﺴﺎﻗﺎلﺋﺎﺧﯩﺮﯨﺪا ﺳﻪﻣﯩﻤﯩﻴﻠﯩﻚ ﺑﯩﻠﻪن ﻣﺎﯕﺎ ﻣﯘﻧﺪاق ﺑﯩﺮ ﺋﯩﺸﻨﻰ ﺋﻪﺳﻜﻪرﺗﯩﭗ:

　−ﺳﻪﺋﯘدى ﺋﻪرەﺑﯩﺴﺘﺎﻧﻨﯩﯔﻣﻪﺧﺴﯘس ﮬﻪق ﺗﻪﻟﻪپ دەۋا ﻗﺎﻧﯘﻧﻰ ﻳﻮق، ﭘﻪﻗﻪت «ﻗﯘرﺋﺎن ﻛﻪرﯨﻢ»لا ﻗﺎﻧﯘن ﺋﯚﻟﭽﯩﻤﻰ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺪۇ،ﻳﻪر ـ زﯦﻤﯩﻦ دەۋاﺳﯩﺪا ﻳﻪر ﺧﯧﺘﻰ، ﺧﻪت ـ ﭼﻪك دﯦﮕﻪﻧﻠﻪر ﺑﻮﻟﻤﯩﺴﯩﻤﯘ، ﭘﻪﻗﻪت ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻛﯩﺸﻰ ﻗﺎزﯨﺨﺎﻧﺎ(ﺳﻮت)دا ﺷﺎﮬﯩﺖ ﺑﻮلسىلا ﺑﻮﻟﯩﯟﯦﺮﯨﺪۇ، − دەپ ﭼﯜﺷﻪﻧﺪۈردى.

　ﻳﯧﺸﻰ 80دﯨﻦﺋﺎﺷﻘﺎن، ﺋﺎق ﻛﯚﯕﯜل، ﻛﯩﺸﯩﻠﻪرﮔﻪ ﻳﺎردەم ﺑﯧﺮﯨﺸﻨﻰ ﺧﯘﺷﺎﻟﻠﯩﻖ دەپ ﺑﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎن، ﻛﯚزﻟﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺳﻪﻣﯩﻤﯩﻴﻠﯩﻜﻰﭼﯩﻘﯩﭗ ﺗﯘرﯨﺪﯨﻐﺎن ﺑﯘ ﺋﺎﻗﺴﺎﻗﺎﻟﻨﯩﯔ ﺳﯚزﻟﯩﺮى ﻣﯧﻨﻰ خېلىلا ﺋﯜﻣﯩﺪﻟﻪﻧﺪۈردى. ﺷﯘﯕﺎ، ﻣﻪن ﺋﯘ ﻛﯩﺸﯩﺪﯨﻦﺋﺎﻣﺎل ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺋﺎﺑﻠﯩﻤﯩﺖ ﮬﺎﺟﻰ ﺑﯩﻠﻪن ﺋﺎلاﻗﯩﻠﯩﺸﯩﭗ ﻛﯚرۈﺷﯜﻣﻨﯩﯔ زۆرۈرﻟﯜﻛﯩﻨﻰ ﺋﯚﺗﯜﻧﺪۈم. ﺋﺎﻗﺴﺎﻗﺎلﻣﯧﻨﯩﯔ ﺗﻪﻟﯩﭙﯩﻤﻨﻰ ﺧﯘﺷﺎﻟﻠﯩﻖ ﺑﯩﻠﻪن ﻗﻮﺑﯘل ﻗﯩﻠﯩﭗ، ﻳﯧﻘﯩﻨﺪﯨﻦ ﻳﺎردەﻣﺪە ﺑﻮﻟﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪۈردى.ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺑﯩﺰ ﻛﯜن ﺋﺎرىلاپ دﯦﮕﯜدەك ﺑﯘ ﺋﺎﻗﺴﺎﻗﺎل ﺑﯩﻠﻪن ﺋﯘﭼﺮﯨﺸﯩﭗ ﺗﯘرﻏﺎن ﺑﻮﻟﺴﺎﻗﻤﯘ، ﮬﻪر ﺧﯩﻞﺳﻪۋەﺑﻠﻪر ﺑﯩﻠﻪن ﺋﺎرﯨﺪﯨﻦ 20 ﻛﯜﻧﻠﻪر ﺋﯚﺗﻜﯜﭼﻪ ﺋﺎﺑﻠﯩﻤﯩﺖ ﮬﺎﺟﻰ ﺑﯩﻠﻪن ﻛﯚرۈﺷﻪﻟﻤﯩﺪﯨﻢ.

