يىراققا قايتىش

muhakima

يىراققا قايتىش
(ھېكايە)

_ بۇ ئاددى يازمىنى بارلىق قېرىنداشلارنىڭ مىلادى 2015- يىلىنى قىزغىن تەبرىكلەپ، كىتاب ئوقۇش يىلىنىڭ ئەھمىيەتلىك مەزمۇنلارغا تۇيۇنۈشىنى ، تۇرمۇشىنىڭ كوڭۇللۈك ، ئىشلىرىنىڭ ئۇڭۇشلۇق ، تىنىنىڭ سالامەت بولۇشىنى ، ئائىلىسىنىڭ بەخىتلىك بولۇشىنى  چىن قەلبىمدىن تىلەپ  سوۋغا قىلىمەن .

ھاشىم ئۇيقىدىن ئويغۇنۇپ بىر نوقتىغا تىكىلگىنىچە ئادىتى بويىچە ئۆتمۇشنى ئەسلەشكە باشلىدى.
ھاشىم  ئىسىنى بىلگەندىن بۇيان ئەندىكىپلا ئوتتى ، كىچىك چاغلىرىدا مەكتەپكە بېرىپ كېلىش يولىدىمۇ  قايسى چىتنىڭ شورىسىدىن ئىتلار چىقىپ چىشلىۋالىدىغاندەك خاتىرجەم بۇلالماي ئوڭ-سولغا ، ئالدى –ئارقىسىغا دەككە-دۇككىدە قاراپ ماڭاتتى ، بىراق ، شۇنچە ئېھتىيات قىلسىمۇ يەنىلا بىر قېتىم ئىت قوغلاپ كەتكەندە بىرگە ماڭغان ساۋاقداشلىرى قېچىپ كەتتى ، ئۇ ئىت مىنى چىشلىۋالمىسۇن دەپ بىر ئالدىغا بىر كەينىگە قاراپ قېچىپ كېتىپ بېرىپ پۇتلىشىپ يېقىلدى دە ئىت ئۇنىڭ چەپ پاچىقىنىڭ بولجۇڭ گۆشىدىن بىر چىشلەم ئۈزۈۋالدى ، ئۇ دائىم باشقا ساۋاقداشلىرىم قاچمىغان بولسا ئىت بىزنى ھېچنىمە قىلالمايتتى دەپ قارىغان ئىدى .
ھاشىم ئىسلاشقان ، تۈگمەننىڭ تۈرۇسىدەك ئۆمۈچۈك تورلىرى مىژژىدە ساڭگىلىغان  تۇرۇسقا قارىغىنىچە  يەنە ئۆتمۇشنى ئويلاۋاتاتتى .ھاشىمنىڭ بۇرۇتى ئەمدىلا خەت تارتقاندا دادىسى قاسىم تارتىپ چىقىرىلغان ئېدى . باشقىلار ھەدەپ ئۇنىڭغا دادىسى بىلەن چەك –چىگرانى ئېنىق ۋە ئەمەلى ھەركىتى بىلەن ئايرىشنى ، خەلقنىڭ دۇشمىنى بىلەن بىر سەپتە تۇرماسلىقىنى نەسىھەت قىلدى ،  ھاشىم دادىسىغا ئۆچ بولۇپ كەتكەن ئىدى   .
    دادىسىنى تەنقىدلەش چوڭ يىغىنىدا ،  ئىنقىلابى ياشلار  قاسىمنى چوڭ خەتلەر يىزىلغان ئۇزۇن قالپاقنى كىيگۈزۈپ دۈشكەلەپ سەھنىنىڭ ئوتتۇرىسىغا ئېلىپ چىقتى ، قاسىم سەھنىدە ئەيىبلەش شۇئارلىرىنى ئاڭلىمىغاندەك ، گۇيا ھىچ ئىش بولمىغاندەك بېشىنى خىيالى تۇۋەن سېلىپ تۇراتتى ، ھاشىمنىڭ بۇنىڭغا ئاچچىقى كەلگەن ئېدى .
يىغىننىڭ تەشكىل ئەيىبلەش باسقۇچى تاماملىنىپ  ،  شەخسلەر بويىچە پىكىر قىلىش ، پاش قىلىش تەرتىپى باشلىنىپ ، تۇنجى بولۇپ نۆۋەت ھاشىمغا كەلگەندە ئۇ سەھنىگە چىقىپ ، دادىسىنىڭ پىشانىسىگە نۇقۇپ تۇرۇپ يۇقىرى ئاۋازدا دۇدۇقلاپ تۇرۇپ : - مەن بۈگۈن سەن بىلەن سىنپى چەك-چىگرانى ئايرىدىم ،ھازىر سىنىڭ  بىر ھارۋا ئەبجەق كىتاپنى باغدىكى چوڭ ئالمىنىڭ تۇۋىگە كۆمۈپ قۇيۇپ ، ئالمىغا سۇ قويماي ، ئۇلۇغ پىرولتارىيات سىنىپىمىزنىڭ ئالمىسىنى قۇرۇتۇپ قويغانلىقىڭنى پاش قىلىمەن –دېدى ۋە : - ياشىسۇن ئىنقىلاب ! - دەپ شۇئار توۋلاپ  دادىسىنىڭ كۆزىدىن تۆكۇلگەن ياشقىمۇ قارىماي  چاۋاك ساداسى ئىچىدە سەھنىدىن چۈشكەن ئىدى  .ئۇ پوسۇققىدە <<ئاجايىپ چاغلار ئىدى – ھە ئۇ>> دېدىدە <<دىرىت>> تىدە يەل قۇيۇۋېتىپ ئايىنىسا ئاڭلاپ قالغانمىدۇ دەپ خىيال قىلىپ ئوينىڭ ئۇجۇر –بۇجۇرىگىچە ئىتتىك قاراپ چىقتى.
كېسەكتىن قوپۇرۇلغان يالغۇز ئېغىزلىق ئويدە  ئاينىسانىڭ سايىسىمۇ كۆرۈنمىگەندىن كېيىن ،  ئايالى ئاينىسانىڭ ناھايىتى ئۇزۇن يىللار بۇرۇن ،يەر تەقسىملىنىپ مۇشۇ ئوينى سالغان ئۇچىنچى يىلى <<مەن سەندىن تۇغۇپ چۈشمىدىم ، خېتىمنى بەر>> دەپ تولا غەلۋە قىلىپ ، خىتىنى ئالالماي مۇشۇ ئوينى سالغان تامچى تايىر بىلەن قېچىپ كېتىپ نەچچە يىللاردىن كېيىن  ئىككى بالىسىنى يىتىلەپ يۇرتقا بىر قېتىم كەلگەنلىكىنى غۇۋا ئىسىگە ئېلىپ << ھۇ ئاناڭنى تاز !>> دەپ كايىپ كەتتى . ھاشىم ئايالى بىلەن ئوتكەن چاغلارنى  ئەسلەپ قالدى.
      ئايىنىسا چېچەن ئايال ئىدى ،  شۇنداق بۇلۇشىغا قارىماي ھاشىم ئۇننى جىق ئىشلىتىۋاتىدۇ دەپمۇ ياكى پاسكىنا ئىتىپ قۇيىدۇ دەپمۇ ئەيتاۋۇر ، ئىشقىلىپ مەيلى ئۇماچ چالسۇن ياكى يېيىپ ئاش ئەتسۇن قازان بېشىدا قاراپ تۇرغىنى تورغان ئىدى ،  يانتوغراق كەنتىدىكى ساۋۇر ساقالنىڭ توي قىلمىغان قىزى قاتبوي بولۇپ قېلىپ ، نومۇس كۈچىدىن د د ۋ ئىچىپ  ئۆلىۋالغاندىن كېيىن << ئاياللارنىڭ قۇلىدىن ھەر ئىش كىلىدىكەن >> دەپ ئويلاپ قالغان ھاشىم تېخىمۇ شۇنداق قىلىدىغان بولۇپ قالغان ئىدى .
