1864-يىلىدىكى ئىلى دېھقانلار قوزغىلىڭى

wolqan083

بۇ روسلارنىڭ كىڭەيمىچىلىكى ئوسمان تۈرۈك ئىمپىريىسىنى ئاجىزلاشتۇرۇپ .ئوتتۇرا ئاسىيادىكى تۈرۈك سۇلتانلىقلارنى بىر-بىرلەپ يوقۇتۇش بەدىلىگە كەلگەن،ئۇلارنىڭ ھەرگىز باش كۆتۇرۇپ چىقىشنى قەتتى خالىمايدۇ  سوۋىت ئىتپاقى دەۋرىدە كۆپ قىسىم تۈرۈك زىيالىلىرىمىز سىتالىننىڭ چالغان دېپىغا ئۇسۇل ئويناپ مىللەتكە ئايرىشتىكى ئاكتىپلاردىن بولغان 5رىسپوپلىكا قۇرۇلۇپ.ئۇيغۇرلار مەجبۇرىي ئۆزبىك ياكى باشقا مىللەت تەركىۋىگە قىتىلىشقا مەجبۇر قىلىنغان شارائىتتا ،ئاندىن ،بۇ ھەركەت ئۇيغۇرلىقىمىزغا قايتىشقا ئۆزىمىزنى قايتىدىن تونىۋىلىشىمىزغا ياردىمى بولغان بىر قىسىم ئىغار زىياللىرىمىز يوقۇلىشقا يۇزلەنگەن مىللەت نامىمىزنى تارىخى ماتىر يال  تەتقىقاتى ئارقىلىق قايتىدىن  ئۆزىمىزنى تېپىۋىلىشىمىزغا تۇرۇتكە بولغان(بۇ ۋاقىتلاردا ئوتتۇرا ئاسىيادىلام ئەمەس، شىنجاڭ دائىرىسىدىمۇ  مىللەت نامى ئاجىزلاپ يۇرۇت نامى بىلەن ئاتىلىدىغان ھالەت ئومۇملاشقان مەسىلەن :قەشقەرلىق، خوتەنلىك تارانچى ياكى چەنتۇ دىگەندەك ناملار بىلەن ئاتاش ئومۇملىشىپ قالغان،ئۇيغۇر ئوغلى،ئابدۇخالىق ئۇيغۇر قاتارلىقلارنىڭ ئۇيغۇر نامىنى تەخەللۇس قىلىپ ئىشلىتىشى شۇ ئارقا كۆرۇنۇشنىڭ يالدامىسى.) بولسىمۇ چوڭ ماكرو جەھەتتىكى ئىستىراتىگىيە نوقتىسىدىن بۇ ھەركەت تۈرۈكلەرنى ئاجىزلىتىش ھىلىسى ئىدى خالاس .ئەلۋەتتە ئۇنىڭ سىياسى ئارقى كۆرۇنىشى  تۇركلەرنى پارچىلاش.بۆلۈپ ئىدارە قىلش ئىدى، .يالتا يىغىنىدا   سىتالىن جۇڭگۇنىڭ شەرىقى شىمالغا ئەسكەر كىرگۇزۇپ ياپۇنغا قارشى ئۇرۇشنى تىزرەك ئاخىرلاشتۇرۇش بەدىلىگە ،شىنجاڭ بىلەن موڭغۇلىيەنىڭ بىرسىنى مۇستەققىل قىلىش تەكلىپىگە موڭغۇلىيەنى تاللىدى.ئەلۋەتتە ئۆزىنىڭ ئوتتۇرا ئاسىيادىكى رىسپوپكىللىرىنىڭ قۇيرىقىغا ئوت تۇتاشتۇرىشنى خالىمايتى .90-يىللاردىن كىيىن سوۋىت ئىتپاقى پارچىلىنىپ  ئوتتۇرا ئاسىيادىكى رىسپوپكىلارنىڭ ئارقىمى -ئارقا مۇستەققىل بولىشى بىراقلام دۆلىتىمىزنىڭ باش ئاغرىقىنى ئاۋىتىۋەتتى.قەدىمىنى ئىلداملىتىپ ئىستىراتىگىيىسىنى غەرىپكە يۆتكەشكە مەجبۇر قىلدى خالاس.