　ﺋﺎﻗﺴﺎﻗﺎﻟﻨﯩﯔﻛﯚپ ﺗﯩﺮﯨﺸﭽﺎﻧﻠﯩﻖ ﻛﯚرﺳﯩﺘﯩﺸﻰ ﻧﻪﺗﯩﺠﯩﺴﯩﺪە، ﺋﺎﺑﻠﯩﻤﯩﺖ ﮬﺎﺟﻰ ﺑﯩﻠﻪن ﻛﯚرۈﺷﯜش ﭘﯘرﺳﯩﺘﯩﮕﻪ ﺋﺎﺧﯩﺮﺋﯧﺮﯨﺸﺘﯩﻢ. ﺑﯩﺰ ۋەﺗﻪﻧﮕﻪ ﻗﺎﻳﺘﯩﺸﻘﺎ ﺋﯜچ ﻛﯜن ﻗﺎﻟﻐﺎن ﻛﯜﻧﻰ ﻛﻪﭼﺘﻪ، ﺋﻪﮬﻤﻪد دﯦﮕﻪن ﺑﺎﻟﯩﻨﯩﯔ ﺑﺎﺷﻠﯩﺸﻰﺑﯩﻠﻪن 300دﯨﻦ ﺋﻮﺷﯘق ﭘﻪﻟﻪﻣﭙﻪﻳﻠﯩﻚ ﺋﯧﮕﯩﺰ ﺗﺎغ ﺑﯧﺸﯩﺪا ﺋﻮﻟﺘﯘراقلاﺷﻘﺎن ﺋﺎﺑﻠﯩﻤﯩﺖ ﮬﺎﺟﯩﻨﯩﯔﮬﯘزۇرﯨﻐﺎ ﺑﺎردۇق (ﻗﻮﻣﯘﻟﻨﯩﯔ راﮬﻪﺗﺒﺎغ ﻳﯧﺰﯨﺴﯩﺪﯨﻦ ﮬﻪﺟﮕﻪ ﺑﺎرﻏﺎن ﺋﯩﺴﻤﺎﺋﯩﻞ ﻗﺎﺳﯩﻢ ﮬﺎﺟﯩﻤﯘﻣﻪن ﺑﯩﻠﻪن ﺑﯩﻠﻠﻪ ﺑﺎردى.) ﺑﯩﺰﻧﯩﯔ ﻛﯧﻠﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻤﯩﺰدﯨﻦ ﺧﻪۋﯨﺮى ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﺘﯩﻦ ﺋﺎﺑﻠﯩﻤﯩﺖﮬﺎﺟﻰ ﺑﯩﺰﻧﻰ ﻛﯚرۈپلا: «ﮬﻪ، ﺳﯩﻠﻪر ﻗﻮﻣﯘﻟﻠﯘﻗﻤﯘ؟ ﻗﺎﭼﺎن ﻛﻪﻟﺪىڭلار؟» دەپ ﺋﻪﮬﯟاﻟﻠﯩﺸﯩﭗ، ﻗﻮﻣﯘﻟﺪﯨﻜﻰﺑﺎﻟﯩﻠﯩﺮى ۋە ﺗﯘﻏﻘﺎﻧﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﻪﮬﯟاﻟﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺗﻮﺧﺘﯩﻤﺎﺳﺘﯩﻦ ﺳﻮراپ ﻛﻪﺗﺘﻰ. ﻗﻮﻣﯘﻟﻨﯩﯔ ﻧﺎﻣﯩﻨﻰﺋﺎڭلاپ ﺑﻮۋاﻳﻨﯩﯔ ﻛﯚﯕﻠﻰ ﺑﯘزۇﻟﯘپ، ﻛﯚزﯨﮕﻪ ﻟﯩﻖ ﻳﺎش ﺗﻮﻟﺪى. ﺋﯚز ۋەﺗﯩﻨﯩﻨﻰ، ﻳﯘرﺗﯩﻨﻰ ﺳﯧﻐﯩﻨﻤﺎﻳﺪﯨﻐﺎنﻛﯩﻢ ﺑﺎر دەﻳﺴﯩﺰ؟ ﺑﯩﺰ ﺑﯩﺮ ﮬﺎزاﻏﯩﭽﻪ ﺋﺎﻣﺎن ـ ﺋﯧﺴﻪﻧﻠﯩﻚ ﺳﻮراﺷﻘﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﺋﯚز ﭘﺎرﯨﯖﯩﻤﯩﺰﻏﺎﭼﯜﺷﺘﯘق. ﺋﺎﺑﻠﯩﻤﯩﺖ ﮬﺎﺟﻰ ﺋﯚزﯨﻨﻰ ﺗﻮﻧﯘﺷﺘﯘرۇپ ﻣﯘﻧﺪاق دﯦﺪى:

　−ﻣﻪن ﺑﯘ ﻳﯩﻞﺑﯩﺮ ﻛﻪم ﻳﯜز ﻳﺎﺷﻘﺎ ﻛﯩﺮدﯨﻢ، ﻣﻪﻛﻜﯩﮕﻪ 1927 ـ ﻳﯩﻠﻰ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﯩﺪﯨﻢ، ﻳﯘرﺗﺘﯩﻦ ﺋﺎﻳﺮﯨﻠﻐﯩﻠﻰ 72ﻳﯩﻞ ﺑﻮﻟﺪى. ۋەﺗﯩﻨﯩﻤﻨﻰ، ﻳﯘرﺗﯘﻣﻨﻰ، ﻗﯧﺮﯨﻨﺪاﺷﻠﯩﺮﯨﻤﻨﻰ ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﺳﯧﻐﯩﻨﺪﯨﻢ. ﻗﺎﻧﯩﺘﯩﻢ ﺑﻮﻟﺴﺎﮬﺎزﯨﺮلا ﺋﯘﭼﯘپ ﺑﯧﺮﯨﭗ ﺋﺎﺧﯩﺮﻗﻰ ﺋﯚﻣﺮۈﻣﻨﻰ ﻳﯘرﺗﯘﻣﺪا ﺋﯚﺗﻜﯜزۈپ، ﻳﯘرﺗﯘﻣﻨﯩﯔ ﺗﯘﭘﺮﯨﻘﯩﺪا ﺋﯚﻣﯜرﻟﯜكﻳﺎﺗﻘﯘم ﺑﺎر، ﻟﯧﻜﯩﻦ ﮬﺎزﯨﺮ ﻳﺎﺷﯩﻨﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻢ ۋە ﺋﯜچ ﺑﺎلام ﺑﯘ ﻳﻪردە ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﺘﯩﻦ،ﺑﯘ ﺋﺎرزۇﻳﯘم ﺋﻪﻣﻪﻟﮕﻪ ﺋﺎﺷﻤﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻧﺪەك ﻗﯩﻠﯩﺪۇ... ﻳﺎش ۋاﻗﺘﯩﻤﺪا ﻳﯘرﺗﯘﻣﺪا داداﻣﺪﯨﻦ ﺋﻮرﻏﺎق،ﻛﻪﺗﻤﻪن داﭘﺪاش، ﺋﺎت ﺗﺎﻗﯩﺴﻰ ﺳﻮﻗﯘﺷﻨﻰ ﺋﯚﮔﯩﻨﯩﯟاﻟﻐﺎﻧﯩﺪﯨﻢ. ﻣﻪﻛﻜﯩﮕﻪ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﻛﯘﭼﺎﻟﯩﻖ ﺑﯩﺮ ﻛﯩﺸﻰﺑﯩﻠﻪن ﻳﻪﺗﺘﻪ ﻳﯩﻞ ﺋﯚز ﺋﺎﻟﺪﯨﻤﯩﺰﻏﺎ ﺗﯚﻣﯜرﭼﯩﻠﯩﻚ ﻗﯩﻠﺪۇق. 1935 ـ ﻳﯩﻠﯩﺪﯨﻦ 1962 ـ ﻳﯩﻠﯩﻐﯩﭽﻪﮬﻪﻳﯟەﺗﻠﯩﻚ ﺑﻪﻳﺘﯘللا ﮬﻪرەم ﻣﻪﺳﭽﯩﺘﯩﺪە 27 ﻳﯩﻞ ﻣﯧﺨﺎﻧﯩﻚ ﺑﻮﻟﯘپ ﺋﯩﺸﻠﯩﺪﯨﻢ...