تاماقنى ئويلاۋېرىپ ھاشىمنىڭ قورسىقى غورۇلداشقا باشلىدى ، ھاشىم << مومام قوناق قىرىپ ، غورا سېلىپ ، چېچىدەك ئىنچىكە توغراپ ئۈگرە ئەۋەتكەنمىكىيە يە ، چىقىپ باقاي چوڭ ئويگە ،مومام ئۈگرە ئەتكەن بولسا ، مىزىلىك ئاشكۆكىنى سېپىپ ، ئالا ئىنەكنىڭ قايماقلىق قېتىقىدىن ئىككى قوشۇق ، كۇك مۇشتا سامساقلىق قىلىپ چاناپ ئەتكەن ياغمۈشتىن بىر قوشۇق سېلىپ ، كوك ئۇزۇم غورىسى سىقىپ تۆت چېنە ئىچىپ چىقاي >> دەپ ئويلاپ سوغۇق ئۇۋىلىغان ئويدىن سىرتقا چىقماق بولۇپ تەييارلاندى .
ھاشىم چېگرا تېمى يوق سەيناسىغا چىقىپ قار لەپىلدەپ يېغىۋاتقان قارنى كۆرۈپلا كىچىك ۋاقتىدا كۇرۇك كېپىگى ، قارىياغاچ قاتلىمىسى يېگەن مەزگىللەردە مومىسىنىڭ مۇشۇنداق قارلىق بىر كۇندە  ئۇلۇپ كەتكەنلىكىنى ئەسكە ئالدى ،<< مومام بولغان بولسا ئاتنىڭ قىلىدەك توغراپ ئۈگرە ئىتىپ پاقلان قۇيرۇقىدىن  جېقىراق چىقىرىپ ئۇسۇپ بىرەتتى- دە >> دەپ ئويلىغان ھاشىم كۆزىگە لىققىدە ياش ئالدى –دە يىغلىغىنىمنى بىرەرسى كورۇپ قالغانمىدۇ دەپ ئەندىكىپ تۆت ئەتراپقا قاراپ ئىنسى-جىننىڭ قارىسىنى كۆرمىگەندىن كېيىن غاچىلدىتىپ قار دەسسەپ ئۆيىگە قايتىپ كىردى .
     ھاشىم ئۆيىدە ئالدىنقى قېتىم تۇۋەن تۇرمۇش كاپالەت پۇلىنى ئالغىلى بارغاندا ئېلىپ كەلگەن بىر يەشىك تەييار چۆپتىن قالغان بارى-يوق بىرقاپ چۆپنى  كەنتتىن بەرگەن توك چەينەكتە سۇ قاينىتىپ دۈملەپ قورسىقىنى ئازراق ئەستەرلېۋالدى دە پىشانىسىگە << بەشتە كاپالەتلىك ئائىلە مەخسۇس تەمىنلىنىدۇ >> دەپ خەت بېسىلغان تېلېۋىزورنى ئېچىپ كۆرۇشكە باشلىدى .
      ھاشىم رىياسەتچىنىڭ :<< ئامېرىكا ئىقتىسادى ئۇچىنچى پەسىلدە بەش پىرسەنت ئېشىپ ، مۇشۇ نۆۋەتلىك ھۆكۇمەت ھاكىمىيەت يۈرگۈزگەندىن بۇيان يۇقىرى رېكورت ياراتتى ، بۇنىڭ ئەكسىچە رۇبلىنىڭ كۆرسى زور ھەجىمدە چۇشۇپ روسىيە ئىقتىسادى زەئىپلەشتى >> دېگەن سۈزىنى ئاڭلاپ ، تېلېۋىزورنى ئەتتى-دە << يوقالسۇن ئامېرىكا جاھانگىرلىكى ، بارچە رەزىللىكنىڭ مەنبەسى بولغان ئامېرىكا  -قەغەز يولۋاس ، ئۇلۇغ سوتسىيالىزم يولىدىن قايتقانغا تويە رۇس چوشقىلىرى >> دەپ چۈشىنىكىسىز غۇدۇڭشۇپ قويدى –دە توك پارنىڭ ئىسسىقىدا قاسماق يوتقانغا پۇركۈنۇپ خورۇلداپ ئۇيقۇغا كەتتى .
     ھاشىم ئۇخلاپلا چۈش كوردى ، چۈشىدە ئاچچىقى يامان بولسىمۇ دائىملا كۇلۇپ تۇرىدىغان ، تۇيۇقسىزلا ۋارقىراپ – جارقىراپ ھەممىنى دىرىلدېتىۋىتىدىغان مۇدىر ھاشىمغا<< يۇقىرىنىڭ غەمخورلىقى ، كەنت ئاھالىلىرىنىڭ قوللىشى بىلەن يەر تەۋرەشكە چىداملىق يىڭى ئوي سېلىپ بىرىپ  خاتىرجەم كۇن كەچۈرسۇن دەپ كۇچۇرۇپ ئاچىقىپ قويساق يەنە نېمىشقا بۇ ئەسكى كەپەڭلىگە كۈچۈپ كىرىۋالىسىلەر ،  ئالىمادىس توڭلاپ بىر ئىش قالساڭلار بىز يۇقۇرىغا نىمىدەپ جاۋاب بىرىمىز دەپلا تېنى زورىيىپ ئۆگزىدىن ئېگىز بولۇپ ھاشىمنىڭ ئۇيىنى ئىتتىرگۈدەك  ، ئوي بوراندا قالغان قامقاقتەك ئۇيان-بۇيان ئۇچۇپ يۈرگۈدەك ، ھاشىم ئوينىڭ ئىچىگە كىرىپ قېلىپ ئوينىڭ تېمىغا ئۇرۇلۇپ- سوقۇلۇپ  بىر چاغلاردا ئوينىڭ تۇرىسىدىكى تورغا ئىلىشىپ قالغۇدەك ، تورۇستىن ھاشىمدەك ئىككى چىقىدىغان ئۆمۈچۈك مىنىڭ نەرسەمنى نېمىشقا ئېگەللىۋالىسەن دەپلا ھاشىمغا ئېتىلغۇدەك .ھاشىم ئۆمۈچۈكتىن قورقۇپ <<ئاپا ، ئاتا >> دەپ ۋارقىراپ ئۇزىنىڭ ئاۋازىدىن چۇچۇپ ئويغىنىپ كەتتى . ھاشىمنىڭ يۈرىكى تىز-تىز دۈپۈلدەپ سوقۇۋاتاتتى ، ئۇنى قورقۇنچ قاپلىغان ئىدى .
    ھاشىمنىڭ قورقۇنچى ئەۋجىگە چىققانسېرى ئاتا-ئانىسى كۆزىگە كۆرىنىپ كېتىپ باراتتى ، مۇدىر راستىنلا كىلىپ  ئۇيىنى تۇپتۇزلەڭ قىلىۋېتىپ ، يازدا ئىسسىق ، قىشتا سوغۇق ھېلىقى خىش ئۆيىگە ئاپىرۋاتارمۇ دەپ ئەنسىرەپ تېخىمۇ ئولتۇرالمايلا قالدى .ھاشىم تۇرۇپلا يەنە ئاتىسىنىڭ قەبرىسىنى ئەسلەپ قالدى  ، قاسىم كىتاپلىرى كۆز ئالدىدىلا كۆيدۈرۈلگەندىن كېيىن ئۇزۇن ئوتمەي ئۇلۇپ كەتكەن ئىدى ، ئاپىسىمۇ ئۇزاققا قالمايلا قاسىمنىڭ كەينىدىن كەتكەن ئىدى ، خېلى يىللاردىن كېيىن كىملەردۇر ئىشقىلىپ نامەلۇم كىشىلەر ئۇلارنىڭ قەبىرىسىنىڭ ئۇستىگە يوغان ياغاچتا مۇستەھكەم قىلىپ قارلىق ياساپ قويغان ئىدى  .
