ئەسسىلامۇ ئەلەيكۇم ئەزىز قېرىنداشلار،كەمىنە «يىتىم بالىلار كىتاب فوندى» نىڭ قۇرغۇچىسى رۇزىمۇھەممەد تۇردى ئارتۇچ، مىللەتكە بولغان مەسئۇلىيەت پۈتكۈل ۋۇجۇدۇمنى چىرمىغان ھالدا يەنە قۇلۇمغا قەلەم ئالدىم. باغداش تورىدىكى بىر قانچە تورداشلارنىڭ پىكىر تەكلىپىرى بىلەن . 2015-يىلىدا يىڭلىق يارتىپ «ئۇيغۇرلارنىڭ كىتاب ئوقۇش يىلى» قىلىش ئۈچۈن ئىزدىنىپ بۇ قۇلارنى سىلەرگە يىزىپ ئولتۇرۇپتىمەن.
سەۋەبى مۇنداق: كەمىنە 2014-يىلىنى ئۆزۈمنىڭ كىتاب يىلى قىلغان بولۇپ بۇ ھەقتە ئېلىپ بارغان ئەمەلىي پائالىيەتلىرىمىنى «مىنىڭ كىتاب يىلىم» دىگەن تىمىدا باغداش تورىدە ئىلان قىلغان ئىدىم.بۇ ماقالە توردا ياخشى ئۈنۈم ھاسىل قىلدى.2015-يىلىنى مىللىتىمىنى تونۇتۇش يىلى قىلمەن دىگەن ئارزۇيۇم بار ئىدى،ئاڭغىچە بىيجىڭدىكى ئوقۇغۇچۇم ئەسقەر بۇ ماقالىنى كۆرۈپ بۇ ھەقتە ماڭا ئىلتىجا ئورنىدا ئۆزىنىڭ ئويلىغانلىرىنى ئىيتتى.مۇشۇ ئاساستا ئوتتۇرغا چىققان ئۆز گىپىمىزگە كەلسەك : «ئادەتتە بىر مىللەت كىشىلىرىنىڭ يېڭىلىق يارىتىشقا قادىر كېلىش-كەلمەسلىكى ئۇلارنىڭ كىتابنى كۆپ ئوقۇش- ئوقۇماسلىقى بىلەن بىۋاسىتە مۇناسىۋەتلىك كېلىدۇ.ئەنگلىيەدىكى خەلقئارا مېدىيە شىركىتى بېرتېلسمەن(Bertelsmann) يېقىندا بىر قانچە تەتقىقات شىركەتلىرىنى ئىشقا سېلىپ، گېرمانىيە، فىرانسىيە ۋە ئەنگلىيە پۇقرالىرىنىڭ يېڭىلىق يارىتىش ئەھۋالى ئۈستىدە بىر قېتىم ئىلمىي تەكشۈرۈش ئېلىپ بارغان بولۇپ، ئاشۇ تەكشۈرۈشنىڭ دوكلاتى 2014-يىلى 23-سېنتەبىر كۈنى ئېلان قىلىندى.