　ﺑﯘ ﭼﺎﻏﺪا ﺋﯘﻧﯩﯔﺳﯚزﯨﻨﻰ ﺑﯚﻟﯜپ، ﻗﺎﻧﺪاق دەرﯨﺠﯩﺪﯨﻜﻰ ﻣﯧﺨﺎﻧﯩﻚ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺳﻮرﯨﻐﯩﻨﯩﻤﺪا، ﺋﯘ:

　−ﻣﻪﻧﺪە ﻗﺎﻧﭽﯩﻠﯩﻚﮬﯜﻧﻪر ﺑﺎر دەﻳﺴﯩﺰ، ﻣﻪن ﺋﺎرانلا ﻛﻪﺗﻤﻪن، ﺋﻮرﻏﺎق داﭘﺪاش ﮬﯜﻧﯩﺮىلا ﺑﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎن ﺗﯘرﺳﺎم. ﻣﻪنﮬﻪرەم ﻣﻪﺳﭽﯩﺘﯩﮕﻪ ﺑﯧﺮﯨﭗ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪن ﺗﯜۋرۈﻛﻠﻪرﻧﻰ ﺑﯩﺮ ـ ﺑﯩﺮﯨﮕﻪ ﭼﺎﺗﯩﺪﯨﻐﺎن ﺗﯚﻣﯜر ﭼﺎﺗﻘﯘ  ﺳﻮﻗﯘپ ﺑﻪردﯨﻢ. ﭘﯧﻨﺴﯩﻴﻪﮔﻪ ﭼﯩﻘﻘﯩﻠﻰ 37 ﻳﯩﻞ ﺑﻮﻟﺪى،ﮬﺎزﯨﺮ 5500 رﯨﻴﺎل ﭘﯧﻨﺴﯩﻴﻪ ﭘﯘﻟﻰ ﺋﺎﻟﯩﻤﻪن، ﻳﺎﺷﯩﻨﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎﭼﻘﺎ،ﻗﯘﻟﯩﻘﯩﻢ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﺋﺎﯕﻠﯩﻤﺎﻳﺪۇ، ﭘﯘﺗﯘم ﺋﺎﻏﺮﯨﻴﺪۇ، ﺋﯚﻳﺪﯨﻦ ﺳﯩﺮﺗﻘﺎ ﭼﯩﻘﻤﯩﻐﯩﻠﻰ 25 ﻳﯩﻞ ﺑﻮﻟﺪى،− دﯦﺪى.

　ﻣﻪن ﺑﯘ ﭼﺎﻏﺪاﺳﯚﮬﺒﻪت ﺗﯧﻤﯩﺴﯩﻨﻰ ﻳﯚﺗﻜﻪپ:

　−ﺑﯩﺰ ﺟﺎﻧﺎﺑﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦﻗﻮﻣﯘل ﺋﯘﻳﻐﯘر ۋاﯕﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻣﻪﻛﻜﻪ ﺷﻪﮬﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ زﯦﻤﯩﻨﯩﻨﯩﯔ ﻗﻪﻳﻪردە ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺳﻮرﯨﻐﯩﻠﻰﻛﻪﻟﮕﻪن، ﺋﯘ ﻳﻪرﻧﯩﯔ ﺋﻮرﻧﯩﻨﻰ ﺑﯩﺰﮔﻪ ﻛﯚرﺳﯩﺘﯩﭗ ﺑﯧﺮﯨﺸﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﯚﺗﯜﻧﯩﻤﯩﺰ، − دﯦﺪﯨﻢ. ﺋﯘ ﺑﯩﺮﺋﺎزﺋﻮﻳﻠﯩﻨﯩﯟﯦﻠﯩﭗ:

　−ﻣﻪن ﻣﻪﻛﻜﯩﮕﻪﻛﯧﻠﯩﭗ ﺋﯘزاق ﺋﯚﺗﻤﻪيلا ﻗﻮﻣﯘﻟﻠﯘق ﺋﯩﻜﻜﻰ ـ ﺋﯜچ ﻛﯩﺸﻰ ﺑﯘ ﻳﻪرﮔﻪ ﻛﯧﻠﯩﭗ، ﻣﻪﻛﻜﯩﻨﯩﯔ ﻣﯩﺴﻔﻪﻟﻰﻛﻮﭼﯩﺴﯩﺪﯨﻦ زﯦﻤﯩﻦ ﺳﯧﺘﯩﯟﯦﻠﯩﭗ، راﺑﺎت (ﻣﯧﮭﻤﺎﻧﺴﺎراي) ﺳﯧﻠﯩﺸﻨﯩﯔ ﺗﻪﻳﻴﺎرﻟﯩﻘﯩﻨﻰ ﻗﯩﻠﯩﭗ، ﻳﻪرﺋﯧﻠﯩﺶ رەﺳﻤﯩﻴﻪﺗﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺑﯧﺠﯩﺮﮔﻪﻧﯩﺪى، ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺋﯘلار ﺳﺎراﻳﻨﻰ ﭘﯜﺗﻜﯜزۈپ ﺑﻮلاﻟﻤﺎيلا «ﻛﯧﻴﯩﻦﻳﻪﻧﻪ ﻛﯧﻠﯩﻤﯩﺰ» دەپ، ﻣﻪن ﺑﯩﻠﻪن ﺧﻮﺷﻠﯩﺸﯩﭗ ﻗﻮﻣﯘﻟﻐﺎ ﻛﯧﺘﯩﭗ، ﻗﺎﻳﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﻤﯩﺪى. ﺋﺎﻟﺪﯨﻨﻘﻰ ﺋﻪﺳﯩﺮﻧﯩﯔ60 ـ، 70 ـ ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﯨﻐﯩﭽﻪ ﺑﯘ ﻳﻪر ﺗﻮﭘﺎ، ﺗﺎش-ﻛﯧﺴﻪﻛﻠﻪردۆۋﯨﻠﻪﻧﮕﻪن، ﻗﯘرۇﻟﯘﺷﻨﻰ ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ يىلىلا ﻛﯧﻠﯩﭗ داۋاملاﺷﺘﯘرﯨﺪﯨﻐﺎﻧﺪەك ﻗﯩﻴﺎﭘﻪﺗﺘﻪ ﺗﯘردى.ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ يىللاردا ﻗﻮﻣﯘﻟﺪﯨﻦ ﮬﻪج ﻗﯩﻠﻐﯩﻠﻰ ﻛﻪﻟﮕﻪن ﮬﺎجىلارﻏﺎ «ﻗﻮﻣﯘل ﺋﯘﻳﻐﯘر ۋاﯕﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔزﯦﻤﯩﻨﻰ ﻣﯘﺷﯘ ﻳﻪردە» دەپ ﻛﯚرﺳﯩﺘﯩﭗ ﺑﻪردﯨﻢ. ﺷﯘﯕﺎ، ﺋﯘ ﺟﺎي ﻣﯧﻨﯩﯔ ﺋﯧﺴﯩﻤﺪە ﭼﯩﯔ ﺳﺎﻗﻠﯩﻨﯩﭗﻗﺎﻟﻐﺎﻧﯩﺪى، − دﯦﺪى. ﻣﻪن ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺷﯘﻧﭽﻪ ﻳﺎﺷﻘﺎ ﻛﯩﺮﯨﭙﻤﯘ ﻳﻪنىلا ﻧﯘرﻏﯘن ئىشلارﻧﻰ ﺋﻪﺳﻠﻪپ ﺑﻪرﮔﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰﻛﯚرۈپ، ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺳﺎلاﻣﻪﺗﻠﯩﻜﯩﻨﯩﯔ خېلىلا ﻳﺎﺧﺸﻰ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﮬﯧﺲ ﻗﯩﻠﺪﯨﻢ.

