ئېلاۋە: "بايبول شىركىتى"نى قۇرغۇچىلىرىنىڭ بىرى، دوستۇم قەيسەر ھاجى، ئۆزىنىڭ بېيىش ھەققىدىكى ئۇزۇن يىل مابەينىدە ئىگەللىگەن نەزەرىيىۋى بىلىملىرى بىلەن مەبلەغ سىلىپ پايدا كۆرۈشتەك ئەمىلىيىتىنى بىرلەشتۇرۇپ يىزىپ چىققان بىر يۇرۇش ماقالىلىرىنى كەڭ جامائەتچىلىك بىلەن يۈز كۆرۈشتۈرۈپ ئىنتايىن ياخشى قىلدى.
بۇنىڭدىن مەقسەت بىرىنجىدىن ئوقۇرمەنلىرىمىزنى، ۋە بەلكى پوتېنسىيال خېرىدارلىرىمىزنى ئىگىلىك تىكلەشنىڭ زامانىۋى بىلىملىرى، ئۇسۇللىرى، نەزەرىيىلىرى بىلەن سىستىمىلىق بىلىمگە ئىگە قىلىش، ئىككىنجىدىن ئۇلارنىڭ ھازىرقى زامان ئىگىلىگىدىكى بازارلارنىڭ مۇھىملىرىدىن بىرى بولغان پۇل-مۇئامىلە بازارلىرىغا كىرىشىگە ئىشەنچ بەخىش ئىتىش، ئۈچىنچىدىن ئۇلارنىڭ بايبول شىركىتىمىزنى ئىشەنچلىك ۋاستە قىلىپ تۇرۇپ باي بولۇشتىن ئىبارەت گۈزەل ئارزۇسىنى رىئاللىققا ئايلاندۇرۇشىدا كۆۋرۈكلۈك رول ئويناش.
ئىككى قەيسەر باشچىلىقىدا قۇرۇلغان بۇ شىركەت - تەۋەككۇلچىلىك روھىغا ئىگە كىشىلىرىمىزنىڭ بېيىپ، روناق تىپىشىنى ئىستەيدۇ، ئەلۋەتتە.
دىن باشلاپ مەنمۇ بېيىش ھەققىدە ساۋات، چۈشەنچە، نەزىرىيە ۋە كۆزقاراشلارنى كۆپچىلىكنىڭ دىققىتىگە سۇنىمەن. ئاخىرقى مەقسەت پەقەت بىر، ئۇ بولسىمۇ، بىز بايبولغا ئۈمىت باغلىغان ھەر بىرىڭىزلارنىڭ قىسقا ۋاقىت .ئىچىدە "باي" غوجام ۋە "باي خېنىملاردىن" بولۇشلىرىنى تىلەيمىز!
بىر دوستۇمنىڭ بالىسىنىڭ ھىكايسىى بايبول شىركىتىنىڭ مۇلازىمەت تۈرلىرىدىن خەۋەر تاپقان ۋە شىركىتىمىزنىڭ تەرەققىياتىنى چىن دىلى بىلەن قوللايدىغان بىر دوستۇم بىزنىڭ خىرىدارلارغا ۋاكالىتەن پاي چىكى ئىلىپ بىرەلەيدىغان ياكى ئىلىپ بىرەلمەيدىغانلىغىمىزنى سۈرۈشتە قىلىپ تېلىفۇن قىپتۇ. تىجارەتتە ئۇچۇر ئىنتايىن مۇھىم، ئەلۋەتتە. مەن دوستۇمدىن ئەھۋال ئىگىلىدىم. ئۇقتۇمكى، بۇ دوستۇمنىڭ دوستىنىڭ ۋەتەندە 15-16 ياشلىق بىر ئوغلى بولۇپ، پاي چىكىگە قىزىقىدىكەن. بۇ بالا ئامىرىكىنىڭ مەلۈم بىر پاي چىكىنىڭ ئەھۋالىغا يىقىندىن دىققەت قىلىپ كىلىۋاتقان بولۇپ، بۇ پاي چىكىنى ھازىر ئىلىپ قويسا ئۇنىڭ قىممىتىنىڭ كىيىنچە ئاشىدىغانلىغىغا بەك ئىشىنىدىكەن.