دوكلاتتا دېيىلىشىچە، گېرمانلارنىڭ 70 پىرسەنتى،فىرانسۇزلارنىڭ 65 پىرسەنتى ، ۋە ئەنگلىيىلىكلەرنىڭ 72 پىرسەنتى ئۆزلىرىنى «يېڭىلىق يارىتىدىغان كىشىلەر» دەپ ھېسابلايدىكەن.»(بىلىمخۇمار) بۇنىڭدىن 1000 يىللار ئىلگىرى ئات ئۈستىدە زەپەر قۇچۇپ، ئوتتۇرا ئاسىيا ئېتەكلىرىدە زور ھەربىي كۈچ بولۇپ تونۇلۇپ، قۇدىرەتلىك خانلىقلارنى قۇرغان، مەدەنىيەت جەھەتتە قېرىنداش مىللەتلەرگە باشلامچى بولغان مىللىتىمىزنىڭ گەرچە ھازىرقى ھەركەتلىرىدە تەرەققى قىلغان مىللەتلەرگە ھەۋەسلىنىدىغان ئىلمىنىتىلار بولسىمۇ ئەمما توختاۋسىز ئىلگىرلەۋاتقان،روھىنى تىتىكلىك،تۈرگۈنلۈك،يىڭلىققا بولغان ئوتتەك قىزغىنلىق ئىگىلىگەن مىللىتىمىز ئۈچۈن يىڭىلىق يارتىش غايىۋي چۈش ئەمەس! ئۇنداقتا مۇنۇ ئەمەلىي ھەركەتلەرگە نەزەر سېلىپ باقايلى :
بۇ يىلىقى كىتاب ئوقۇش كۈنى مەن ئۈچۈنلا ئەمەس قەدىرنى بىلگەن بارلىق قىرنىداشلار ئۈچۈن ئىنتايىن ئەھمىيەتلىك كۈن بولدى. بىز بۇ قىتىمقى كىتاب ئوقۇش پائالىيەت نىشانىمىزنى يىتىم بالىلارغا قاراتقان،شۇڭا ئالدى بىلەن بۇ ھەقتە باغداش تورىدا بىر مۇراجەتنامە چىقاردۇق.بۇ مۇراجاتنامە تور،چ چ،ئۈندىدار،بىلوگ قاتارلىقلاردا تارقىتىلىپ ئون كۈن ئىچىدە بىر نەچچە مىڭ يۈەن پۇل ۋە 800 پارچىدىن ئارتۇق كىتاب تاپشۇرىۋالدۇق.بۇ پۇل ۋە كىتابلارنى ئۇيغۇر جەمئىيىمىزدىكى يىتىم بالىلارنىڭ كىتاب ئوقۇشىغا كۆڭۈل بولىدىغان ساخاۋەتچى كىشللىرىمىز ئىئانە قىلغان بولۇپ مۇشۇ مۇناسىۋەت بىلەن بۇ يەردە ئىسمىنى ئاتاشقا تىگىشلىك بىر قانچەيلەن بار،كىتاب فوندىمىزغا نەخ پۇل ئىنانە قىلغان:
يۇپۇغا ئەشمىدىن قىيۇمجان (2000يۈەن) ،ئاتۇشتىن تىلغۇن نۇمۇر 138 ئاخىرىقى نۇمۇر 530 بولغان قېرىندىشىمىز (1000يۈەن)،غۇلجىدىن ئابدۇۋاخاپ ئەپەندىم(1000يۈەن)ئۈرۈمچىدىن ھاجنسا خانىم(500يۈەن)،كىتاب ئىئانە قىلغان كۇچا 5-باشلانغۇچ مەكتەپتىن توختى تۇدى،رىسالەت ئەر-ئايال ، جېجىياڭ ئۈنۋىرستىتىدىن ھەسەنجان قاتارلىق ساخاۋەتچى قىرىنداشلىرىمىز ، كىتابخانىلاردىن كورلا زۈبەيىر كىتابخانىسى، ئۈرۈمچى ھونبەگ كىتابخانىسى،يۇپۇرغا ئىزدىنىش كىتابخانسى قاتارلىق ئىھسانچى كىتابخانىلىرىمىز پۇل ۋە نۇرغۇنلىغان قىممەتلىك رۇمانلارنى ئىئانە قىلدى ۋە پائالىيتىمىزگە قىممەتلىك تەكلىپ پىكىر بەردى. شۇنداقلا قەشقەر رايۇنىدا داڭ قازىنىپ كىلىۋاتقان ياش سەنئەتكارلىمىزدىن غۇلامجان ياقۇپ ،ئەخمەتچان روزى،ئابلىمىت ئابدۇكىرىم، ئالىمجان قاتارلىق سەنئەتكارلىرىمىز ئالاھىتەن كىلىپ نۇمۇر ئورۇنلاپ «كىتاب مەشىرىپى» پائالىتىمىزنى مەنىۋي جەھەتتىن قوللىدى. بىز بۇنداق يۈرۈشلۈك پائالىيەتلەرنى ئۆتكۈزۈپ كىلىۋاتقان 3 يىلدىن بۇيان ئۇلارغا چىن قەلبىمىزدىن دۇئايى سالاملار تىلەۋاتىمىز!
