[تەرجىمە ماقالە] ياركەند (يەكەن)

baturkarahan

بۇ ساختا تەرجىمىكەن. نېمانداق قاملاشمىغان ئادەم بۇ؟ يەركەن مىلادى 1- ئەسىردە موڭغۇللارنىڭ باشقۇرىشىغا ئۆتكەن دەپتۇغۇ؟ تازا تارخىتىن خەۋىرى يوق نېمىكەن بۇ. بۇنداق ماقالىنى ئۆچىرىۋىتىڭلا. يەركەن مىلادىدىن بۇرۇن ئۇيغۇرلارنىڭ ساك قەبىلىسىنىڭ پايتەختى بولغان شۇڭا ‹‹ساكارائۇل›› دەپ ئاتالغان. 1514-يىلى سەئىدخان قۇرغان سەئىدىيە خانلىقىنىڭ پايتەختى بولغان( مىلادى 1514-1678-يىلىغىچە) ئاماننساخان ۋە ئابدۇرىشىتخانلار ئۇيغۇر‹‹ 12مۇقام›› نى رەتلەپ ئەلگە تاراتقان. 1678-يىلى ئافاق خوجا غالداننىڭ جۇڭغار موڭغۇللىرىنى باشلاپ كېلىپ بۇ مۇقەددەس خانلىقنى ئاغدۇرۋىۋەتكەن. مۇشۇنداق شانلىق تارىخلارنى بىلمەي تۇرۇپ بىلجىرلاپ يۈرگنىنى  دەيمەن. يەكەننىڭ نوپۇسى قەشقەر ۋىلاىتيىتى بويىچە ئەڭ كۆپ ناھيە بولۇپ ھازىرقى نوپۇسى 900مىڭغا يىقىنلىشىدۇ. ۋىلايەت بويىچە ئەڭ ئەلۋەك. باياشات زىمىن ھېساپلىنىدۇ. مۇقامچىلىق ۋە ئۇيغۇر مەدەنىيىتى چاقناۋاتقان جاي بۇ . قەدىمدە شەھەر كۆلىمى قەشقەر شەھىدىن چوڭ بولغاچقا ئەل ئارىسىدا‹‹16مىڭ قەشقەر، 32مىڭ يەركەن›› دېگەن سۆز تارقالغان . بۇ دېگنى يەركەننىڭ نوپۇسى قەشقەردىن كۆپ دېگەنلىكتۇر. موللا مۇسا سايرامىنىڭ‹‹ تارىخىي ھەمىدىيە›› ۋە روسيېلىك ئېكىس پىدىتسىيەچى ئا. ن. كورىپاتىكىننىڭ‹‹ قەشقەرىيە›› ناملىق كىتاپلىرىدا ‹‹ يەركەنىڭ نوپۇسى 50مىڭدىن ئاشىدۇ. دەرھال 16مىڭ كىشىلىك قوشۇن تەييارلاشقا بولىدۇ بولىدۇ›› دېگن ئىبارىلەر بار. تارىخنى بىلمەيدىغانلا ئاغىزىغا كەلگەنچە سۆزلەۋەرسە بولمايدۇ-دە

baturkarahan

سىياۋۇش دوستۇم سىز ئۇيغۇر زىمىننىڭ تارىخ مەنبەسىنى بۇزۇپ خاتىرلىگەن پارىسلارنىڭ كىتابىدىن ئىزدىمەي ئۇيغۇرلارنىڭ تارخىدىن ئىزدەڭ. تاجىكلار ئەسلىدە ‹‹ تەزىكلەر›› ( كۆچمەنلەر، تېزىپ كەتكەنلەر دېگەن مەنىدە) بۇ ئاتالغۇ ‹‹ ـۇنيۇقۇق مەڭگۈ تېشى ››دا ئۇچىرايدۇ. ئۇلار ئەسلى پارىسلارنىڭ ئەۋلادى بولۇپ . يەنە بىر نامى‹‹ ئاببا سىيلار›› دېگەن بولىدۇ. ئۇلار مىلادى6-7- ئەسىرلەردە ھاكىمىيەت تالىشىشتا مەغلۇپ بولۇپ ئىراندىن قوغلاپ چىقىرىلغان . ئۇلار كۆچمەن چارۋىچىلار بولغاچقا كۆچۈپ  كۆپ قىسمى تاجىكىستانغا ئولتۇراقلاشقان، ئاز بىر قىسىم قەبىلىلەر پامىرتاغلىرى باغرىغا ھازىرقى تاش قەلئە خۇنئاققان دەريا(خۇنجىراپ) ۋادىسىغا . ۋاخان رايۇنلىرىغا تارقىلىپ ئولتۇراقلاشقان. تىلى ھىندى-ياۋروپا تىل سىستېمىسىنىڭ پارىس تىللىرى تۈركىمىگە تەۋە. تۈرۈك قەۋىمىدىن ئەمەس . بۇنى بىلىۋىلىڭ بۇ يەردە بىزدەك ئۆز تارىخنى ئوبدان بىلىدىغانلارمۇ بار.

elkelem

baturkarahan يوللىغان ۋاقتى  2014-7-10 03:16
بۇ ساختا تەرجىمىكەن. نېمانداق قاملاشمىغان ئادەم بۇ؟ يە ...

ساكلار ئۇيغۇر قەبىلىسىدىن ئەمەس، ساكلار ئۇيغۇر قەبىلىلىرىگە قوشۇلۇپ ئۇيغۇر مىللىتىنى تەشكىل قىلغان. ساكلارنىڭ تىلى ھىندى ياۋرۇپا تىل سېستىمىسىدىكى ئىران تىللىق مىللەتلەرنىڭ قەدىمكى شەرقى ئىران تىلىنىڭ بىر خىل دىئالىكتىدىن ئىبارەت.

xadlan05