　ﻣﻪن ﻳﻪﻧﻪ:

　− ﮬﺎﺟﻰدادا، ﺋﻪﺗﻪ ﺋﺎدەم ﺋﯧﻠﯩﭗ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﺳﯩﻠﯩﻨﻰ ﻛﯚﺗﯜرۈپ ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ ﻣﯩﺴﻔﻪﻟﻰ ﻛﻮﭼﯩﺴﯩﻐﺎ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﺑﺎراﻳﻠﻰ،زﯦﻤﯩﻨﻨﻰ ﻛﯚزﻟﯩﺮى ﺑﯩﻠﻪن ﻛﯚرۈپ ﻛﯚرﺳﯩﺘﯩﭗ ﺑﻪرﺳﯩﻠﻪ، − دەپ ﺋﯚﺗﯜﻧﺪۈم. ﻟﯧﻜﯩﻦ، ﺋﯘ ﻛﯩﺸﻰ:

　− ﺋﯘ ﺟﺎي ﺳﯩﻠﻪرﻛﯚرﮔﻪن ﻣﯩﺴﻔﻪﻟﻰ ﻛﻮﭼﯩﺴﯩﺪا، ﻣﻪﻛﻜﯩﺪە ﺷﯘ ﺑﯩﺮلا ﻣﯩﺴﻔﻪﻟﻰ ﻛﻮﭼﯩﺴﻰ ﺑﺎر، ﺑﺎﺷﻘﺎ ﻣﯩﺴﻔﻪﻟﻰ ﻛﻮﭼﯩﺴﻰﻳﻮق. ﻣﯧﻨﯩﯔ ﭘﻪﺳﻜﻪ (ﺑﯘ ﻛﯩﺸﯩﻨﯩﯔ ﺗﯘراﻟﻐﯘﺳﻰ 325 ﭘﻪﻟﻪﻣﭙﻪﻳﻠﯩﻚ ﺋﯧﮕﯩﺰ ﺗﺎغ ﺑﯧﺸﯩﺪا ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﺘﯩﻦ،ﺋﯚﻳﺪﯨﻦ ﭼﯩﻘﯩﺸﻨﻰ «ﭘﻪﺳﻜﻪ ﭼﯜﺷﯜش» دەپ ﺋﺎﺗﺎﻳﺪﯨﻜﻪن) ﭼﯜﺷﯜﺷﯜﻣﻨﯩﯔ ﮬﺎﺟﯩﺘﻰ ﻳﻮق، − دەپ ﺗﯘرۇۋاﻟﺪى.ﺷﯘ ﻛﯜﻧﻰ ﻛﻪﭼﺘﻪ ﻳﺎﺗﯩﻘﯩﻤﯩﺰﻏﺎ ﺋﺎﻣﺎﻟﺴﯩﺰ ﻗﺎﻳﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﺪۇق...

　ﻣﻪن ﺷﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦﻛﯧﻴﯩﻦ، ﺑﺎشقىلاردﯨﻦ داۋاﻣﻠﯩﻖ ﺳﯜرۈﺷﺘﻪ ﻗﯩﻠﯩﺶ، ﺋﻪﮬﯟال ﺋﯩﮕﯩﻠﻪش ﺋﺎرﻗﯩﻠﯩﻖ، ﺋﺎﺑﻠﯩﻤﯩﺖ ﮬﺎﺟﯩﻨﯩﯔﺳﯚزﻟﻪپ ﺑﻪرﮔﻪﻧﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ راﺳﺘﻠﯩﻘﯩﻨﻰ جەزملەشتۈ -رۈپ، ﺋﯚﻣﻪك ﺑﯩﻠﻪن ﺑﯩﻠﻠﻪ ﻗﻮﻣﯘﻟﻐﺎ ﻗﺎﻳﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﺪﯨﻢ.

