ئىلىدىكى قۇمۇللۇقلار ئەجدادلىرىدىن چىققان ھاكىمبەگ خوجا

天山a

我没有维文软件写的太好了懂了不少知识感谢你们，，

kojo

بىر مىللەتنىڭ ئەزاسى پەقەت ئۈز مەھەلىسىدىكىلەرۋەياكى ئۈز يۇرتىدىكىلەرگىلا مىھرى كۈچلۈك بۇلۇپ قالماستىن ، بەلكى پۈتۈن مىلىتىىدىكىلەرگە مىھرى ئىنتايىن كۈچلۈك بۇلىشى كېرەك، ئۇنداق بۇلمىغاندا شۇ كىشى، شۇمىللەتنىڭ ئىچىدىكى ئەڭ ناچار، ئەڭ نادان، مىللەتنى پارچىلايدىغان، مىللەتنىڭ يۇقىلىشىغا ئاساس سىلىش تەرەپدارى بۇلۇپ ھىساپلىنىدۇ. بىز قۇمۇلدىن ئۇلۇق كىشلىرىمىزنىڭ ياشاپ ئۈتكىنىگە  چىدىمايۋاتقىنىمىز يۇق، ئەلبەتتە ئىنتايىن پەخىرلىنىمىز . مەيلى ئانا دىيارىمىز شىنجاڭنىڭ قەيەرىدىنلا  بۇلمىسۇن ، مەيلى قازاقىستان ۋەياكى ئۇتتۇر ئاسىيا قاتارلىق دۇنيانىڭ قەيەرىدىنلا بۇلمىسۇن پەخرلىك ئۇلۇق ئۇيغۇرلىرىمىز چىقسۇن دۇنيادىكى بارچە ئۇيغۇرنىڭ پەخرى. ھەي تىگى ئىسىل  ھەم ئۈزى ئىسىل قۇمۇللۇقمەن ئەسلىدە ساڭا ئىنكاس يېزىشنى لايىق كۈرمىگەن، نادان كىشلەرگە ئارتۇقچە سۈزلەش ئەرزىمەيدۇ، بىكار ۋاقىت ئىسراپ قىلغانلىق ھىساپلىنىدۇ. سىنىڭ گىپىڭدىن بىز قۇمۇللۇقلار ئىسىل بۇلغاچقا تىگىمىزمۇ ئىسىل، قۇمۇلدىن ئۇلۇق كىشلىرىمىز چىقىنىغا چىداڭلار، بۇنۇڭغا ئامال يۇق دىگەن مەنە چىقىدۇ، سىلەر  قۇمۇلۇقلار ياكى ئۇيغۇر دىگەن خەلىقىقە ئۇخشىمايدىغان ئىنتايىن ئىسىل ،تىگىمۇ ئىنتايىن ئىسىل ئايرىم خەلىققمۇ يە؟ تۇۋا،مەن باغداش تۇرىغا يېڭىدىن ئەزا بۇلۇپ كىرگەنىدىم، سەۋەبى بىزنىڭ يەرلىك شىۋىمىز، تۇرمۇش ئادىتىمىز ، يۇرتىمىزنىڭ ئارلىقى باشقا ھەرقانداق ئۇيغۇر يۇرتىدىن يېقىن تۇرىدۇ، ئەمما قارىسام قۇمۇللۇقلار، قۇمۇللۇقلارنىڭ دىگەندىكىدەك تىىمىلاردنى ئۇقۇپ كۈڭلىم ئىنتايىن غەش بۇلدى. بۇنىڭدىن مەن قۇمۇللۇقلارنىڭ پۈتۈن ئۇيغۇر پىسخكىسىدىن ئۈزلىرىنى ئايرىم بىر گەۋدە قىلىپ كۈرسىتىشكە ئۇرۇنۋاتقاندەك مەنە چىقىدىكەن.  مىنىڭ يۇرتىمدىكى كىشلەرمۇ كىچىكىمدىن تارتىپ تۇقسۇننىڭ جەنۇبىدىكى كىشلەرنى ياراتمايدىغان، ئۈچ كۈردىغان ئادەت بار ئىدى، ئەمەلىيەتتە بۇ بىر ناداانلىق ساپاسىزلىق ئىدى ئەمما ھازىر شىنجاڭنىڭ باشقا يۇرتلىرىغا قارغاندا بىزنىڭ يۇرتتا ئىشلەمچىلەر ئەڭ كۈپ، ئەڭ ياخشى كۈردىغان يۇرتقا ئايلاندى، يۇرتىمىزدا ھەر يىلى تەك ئاچىدىغان  ۋە كۈمىدىغان  مەزگىلدە يۇرتىمىزدىكى ئۇيغۇرلار بارچە ئۇيغۇرلارغا ئۇخشاشلا ئاخكۈڭۈل، مىھرىبان، ساددا بۇلغاچقا ۋە ئۇلارنىڭ ئېڭىدا باشقا يۇرتتىكى ئۇيغۇرلارغا نىسپەتەن <<لىق، لىك، لۇق >> دىگەن چۈشەنچە يۇق بەلكى ئۈز قىرىندىشىم دىگەن  بۈيۈك ئاڭ بۇلغاچقا جەنۇبىي شىنجاڭ ۋە شىمالىي شىنجادىكى ئۇيغۇر ئىشلەمچىلەر كىلىپلا قالماستىن يەنە قازاق ، قىرغىز ئىشلەمچىلەرمۇ كىلىپ پۇل تېپىپ قايتىدىغان  يۇرتقا ئايلاندى. مەن باغداش تۇرىغا كىرىپ كۈڭلۈم ھەقىقەتەن غەش بۇلىۋاتىدۇ، بىز مىلىتىمىدىكى، يۇرتلاردىكى پەرەقلەرنى سىلىشتۇردىغان تىمىلارغا ئەمەس، بەلكى پۈتۈن ئۇلۇڭ ئۇيغۈرۇمنىڭ ساپاسىنى قانداق قىلىپ ئۈستۈرگىلى بۇلىدۇ دىگەنلەرنى ئۇيلىشىمىز كېرەك.