مەن بۇ دوستۇمغا مۇنداق جاۋاپ بەردىم:
-بىز خېرىدارلىرىمىزغا ۋاكالىتەن پاي چىكىنى سىتىۋىلىپ باشقۇرۇپ بىرىمىز، لىكىن ھازىر مەبلەغ قوبۇل قىلالمايمىز، چۈنكى بىز قانۇن بويىچە ئىش كۆرىدىغان بولغانلىقتىن، باشقىلاردىن مەبلەغ قوبۇل قىلىپ مەبلەغنى ۋاكالىتەن باشقۇرۇپ بىرىشنىڭ رەسمىيەتلىرىگە ئائىت زۆرۈر ماتىرياللارنى تەييارلاش باسقۇچىدا بىز، بىزگە ئىشەنگىنىڭىزگە رەھمەت، بىز چوقۇم سىزنىڭ دوستىڭىز بىلەن ئالاقىلىشمىز.
مەن ھىلىقى بالىنىڭ قىزىقىشىنىڭ بالىلارچە ساددىلىقتىنمۇ ۋە ياكى مەلۇم ئىزدىنىش ئاساسسىدا بولغانمۇ بىلىپ باقماقچى بولۇپ ئۇ سېتىۋالماچقى بولغان پاي چىكى ھەققىدە ئىزدەندىم. كۆردۈمكى، بۇ پاي چىكى 2010-يىلى يىڭى بازارغا سىلىنغاندا ھەر بىر پاي 19 دوللاردىن سىتىلغان ئىكەن. مۇشۇ گەپ بولۇۋتقاندا بۇ پاي ئۆسۈپ 183 دوللارغا چىققان ئىدى، يەنى تۆت يىلنىڭ ئىچىدە بۇ پاي 164دوللار ئۆسۈپتۇ.(مۇشۇ ماقالىنى يېزىۋاتقان چاغدا قارىسام 253 دوللارغا ئۆسۈپتۇ، يەنى ئىككى ئايغا يەتمىگەن ۋاقىت ئىچىدە 70 دوللار ئۆسۈپتۇ). ناۋادا سىز بۇ پايدىن 2010-يىلى 1000نى ئىلىپ قويغان بولسىڭىز ساپ پايدىڭىز 164،000 دوللار بولاتتى، يەنى سىز 19،000 دوللار مەبلەغ سىلىپ تۆت يىل ئىچىدە مەبلىغىڭىزنى تەخمىنەن 9 ھەسسە قاتلىدىڭىز دىگەن گەپ. ئەمدى سىز 1000 ئەمەس، 10000 دانە پاي ئالغان بولۇڭ، دىمەك سىز 190،000 دوللار بىلەن جاپا تارتىپ يۈرمەيلا نەچچە يىل ئىچىدە مىليونىر بولۇپ بولدىڭىز دىگەن گەپ.
سىز 19،000 دوللار مەبلەغنى پۇل مۇئامىلە بازىرىدىن باشقا بازارلارغا سىلىپ مۇشۇنچىلىك قىسقا ۋاقىت ئىچىدە مۇشۇنچىلىك كۆپ پايدا ئالغاننى كۆرگەنمۇ؟
مەن بۇ سانلىق مەلۇماتلارنى كۆرۈپ ۋەتەندىكى ئاۋۇ ئۆسمۈرنىڭ زىرەكلىكىگە قايىل بولدۇم.
كىشىلىرىمىز، بەزىلەرنىڭ يەر سىتىۋىلىپ ئۆي سىلىپ سىتىپ، توۋار مال يۆتكەپ سىتىپ پايدا ئىلىپ ۋە ياكى ئاشخانا ئىچىپ پۇل تىپىپ بىيىغانلىغىنى كۆرۈشكەن شۇنداقلا ئاللا كىملەرنىڭدۇر پاي چىكى سىتىۋىلىپ ۋەيران بولغانلىقلىرىنى ئاڭلاشقان.
نىمىشقا شۇنداق؟
يۈزە ئانالىز قىلغاندا بۇنىڭ سەۋەپلىرى تۆۋەندىكىچە:
1. كىشىلىرىمىزدە بۇ ھەقتە چۈشەنچە كەم، ئاز تولا چۈشەنچىسى بارلاردا قىزغىنلىق بار، سېستىمىلىق بىلىم يوق، ئاز تولا نەزەرىيە بار، تەجىربە يوق، ھەممىدىن مۇھىمى - نىسبەتەن ئەركىن رىقانەتكە تولغان، قانۇننىڭ قوغدىشى بىلەن ئىقتىسادنىڭ ئايلىنىشىنى ئۆزىدە ئوبىكتىپ يوسۇندا ئەكس ئەتتۈرىدىغان مۇكەممەل بولغان پۇل-مۇئامىلە بازىرى يوق.