　ﻣﻪن ﺑﯘ ﺋﻪﮬﯟاللارﻧﻰﺋﯩﮕﯩﻠﻪش ﺟﻪرﻳﺎﻧﯩﺪا، ﺋﻪﺳﻠﯩﻲ ﻣﻪﻛﻜﯩﮕﻪ ﻛﯧﻠﯩﺸﺘﯩﻦ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮى ﻗﻮﻣﯘﻟﺪﯨﻜﻰ ﺑﯘ ﺋﻪﮬﯟاﻟﻨﻰ ﺑﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎنﭘﯧﺸﻘﻪدەم ﻛﯩﺸﯩﻠﻪردﯨﻦ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﺋﻪﮬﯟاللارﻧﻰ ﺋﺎﻟﺪﯨﻦ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﯟاﻟﻤﯩﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻤﻐﺎ ﭘﯘﺷﺎﻳﻤﺎﻧﻤﯘﻗﯩﻠﺪﯨﻢ. ﻣﯧﻨﯩﯔ ﻣﯘﻧﺪاق ﻗﯩﻠﯩﺸﯩﻢ ﻗﻮﻣﯘل ﺋﯘﻳﻐﯘر ۋاﯕﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻣﻪﻛﻜﯩﺪﯨﻜﻰ ﻳﻪر ـ زﯦﻤﯩﻨﯩﻨﻰ ﻗﺎﻳﺘﯘرۇۋﯦﻠﯩﺶﺋﯜﭼﯜن ﺑﻮﻟﻤﺎﺳﺘﯩﻦ (ﺷﻪرت ـ ﺷﺎراﺋﯩﺖ ﻳﺎر ﺑﻪرﮔﻪﻧﺪە ﮬﯚﻛﯜﻣﻪت ﺗﺎرﻣﺎﻗﻠﯩﺮى ﺋﺎرﻗﯩﻠﯩﻖ ﻳﻪر ـزﯦﻤﯩﻨﻨﻰ ﻗﺎﻳﺘﯘرۇۋﯦﻠﯩﺶ ﻣﯘددﯨﺌﺎﺳﯩﻨﯩﻤﯘ ﭼﻪﺗﻜﻪ ﻗﺎﻗﻘﯩﻠﻰ ﺑﻮﻟﻤﺎﻳﺪۇ)، ﺑﻪﻟﻜﻰ ﺷﺎﻣﻪﺧﺴﯘت ۋاﯕﻨﯩﯔﻳﻪر ـ زﯦﻤﯩﻦ ﺳﯧﺘﯩﯟﯦﻠﯩﺸﯩﻐﺎ ﺋﺎﺋﯩﺖ ﺗﺎرﯨﺨﯩﻲ ۋەﻗﻪﻟﻪرﻧﻰ ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ ﺋﻪۋلادلارﻏﺎ ﻗﺎﻟﺪۇرۇپ ﻗﻮﻳﯘشﺋﯩﺪى.

