NASA : بىر-بىرى بىلەن سوقۇشقان تاشقىي پلانېتىلار بايقالدى

bilimhumar

بىلىمخۇمار

2014-يىلى 8-ئاينىڭ 29-كۈنى

       ئامېرىكىدىكى كائىنات تور بېتى www.space.com نىڭ 29-ئاۋغۇست كۈنى خەۋەر قىلىشىچە، ئامېرىكا ئارىزونا ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ بىر قانچە تەتقىقاتچىلىرى بىر تاشقىي يۇلتۇزنىڭ ئەتىراپىدىكى ئىككى پارچە تاشقىي پلانېتىغا ئوخشاش جىسىملار بىر-بىرى بىلەن سوقۇشۇپ كەتكەنلىكىنى بايقىغان.

1-رەسىم

1-رەسىم: بىر رەسىمچى سىزغان، يېڭىدىن شەكىللىنىۋاتقان ئىككى تاشقىي پلانېتىغا ئوخشاش كائىنات جىسىملىرىنىڭ بىر-بىرى بىلەن سوقۇشۇپ كەتكەندىن كېيىنكى بىر كۆرىنىش.  بۇ ۋەقە يۈز بەرگەن جاي بىزدىن 1140 نۇر يىلى يىراقلىقتا بولغاچقا، ئۇ جاينى ھەرگىزمۇ مۇشۇ كۆرىنىشتىكىدەك ئېنىقلىق دەرىجىسى بىلەن رەسىمگە تارتقىلى بولمايدۇ.

       ئۇ تەتقىقاتچىلار مەزكۇر ھادىسىنى ناسا ئۈچۈن بىزنىڭ باش ئىدارىمىز كالىفورنىيە تېخنولوگىيە ئىنستىتۇتى باشقۇرۇپ بېرىدىغان «سپىتزېر» (Spitzer) ئالەم تېلېسكوپى ۋە باشقا بىر قانچە يەر يۈزىدىكى تېلېسكوپلار بىلەن بايقىغان.
      مەزكۇر تاشقىي يۇلتۇز ئىنگلىزچە «Vega» دەپ ئاتىلىدىغان يۇلتۇزلار توپىنىڭ ئىچىدە بولۇپ، ئۇنىڭ بىز بىلەن بولغان ئارىلىقى 1140 نۇر يىلى ئىكەن.  ئۇنىڭ ئىنگلىزچە ئىسمى «NGC-2547 ID8» ئىكەن.  ئۇ يۇلتۇزنىڭ چوڭ-كىچىكلىكى بىزنىڭ قۇياشنىڭكىگە يېقىن كېلىدىكەن.  ئەمما ئۇ ناھايىتى ياش بولۇپ، ئۇ ھازىر ئاران 35 مىليون ياشقا كىرىپتۇ.  بىزنىڭ قۇياش ھازىر 4.5 مىليارد ياشقا كىردى.
      «نۇر يىلى» دېگىنىمىز ئۇزۇنلۇق بىرلىكى بولۇپ، ئۇ نۇرنىڭ بىر يىل ئىچىدە باسالايدىغان مۇساپىسىنى كۆرسىتىدۇ.  نۇر بىر سېكۇنتىغا 300 مىڭ كىلومېتىر ئارىلىققا ماڭىدىغان بولۇپ، بىر نۇر يىلى تەخمىنەن 9.46 ترلىيۇن كىلومېتىرغا تەڭ.
       كائىنات جىسىملىرىنىڭ ئۆز-ئارا سوقۇشىشى پلانېتىلارنىڭ شەكىللىنىش جەريانىنىڭ بىر قىسمى بولۇپ، ئالىملار ئەينى ۋاقىتتا بىزنىڭ يەر شارىمىز شەكىللەنگەن ۋاقىتتىمۇ ئاشۇنداق سوقۇشۇشلار يۈز بەرگەن، دەپ پەرەز قىلىدۇ.
       تەتقىقاتچىلار مەزكۇر تاشقىي يۇلتۇزنى 2012-يىلى 5-ئايدىن 2013-يىلى 8-ئايغىچە بولغان ئارىلىقتا كۆزەتكەن بولۇپ، ئۇلار ھېلىقى كائىنات جىسىملىرىنىڭ سوقۇشىشى 2012-2013-يىللىرى يۈز بەرگەن، دەپ پەرەز قىلىشماقتا.  
       دىققەت: بۇ تاشقىي يۇلتۇز بىزدىن 1140 نۇر يىلى يىراقلىقتا بولغاچقا، بۇ سوقۇشۇش بۇ يىلدىن 1142-1143 يىللار بۇرۇن يۈز بەرگەن.  
       تەتقىقاتچىلارنىڭ دېيىشىچە، بۇنداق سوقۇشۇش بەزىدە پلانېتىلارنىڭ شەكىللىنىشىگە پايدىلىق بولۇپ، بەزىدە زىيانلىق ئىكەن.  يەنى، ئىككى كائىنات جىسىمى سۇقۇشقاندىن كېيىن، ئۇلار بەزىدە بىر-بىرىنى ۋەيران قىلىۋېتىدۇ.  بەزىدە بولسا ئۇلار بىرلىشىپ بىر چوڭ پلانېتىنى شەكىللەندۈرىدۇ.  بۇ قېتىم بايقالغان ئەھۋال 1-خىلدىكى بۇزغۇنچىلىققا تەۋە ئىكەن.
       بۇ بايقاش دۇنياغا داڭلىق «ئىلىم-پەن» (Science) ئىلمىي ژورنىلىنىڭ تور بېتىدە 2014-يىلى 8-ئاينىڭ 28-كۈنى ئېلان قىلىندى.