دىمەك ،خەلقىمىز كىتابنىڭ قەدىرىنى ۋە ئۇ توغرىسىدىكى پائالىيەتلەرنىڭ ئەھمىيتىنى چۈشىنىپ يەتتى ،كەمىنە بۇ يەردە گىزىت-ژورناللاردا كۆپلەپ تىلغا ئېلىنغان كىتاب ئوقۇشىنىڭ ئەھمىيتى توغرىسدا تەكرار سۆزلەپ ئولتۇرمايمەن. چۈنكى ئۇيغۇر خەلقىمىز يىقىنىقى يىللاردىن بۇيان بۇ ھەقتە كۆپلىگەن ساۋاتلارغا ئىگە بولدى.كىتاب ئوقۇشىنىڭ ئەھىمىيتى توغرىسىدىكى تەسىرلىك بايانلارنى كۆپ ئاڭلىدى.مىنىڭچە ھازىرقى مەسىلە ئەشۇ ئاڭلىغان ۋە كۆرگەنلىرىمىز ئاساسىدا ئويلىغانلىرىمىزنى ئەمەلىيەتتە بەجا كەلتۈرۈش كىتاب يىلى ئۈچۈن قىلىدىغان مۇھىم ئىشىمىز. كىتاب مىللەتنى قۇدىرەت تاپقۇزۇشنىڭ ئۇل تېشى! بىز ئۇيغۇرلار رۇناق تىپىش ئۈچۈن كىتابنى دوست تۇتۇپ كىتاب مەدەنىيىتىنى راۋاجلاندۇرۇپ ھەر دەمدە كىتاب ساپ مۇھىتىدىن نەپەس ئېلىشىمىز كىرەك.
گەرچە«مەخمۇد قەشقىرى يىلى»،«جۇڭگۇ- تۈركىيە يىلى»،«خەلق تۇرمۇشى يىلى»دىگەن چوڭ دائىردىكى ئاتالمىلار تۇرمۇشىمىزغا سىڭىپ كىرىگىلى نىكەم بولسىمۇ ئەمما ھەربىر قىرىنداشلىرىمىزنىڭ « بۇ مەن ئۈچۈن مۇنداق يىل بولىدۇ ،بۇ يىلىنى كۆپرەك نەتىجە قازىنىپ نەتىجە يىلى قىلمەن ياكى مىللىتىم ئۈچۈن ئازىراق بولسىمۇ مۇنداق ئىشلارنى قىلمەن»دەيدىغان كىچىك دائىردىكى ئاتالمىلار تۇرمۇشىمىزغا تىخى تولۇق سىڭىپ كىرەلمىدى.بىز 2015-يىلىنى كىتاب يىلى قىلىپ ئۇيغۇرلار ئارىسدا كىتاب ئوقۇش دولقۇنى قوزغىيالىساق كىينكى ئىشلىرىمىز ئالغا سىلجىغان ۋە كىتاب ھەققىدىكى تالاي ۋەز- نەسىھەتلىرىمىز ئەمەلىلىشىپ ھەقىقي ئورنىنى تاپقان بولاتتى.(ئەلۋەتتە 2015- يىلدىكى كىتاب بايرىمىنى قانداق ئۆتكۈزۈشىنى ھازىردىن باشلاپ لاھىيەلەۋاتىمىز،ياردىمىڭىزنى ئايىمىغايسىز)قەيىت قىلىشقا ئەرزىيدىغىنى كىتاب ئوقۇش ئەڭ گۈزەل پائالىيەت،ئۇ ئارقىلىق ئالەمدىكى جىمى نەرسە بىلەن ئۇچراشقىلى،ئالەمىنىڭ ھەممە جايىغا قەدەم باسقىلى بولىدۇ.بۇنىڭ ئۈچۈن ئەمەلىيەت ھەقىقىي ئۇستاز،چۈنكى شۇ ئىشىنىڭ نەتىجىسى ئەمەلى قول سىلىپ ئىشلەش ئارقىلىق روياپلىنىدۇ.