　ﻗﻮﻣﯘل ﺋﯘﻳﻐﯘرۋاﯕﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﻗﻰ ۋاﯕﻰ ﺷﺎﻣﻪﺧﺴﯘﺗﻨﯩﯔ ﻣﻪﻛﻜﻪ ﺷﻪﮬﯩﺮﯨﺪە «ﻗﻮﻣﯘل ﺳﺎرﯨﻴﻰ» ﺳﺎﻟﺪۇرۇش پىلاﻧﯩﻨﯩﯔﻳﻮﻟﻐﺎ ﻗﻮﻳﯘﻟﯘش ﺟﻪرﻳﺎﻧﻰ ﻣﯘﻧﺪاق ﺑﻮﻟﻐﺎن: ﺷﺎﻣﻪﺧﺴﯘت ۋاڭ ﺋﯚﻣﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﯨﺪا ﺳﻪﺋﯘدى ﺋﻪرەﺑﯩﺴﺘﺎﻧﻐﺎﺑﯧﺮﯨﭗ ﮬﻪج ﺗﺎۋاپ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﻧﯩﻴﯩﺘﯩﮕﻪ ﻛﯧﻠﯩﺪۇ ﮬﻪﻣﺪە ﺑﯘ ﺋﺎرزۇﺳﯩﻨﻰ ﺋﻪﻳﻨﻰ ۋاﻗﯩﺘﺘﯩﻜﻰ ﺷﯩﻨﺠﺎڭﺋﯚﻟﻜﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺳﯩﻴﺎﺳﯩﻲ، ﮬﻪرﺑﯩﻲ ئىشلار ﺑﺎش ﺋﻪﻣﻪﻟﺪارى ﺟﯩﻦ ﺷﯘرﯦﻨﻐﺎ ﺑﯩﻠﺪۈرۈپ، ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺋﯩﺠﺎزﯨﺘﯩﮕﻪﺋﯧﺮﯨﺸﯩﺶ ﺋﯜﭼﯜن ﻛﯚپ ﻗﯧﺘﯩﻢ ﺋﯩﻠﺘﯩﻤﺎس ﻳﺎزﯨﺪۇ. ﺋﯘ ﺋﯚزﯨﻨﯩﯔ ﺋﯩﻠﺘﯩﻤﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺗﯧﺰلا ﺗﻪﺳﺘﯩﻘﻠﯩﻨﯩﭗﮬﻪج ﻗﯩﻠﯩﺶ ﺋﺎرزۇﺳﯩﻨﯩﯔ ﺋﻪﻣﻪﻟﮕﻪ ﺋﯧﺸﯩﺸﯩﻐﺎ ﺋﯩﺸﻪﻧﭻ ﺑﯩﻠﻪن ﻗﺎراپ، ﻣﻪﻛﻜﯩﮕﻪ ﺑﺎرﻏﺎﻧﺪا ﺋﯚزىﺗﯘرۇش ﮬﻪﻣﺪە ﻗﻮﻣﯘﻟﻠﯘق ﮬﺎجىلارﻧﯩﯔ ﻣﻪﻛﻜﯩﮕﻪ ﺑﺎرﻏﺎﻧﺪا ﮬﻪﻗﺴﯩﺰ ﻳﯧﺘﯩﭗ ـ ﻗﻮﭘﯘﺷﻰ ﺋﯜﭼﯜن ﺋﻮرﺗﺎقﺋﯩﺸﻠﯩﺘﯩﺸﻜﻪ ﺑﻮﻟﯩﺪﯨﻐﺎن ﻗﻮﻣﯘل ﺳﺎرﯨﻴﻰ (راﺑﺎت) ﺳﺎﻟﺪۇرۇش پىلاﻧﯩﻨﻰ ﺗﯜزۈپ، 1927 ـ ﻳﯩﻠﻰ ﻳﺎزداﮬﻪﺳﻪن ﺑﺎلا ﮬﺎﺟﻰ، ﺋﺎﺑﺪۇللا ﺑﺎﻗﻰ ﮬﺎﺟﻰ (ﺳﻮﭘﻰ ﮬﺎﺟﻰ) ۋە ﮬﺎﺟﻰ ﺳﻮﭘﻰ دﯦﮕﻪن ﺋﯜچ ﻛﯩﺸﯩﻨﻰ ﺗﺎللاپ،ﺳﻪﺋﯘدى ﺋﻪرەﺑﯩﺴﺘﺎﻧﻨﯩﯔ ﻣﻪﻛﻜﻪ ﺷﻪﮬﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﻣﯘۋاﭘﯩﻖ ﻛﯚﻟﻪﻣﺪە زﯦﻤﯩﻦ ﺳﯧﺘﯩﯟﯦﻠﯩﭗ، ﺑﻪش ـ ﺋﻮنﺋﯧﻐﯩﺰﻟﯩﻖ ﻣﯧﮭﻤﺎﻧﺴﺎراي ﺳﺎﻟﺪۇرۇﺷﻘﺎ ﺋﻪۋەﺗﯩﺪۇ. ﮬﻪﺳﻪن ﺑﺎلا ﮬﺎﺟﻰ 1878 ـ ﻳﯩﻠﻰ ﺋﻪﻣﺪىلا16 ﻳﺎﺷﻘﺎ ﻛﯩﺮﮔﻪﻧﺪە ﻣﻪﻛﻜﯩﮕﻪ ﮬﻪج ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﺑﺎرﻏﺎﻧﻠﯩﻘﺘﯩﻦ، «ﻣﻪﻛﻜﯩﻨﯩﯔ ﺋﻪﮬﯟاﻟﯩﻨﻰ ﺋﻮﺑﺪان ﺑﯩﻠﯩﺪۇ»دەپ ﺷﺎﻣﻪﺧﺴﯘت ۋاڭ ﺑﯘ ﺋﺎدەﻣﻨﻰ ﺗﺎﻟﻠﯩﻐﺎن. ﺋﺎﺑﺪۇل ﺑﺎﻗﻰ دﯦﮕﻪن ﻛﯩﺸﻰ ﺷﯘ زاﻣﺎنلاردا ﺗﺎﻣﭽﯩﻠﯩﻖ،ﻳﺎﻏﺎﭼﭽﯩﻠﯩﻖ، ﺗﯚﻣﯜرﭼﯩﻠﯩﻚ، ﺗﯩﻜﻜﯜﭼﯩﻠﯩﻚ ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﮬﯜﻧﻪرﻟﻪرﻧﯩﯔ ﮬﻪﻣﻤﯩﺴﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎن داﯕﻠﯩﻖﺋﺎدەم ﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ، ﺷﺎﻣﻪﺧﺴﯘت ۋاڭ ﺑﯘ ﻛﯩﺸﯩﻨﻰ ﺗﺎﻟﻠﯩﻐﺎن. ﮬﺎﺟﻰ ﺳﻮﭘﯩﻤﯘ ﻗﻮﻟﯩﺪﯨﻦ ﺋﯩﺶ ﻛﯧﻠﯩﺪﯨﻐﺎنﺋﺎدەم ﺋﯩﻜﻪن. ﺋﯘلار 1929-ﻳﯩﻠﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﻟﯩﺮى ﻣﻪﻛﻜﯩﻨﯩﯔ ﻣﯩﺴﻔﻪﻟﻰ ﻛﻮﭼﯩﺴﯩﺪﯨﻦ 20 ﻣﻮﻏﺎ ﻳﯧﻘﯩﻦﻳﻪرﻧﻰ 10 ﺟﯩﯔ ﺋﺎﻟﺘﯘﻧﻐﺎ ﺳﯧﺘﯩﯟﯦﻠﯩﭗ، راﺑﺎت ﺳﯧﻠﯩﺸﻘﺎ ﺗﻪﻳﻴﺎرﻟﯩﻖ ﻗﯩﻠﻐﺎن. ﻟﯧﻜﯩﻦ، ﻣﻪﻛﻜﯩﺪەﺗﻮﭘﺎ، ﺳﯘ ﻛﻪﻣﭽﯩﻞ ﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ، ﺗﯚﮔﻪ ﺑﯩﻠﻪن ﺳﯩﺮﺗﺘﯩﻦ ﺳﯘ، ﺗﻮﭘﺎ، ﺗﺎش ﻳﯚﺗﻜﻪپ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﻛﯧﺴﻪك ﻗﯘﻳﺪۇرﻏﺎن.ﺋﯘلار ﻧﯘرﻏﯘن ﺟﺎﭘﺎلارﻧﻰ ﭼﯧﻜﯩﭗ، 1930 ـ ﻳﯩﻠﻰ 10 ـ ﺋﺎﻳﻐﯩﭽﻪ ﭼﻮڭ ـ ﻛﯩﭽﯩﻚ ﺋﻮن ﺋﯧﻐﯩﺰ ﺋﯚيﺳﺎﻟﻐﯘدەك ﺗﺎش، ﻛﯧﺴﻪك ﺗﻪﻳﻴﺎرلاپ، ﺑﻪل ﺑﻮﻳﻰ ﺋﯧﮕﯩﺰﻟﯩﻜﺘﻪ ﺗﺎش ﺑﯩﻠﻪن ﺋﯚي ﺋﯘﻟﯩﻨﻰ ﻗﯘرۇپ ﭼﯩﻘﻘﺎن.دەل ﻣﯘﺷﯘ ﻛﯜﻧﻠﻪردە ﻳﻪﻧﻪ ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﺪﯨﻦ ﻣﻪﻛﻜﯩﮕﻪ ﮬﻪج ﻗﯩﻠﻐﯩﻠﻰ ﺑﺎرﻏﺎن ﺑﯩﺮ ﺗﯜرﻛﯜم ﮬﺎجىلار ﺷﺎﻣﻪﺧﺴﯘتۋاﯕﻨﯩﯔ ﻛﯧﺴﻪل ﺑﯩﻠﻪن ۋاﭘﺎت ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺧﻪۋەرﻧﻰ ﻣﻪﻛﻜﯩﮕﻪ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﻛﯧﻠﯩﺪۇ. ﺑﯘ ﺷﯘمﺧﻪۋەرﻧﻰ ﺋﺎﯕﻠﯩﻐﺎن ﮬﻪﺳﻪن ﺑﺎلا ﮬﺎﺟﻰ ﻗﺎﺗﺎرلىقلارﻧﯩﯔ ﻛﯚﯕﻠﻰ ﻳﯧﺮﯨﻢ ﺑﻮﻟﯘپ، ﮬﺎزا ﺗﯘﺗﯘپ ﺑﯩﺮەرﺋﺎﻳﻐﯩﭽﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﺋﯩﺸﻘﺎ ﺑﺎرﻣﯩﻐﺎن... ﺑﯘ ﭼﺎﻏﺪا ﺋﯘلارﻧﯩﯔ ﻳﯘرﺗﺘﯩﻦ ﺋﺎﻳﺮﯨﻠﻐﯩﻨﯩﻐﺎ ﺑﯩﺮ ﻳﯩﻠﺪﯨﻦﺋﺎﺷﻘﺎﻧﯩﺪى. ﺋﯘلار ﻳﻪﻧﻪ ﻳﯧﺮﯨﻢ ﻳﯩﻠﺪەك ﺗﯩﺮﯨﺸﺴﺎ، ﻗﻮﻣﯘل ﺳﺎرﯨﻴﯩﻨﯩﯔ ﻗﯘرۇﻟﯘﺷﯩﻨﻰ ﺗﺎﻣﺎﻣﻠﯩﺸﻰﻣﯘﻣﻜﯩﻦ ﺋﯩﻜﻪن. ﻟﯧﻜﯩﻦ، ﺑﯘ ﻳﻪردە ﻳﻪنىلا ﺳﯘ، ﺗﻮﭘﺎ، ﺋﻪﻣﮕﻪك ﻛﯜﭼﻰ ﺗﯧﭙﯩﺶ ﺋﯩﻨﺘﺎﻳﯩﻦ ﻗﯩﻴﯩﻦﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ، ﻳﻪﻧﻪ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﺋﯘزاق ۋاﻗﯩﺖ ﻳﯘرﺗﻰ ۋە ﺧﻮﺗﯘن ـ ﺑﺎﻟﯩﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺋﺎﻳﺮﯨﻠﻐﺎﭼﻘﺎ، ﺋﯜچ ﻧﻪﭘﻪرﺋﯘﺳﺘﯩﻨﯩﯔ ﺑﯘ ئىشلارﻧﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﯨﻨﻰ ﭼﯩﻘﯩﺮﯨﺸﻘﺎ ﻛﯚزى ﻳﻪﺗﻤﯩﮕﻪن. ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪن ﺋﯘلار ﻗﺎﻟﻐﺎنئىشلارﻧﻰ ﻗﻮﻣﯘﻟﻠﯘق ۋە ﻛﯘﭼﺎﻟﯩﻖ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪرﮔﻪ ﻗﺎﻟﺪۇرۇپ، «ﺑﯩﺮ-ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻳﯩﻠﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﻳﻪﻧﻪداۋاملاشتۇردىغانلىقى »ﻧﻰ ﺑﯩﻠﺪۈرۈپ، ﻳﻪر ﺧﯧﺘﯩﻨﻰ ﺋﯧﻠﯩﯟﯦﻠﯩﭗ، 1931 ـ ﻳﯩﻠﻰ 4 ـ ﺋﺎيلارداﻗﻮﻣﯘﻟﻐﺎ ﻗﺎﻳﺘﯩﭗ ﻛﯧﻠﯩﺪۇ. ﺑﯘ دەل ﻗﻮﻣﯘل دﯦﮭﻘﺎنلار ﻗﻮزﻏﯩﻠﯩﯖﻰ ﭘﺎرﺗﻠﯩﻐﺎن ﭼﺎغ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰﺋﯜﭼﯜن، ﻗﻮﻣﯘﻟﻨﯩﯔ ۋەزﯨﻴﯩﺘﯩﻤﯘ ﻗﺎلاﻳﻤﯩﻘﺎن ﺋﯩﺪى. ﺷﯘ ۋاﻗﯩﺘﺘﺎ ﺟﯩﻦ ﺷﯘرﯦﻦ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺘﻰ «ﻗﻮﻣﯘﻟﺪاﺋﻪﻣﻪل ۋارﯨﺴﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺑﯩﻜﺎر ﻗﯩﻠﯩﭗ، ﺋﺎﻟﻤﯩﺸﯩﭗ ﺗﯘرﯨﺪﯨﻐﺎن ﺋﻪﻣﻪﻟﺪار ﻗﻮﻳﯘش» ﺳﯩﻴﺎﺳﯩﺘﯩﻨﻰ ﻳﻮﻟﻐﺎﻗﻮﻳﻐﺎﭼﻘﺎ، ﺗﻪۋرﯨﻨﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎن ﻗﻮﻣﯘل ۋاڭ ﺋﻮردﯨﺴﯩﻨﯩﯔ ﻛﯜﻧﺪﯨﻠﯩﻚ ﺋﯩﺸﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺑﯧﺠﯩﺮﯨﯟاﺗﻘﺎن ﻧﻪزەر«ۋاڭ»ﻣﯘ ﺋﺎﺗﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺋﻪﻳﺶ ـ ﺋﯩﺸﺮەﺗﻜﻪ ﺑﯧﺮﯨﻠﯩﭗ ﻛﯧﺘﯩﭗ، ﮬﻪﺳﻪن ﺑﺎلا ﮬﺎﺟﻰ ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖﺋﯜچ ﻛﯩﺸﯩﻨﯩﯔ ﻣﻪﻛﻜﻪ ﺷﻪﮬﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﻗﻮﻣﯘل ﺳﺎرﯨﻴﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﻗﻰ ﺋﯩﺸﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻗﺎﻧﺪاق ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰﺳﯜرۈﺷﺘﯜرﻣﯩﮕﻪن. ﺷﯘﻧﺪاق ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ، ﮬﻪﺳﻪن ﺑﺎلا ﮬﺎﺟﻰ ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪر ﻗﻮﻣﯘل ﺋﯘﻳﻐﯘر ۋاﯕﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔﻣﻪﻛﻜﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﻮﻣﯘل ﺳﺎرﯨﻴﯩﻨﯩﯔ ﻳﻪر ﺧﯧﺘﯩﻨﻰ ﺷﺎﻣﻪﺧﺴﯘت ۋاﯕﻨﯩﯔ ﺋﻮﻏﻠﻰ ﻧﻪزەرﮔﻪ ﺗﺎﭘﺸﯘرۇپ، ﻗﻮﻣﯘلﺳﺎرﯨﻴﯩﻨﯩﯔ ﻳﻪر ﺳﯧﺘﯩﯟﯦﻠﯩﺶ، ﻗﯘرۇﻟﯘش ﺟﻪرﻳﺎﻧﯩﻨﻰ ﺋﯘﻧﯩﯖﻐﺎ دوكلات ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻗﻮﻳﻐﺎن.

