تولىستوي ۋە رومىن روللان
22ياشلىق رومىن رونلان پارىژدىكى بىر بالىخانىداتۇراتتى .مۇزات ،بېتخوۋىننىڭ مۇزىكىلىرى ئۇنى ئۆزىگە مەپتۇن قىلىۋالغان،شېكىسپىرنىڭ دىراممىسى ئۇنى مەپتۇن قىلىۋالغان ،مەشھۇر ئەدىپ تولىستوي ۋە ھىيۇگۇنىڭ ئۇنى ئۆزىگە چۇقۇندۇرۇش دەرىجىسىگە يەتكەنىدى .ئۇ ھەمىشە ئۆزىنىڭ ئەدەبىيات –سەنئەت تالانتىغا ئىگە ئىكەنلىكىنى ھېس قىلىپ ،ئەدەبىيات كەسپىنى تاشلاشقا مايىل بولۇۋاتاتتى ،بىراق ،ئەدەبىياتنىمىگە ئەز قاتار ؟ئۇ كۆپ ئويلىنىپ ،زىدىيەت ئىچىدە تولىستويغا خەت يېزىپ ئۇنىڭدىن ئۆزىنى بۇ بىئاراملىقتىن قۇتۇلدۇرۇش ھەققىدە كۆرسەتمە بېرىش توغۇرلۇق ئۆتۈندى. بىر نەچچە ھەپتىدىن كېيىن ،ئۇ تۇيۇقسىزروسىيەدىن ئەۋەتىلگەن بىر كىچىك بولاق پوچتا خالتىسىنى تاپشۇرۇپ ئالدى .ئۇ ئېچىپ قارىسا بۇ تولىستوينىڭ ئۆز قەلىمى بىلەن فرانسۇزچە يازغان38بەتلىك جاۋاپ خېتىئىكەن . 60ياشلىق تولىستوي 22ياشلىق رومىن روللانغا مۇنداقدەپ خەت يازغان ئىدى :«سۆيۈملۈك ئىنىم ،سىزنىڭ خېتىڭىزنى تاپشۇرۇپ ئېلىپ ئىقتىيارسىز قاتتىق تەسىرلىنىپلا قالماي ،يەنە خېتىڭىزنى ياش تۆكۈپ تۇرۇپ ئوقۇپ تۈگەتتىم ،رومىن روللانمۇ تەسىرلىنىپ ياش تۆكتى. بۇ ئۇزۇن خەتنى ،تولىستوي بىر كىشىنىڭ ئۆزيولىنى تاللاش پىرىنسىپى ئۈستىدە توختىلىپ :«بارلىق ھەقىقىي كەسىپتىكى ئالدىنقى شەرىت ئاشۇ كەسىپنىڭ ئىنسانلارغا پايدىلىق ياكى پايدىسىز ئىكەنلىكىگە قاراشتا»«ئەدەبىيات –سەنئەت بىلەن شۇغۇللىنىشتا ئىنسانىيەت ئۈچۈن خىزمەت قىلىش دېگەننى ئايدىڭلاشتۇرۋامماي بولمايدۇ ،يالغان گەپ قىلماسلىق ،ھەقىقەتتىن قورۇقماسلىق كېرەك»دېگەن . خەتنى ئوقۇپ شۇ يەرگە كەلگەندە رومىن روللان خەتتە يېزىلغانلارنىڭ«تۇرمۇشتا بولغان ئىلھاملاندۇرۇش ،چەكسىز ئالەمگە ئېچىلغان ئىشىك »ئىكەنلىكىنى ھەقىقى ھېس قىلغان .شۇنىڭ بىلەن ئۇ ئەدەبىيات سەنئەت ئىشلىرى بىلەن شۇغۇللىنىش نىيىتىگە كەلگەن .ئۇ بېتخوۋىن ،مېكلانجىلو،تولىستويدىن ئىبارەت «بۈيۈن ئىنسانلانىڭ تەرجىمھالى»ناملىق ئۈچ كىتاب يازدى.«يوھان كىرىتوف»رومانى ئۇنى بىراقلا دۇنياۋى مەشھۇر يازغۇچىغا ئايلاندۇردى.
مەنبە:«ئەدەبىي تەرجىمىلەر»
|