پايدىلىنىش ماتېرىيالى:

[1] Smash!Aftermath of Colossal Impact Spotted Around Sunlike Star

http://news.yahoo.com/smash-afte ... star-181002418.html

Umut903

رەھمەت ئەركىنكا! داۋاملىق يېڭى تىما بىلەن تىمن ئىتىشىڭىزگە تىلەكداشمىز.

kuxlan

دىققەت قىلدىڭلارمۇ . پىلانتىلار سوقۇلغاندا ئىككى قولىنى يايغان بىر ئادەمنىڭ سۈرىتگە ئوخشاپ قاپتۇ.
چۇشەنمگەن يېرىم:مىڭ نەچچە يۈز ئىلگىرىكى ھالەتنى قانداق قىلىپ ھازىر سۈرەتكە تارتىۋالغاندۇ؟
تەتقىقاتچىلار مەزكۇر تاشقىي يۇلتۇزنى 2012-يىلى 5-ئايدىن 2013-يىلى 8-ئايغىچە بولغان ئارىلىقتا كۆزەتكەن بولۇپ، ئۇلار ھېلىقى كائىنات جىسىملىرىنىڭ سوقۇشىشى 2012-2013-يىللىرى يۈز بەرگەن، دەپ پەرەز قىلىشماقتا.  
       دىققەت: بۇ تاشقىي يۇلتۇز بىزدىن 1140 نۇر يىلى يىراقلىقتا بولغاچقا، بۇ سوقۇشۇش بۇ يىلدىن 1142-1143 يىللار بۇرۇن يۈز بەرگەن.  

akim888

شۇنداق ،مەنمۇ دىققەت قىلدىم،بۇ ۋەقە ئەسلى 1870يىللاردا يۇز بەرگەن، بۇ كۇرۇنۇشنىڭ رەسىمى نۇر تېزلىگىدە تارقاپ1140يىلدىن كېيىن يەر يۇزىگە يېتىپ كەلدى دىسەك ياكى بۇنى ھازىر بىز تاپشۇرۇپ ئالدۇق دىسەك،دۇرۇس بولىدىغاندەك قىلىدۇ،بۇ ئۇلۇق كىشىلارنىڭمۇ خاتالىشىپ قالىدىغانلىغىنى بىلدۇرۇدۇ،

akim888

ئەسلى ماتىريالنىڭ شۇنداق بۇلۇپ قالغانلىغىنى جەزىملەشتۇرۇش مۇمكىن. ،ئەركىن مۇئەللىم  بۇ يېڭى خەۋەردىن بىزنى ۋاقىپلاندۇرۇش ئۇچۇن  ئالدىراشچىلىقتا بۇ نوختىنى يەنە بىر كۇرۇۋەتمىگەن ئوخشايدۇ،ئۇزگەرتىپ قويسىلا بولىدىغۇ؟شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ئەسلى مەنبەگە بىر ئەسكەرتىش بېرىۋەتسىە بولۇرمىكىن.شاگىرت دىگەن مۇشۇنداق بولسا،چوڭ ئىش يوق...

yilpaghu

kuxlan يوللىغان ۋاقتى  2014-8-30 18:58
دىققەت قىلدىڭلارمۇ . پىلانتىلار سوقۇلغاندا ئىككى قولى ...