　ﺗﺎرﯨﺨﯩﻲ ﻣﺎﺗﯧﺮﯨﻴﺎللارداﻳﯧﺰﯨﻠﯩﺸﯩﭽﻪ ۋە ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﭘﯧﺸﻘﻪدەم زاتلارﻧﯩﯔ ﺋﯧﻴﺘﯩﺸﯩﭽﻪ، ﻗﻮﻣﯘل ﺋﯘﻳﻐﯘر ۋاﯕﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻛﯘﺗﯘﭘﺨﺎﻧﺎۋە ﺋﺎرﺧﯩﭙﺨﺎﻧﯩﻠﯩﺮﯨﺪا ﺳﺎقلاﻧﻐﺎن ﻣﺎﺗﯧﺮﯨﻴﺎﻟﻠﯩﺮى ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﻛﯚپ ﺑﻮﻟﯘپ، ﭘﯘﺧﺘﺎ ﺳﺎقلاﻧﻐﺎن.ﻗﻮزغىلاڭ ﺟﻪرﻳﺎﻧﯩﺪا، ﺷﺎ ﻣﻪﺧﺴﯘت ۋاڭ ﺋﻮردﯨﺴﯩﻐﺎ ﺋﻮت ﻗﻮﻳﯘﻟﻐﺎﻧﺪا، ﻧﯘرﻏﯘن ﻛﯩﺘﺎب ۋە ﻣﺎﺗﯧﺮﯨﻴﺎللارﻛﯚﻳﯜپ ﻛﻪﺗﻜﻪن. ﺑﯘ ﻣﺎﺗﯧﺮﯨﻴﺎللارﻧﯩﯔ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﻤﻰ ﻧﻪزەرﻧﯩﯔ ﺋﻮﻏﻠﻰ ﺑﯧﺸﯩﺮﻧﯩﯔ ﻗﻮﻟﯩﺪا ﺳﺎقلاﻧﻐﺎنﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ، 1950-يىللاردا ﺋﯧﻠﯩﭗ ﺑﯧﺮﯨﻠﻐﺎن ﻳﻪر ئىسلاﮬﺎﺗﻰ ﺟﻪرﻳﺎﻧﯩﺪا ﻳﯩﻐﯩﯟﯦﻠﯩﻨﻐﺎن ﻳﺎﻛﻰﻛﯚﻳﺪۈرۈۋﯦﺘﯩﻠﮕﻪن. ﮔﻪرﭼﻪ ﻳﻪر ﺧﯧﺘﻰ ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﮬﯚﺟﺠﻪﺗﻠﻪر ﻳﻮﻗﺎپ ﻛﻪﺗﻜﻪن ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ، ﻟﯧﻜﯩﻦ ﻳﻪرـ زېمىنلار ﮬﺎزﯨﺮﻏﯩﭽﻪ ﺳﺎﻗﻠﯩﻨﯩﭗ ﻛﻪﻟﻤﻪﻛﺘﻪ.