     ھاشىمنىڭ خىياللىرىغا ، چۈشىگە قاسىمنىڭ بىر جۇپ ياش يالتىرىغان كۆزى  ھەمرا بولۇپ كەلدى ، قاسىم ھاشىمنىڭ چۈشىگە ناھايىتى كوپ كىرەتتى ، بىراق ، بىر ئېغىز گەپ قىلمايتتى .ھاشىم  مودىر كىلىپ كۆچ دەپ تۇرۇۋالمىسۇن دىگەنلەرنى ئويلا-ئويلا ئاخىرى ئۆيىدىن چىقتى .    قار توختىغان ئىدى ، غەربى ئۇپۇقتىكى قۇياش ھېسسىياتسىز سوغۇق نۇرلىرىنى سۇس چېچىپ تۇراتتى . ھاشىم چەت يوللار بىلەن نىشانسىز بىر بېسىپ- ئىككى بېسىپ  مىڭىپ ، بىلىپ - بىلمەيلا ئاتا-ئانىسىنىڭ تۇپراق بېشىغا كىلىپ قالدى ، قەبرە قالىقىنىڭ ئۇستىدىكى ۋە چۆرىسىدىكى قارلار پاكىز تازلانغان ،  يەرلىكنىڭ ئۇستىمۇ پاكىز سۈپۈرۈلۈپ ئۇستىگە قوناق چېچىلغان ئىدى ،   ھەتتا ،  ئىككى تەرەپتىكى رىشاتكىنىڭ ئۇستىگە چىقىرىلغان يېرىم ئاي شەكىللىك تارشىدىكى قارلارمۇ پاك- پاكىز چۈشۈرۈۋېتىلگەن ئىدى.
      قالىقنىڭ يان رىشاتكىسى ئۇستىدىكى  كەڭرى توغرا بالدىقىغا ھاشىم ئوقۇيالمايدىغان ئەرەپچە يىزىلغان خەتلەر ۋە ئونىڭدىن پەستىكى  ئوتتۇرا توغرا بالداققا يىزىلغان  << قەدىرلىك ئۇستازىمىز قاسىم ئەپەندى ۋە ئۇنىڭ مەھبۇبى ئائىشە  ھىجىرىيىنىڭ 1390-يىلى ۋاپات بولغان>> دېگەن دىۋان نۇسخىسىدىكى پۇتۇكلەرگىمۇ قايتا سىر بېرىلگەن ئىدى .
     ھاشىم بۇلارنى كۆرۈپ : <<مەن يالغۇز بالا تۇرسام ، يەنە كىملەر كەلدىكېنە ، جىنلار كەلگەنمىدۇ-يا ؟ >> دەپ ئوز – ئۆزىگە سوئال قۇيۇپ ، ئەتراپقا قارىدى ، ئەتراپتىكى قەبرىلەرنىڭ قارلىرى تازىلانمىغان بولۇپ ، مۇشۇ قەبرىگە تۇتىشىدىغان چىغىر يولدىكى قارلاردا ئاياغ ئىزلىرى قالغان ئىدى .ھاشىم قەبرىگە يۈزلىنىپ بىلىدىغان بىر نەچچە ساۋىقىنى ئۇقۇپ دۇئا قىلىپ بىر پەستىن كېيىن  قايتىشقا تەرەددۇتلاندى .
    ھاشىم قايتىۋېتىپ ياش مەزگىللىرىدە قاردىن كېيىن توشقان قوغلىغانلېقلىرى ،  ئۇزىنىڭ بىر  قارلىق قىشتا توشقاننى قوغلاپ يۇرۇپ كالتەكنى ئېتىپ تەگكۈزگەندىن كېيىن تۇتىۋېلىپ ناھايىتى جىق توشقان ئوۋىلاپ ، گۆشىنى ئەتىيازغىچە يىگەنلىكى  يادىغا غۇۋا كىچىپ ، ئوپ-چۆرىسىگە بىر قارىۋەتكەندىن كېيىن تۇپراق بېشىدىكى يوغان قارا زىيا تېرەك شېخىنى ئېلىپ  ، ئۇششاق شاخلىرىنى پۇتېۋېتىپ  كالتەك قىلدى دە قەيەردىن توشقان ماڭغاندۇ دەپ تىمىسقىلاپ ئىز بېقىپ ماڭدى .بىر ئاش پېشىم ئىز سالغان بولسىمۇ توشقان تۇگۈل ، ئېزىپ قالغان ئۆچكە ياكى قاغىمۇ ئۇچرىمىغاندىن كېيىن << بۇرۇن بۇ يەرلەردە  توشقانچاق ئەمەس ھەر كاداڭ تولكە ، تازقارا ، ھەتتا بۆرىلەرمۇ ئۇچرايتتى ، ھەممىسى ئۆلدىمىكىنە >> دەپ  سۆزلەپ قويۇپ ، ئېتىز ئارىلاپ ئۆيىگە ماڭدى .ئۇ كالتەكنى قولتۇقلىغىنىچە ماڭا-ماڭا كۇن پاتاردا بىلىپ-بىلمەي كونا خامانلىقتىكى قاقشال بولۇپ قالاي دېگەن قېرى ئۈجمىنىڭ تۇۋىگە كىلىپ قالدىدە يۈرىكى قارتتىدە قىلىپ قالدى .
     ھاشىم ئۈجمىگە قاراپ پىچىرلاپ دېدى : << ئالۋاستى  بۇ ئۈجمىگە ئۈۋىلىغانمىدۇ يە ، ئۈجمە شېخېدىكى ئېسىقلىق تورغان ئىشەكنىڭ ئىچ-قارنىمىدۇ ياكى  ئالۋاستىنىڭ ئۆپكىسمىدۇ ؟ >> ، ئۇ شۇنداق دەپلا قەدىمىنى تىزلىتىپ بارا-بارا يۈگۈرۈشكە باشلىدى . ئۇ  يۈگۈرە-يۈگۈرە قارنىڭ ئاستىدىكى مۇز بار يەردە تېيىلىپ گۈپپىدە يېقىلدى ، ھاشىم بىر دەم ئىنجىقلاپ ئېغىنىغاندىن كېيىن ۋايجان-ۋايجان دىگىنىچە  ئورنىدىن تۇرۇپ يەرنى بىرنى تېپىپ ، ئاغىرىق دەستىدە بايىقى قورقۇنچنى ئۇنتۇپ  : << ئاناڭنى ! ، قاچانلاردا بۇ خامانلىقنى ئېچىپ يەر قېلىۋېلىشتىكىنە تويمىغۇرلار ،  جاجاڭنى بىرەر >> دەپ ۋارقىراپ قۇيۇپ ، كالتىكىنى ئىزدەشكە باشلىدى .ھاشىم كالتىكىنى تېپىپ يەنە كەپىسىگە قاراپ خىيال قىلغاچ ماڭدى .
      ياش ۋاقتىمدا بۇ خامانلېقتا بەك قېزىيىتى - دە ئويۇن ،  ھەتتەڭ ، شۇ ۋاقىتلار بولسا ئىدى ، مەھەللىدىكى بالىلار بىلەن مۇشۇ خاماندا  قىشتا گاگار ، ئاق ئۇستىخان ، يازدىكى خامان ۋاقتىدا مۆكۈ-مۆكۈلەڭ ئوينىغان بولساق ، قۇلۇمدىكى  ماۋۇ كالتەكتىن  دادامغا گاگار –پالاق ياسىتىپ  بالىلارنى يىغىپ  گاگار ئوينىغان بولسام ، قارشى تەرەپنى  ۋاللەي قىچقارتېۋاتساق ، يەنە ، مۇكۇشمەك ئوينىغاندا بۇغداي ئۇنچىسىنىڭ ئارىسىغا مۆكۈۋالسام ، ئىزدەپ كەتسە - ئىزدەپ كەتسە تاپالمىسا  مىنى ، ئويۇننىڭ قىزىقى چىقاتتى دە .  ھاشىم تاياققا تايىنىپ دىڭگوسلاپ ئۆيىگە ماڭغىنىچە  خىيالىنى داۋاملاشتۇرۇۋاتاتتى .
ئۇ ئۆزىگە سۆزلەشكە باشلىدى :
-        نېزىمۇر سىلەرنى ساقلاۋاتقىلى ، بۈگۈن ھەربى-دۈشمەن ئۇيۇنى ئوينايلى ، مەن ئەمەت ، ئاسىم ، ئەيسالار بىلەن ھەربى بۇلاي ، سىلەر قالغىنىڭلار دۈشمەن بۇلۇڭلار ، بىزنىڭ ئوينىڭ خاماندىكى ئېگىز سامان كۈمۈكى نامەلۇم ئىگىزلىك بولسۇن ، دۇشمەنلەر نامەلۇم ئىگىزلىكىنى بېسىپ ياتقان بولسۇن ، بىز ھۇجۇم قىلىپ دۇشمەنلەرنى تىرىپىرەن قىلىۋىتەيلى .