«كەمىنە ئادەتتە ئۆزىمىزنىڭ سەلبىي ئىشلىرىنى بەك تەكىتلەپ كېتىشتىن ئۆزۈمنى تارتىمەن. سەۋەبى، بىزنىڭ دەردىمىز ھازىر خېلى يېتىپ ئاشىدىغان بولۇپ، كەچكىچە سەلبىي نەرسىلەرنى سۆزلەۋەرسەك، خەلقىمىز ئەمدى ئۇلارنى كۆتۈرەلمەي قېلىشى مۇمكىن. ئەمما، مىللەتنىڭ قۇدرەت تاپالماسلىقىغا سەۋەب بولۇۋاتقان روشەن ئامىللارنى تىلغا ئالمايمۇ بولمايدىكەن. ئەگەر بىز بىر جەھەتتە ئالاھىدە ياخشى، پۈتۈن جۇڭگو بويىچە بىرىنچى ئورۇندا بولۇپ، يەنە بىر جەھەتتە، بولۇپمۇ كىتاب ئوقۇش جەھەتتە نۆلگە يېقىن بولساق، ئىشىمىز ئاقمايدۇ.»(بىلمخۇمار)ئەمدى بىز كىتاب ھەققىدىكى ئەڭ ئەمەلىي، ئەڭ بىۋاستە ،ئەڭ يارقىن پائالىيەتلەر بىلەن مىللىتىمىز ئىدىيسىنى زەرەتلىمەيدىكەنمىز يىللاردىن بىرى كىتاب ھەققىدە قىلىۋاتقان، يىزىۋاتقان ھەممە گىپىمىز بىكار.
مۇشۇ يەرگە كەلگەندە يالقۇن روزى ئەپەندىنىڭ قەلىمىدىن تۆكۈلگەن مۇنۇ قۇرلارنى ئويلىنىشىڭلارغا سۇنىمەن:
«بۈگۈنكى شارائىتىمىزدا ناخشا-ئۇسسۇل، نەغمە-ناۋا قاتارلىقلارغا زىيادە ھېرىسمەن بولۇش بىزگە يارىشامدۇ-ياراشمامدۇ؟ دېگەن مەسىلىگە كەلگەندە ، چوڭقۇرراق ئويلىنىپ بېقىشقا توغرا كېلىدۇ. مېنىڭچە بۈگۈنكى دۇنيادا كۆپ جەھەتتە باشقىلارنىڭ كەينىدە قالغان، ئىقتىسادىي قۇۋۋىتى ئاجىز، ئىجتىمائىي تەرەققىياتى نىسبەتەن قالاق، پەن-تېخنىكىسى راۋاجلانمىغان، مائارىپ سۈپىتى تۈۋەن ئىنسانىيەتنىڭ ھازىرقى ۋە بۈگۈنكى زاماندىكى تەرەققىيات نەتىجىلىرىگە بىر ئۈلۈش ھەسسە قوشالمىغان بىر مىللەتنىڭ ئويۇن- تاماشا ھېسابلىنىدىغان ناخشا-ئۇسسۇل، نەغمە-ناۋاغا خۇددىنى يۇقاتقان ھالدا ھېرىسمەن بولۇشى، شەك-شۆھبىسىزكى چۈشكۈنلۈك، تېخىمۇ كەسكىنرەك ئېيىتقاندا، دەۋر بىلەن ھاماقەتلەرچە قارشىلاشقانلىق.بىز كۆزىمىزنى يۇغانراق ئېچىپ بۈگۈنكى دەۋرگە قاراپ باقايلى!