doletyoli312

ئالىي مەكتەپتە غۇلجىلىق بىر قىز ساۋاقدىشىم بار ئىدى، بىر قۇمۇللۇق يىگىت بىلەن مۇھەببەتلىشىپ ياخشى ئۆتۈشكەن. بىراق قىزنىڭ چوڭ ئاپىسى بۇنى ئۇقۇپ<< قۇمۇللۇققا سېنى بەرمەيمىز، ئۇلارنىڭ بىر نېمىسى خەنزۇ>> دەپتۇ، قوشۇلماپتۇ، مۇئەللەمگە ئېيتىپتۇ. بۇ قىز بۇ يىگىت بىلەن ئايرىلىپ كەتتى، بىزنىڭ تولىمۇ ئاچچىقىمىز كېلىدۇ، بۇ قانداق گەپ ئەمدى؟

kojo

ئەشۇ قىزنىڭ چۇڭ ئاپىسى بىلىم ساپاسى تۈۋەن، ئىدىيىسى قالاق خۇتۇن ئىكەن، غۇلجىلىقنىڭ بىر نىمىسى نىمىكەن؟قەشقەر، خۇتەنلىكنىڭ بىر نىمىسى نىمىكەن؟قۇمۇلۇقنىڭ بىر نىمىسى خەنزۇ، ئۇنداقتا غۇلجىلىقنىڭ بىر نىمىسى ئۇرۇسمىكەن؟بەزى غۇلجىلىقلارغا قارايدىغان بۇلساق چاچلىرى ساپسېرىق، كۈزلىرى كۈپكۈك، ئەمدى بۇنۇڭغا نىمە دەيمىز، ئەينى ۋاقىتتا غۇلجىنى ئۇرۇسلار 10 يىل بىسۋالغان، بىز پالانى يەرلىكلەر ئانداق، پالانىي يەرلىكلەر مۇنداق دەيدىغان يۇرتۋازلىقىنىڭ ئۇرۇقىنى چاچساق بۇلمايدۇ.دۇنيادا ھىچقانداق ساپ ئېرىق مەۋجۇت ئەمەس. مەن بۇيەردە يۇرتۋازلىق قىلماقچى ئەمەس،لىكىن مۇشۇ مەسلىگە نىسپەتەن ئۈز قارشىمنى ئۇتۇرغا قۇيۇشنى لايىق كۈردىم.ئۇيغۇرلا كىىلىپ چىقىش جەريانىدا قەدىمكى ئۇيغۇرلار، ئۇغۇزلار، ھۇنلار تۈركلەر، سۇغدى، ساك ،تۇخار قاتارلىق شىرقى ئىران قەبىلىلىرى ۋە ئۇيغۇرلاشقان چاغاتاي مۇڭغۇلىرىدىن ھازىقى ئۇيغۇرلار شەكىللەنگەن. ئۇيغۇرلاشقان مۇڭغۇللار بارچە ئۇيغۇر يۇرتلىدىدا ئۇيغۇرلارغا ئازدۇر - كۈپتۈر قۇشۇلۇپ كەتكەن. شۇڭا ھازىرقى ئۇيغۇرلار مۇڭغۇل ئېرقى ئارلاشقان ياۋرۇپا ئېرقىنىڭ ھىندى- پامىر، كاۋكاز تىپىغا كىرىدۇ، شۇڭا ھازىرقى ئۇيغۇرلارغا قارايدىغان بۇلساق ياۋرۇپا ئېرقىنىڭ ھەممە تىپلىرىنى تاپقىلى بۇلىدۇ، شۇنداقلا كۇرىيەلىكلەرگە ، مۇڭغوللارغا ئۇخشايدىغان ئۇيغۇرلارنىمۇ تاپقىلى بۇلىدۇ، ئەمما ئۇيغۇرلارنىڭ كىلىپ چىقىش جەريانىدا خەنزۇلارنىڭ ئۇيغۇرلارنىىڭ تەركىبىگە كىرگەنلىك ھەقىدە  چەتئەللەرنىڭ ۋەياكى مەملىكىتىمىزنىڭ تارخىي كىتاپلىرىداھىچقانداق مەلۇمات يۇق، بەلىك مۇڭغۇللارنىڭ ئۇيغۇرلارنىڭ تەركىبىگەكىرگەنلىك ھەقىدە مەلۇمات