-        نېمە ؟ سېسىق توققۇزنىڭ بالىسى ، يەنە كىلىپ تۆت كونا تەرەپدارى نىڭ پۇشتى ھەربى بولامدا ؟
-        مەن دېگەن چەك-چىگرانى ئاجراتقان .
-قىمىرلىما ، قۇلۇڭنى كۆتەر ، پارول قايتۇر.
- بىلمەيمەن .
-بىلمىسەڭ ئېتىپ تاشلايمەن !
- قاچما ، قاچساڭ ئوق چىقىرىمەن ! توختا !
     ھاشىم مىلتىقىنى يەنى تايىنىپ مېڭىۋاتقان ھاسىسىنى كۆتىرىپ قارىغا ئالغاننى دوراپ <<داچىقوڭ >>  دېدىدە ئارقىدىنلا خىتاب قىلدى :<< سەن ئۆلدۈڭ >>
ھاشىم ئاشۇ يۇسۇندا ئوز-ئۇزى بىلەن ھەربى-دۈشمەن ئويناپ ھويلىسىغا كەلدى،  ئاينىڭ يۇرۇقىدا تامغا چۈشكەن سايىسىغا ھەربىيچە چاس بىرىپ ، << دوكلات قاراۋۇل يولداش ، نامەلۇم ئىگىزلىكىنى ئالۋاستىنىڭ تومۇر تاپىنى ئاستىدىن قوتقۇزۇپ چىقىپ غەلىبە بىلەن قايتىپ كەلدۇق ، ھازىر قۇماندانلىق شىتاپقا مەلۇم قىلىمەن >> دەپلا كالتەكنى  تاپسىسىنىڭ يېنىغا ، رەڭگىنىمۇ تونۇغۇسىز بولۇپ كەتكەن تامغا تىرەپ  قۇيۇپ -  قۇيۇپ كىرىپ كەتتى .  ھاشىم سەھەردىلا  چۇچۇپ ئويغاندى ، ئۇ يۈزىنى يۇدى ،   يەنىلا يۇزىدە بىر قارا باردەك ھېس قىلىپ يەنە قايتىلاپ يۈزىنى يۇدى ، سوغۇق سۇ ئۇنىڭغا تەسىر قىلمىغاندەك ئىدى ، گۇيا ، بىر نەرسە يۇزىدە چاپلىشىپ قالغاندەك يۈزىنى قايتا –قايتا يۇيۇشقا باشلىدى.ئۇ تۇرۇپلا يەنە پاكىز بولمىغانلىقىنى كاللىسىدىن ئوتكۇزۇپ ،  بۇ ھالەتتە سىرتقا چىقسا باشقىلارنىڭ يۈزىدىكى قارىنى كۆرۈپ قېلىشىدىن ئەنسىرەپ يۈزىنى يىڭىباشتىن يۇيۇشقا باشلىدى.
    يۈزىنى سوپۇنداپ يۇيۇش كېرەكلىكى خىيالىدىن كەچتى-دە ئايالىدىن قېلىپ قالغان ئۆڭۈپ پاسىمالمۇ ياكى جۇۋازچىنىڭ پەشتامىسىمۇ  بىلگۈسىز بولۇپ كەتكەن تۆگە يىپى ياغلىقىغا ئورالغان كۇچانىڭ ياڭاقچىلىك قالغان توغاچ سوپۇنىنى قۇلۇپ سېلىنغان ساندۇقىدىن تېپىپ ئېلىپ يۈزىنى سوپۇنداپ يەنە بىر ھازا يۇدى .ئۇ قورسىقىنىڭ ئاشقانلىقىنى  بىلىپ تۇرۇسقا ئېسىپ قويغان سېۋەتكە بۈيۈندىۋېدى ،  كىچىك ۋاقتىدا ئىت چىشلىۋالغان پۇتىنىڭ مۇسكۇللىرى ئاغرىپ كېتىپ تار كوچىدىلا ئولتۇرۇپ قالدى .
ھاشىم ئويدە يىگىدەك پىششىق نەرسىنىڭ قالمىغانلىقىنى بىلىپ ۋاي-ۋايۋايلىغىنىچە قازان بېشىغا بېرىپ تۇۋاقنى ئېچىپ قاراپ باقتى ، قازاندا  قېتىپ كەتكەن  ئاش قىسىم باغلاپ تۇراتتى .بۇ ۋاقىتتا قېرىشقاندەك توك كېتىپ ئوي بۆلەكچىلا قاراڭغۇلىشىپ كەتتى .ھاشىم قورسىقىنىڭ غودۇڭشىشىغا قارىماي يوتقانغا كىرىپ يەنە خىيالىنى سۈرۈشكە باشلىدى.ھاشىم چاي قاينام ۋاقىتتىن كېيىن يوتقاننى قايرىۋېتىپ ، ئىشتىنىنى مىڭ تەستە  سېلىۋېتىپ ئاغرىۋاتقان پۇتىغا قاراپ  چۇچۇپ كەتتى ، ناھايىتى بۇرۇن ئىت چىشلىۋالغان يەردە قان ئۇيۇپ قالغان ئىدى .
     ھاشىم ئاخشام خامانلىقتا يېقىلغىنىنى ئاللا بۇرۇن ئەستىن چىقارغان ئىدى ، ئۇ ئويلايتتى :  كاساپەت ، ئىت چىشلېۋاپتۇ-دە ، ئىت غالجېرمىدۇ ، ئاپلا ئىش چاتاق ، غالجىر بولۇپ قالارمەنمۇ .ئۇ غالجىرنى ئويلىغانسېرى چىرايىدا قان قالمىدى ، ھاشىم خىيالىنى داۋاملاشتۇرۇۋاتاتتى : غالجىر بولۇپ قالسام بولمايدۇ ، قەتئى بولمايدۇ ، ھە راست ، ئىت چىشلىۋالغان يەرنى زەھەر تارقىلىپ كېتىشتىن بۇرۇن كىسىپ داغماللاش كېرەك ، شۇنداق قىلاي .ھاشىم شۇنداق دىگىنىچە ئىشىكتىن بېشىنى ئاۋايلاپ چىقىرىپ  ئەتراپقا بىر قارىۋەتكەندىن كېيىن ئىشىك يېنىدىكى تامغا تىرەلگەن  كالتەكنى  ئەكىرىپ ، تار كوچىدا كەكە بىلەن چاناپ يۇز  مۇشەققەتتە ئوتۇن قىلىپ  ئوچاققا سالدى –دە ئوت يېقىشقا تەمشەلدى .
      ھاشىم چاقماق بىلەن تىترەپ تۇرۇپ ئوچاققا ئوت ياقتى ، لېكىن تۇتاشمىدى ،ئۇ سوغۇقتا ئىچ-ئىچىدىن تۆڭۈپ كىتۋاتاتتى ، غالجىرلىق ئەسۋىسى ئۇنى قورقۇتاتتى .
ھاشىم ئوچاقنىڭ ئالدىدىكى قاچانلاردىدۇر قالغان قۇرۇق قالدۇق چۈچۈندىلەرنى ھېلى قىلغان ئوتۇننىڭ ئاستىغا تۇتۇرۇقلۇق قىلىپ سالدى ، ناھايىتى بۇرۇن مەھەللىدىكىلەرنىڭ توپ- توپ بولۇپ سىم چاقلىق ھارۋۇدا يىراق-يىراقلاردىن سوكسوك ، قاقشال، يولغۇن ۋە توغراق كۆتىكى ئەكىلىپ قالىغانلىقلىرى ئۇنىڭ ئىسىدىن يالىت قىلىپ ئوتتى .