بۇ مۇنداق گەپ ئەگەر بىر سەييارە ياكى يۇلتۇز بىزدىن 1000 نۇر يىلى يىراقلىقتا بولسا بۇگۈن بىز بۇ يۇلتۇزدا بىر ئۆزگىرىش بولغانلىقىنى بايقىغان بولساق بۇ ئۆزگىرىش ئەمەلىيەتتە 1000 يىل ئاۋال ئاشۇ يۇلتۇزدا بوپ بولغان بولىدۇ . مىسالەن ئېيىتساق قۇياش بىلەن يەرنىڭ ئارلىقى نۇرنىڭ 8 مىنۇتلۇق مۇساپىسى ، شۇ سەۋەپتىن بىز ‹‹ھازىر›› كۆرگەن قۇياشنىڭ ھالىتى بولسا 8 مىنۇت بۇرۇن شەكىللەنگەن
بۇ يەردە دىيىلمەكچى بولغىنى بىزگە يىتىپ كەلگەن ۋاقتى   2012 -2013  ،  

akim888

yilpaghu يوللىغان ۋاقتى  2014-8-30 21:18
بۇ مۇنداق گەپ ئەگەر بىر سەييارە ياكى يۇلتۇز بىزدىن 1000  ...

شۇنداق ،شۇنداق

bilimhumar

kuxlan يوللىغان ۋاقتى  2014-8-30 18:58
دىققەت قىلدىڭلارمۇ . پىلانتىلار سوقۇلغاندا ئىككى قولى ...

بىز يەر شارىدىن 1140 نۇر يىلى يىراقلىتىكى بىر يۇلتۇزنى تېلېسكوپ بىلەن كۆرگەندە، بىز ئۇ يۇلتۇزنىڭ بۇنىڭدىن 1140 يىل بۇرۇنقى ھالىتىنى كۆرىمىز.  يەنى ئۇ يۇلتۇزنىڭ 874-يىلىدىكى ھالىتىنى كۆرىمىز.  

بۇنداق بولىشىدىكى سەۋەب ئۇ يۇلتۇزنىڭ نۇرى بىزگە يېتىپ كېلىشى ئۈچۈن 1140 يىل ۋاقىت كېتىدۇ.

شۇڭلاشقا، ناسا ئۇ يۇلتۇزنى 2012-يىلى تېلېسكوپ بىلەن رەسىمگە ئالغاندا، رەسىمگە چۈشكىنى ئۇ يۇلتۇزنىڭ 872-يىلىدىكى ئەھۋالى بولىدۇ.  

مەن بۇ مەزمۇنلارنى ئەسلىدىكى ئىنگلىزچە ماقالىدىكى ئىپادىلەش ئۇسۇلى بىلەن ئوخشاش ئالىمەن، دەپ، سەل چۈشىنىكسىز قىلىپ قويغان ئوخشايمەن.  بۇنىڭ ئۈچۈن ئوقۇرمەنلەردىن ئەپۇ سورايمەن.

ئاسترونومىيە ساھەسىدە ئىشلەيدىغانلار بۇ ئىشلارنى يۇقىرىقىدەك ئەسكەرتىپ يۈرمەيدۇ.  مەسىلەن، مەن بۇ قېتىم پايدىلانغان ئىنگلىزچە ماقالىدا ھەقىقەتەنمۇ «بۇ قېتىمقى ۋەقە تەخمىنەن 2 يىلنىڭ ئالدىدا يۈز بەرگەن» دېگەنگە ئوخشاش گەپ بار.  ئەمەلىيەتتە بولسا بۇ قېتىمقى ئىككى جىسىمنىڭ سوقۇشىشى بۇنىڭدىن 1142 يىل بۇرۇن، يەنى 872-يىلى يۈز بەرگەن.