دەۋر بىزنى نىمىگە چاقىرىدۇ، بۈگۈنكى دەۋرنىڭ ماھىيىتى نىمە ؟ خەلق نىمە ئويدا، بىز نىمە كويدا؟! بۈگۈنكى دەۋر بىلىم ئىگىلىكى دەۋرى، رىقابەت دەۋرى! دەۋرنىڭ تەلىپىگە بىز ناخشا-ئۇسسۇل، نەغمە- ناۋاغا تەلۋىلەرچە ھېرىسمەن بولغان پىسخىكىلىق ھالىتىمىز بىلەن قانداقمۇ تاقابىل تۇرالايمىز ؟! كۆپ خىل ئىقتىدار ئىگىلىرى يېتەرلىك بولغان، ئونۋېرسال ساپاسى ھازىرلانغان مىللەتلەرلا بۇ خىل تەلەپكە يېقىنلىشالايدۇ ۋە تەشەببۇسكارلىق بىلەن بۇ رىقابەتكە قاتنىشالايدۇ. بىزگە ئوخشاش روھىيىتىدە «سەنئەتخۇمارلىق » تەركىبى زىيادە ئارتىپ كەتسە، تەبئىي ھالدا ئەقلىي تەركىبنى چەكلىمىگە ئۇچىرىتىدۇ. ئەقلى تەركىبى كەمتۈك مىللەتلەر قانداقمۇ ئەقىل ۋە بىلىمنى دەسمايە قىلىپ ياشاشقا ئادەتلەنگەن مىللەتلەر بىلەن رىقابەتلىشەلىسۇن؟! بىز مىللىتىمىزنىڭ دۇنيادىكى مىللەتلەر قاتارىدا ئۇزاق مەۋجۈت بولۇپ تۇرىشىغا كاپالەتلىك قىلىدىغان ھاياتى كۈچكە ئىگە مىللىي بايلىقلارغا بەكرەك مۇھتاج. ئويغانغان مىللەتلەر ئونۋېرسال مىللىي كۈچىنى ئاشۇرۇش بىلەن ئاۋارە بولىۋاتسا، بىز ناخشا-ئۇسسۇل، نەغمە-ناۋالىرىمىز مىللىتىمىزنى دۇنياغا تونۇتىۋاتىدۇ،دەپلا قاناەت قىلساق بولمايدۇ، چۈنكى تونۇلۇشقا قارىغاندا مەۋجۈتلىقنى ساقلاشقا كاپالەتلىك قىلىش تېخىمۇ مۇھىم! دۇنياغا تونۇتۇشنىڭ يىللىرى تولا، بەزى ھاللاردا ئۇ بىر دەملىك ئىش. ئەمما مەۋجۈتلۇققا كاپالەتلىك قىلىشنىڭ يوللىرى ئىنتايىن تار ۋە مۈشكۈل.»
قەدىرلىك قىرىندىشىم! مەيلى سىز 2015- يىلدا كىتاب يىزىڭ، كۆپلەپ سىتىۋېلىپ ئوقۇڭ ياكى ئۆز كىتابلىرىمىزنى ئوقۇيالمايۋاتقانلارغا كۆپلەپ ئىئانە قىلىڭ ۋە ياكى توي- تۆكۈن، دوست-يارەنلىرىگىزگە كىتاب سوۋغا قىلىڭ ، بىمارلانى كىتاب بىلەن يوقلاڭ ياكى ھەرخىل تارتقۇلار ئارقىلىق كىتاب ھەققىدىكى ئەمەلىي پائالىيەتلەرنى كۆپلەپ تەشۋىق قىلىڭ ئوخشاشلا ئەھمىيەتلىك ئىشلار ئۈچۈن ئاتلانغان سىپىمىزگە قۇشۇلغان بولسىز.بەلىكىم سىزنىڭ بۇ ھەقتە تىخىمۇ نادىر قاراشلىرىڭىز بولىشى مۈمكىن.مەيلى قانداق بولسۇن ئۇيغۇرلارنىڭ كۆپرەك كىتاب ئوقۇشى ئۈچۈن باسقان ھەر بىر قەدىمىڭىز تارىخ بىتىدىن ئورۇن ئالىدۇ.كىيىنكى ئەۋلادلىرىمىز قىلغان پەخىرىلىك ئىشلىرىمىزدىن سۆيىنىدۇ ۋە ئۇنى ھۆرمەت بىلەن داۋام ئىتىدۇ.