      ھاشىم ئاخىرى ئوتنى تۇتاشتۇرۇپ ، چىڭقىلىپ پۈۋلەپ يۇرۇپ ئۇلغايتتى ، ئۇ بۈگۈن نىمىشقىدۇر كەنتتىن بەرگەن ئىسسىز كۆمۈرنى ئوچاققا سالمىدى .ھاشىم ئوچاقنىڭ ئالدىدا ئولتۇرۇپ ، ئەينىنى چىشلەپ تۇرۇپ ، پىچاق بىلەن پاقالچاق مۇسكۇلىنىڭ  ئىت چىشى ئىزى قالغان يەرنى ئۇيۇپ تۇخۇمدەك قان چىقىپ تۇرغان گۆشنى كىسىپ ئالدى دە ئوچاقتا قىزارغان لاخشىگىرنى پۇتىنىڭ قان چىقىۋاتقان يىرىگە يېقىپ داغماللېدى . كۈيۈك ۋە ئاغرىقتا ھاشىم ھوشىدىن كەتتى .
     ھاشىم ھوشىغا كەلگەندە ئوچاقنىڭ ئالدىدا ياتاتتى ، كېسىلگەن پۇتى چىدىغۇسىز ئاغرىۋاتاتتى ، ئوينىڭ ئىچىنى گۆشنىڭ قاڭسىق كۆيگەن پۇرىقى بىر ئالغان ئىدى .
بىراق ، بۇ پۇراق قاسىمنىڭ ئاشقازىنىنى غىدىقلاپ ، كوڭلىگە گۆشنىڭ ۋەس-ۋەسۋەسىنى سالدى ، ئوچاقنىڭ بېشىدا تۇخۇمدەك گۆش تۇراتتى .ھالسىزلانغان ھاشىم  ئەتراپقا بىر قارىۋەتكەندىن كېيىن  ئوچاق بېشىدىكى گۆشنى لاخشىگىردە قىسىپ ، قىزارغان چوغقا قاقلاشقا باشلىدى .كاۋاپ بولغان گۆش پۇراق تارقىتىپ ، ھاشىمنىڭ نەپىسىنى تاقىلدىتىۋەتتى . ئۇ كۆزىدىن ياش چىقىپ تۇرسىمۇ گۆشنى پوۋلەپ  ئېغىزىغا سېلىپ چايناشقا باشلىدى ، ۋە مىڭ تەسلىكتە يۇتۇۋەتتى .ھاشىم گۆشىنى ھەلقۇمىغا يۇتۇپ بولۇپ ئېغىزىدا كاۋاپتىن قالغان د د ۋ نىڭمۇ ياكى باشقا ئۇغۇتنىڭمۇ ئەتىمالىم قانداقتۇر بىر پۇراق ۋە تەمنى ھېس قىلىپ ، قورقۇنچ ئىچىدە بۆرىدەك ھۇۋۇلاپ - ھۆڭرەپ يىغلىۋەتتى دە تۇيۇقسىزلا يەنە ھوشىدىن كەتتى.
............
      ھاشىم ھوشغا كەلگەندە  دوختۇرخانىنىڭ كارۋىتىدا ياتاتتى ، ئۇنىڭ پۇت قۇلى كارىۋاتقا مەھكەم باغلانغان بولۇپ  كېسەلخانا ئىشىكىنىڭ دېرىزىسىدىن  بويۇنداپ قاراپ تۇرغان  كىشىلەرنىڭ << <ئاتا قارغىشى - ئوق ، ئانا قارغىشى پوق > دەپ بىلىپ سۆزلەپتىكەن كونىلار، ھاشىم ساراڭ ئاتا-ئانىسىنى ئاز-ئامانسىز قاقشاتقان ، كۆرىدىغان كۇنى مۇشۇ بولۇپتۇكى ، ھېلىمۇ كەنت مۇدىرى ئاپەت ئەھۋالىنى ئىگىلىگىلى كىرىپ ۋاقتىدا بايقاپتۇ ........>> دىگەنلەرنى ئاڭلاپ چىشىنى غۇچۇرلىتىپ ھۈرپەيدى .
ھاشىم باشقىلارنىڭ بۇرۇنقىدىنمۇ قاتتىق سوغۇق نەزىرىدە  ئون نەچچە كۇن ۋاقىتنى داپقۈردىن-داپقۈرغا ئوتكۇزۇپ ، كېسەلخانىدىن بىر كۇنى ئاخشىمى غىپپىدە قېچىپ چىقىپ ئۆيىگە  كەلدى .
     ئۇ ئۆيىدە قاچان سېستىرالار كىلىپ ئەكىتىپ قالارمۇ؟ ،  مودىر كىلىپ قالارمۇ ؟، ئامانلىق مۇدىرى خەلق ئەسكەرلىرىنى باشلاپ كىلىپ قالارمۇ  ؟ ، يوللاردا كىملەر كۇرۇپ قالغاندۇ ؟  دىگەندەك دەككە - دۈككە  خىياللار ئىچىدە خۇدۈكسىنىپ بىر كېچىنى ئاران تەڭ يېرىم  قىلىپ توك پارنىڭ ئىسسىقىدا ئاخىر ئۇيقۇغا كەتتى .
.......
    ھاشىم ئورنىدىن تۇرغاندا كۈن چۈش بۇلاي دېگەن ئىدى ، قۇياش تۇۋنۇكتىن ئاجىزغىنا نۇرىنى ئويگە ھالسىز چاچاتتى .ھاشىم يۈزىنى يۇماقچى بولۇپ تۇرۇبىنى ئاچتى ، سۇ تۇرۇببىسى ئاللىقاچان توڭلاپ قالغان ئىدى .ھاشىم يەنە خىيالغا چوكتى ، مەھەللىنىڭ ئاياق تەرىپىدىكى ھازىر سۇيى كوپ تارتىلىپ كەتكەن دەريا بويلىرىدا ئوتكەن كۈنلەرنى ئەسلەپ قالدى .نېمە دېگەن ئۇلۇغ سۇ ئىدى ھە ، بېلىقلار دەريادا سەكرىشىپ ئوينايتتى بىزمۇ ئاجايىپ قارام ئىدۇق ،  بىزمۇ بېلىقتەك سوغا چۆمەتتۇق ، يوتامدەك –يوتامدەك بېلىقلار دۈكۈرلىتىپ ئۆسۈۋالاتتى ، مەھەللىمىزنىڭ بالىلىرى قىش كۈنلىرى دەريا بۇيىدا مال باقاتتى ، دەريادىن سۇلاق ئېچىپ ماللارنى سۇغىراتتى ، مال باققاچ مۇز تېيىلىپ قوغلاشماق ئوينايتتى ، چانا تېيىلىش مۇسابىقىسىنى دىمەيلا قۇياي ، نىمىسىنى دەيسىز ، شۇ دەريانىڭ سۈيىدىن قىشتا قاپاق-قاپاقلاپ سۇ تۇشۇپ ئىچەتتۇق ، ھازىرمۇ  بىر بارايچۇ شۇ يەرلەرگە ، سۇلاق ئېچىپ تازا بىر سۇغا چۇمۈلەي  .
     ھاشىم شۇلارنى ئويلاپ ئويدىن چىقتىيۇ باشقىلار تۆنۈۋالمىسۇن دىگەنلەرنى خىيال قىلىپ ، ئۆيىگە يېنىپ كىرىپ ،  يۈزىنى ئايالىنىڭ ھېلىقى تۆگە يىپى ياغلىقىغا ئوراپ قايتا چىقتى .ئۇ نەچچە قەدەم ماڭا-ماڭمايلا ئۆيىنىڭ ئىشىكىنى تاقىمىغانلىقى شالاققىدە ئىسىگە كىچىپ كەينىگە  بۇرۈلغاچ بۇرۇنقى ئەسلىمىسىگە قايتتى .نىمىدىگەن خاتىرجەم چاغلار ئىدى ، ئوينىڭ ئىشىكى تاقالمايدىغان ، باغنىڭ چۆرىسىنى توشقان كىرىپ كۆچەتلەرنى غاجاپ قويمىسۇن دەپ چىتلاپ قۇيغاننى ھىساپقا تەۋە قىلمىغاندا  ، ھازىرقىدەك ئېگىز –ئېگىز چېگرا تام سالمايدىغان ،  ھېلىغۇ ئوبۇرنىكە ، ھەتتا ئۆينىڭ ئىشىكىنىمۇ تاقاپ قويمايدىغان زامانلار ئىدى .