بار، قۇمۇلۇقلارنىڭ بىر نىمىسى خەنزۇ دىگەنلەر ئەسلىدە ئۈزى ھەقىقىي ئۇيغۇر ئەمەس، ئۇيغۇرنىڭ ئارىسىغا يۇشرۇن كىرۋالغان ساختا ئۇيغۇر ھىداپلىنىدۇ. مۇڭغۇلچە ئىلىمنىتلار ئىپادىلىندىغان ئۇيغۇرلارنى قۇمۇلدىن ئۇچرىتىپلا قالماستىن بەلىكى ئىلىدىمۇ ئۇچىتىمىز، تارخىي كىتاپلاردا ئىلىدا تۇغلۇق تۈمۈرخان باشلىق نەچەمىڭ مۇڭغۇل ئۇيغۇرلاشقان دىگەن مەلۇمات بار، قەشقەردىن، دۇلاندىن، خۇتەندىن... ئۇچرىتىمىز، جەنۇبىي شىنجاڭدا ھازىرمۇ مۇغۇللار دەيدىغان ئۇيغۇرلار بار ،ئۇلار دەل مۇڭغۇللاشقان ئۇيغۇرلاردۇ، دەمەك ئۇيغۇرلاشقان چاغاتاي مۇڭغۇلىرىنى بارچە ئۇيغۇر يۇرتلىرىدىن تاپقىلى بۇلىدۇ.  ناخشىچى مۈمىنجانغا ، ئابدۇللاغا قاراپ بىقىڭ، داڭلىق رەسسام غازى ئەمەتكە قاراپ بېقىڭ ئۇلاردىمۇ مۇڭغۇلچە ئىلىمنىتلارنى تاپقىلى بۇلىدۇ، ئۇلار دەل قەشقەردىن، مارالبىشىدىن.  تۇرپان، قۇمۇلدىن،، لۇپنۇردىن ئەلمىساقتىن بۇيان دىۋانە چىقمايدۇ چۇنكى بۇيەردىكىلەر بەش ئەزايى ساق تۇرۇقلۇق دىۋانىلىق قىلىشنى نۇمۇس دەپ بىلدىغان، يۇزى چۈشۈپ كىتىدىغان ئىش دەپ قاردىغان گۈزەل ئۇدۇم ساقلانغاچقا دىۋانىلەر مەۋجۇت ئەمەس، بۇ دىۋانىلەر تارىختا ئىراندىن ئانا دىييارىمىزغا كىلىپ ھازىرغىچە دىۋانىلىقىنى كەسىپ قىلغان ئۇيغۇرنىڭ يۈزنى تۈكۋاتقان  ئابداللاردۇر .بىزمۇ مۇشۇنى تۇتپ تۇرپ جەنۇپتىكى ئۇيغۇرلارنى ئۇلار ئۇيغۇر ئەمەس ئۇلارنىڭ بىر نىمىسى ئىراندىن كەلگەن دىۋانىلەردۇر دەپ قارىساق  بۇ  تۇغرا بۇلمىغان ھۈكۈمدۈر، ئەينى ۋاقىتتا كەشمىرلىكلەر، ھىندىلار، ئافغانلارجەنۇپتىكى ئۇيغۇرلار بىلەن تۇي قلغانلىق تۇغۇرلۇقمۇ مەلۇمات بار.ىچكىرى ئۈلىكىلەردە ئۇيغۇرنىڭ يۈزىنى تۈكۋاتقان، ئۈز مىلىتىنىڭ بالىلىرىنى، قىزلىرىنى ئالداپ سىتۋاتقان ئۇيغۇرلارنى تۇرپان، قۇمۇلدىن ئۇچراتمايمىز يەنىلا جەنۇپتىن ئۇچرىتىمىز، بىز مۇشۇنى تۇتۇپ تۇرپ جەنۇپتىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ھەمىسىنى بىر تاياختا ھەيدىسەك يەنىلا تۇغرا بۇلمايدۇ، شۇڭا بىز مەسلىلەر گە پالانىي يەرلىكلەرنىڭ بىرنىمىسى ئانداق دەپ نادانلارچە چۈشەنچىدە بۇلساق قەتئىي بۇلمايدۇ.