2. پۇل-مۇئامىلە بازىرىغا نىسبەتەن قاتمال، ناتوغرا قاراش بار مەسىلەن ئۇنى "قىمار" دەپ ئويلاش. بىزنىڭ بەزى كىشىلىرىمىز "دەتتىكام" دەپ ھوشۇق ئىتىپ .ئەن-ئەنىۋى قىمار ئويناپ ئۇتتۇرۇۋىتىشكە رازى ئىكەنكى، پۇل-،مۇئامىلە بازىرىغا "تەۋەككۈل" قىلىشتىن قورقىدۇ. زىيان كىمگە ئاچچىق ئەمەس؟ ئەلۋەتتە، جاپا چىكىپ تاپقان-تۈپكەن بىلەن "قىمار" ئويناش- بىز ئۈچۈن مۈمكىن ئەمەس. ئەمما پاي -چىكى بازىرىدىكى تەۋەككۈلچىلىك يەنى ئىدرەكلىك تاللاش ئۇ باشقا گەپ، بىز بۇ تەۋەككۈلچىلىكنى قىلىمىز. پۇل-مۇئامىلە بازىرىغا قىلىنغان تەۋەككۈلچىلىك گويا ماگېللاننىڭ كىمە سەپىرىگە ئوخشايدۇ. بىز ئۇنىڭ تارىختا نىمىلەرنى بايقىغانلىغىنى، نىمىلەرگە ئىرىشكەنلىگىنى بىلىمىز. بەلكىم ئۇنىڭدىن بۇرۇن ئۆتكەنلەردىن بەزىلەرمۇ ئۇ ماڭغان يوللارنى مىڭىپ باققان، ۋە دىڭىزنىڭ بىر يىرىدە چۆكۈپ كەتكەن بولۇشى مۈمكىن، پاي چېكى سىتىۋىلىپ ۋەيران بولغانلارنىڭ ھىكايىسى دەل شۇنداق.
3. پۇل -مۇئامىلە بازىرىنبىڭ ئادىللىقىغا بولغان ئىشەنچ كەم، بۇنى چۈشۈنۈشكە بولىدۇ. ئادىللىق كەمچىل يەردە ئىشەنچمۇ كەمچىل بولىدۇ. بازارنىڭ ئادىللىقى قانۇن ئارقىلىق ھەقىقى تۈردە كاپالەتكە ئىگە بولىدىغان دۆلەت ۋە جەمىيەتلەردە كىشىلەر بۇ خىل دەككە-دۈككىدىن خالى.
4. مەبلەغ سالغۇچىلارنى مەملىكەت ئىچىدىكى ۋە خەلقئارادىكى پۇل-مۇئامىلە بازىرىغا يىتەكلەيدىغان كۈچ ياكى ئىقتىسادى گەۋدە يوق. ئەگەر مۇشۇنداق بىر گەۋدە بولسا ئىدى ئالى مەكتەپلەرنىڭ پۇل-مۇئامىلە كەسپىنى پۈتتۈرگەن ياشلىرىمىز شەخس سۈپىتىدە ئۆز رولىنى جارى قىلدۇرۇش پۇرسىتىگە ئىرىشەلەيتى، مەبلەغ سالغۇچىمۇ پۇل تاپاتتى.
بۇنداق سەۋەپلەرنى يىزىپ كەلسەم خىلى كۆپ چىقىدۇ.