     ئۇ شۇلارنى كۆڭلىدىن ئۆتكۈزگەچ ئىشىكىگە قۇلۇپ سېلىپ ، يولغا چىقىپ ، ياغلىقتا كۆزىدىن باشقا يەرنى مەھكەم پۈركەپ دەريا تامان ماڭدى . ھاشىم كوچىدا كېتىپ بارغاندا مەكتەپتىن چۈشلۈك دەم ئېلىشقا قايتقان باشلانغۇچتىكى بالىلار ئۇچىراپ ئۇنى كۆرسىتىپ تۇرۇپ  ئوزئارا دېيىشتى : كىمدۇ بۇ ، ھاشىم بوۋاي ئەمەسكەن ھە ، يۈزىنى ئورىۋاپتۇ ، قايسى ئايالدۇ - بۇ ؟
-        ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ھاشمخان ئاچا ، نەگە ماڭلا –دېدى ئارىدىن بىرسى شەيتانلىق بىلەن .
تۇنۇۋالدى ، شۇنداق پۇركۇنىۋالساممۇ تۇنۇۋالدى دەپ ئويلىدى ھاشىم ،  ھاشىمخان ئاچا دىگەنگە ئاچچىقى كىلىپ زەردە بىلەن :
-        يىراققا قايتىپ ماڭدىم ، يىراققا ! – دەپ ۋارقىرىۋېتىپ  ئىككى ياققا ، ئالدى –ئارقىغا ئىت چىقىپ قالارمۇ دەپ ئەنسىزلىك بىلەن قاراپ يۈگرەپ دەريا ساقى كېتىپ قالدى .

muhakima

ئىملاسىنى ئازىراق تۇزىتىپ قويدۇم :

يىراققا قايتىش

(ھېكايە)




_ بۇ ئاددى يازمىنى بارلىق قېرىنداشلارنىڭ مىلادى 2015- يىلىنى قىزغىن تەبرىكلەپ، كىتاب ئوقۇش يىلىنىڭ ئەھمىيەتلىك مەزمۇنلارغا تۇيۇنۈشىنى ، تۇرمۇشىنىڭ كوڭۇللۈك ، ئىشلىرىنىڭ ئۇڭۇشلۇق ، تىنىنىڭ سالامەت بولۇشىنى ، ئائىلىسىنىڭ بەخىتلىك بولۇشىنى  چىن قەلبىمدىن تىلەپ  سوۋغا قىلىمەن .

ھاشىم ئۇيقىدىن ئويغۇنۇپ بىر نوقتىغا تىكىلگىنىچە ئادىتى بويىچە ئۆتمۇشنى ئەسلەشكە باشلىدى.
ھاشىم  ئىسىنى بىلگەندىن بۇيان ئەندىكىپلا ئوتتى ، كىچىك چاغلىرىدا مەكتەپكە بېرىپ كېلىش يولىدىمۇ  قايسى چىتنىڭ شورىسىدىن ئىتلار چىقىپ چىشلىۋالىدىغاندەك خاتىرجەم بۇلالماي ئوڭ-سولغا ، ئالدى –ئارقىسىغا دەككە-دۇككىدە قاراپ ماڭاتتى ، بىراق ، شۇنچە ئېھتىيات قىلسىمۇ يەنىلا بىر قېتىم ئىت قوغلاپ كەتكەندە بىرگە ماڭغان ساۋاقداشلىرى قېچىپ كەتتى ، ئۇ ئىت مىنى چىشلىۋالمىسۇن دەپ بىر ئالدىغا بىر كەينىگە قاراپ قېچىپ كېتىپ بېرىپ پۇتلىشىپ يېقىلدى دە ئىت ئۇنىڭ چەپ پاچىقىنىڭ بولجۇڭ گۆشىدىن بىر چىشلەم ئۈزۈۋالدى ، ئۇ دائىم باشقا ساۋاقداشلىرىم قاچمىغان بولسا ئىت بىزنى ھېچنىمە قىلالمايتتى دەپ قارىغان ئىدى .
ھاشىم ئىسلاشقان ، تۈگمەننىڭ تۈرۇسىدەك ئۆمۈچۈك تورلىرى مىژژىدە ساڭگىلىغان  تۇرۇسقا قارىغىنىچە  يەنە ئۆتمۇشنى ئويلاۋاتاتتى .
ھاشىمنىڭ بۇرۇتى ئەمدىلا خەت تارتقاندا دادىسى قاسىم تارتىپ چىقىرىلغان ئېدى .
باشقىلار ھەدەپ ئۇنىڭغا دادىسى بىلەن چەك –چىگرانى ئېنىق ۋە ئەمەلى ھەركىتى بىلەن ئايرىشنى ، خەلقنىڭ دۇشمىنى بىلەن بىر سەپتە تۇرماسلىقىنى نەسىھەت قىلدى ،  ھاشىم دادىسىغا ئۆچ بولۇپ كەتكەن ئىدى   .
دادىسىنى تەنقىدلەش چوڭ يىغىنىدا ،  ئىنقىلابى ياشلار  قاسىمنى چوڭ خەتلەر يىزىلغان ئۇزۇن قالپاقنى كىيگۈزۈپ دۈشكەلەپ سەھنىنىڭ ئوتتۇرىسىغا ئېلىپ چىقتى ، قاسىم سەھنىدە ئەيىبلەش شۇئارلىرىنى ئاڭلىمىغاندەك ، گۇيا ھىچ ئىش بولمىغاندەك بېشىنى خىيالى تۇۋەن سېلىپ تۇراتتى ، ھاشىمنىڭ بۇنىڭغا ئاچچىقى كەلگەن ئېدى .
يىغىننىڭ تەشكىل ئەيىبلەش باسقۇچى تاماملىنىپ  ،  شەخسلەر بويىچە پىكىر قىلىش ، پاش قىلىش تەرتىپى باشلىنىپ ، تۇنجى بولۇپ نۆۋەت ھاشىمغا كەلگەندە ئۇ سەھنىگە چىقىپ ، دادىسىنىڭ پىشانىسىگە نۇقۇپ تۇرۇپ يۇقىرى ئاۋازدا دۇدۇقلاپ تۇرۇپ : - مەن بۈگۈن سەن بىلەن سىنپى چەك-چىگرانى ئايرىدىم ،ھازىر سىنىڭ  بىر ھارۋا ئەبجەق كىتاپنى باغدىكى چوڭ ئالمىنىڭ تۇۋىگە كۆمۈپ قۇيۇپ ، ئالمىغا سۇ قويماي ، ئۇلۇغ پىرولتارىيات سىنىپىمىزنىڭ ئالمىسىنى قۇرۇتۇپ قويغانلىقىڭنى پاش قىلىمەن –دېدى ۋە : - ياشىسۇن ئىنقىلاب ! - دەپ شۇئار توۋلاپ  دادىسىنىڭ كۆزىدىن تۆكۇلگەن ياشقىمۇ قارىماي  چاۋاك ساداسى ئىچىدە سەھنىدىن چۈشكەن ئىدى  .
ئۇ پوسۇققىدە <<ئاجايىپ چاغلار ئىدى – ھە ئۇ>> دېدىدە <<دىرىت>> تىدە يەل قۇيۇۋېتىپ ئايىنىسا ئاڭلاپ قالغانمىدۇ دەپ خىيال قىلىپ ئوينىڭ ئۇجۇر –بۇجۇرىگىچە ئىتتىك قاراپ چىقتى.
كېسەكتىن قوپۇرۇلغان يالغۇز ئېغىزلىق ئويدە  ئاينىسانىڭ سايىسىمۇ كۆرۈنمىگەندىن كېيىن ،  ئايالى ئاينىسانىڭ ناھايىتى ئۇزۇن يىللار بۇرۇن ،يەر تەقسىملىنىپ مۇشۇ ئوينى سالغان ئۇچىنچى يىلى <<مەن سەندىن تۇغۇپ چۈشمىدىم ، خېتىمنى بەر>> دەپ تولا غەلۋە قىلىپ ، خىتىنى ئالالماي مۇشۇ ئوينى سالغان تامچى تايىر بىلەن قېچىپ كېتىپ نەچچە يىللاردىن كېيىن  ئىككى بالىسىنى يىتىلەپ يۇرتقا بىر قېتىم كەلگەنلىكىنى غۇۋا ئىسىگە ئېلىپ << ھۇ ئاناڭنى تاز !>> دەپ كايىپ كەتتى .