ئاۋرال

سادىر پالۋان ھەقىقەتەن خوتەنلىك ئۇنىڭ  ئەۋلاتلىرى ھازىرمو كۈپ ئۇلارنى قۇمۇللۇق دىسە موللا قارقاشنىڭ تارىخىنى بۇرمىلغان بولمامدۇ   

bahdaxohli

بۇ مەزمۇن 42قەۋەتتىكى doletyoli312دە2012-01-13 01:33يوللىغان يازمىسىغا نەقىل :
ئالىي مەكتەپتە غۇلجىلىق بىر قىز ساۋاقدىشىم بار ئىدى، بىر قۇمۇللۇق يىگىت بىلەن مۇھەببەتلىشىپ ياخشى ئۆتۈشكەن. بىراق قىزنىڭ چوڭ ئاپىسى بۇنى ئۇقۇپ<< قۇمۇللۇققا سېنى بەرمەيمىز، ئۇلارنىڭ بىر نېمىسى خەنزۇ>> دەپتۇ، قوشۇلماپتۇ، مۇئەللەمگە ئېيتىپتۇ. بۇ قىز بۇ يىگىت بىلەن ئايرىلىپ كەتتى، بىزنىڭ تولىمۇ ئاچچىقىمىز كېلىدۇ، بۇ قانداق گەپ ئەمدى؟  