كىشىلىرىمىز يەھۇدىلەرنىڭ بايلىقى ھەققىدە خېلى بىلىشىدۇ. يەھۇدىلار پۇل بىلەن ھەپىلىشىدىغان خەق. ئامىرىكىنىڭ چوڭ چوڭ پۇل-مۇئامىلە شىركەتلىتىنىڭ قۇرغۇچىلىرىمۇ يەھۇدى. ئەلۋەتتە، شۇنىمۇ ئەسكەرتىپ قويۇش لازىمكى، كىشىلەرنىڭ بايلىققا بولغان ھەۋىسىدىن پايدىىلىنىپ "زامانىۋى قويمىچىلىق" يولىغا كىرىپ مەلۇم مەزگىل پادىشاھدەك ياشاپ ئاخىرىدا ھەم مەبلەغ سالغۇچىلارنى ھەم ئۆزىنى ۋەيران قىلغانلارمۇ يوق ئەمەس، مەسىلەن بۇنىڭ ئەڭ يىقىنقى مىسالى 65 مىليارد دوللار مەبلەغنى ئالداپ يەپ كەتكەن بېرنارد مەدوپتۇر.)150 يىللىق كىسىلدى( شۇڭا مەبلەغ سالغۇچىلار - مەبلەغ سىلىشتىن بۇرۇن "بايلىقنى ۋاكالىتەن باشقۇرۇپ، كۆپەيتىپ بىرىمىز" دەپ پاراڭ سالىدىغانلارغا ئالدىراپ ئىشەنمەسلىگى كىرەك. شۇنداق كىشىلەرنى بىر مەھەل كۈزۈتۈشى، ئۇلارنىڭ ئاغزىدىن چىققان گەپ بىلەن قىلىۋاتقان ئىشلىرىنىڭ ئوتتۇرىسىدا پەرق چوڭمۇ-كىچىكمۇ بۇنىڭغا دىققەت قىلىشى، باشقىلاردىن بۇلار پۇرسەتپەرەسلىك قىلىپ پايدىلىنىۋاتامدۇ ياكى بۇلار باشقىلار ئۈچۈن ئامالسىز ۋاستە بولۇپ قىلىنىۋاتامدۇ؟ بۇلارنى ئەتراپلىق ئويلىشى ھەمدە ھەتتا ئۇلارنىڭ تۇرمۇش ئۇسۇلىغىچە دىققەت قىلىشى كىرەك. چۈنكى مەدوپمۇ كۆپ كىشىلەرنىڭ ئۆزىنىڭ شىركىتىگە مەبلەغ سېلىشىنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن ئۆزىنى كۈچەپ تەشۋىق قىلغان ۋە قىلغۇزغان، ئىنتايىن ھەشەمەتلىك ياشىغان. بۇنىڭدىن ھەيرانۇ ھەس قالغان پۇلى بار ئەمما تېخىمۇ باي بولۇش ئارزۇسىدىكى كىشىلەر ئۇنىڭغا يىقىنلىشىش ئۈچۈن ھەتتا تونۇش ئىزدىگەن، ئەمىلييەتتە ئۇ بىر پىشقان، نومۇسسىز قويمىچى بولۇپ "ئۆزىنىڭ جىنايى قىلمىشىنى ئۇزۇن يىل يوشۇرالىغان. شۇڭا مەبلەغ سالغۇچىلار كىمگە ئىشىنىپ . نىمىگە مەبلەغ سىلىشتا ئالاھىدە ئىھتىيات قىلمىغى زۆرۈردۇر!
ئەمىليەتتە بازاردا كىشىلەرنىڭ مەلۇم نەرسىگە نىسبەتەن كۆز قارىشى، پەرىزى ئوخشىمىغانلىقتىن بەزىلەرگە بېيىش پۇرسەتلىرى تۇغۇلىدۇ. مەسىلەن، پايچىكىنى ئىلىپ ئىيتساق مەلۇم پاينى تۇتۇپ تۇرغان كىشى ئۇنى چۈشىدۇ دەپ پەرەز قىلسا ئۇنى سىتىپ چىقىرىۋىتىشقا ئاالدىرايدۇ، ئۇنى ئۆسىدۇ دەپ ئويلىغان كىشى ئالىدۇ. زادى قانداق ئامىللار پاي چىكى ئوينىغۇچىلارنىڭ مەلۇم پايچىكىنىڭ "ئۆرلەيدۇ" ۋە "چۈشۈدۇ دىگەن پەرەزلىرىگە ۋە شۇ سەۋەپتىن ئىلىپ-سىتىشقا تەسىر قىلىدۇ؟ بۇ ھەقتە بىر نەچچە نەزىرىيەلەر بار، ئەلۋەتتە. ئەممە مەزكۈر ماقالىدا ئۇ ھەقتە توختالمايمەن. مۇھىم نۇقتا "پەيتىنى تۇتۇش"تۇر!
كىلەركى قىتىملىق ماقالىدە بۇ ھەقتە توختىلىمەن!
|