ھاشىم ئايالى بىلەن ئوتكەن چاغلارنى  ئەسلەپ قالدى.
ئايىنىسا چېچەن ئايال ئىدى ،  شۇنداق بۇلۇشىغا قارىماي ھاشىم ئۇننى جىق ئىشلىتىۋاتىدۇ دەپمۇ ياكى پاسكىنا ئىتىپ قۇيىدۇ دەپمۇ ئەيتاۋۇر ، ئىشقىلىپ مەيلى ئۇماچ چالسۇن ياكى يېيىپ ئاش ئەتسۇن قازان بېشىدا قاراپ تۇرغىنى تورغان ئىدى ،  يانتوغراق كەنتىدىكى ساۋۇر ساقالنىڭ توي قىلمىغان قىزى قاتبوي بولۇپ قېلىپ ، نومۇس كۈچىدىن د د ۋ ئىچىپ  ئۆلىۋالغاندىن كېيىن << ئاياللارنىڭ قۇلىدىن ھەر ئىش كىلىدىكەن >> دەپ ئويلاپ قالغان ھاشىم تېخىمۇ شۇنداق قىلىدىغان بولۇپ قالغان ئىدى .
تاماقنى ئويلاۋېرىپ ھاشىمنىڭ قورسىقى غورۇلداشقا باشلىدى ، ھاشىم << مومام قوناق قىرىپ ، غورا سېلىپ ، چېچىدەك ئىنچىكە توغراپ ئۈگرە ئەۋەتكەنمىكىيە يە ، چىقىپ باقاي چوڭ ئويگە ،مومام ئۈگرە ئەتكەن بولسا ، مىزىلىك ئاشكۆكىنى سېپىپ ، ئالا ئىنەكنىڭ قايماقلىق قېتىقىدىن ئىككى قوشۇق ، كۇك مۇشتا سامساقلىق قىلىپ چاناپ ئەتكەن ياغمۈشتىن بىر قوشۇق سېلىپ ، كوك ئۇزۇم غورىسى سىقىپ تۆت چېنە ئىچىپ چىقاي >> دەپ ئويلاپ سوغۇق ئۇۋىلىغان ئويدىن سىرتقا چىقماق بولۇپ تەييارلاندى .
ھاشىم چېگرا تېمى يوق سەيناسىغا چىقىپ لەپىلدەپ يېغىۋاتقان قارنى كۆرۈپلا كىچىك ۋاقتىدا كۇرۇك كېپىگى ، قارىياغاچ قاتلىمىسى يېگەن مەزگىللەردە مومىسىنىڭ مۇشۇنداق قارلىق بىر كۇندە  ئۇلۇپ كەتكەنلىكىنى ئەسكە ئالدى ،<< مومام بولغان بولسا ئاتنىڭ قىلىدەك توغراپ ئۈگرە ئىتىپ پاقلان قۇيرۇقىدىن  جېقىراق چىقىرىپ ئۇسۇپ بىرەتتى- دە >> دەپ ئويلىغان ھاشىم كۆزىگە لىققىدە ياش ئالدى –دە يىغلىغىنىمنى بىرەرسى كورۇپ قالغانمىدۇ دەپ ئەندىكىپ تۆت ئەتراپقا قاراپ ئىنسى-جىننىڭ قارىسىنى كۆرمىگەندىن كېيىن غاچىلدىتىپ قار دەسسەپ ئۆيىگە قايتىپ كىردى .
ھاشىم ئۆيىدە ئالدىنقى قېتىم تۇۋەن تۇرمۇش كاپالەت پۇلىنى ئالغىلى بارغاندا ئېلىپ كەلگەن بىر يەشىك تەييار چۆپتىن قالغان بارى-يوق بىرقاپ چۆپنى  كەنتتىن بەرگەن توك چەينەكتە سۇ قاينىتىپ دۈملەپ قورسىقىنى ئازراق ئەستەرلېۋالدى دە پىشانىسىگە << بەشتە كاپالەتلىك ئائىلە مەخسۇس تەمىنلىنىدۇ >> دەپ خەت بېسىلغان تېلېۋىزورنى ئېچىپ كۆرۇشكە باشلىدى .
ھاشىم رىياسەتچىنىڭ :<< ئامېرىكا ئىقتىسادى ئۇچىنچى پەسىلدە بەش پىرسەنت ئېشىپ ، مۇشۇ نۆۋەتلىك ھۆكۇمەت ھاكىمىيەت يۈرگۈزگەندىن بۇيان يۇقىرى رېكورت ياراتتى ، بۇنىڭ ئەكسىچە رۇبلىنىڭ كۆرسى زور ھەجىمدە چۇشۇپ روسىيە ئىقتىسادى زەئىپلەشتى >> دېگەن سۈزىنى ئاڭلاپ ، تېلېۋىزورنى ئەتتى-دە << يوقالسۇن ئامېرىكا جاھانگىرلىكى ، بارچە رەزىللىكنىڭ مەنبەسى بولغان ئامېرىكا  -قەغەز يولۋاس ، ئۇلۇغ سوتسىيالىزم يولىدىن قايتقانغا تويە رۇس چوشقىلىرى >> دەپ چۈشىنىكىسىز غۇدۇڭشۇپ قويدى –دە توك پارنىڭ ئىسسىقىدا قاسماق يوتقانغا پۇركۈنۇپ خورۇلداپ ئۇيقۇغا كەتتى .
ھاشىم ئۇخلاپلا چۈش كوردى ، چۈشىدە ئاچچىقى يامان بولسىمۇ دائىملا كۇلۇپ تۇرىدىغان ، تۇيۇقسىزلا ۋارقىراپ – جارقىراپ ھەممىنى دىرىلدېتىۋىتىدىغان مۇدىر ھاشىمغا<< يۇقىرىنىڭ غەمخورلىقى ، كەنت ئاھالىلىرىنىڭ قوللىشى بىلەن يەر تەۋرەشكە چىداملىق يىڭى ئوي سېلىپ بىرىپ  خاتىرجەم كۇن كەچۈرسۇن دەپ كۇچۇرۇپ ئاچىقىپ قويساق يەنە نېمىشقا بۇ ئەسكى كەپەڭلىگە كۈچۈپ كىرىۋالىسىلەر ،  ئالىمادىس توڭلاپ بىر ئىش قالساڭلار بىز يۇقۇرىغا نىمىدەپ جاۋاب بىرىمىز دەپلا تېنى زورىيىپ ئۆگزىدىن ئېگىز بولۇپ ھاشىمنىڭ ئۇيىنى ئىتتىرگۈدەك  ، ئوي بوراندا قالغان قامقاقتەك ئۇيان-بۇيان ئۇچۇپ يۈرگۈدەك ، ھاشىم ئوينىڭ ئىچىگە كىرىپ قېلىپ ئوينىڭ تېمىغا ئۇرۇلۇپ- سوقۇلۇپ  بىر چاغلاردا ئوينىڭ تۇرىسىدىكى تورغا ئىلىشىپ قالغۇدەك ، تورۇستىن ھاشىمدەك ئىككى چىقىدىغان ئۆمۈچۈك مىنىڭ نەرسەمنى نېمىشقا ئېگەللىۋالىسەن دەپلا ھاشىمغا ئېتىلغۇدەك .
ھاشىم ئۆمۈچۈكتىن قورقۇپ <<ئاپا ، ئاتا >> دەپ ۋارقىراپ ئۇزىنىڭ ئاۋازىدىن چۇچۇپ ئويغىنىپ كەتتى . ھاشىمنىڭ يۈرىكى تىز-تىز دۈپۈلدەپ سوقۇۋاتاتتى ، ئۇنى قورقۇنچ قاپلىغان ئىدى .
ھاشىمنىڭ قورقۇنچى ئەۋجىگە چىققانسېرى ئاتا-ئانىسى كۆزىگە كۆرىنىپ كېتىپ باراتتى ، مۇدىر راستىنلا كىلىپ  ئۇيىنى تۇپتۇزلەڭ قىلىۋېتىپ ، يازدا ئىسسىق ، قىشتا سوغۇق ھېلىقى خىش ئۆيىگە ئاپىرۋاتارمۇ دەپ ئەنسىرەپ تېخىمۇ ئولتۇرالمايلا قالدى .