بۇ غۇلجىلىق خوتۇننىڭ كاللىسى قارىغاندا غەيرى ئۈسۈپ يىتىلگەن چېغى ، ئۇ خوتۇننىڭ ئوي پىكىرى بويىچە بولغاندا غۇلجىلىقلارنى روس دىسەم مۇۋاپىق بولغىدەك
تېمىنىڭ مەزمونىغا كەلسەم ، تارىختا ياشاپ ئۈتكەن پالۋانلار قايسى يۇرتتىن بولسۇن ئۇلارنىڭ ھەممىسى بىز ئۇيغۇرلارنىڭ پەخرى ، ئۇلارنىڭ يۇرت نەسەبىنى تەتقىق قىلىپ بىلىش يامان ئىش ئەمەس سادىر پالۋاننىڭ ئۇرۇق ئەجدادىنى قومۇللۇق دەپ قويسا  نۇرغۇن تورداشلار سەزەگۈرلىكى زىيادە ئېشىپ كىتىپ بۇنى يۇرتۋازلىق نەزىريىسىگە كۈتۈرۈپ تەتۈر چۈشىنىپتۇ  ، بىر چاغلاردا مەھمۇد قەشقىرى ، ئەلىشر ناۋايى قاتارلىق بىرمۇنچە ئالىملىرىمىزنى قازاق ، قىرغىز ، ئۈزبىك دىگەنلەر بىزنىڭ مىللەتتىن دەپ خەلىئقارادا داۋراڭ سالغان .
بۇنداق ئىللىمىيلىى كۈچلۈك پايدىنلىنىش  قىممىتى يوقرى ماقالىنى توغرا چۈشىنەلمەي يۇرتۋازلىق نەزىريىسىگە كۈتۈرسەك زىدىيەتتىن باشقا نەرسە ئەمەس شۇڭلاشقا ھەممىممز ئىللىم ، ئىجابىي نۇقتىدىن پىكىر بايان قىلايلى .
ئاپپاق غوجا قومۇلدا تۇغۇلۇپ قەشقەردە چوڭ بوپتىكەن ، ئۇنى تىللاپ مەيلى قەشقەرلىق ياكى قومۇللۇق دەيلى ئۇيەنىلا باشقا مىللەتىن ئەمەس
ئابدريىم ئۈتكۈرنىمۇ قومۇللۇق ياكى ئاتۇشلۇق دەيلى يېقىنىقى زامان ئۇيغۇر تارىخنى بىزگە يەتكۈزۇپ جانلىق يوتۇتۇپ بەرگەن پەخرلىك تارخچى ، يازغۇچى ئالىممىز ، سادىر پالۋانمۇ ھەم شۇنداق ئەينى چاغدىكى ئېزىلگەن خەلقىمىز ئۈچۈن جاننى ئالقانغا ئەپ قويۇپ پۈتكۈل ئۇيغۇر ئۈچۈن كۈرەش قىلغان مەرت مەردانە جىگەرلىك ئوغلىمىز ،
 تارىختا ياشاپ ئۈتكەن قەھرىمان ھەم مىللىي مۇناپىقلارنى ياخشىسىنى پالان يۇرتنىڭ ، ئەسكىسىنى پۈكىنىى يۇرتنىڭ دىگەندەك سەلبىي پىكىر قىلمايلى ،    بۈگۈنكى كۈندە ئىناق ئىتتىپاقلىق بىز ئۈچۈن ھەممىدىن مۇھىم بولمىسا تارىىختا ئەجداتلىرىمىز تاتقان ئېغىر كۈلپەتلەرگە قېلىشىمىز مۇقەررەر .