يۇقىرىدا ئىيتقانلىرىم ئۈرۈمچىدە ئاسانلا ئەمەلىلىشىدۇ،چۈنكى ئۇ يەردە كىتاب ھەققىدە لىكىسىيلەر بولۇپ تۇرىدۇ،ئىلىم چايلىرى ئۆتكۈزۈلۈپ تۇرىدۇ،كىتابلار ئىتبار بىلەن قولدىن قولغا ئۆتۈپ تۇرىدۇ.نەشىرىيات ئورۇنلىرىدا،كىتاب ئىلىم-سېتىم ئورۇنلىرىدا نۇرغۇن قىرىنداشلىرىمىز بار،بىراق بىرتەرەپ ئالدىغا چىقىپ كىتىپ يەنە بىر تەرەپ ئارقىدا قالسا تەڭكەش تەرەققىيات ئىشقا ئاشمايدۇ.بۇ ھازىرقى رايۇنىمىزنىڭ نىگىزلىك مەسىلىسى.كىشلەرنى ماڭدامدا تەسىرلەندۇرۇپ ئەھمىيەتلىك ئىشلارنى ئۆتكۈزۈپ تۇرىۋاتقان ئۈرۈمچى ۋە رايۇن سىرتىدىكى پائالىيەتچان قىرنىداشلىرىمىز ئاساسىي سالماقنى ئىگەللەيدىغان تۈۋەندىكى قىرىنداشلىرىمىزنىمۇ كۆپرەك ئويلاپ قويىشىنى تەۋسىيە قىلمەن.
كەمىنە بارلىق قىرىنداشلىرىمنىڭ بۇ خام لاھىيە تەشەببۇسۇمغا تېخمۇ نادىر تەۋسىيەلەرنى بىرەلەيدىغانلىقغا بەردەم ئىشەنچتىمەن.
ھەممىمىز2015-يىلنى ئۇيغۇرلار ھاياتىدىكى ئەڭ كۆپ كىتاب نەشىر قىلىنغان بىر يىل، ئەك كۆپ كىتاب سىتىۋالغان بىر يىل،ئەڭ كۆپ كىتاب ئوقۇغان بىر يىل(بۇ يىل مەن ئۈچۈن شۇنداق بولدى)،ئەڭ كۆپ كىتاب سوۋغا قىلىنغان بىر يىل،ئەڭ كۆپ كىتاب ھەققىدىكى ئۇچۇرلارغا ئىگە بولغان بىر يىل قىلىش ئۈچۈن بىر ياقىدىن باش بىر يەڭدىن قول چىقىرىپ تىرشايلى!بۇ پائالىيتىمىز ئارقىلىق بىر قېرىندىشىمىز بولسىمۇ ئويغانسۇن!!بۇ يىل ئاخىرلىشاي دەپ قاپتۇ،بەلكىم2015-يىللىق پىلان تۈزىۋاتقانسىز،پىلانىڭىزغا بۇ يىلدا مانچە پارچە كىتاب ئوقۇيمەن،باشقىلارنى مانچە پارچە كىتاب ئوقۇشقا ھەيدەكچىلىك قىلمەن(كەمىنە ئاللىبۇرۇن تۈزۈپ بولدۇم)دەيدىغان ئالدى-ئارقىسى ئويلىشىلغان پىلاندىن قوشۇپ قويۇڭ!!!
مىللىتىمگە كامالى ئىھتىرام بىلەن :
رۇزىمۇھەممەد تۇردى ئارتۇچ
ئىلھام بولغان ماتىرىياللار :
1.تورداشلارنىڭ تەكلىپ پىكىرلىرى
2.يالقۇن روزىنىڭ «بىز نىمشقا ئۇسۇلچى مىللەت ئاتالدۇق»ناملىق ماقالىسى
3.باغداش تورىنىڭ ئەزاسى najlida نىڭ «خەلىقىمىز ئارسىدا كىتاب ئوقۇشنى ئومۇملاشتۇرۇش تەسەۋۋۇرى»ناملىق ماقالىسى
4.بىلمىخۇمارنىڭ يىقىندا باغداش تورىدا ئىلان قىلىنغان «گېرمانلارنىڭ 7 خىل كىشىلىك خاراكتېرى»ناملىق ماقالىسى
2014-يىلى ئوغلاق ئىيىنىڭ 30-كۈنى
يوللىغان ۋاقتى 2014-11-30 20:53:19