  ئاپتورى: ﻗﻮﻣﯘل ۋىلاﻳﻪﺗﻠﯩﻚ ﻣﯩﻠﻠﻪﺗﻠﻪر - دﯨﻦ ﺋﯩﺸﻠﯩﺮى  ﻛﻮﻣﯩﺘﯧﺘﯩﻨﯩﯔ ﭘﯧﻨﺴﯩﻴﻮﻧﯧﺮى

qutat

جىق ئەجىرقىپسىز مۇشۇنداق تارىخى ئۇچۇرلاربىلەن ئۇچراشتۇرغىنىڭزغا كۆپ رھمەت

agar

ئاجايىپ ئۇلۇق ئىش ، ئەمدى قانداقمۇ قىلۇر؟؟ بۇ ئادەمنىڭ ئەۋلاتلېرى بىلەمدىغاندۇ؟

kanjebatur

ھازىر ئۇ يەرلەر كىمگە تەۋەكەن؟

alkam000

شارائىت  يار بەرگەن ئەھۋال ئاستىدىمۇ بۇيەرنى قايتۇرىۋىلىشقا بۇلمايدۇ  مەككە بۇيەرنى چوقۇم ئىتىراپ قىلىدۇ بۇيەرگە دىيارىمىز ۋەچەتئەللەردىكى  ئۇيغۇرلار مەنلەغ تۇپلاپ  ئۇيغۇر مىھمانسارىيى  سىلىش  تارىخىنى يىزىپ ئىسىش كەلگەن كىرىمنى  ئۇيغۇر ئاكادىمىسى ۋەچەتئەللەردە ئوقۇۋاتقان ئۇيغۇرزىيالىلار ئۈچۇن  ئىشلىتىش  كىرەك.       ئەگەر  سىتىپ  پۇلىنى ئاللىقانداق ناملار بىلەن تۇگەت سىڭىز بىر پۈتۈن تارىخنى يوقاتقان بۇلىسىز  بىرىشقا  شارائىت يار بەرمىسە ھازىر ئۇچۇرلاشقان دەۋىر شۇجايدىكى بىرەر سىگە  ھاۋالە قىلساق بۇلىدۇ.

alkam000

ھازىر ئۇ يەرلەر كىمگە تەۋەكەن؟                                                                 ئۇيەردە باشقىلارنىڭ  يىرىنى ئىگىىسى بۇلسۇن بولمىسۇن ھەرقانداق بىر سى ئىگىلىۋالمايدۇ   ھازىر غىچە بۇشلۇغى بۇنىڭ ئىسپاتى

jim-jit

   بۇ   ئىشلارنى   پەقەت   ئاڭلاپ    باقماپتىكەنمىز   ،    شۇ   سارايلا   ھەجەپ   بىر   پۇتمەي   قاپتىكىن   .    كۆپ   ئەجىرلەرنى   قىپسىز   ئەجىرىڭىز   يەردە   قالمىغاي    .

lopnuri

ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم، مەزكۇر ماقالىڭىزنى مەن ئالدىنقى يىللىق مەلۇم بىر ژورنالدا ئوقۇغان ئىدىم، قايسى ژورناللىقى ئېسىمدە يوق، مالال كۆرمەي ئېنىق مەنبەسىنى بىر ئېيتىپ بەرسىڭىز.