ھاشىم تۇرۇپلا يەنە ئاتىسىنىڭ قەبرىسىنى ئەسلەپ قالدى  ، قاسىم كىتاپلىرى كۆز ئالدىدىلا كۆيدۈرۈلگەندىن كېيىن ئۇزۇن ئوتمەي ئۇلۇپ كەتكەن ئىدى ، ئاپىسىمۇ ئۇزاققا قالمايلا قاسىمنىڭ كەينىدىن كەتكەن ئىدى ، خېلى يىللاردىن كېيىن كىملەردۇر ئىشقىلىپ نامەلۇم كىشىلەر ئۇلارنىڭ قەبىرىسىنىڭ ئۇستىگە يوغان ياغاچتا مۇستەھكەم قىلىپ قارلىق ياساپ قويغان ئىدى  .
ھاشىمنىڭ خىياللىرىغا ، چۈشىگە قاسىمنىڭ بىر جۇپ ياش يالتىرىغان كۆزى  ھەمرا بولۇپ كەلدى ، قاسىم ھاشىمنىڭ چۈشىگە ناھايىتى كوپ كىرەتتى ، بىراق ، بىر ئېغىز گەپ قىلمايتتى .
ھاشىم  مودىر كىلىپ كۆچ دەپ تۇرۇۋالمىسۇن دىگەنلەرنى ئويلا-ئويلا ئاخىرى ئۆيىدىن چىقتى .    قار توختىغان ئىدى ، غەربى ئۇپۇقتىكى قۇياش ھېسسىياتسىز سوغۇق نۇرلىرىنى سۇس چېچىپ تۇراتتى .
ھاشىم چەت يوللار بىلەن نىشانسىز بىر بېسىپ- ئىككى بېسىپ  مىڭىپ ، بىلىپ - بىلمەيلا ئاتا-ئانىسىنىڭ تۇپراق بېشىغا كىلىپ قالدى ، قەبرە قالىقىنىڭ ئۇستىدىكى ۋە چۆرىسىدىكى قارلار پاكىز تازلانغان ،  يەرلىكنىڭ ئۇستىمۇ پاكىز سۈپۈرۈلۈپ ئۇستىگە قوناق چېچىلغان ئىدى ،   ھەتتا ،  ئىككى تەرەپتىكى رىشاتكىنىڭ ئۇستىگە چىقىرىلغان يېرىم ئاي شەكىللىك تارشىدىكى قارلارمۇ پاك- پاكىز چۈشۈرۈۋېتىلگەن ئىدى.
    قالىقنىڭ يان رىشاتكىسى ئۇستىدىكى  كەڭرى توغرا بالدىقىغا ھاشىم ئوقۇيالمايدىغان ئەرەپچە يىزىلغان خەتلەر ۋە ئونىڭدىن پەستىكى  ئوتتۇرا توغرا بالداققا يىزىلغان  << قەدىرلىك ئۇستازىمىز قاسىم ئەپەندى ۋە ئۇنىڭ مەھبۇبى ئائىشە  ھىجىرىيىنىڭ 1390-يىلى ۋاپات بولغان>> دېگەن دىۋان نۇسخىسىدىكى پۇتۇكلەرگىمۇ قايتا سىر بېرىلگەن ئىدى .
ھاشىم بۇلارنى كۆرۈپ : <<مەن يالغۇز بالا تۇرسام ، يەنە كىملەر كەلدىكېنە ، جىنلار كەلگەنمىدۇ-يا ؟ >> دەپ ئوز – ئۆزىگە سوئال قۇيۇپ ، ئەتراپقا قارىدى ، ئەتراپتىكى قەبرىلەرنىڭ قارلىرى تازىلانمىغان بولۇپ ، مۇشۇ قەبرىگە تۇتىشىدىغان چىغىر يولدىكى قارلاردا ئاياغ ئىزلىرى قالغان ئىدى .
ھاشىم قەبرىگە يۈزلىنىپ بىلىدىغان بىر نەچچە ساۋىقىنى ئۇقۇپ دۇئا قىلىپ بىر پەستىن كېيىن  قايتىشقا تەرەددۇتلاندى .
ھاشىم قايتىۋېتىپ ياش مەزگىللىرىدە قاردىن كېيىن توشقان قوغلىغانلېقلىرى ،  ئۇزىنىڭ بىر  قارلىق قىشتا توشقاننى قوغلاپ يۇرۇپ كالتەكنى ئېتىپ تەگكۈزگەندىن كېيىن تۇتىۋېلىپ ناھايىتى جىق توشقان ئوۋىلاپ ، گۆشىنى ئەتىيازغىچە يىگەنلىكى  يادىغا غۇۋا كىچىپ ، ئوپ-چۆرىسىگە بىر قارىۋەتكەندىن كېيىن تۇپراق بېشىدىكى يوغان قارا زىيا تېرەك شېخىنى ئېلىپ  ، ئۇششاق شاخلىرىنى پۇتېۋېتىپ  كالتەك قىلدى دە قەيەردىن توشقان ماڭغاندۇ دەپ تىمىسقىلاپ ئىز بېقىپ ماڭدى .
بىر ئاش پېشىم ئىز سالغان بولسىمۇ توشقان تۇگۈل ، ئېزىپ قالغان ئۆچكە ياكى قاغىمۇ ئۇچرىمىغاندىن كېيىن << بۇرۇن بۇ يەرلەردە  توشقانچاق ئەمەس ھەر كاداڭ تولكە ، تازقارا ، ھەتتا بۆرىلەرمۇ ئۇچرايتتى ، ھەممىسى ئۆلدىمىكىنە >> دەپ  سۆزلەپ قويۇپ ، ئېتىز ئارىلاپ ئۆيىگە ماڭدى .
ئۇ كالتەكنى قولتۇقلىغىنىچە ماڭا-ماڭا كۇن پاتاردا بىلىپ-بىلمەي كونا خامانلىقتىكى قاقشال بولۇپ قالاي دېگەن قېرى ئۈجمىنىڭ تۇۋىگە كىلىپ قالدىدە يۈرىكى قارتتىدە قىلىپ قالدى .
ھاشىم ئۈجمىگە قاراپ پىچىرلاپ دېدى : << ئالۋاستى  بۇ ئۈجمىگە ئۈۋىلىغانمىدۇ يە ، ئۈجمە شېخېدىكى ئېسىقلىق تورغان ئىشەكنىڭ ئىچ-قارنىمىدۇ ياكى  ئالۋاستىنىڭ ئۆپكىسمىدۇ ؟ >> ، ئۇ شۇنداق دەپلا قەدىمىنى تىزلىتىپ بارا-بارا يۈگۈرۈشكە باشلىدى .
ئۇ  يۈگۈرە-يۈگۈرە قارنىڭ ئاستىدىكى مۇز بار يەردە تېيىلىپ گۈپپىدە يېقىلدى ، ھاشىم بىر دەم ئىنجىقلاپ ئېغىنىغاندىن كېيىن ۋايجان-ۋايجان دىگىنىچە  ئورنىدىن تۇرۇپ يەرنى بىرنى تېپىپ ، ئاغىرىق دەستىدە بايىقى قورقۇنچنى ئۇنتۇپ  : << ئاناڭنى ! ، قاچانلاردا بۇ خامانلىقنى ئېچىپ يەر قېلىۋېلىشتىكىنە تويمىغۇرلار ،  جاجاڭنى بىرەر >> دەپ ۋارقىراپ قۇيۇپ ، كالتىكىنى ئىزدەشكە باشلىدى .
ھاشىم كالتىكىنى تېپىپ يەنە كەپىسىگە قاراپ خىيال قىلغاچ ماڭدى .
ياش ۋاقتىمدا بۇ خامانلېقتا بەك قېزىيىتى - دە ئويۇن ،  ھەتتەڭ ، شۇ ۋاقىتلار بولسا ئىدى ، مەھەللىدىكى بالىلار بىلەن مۇشۇ خاماندا  قىشتا گاگار ، ئاق ئۇستىخان ، يازدىكى خامان ۋاقتىدا مۆكۈ-مۆكۈلەڭ ئوينىغان بولساق ، قۇلۇمدىكى  ماۋۇ كالتەكتىن  دادامغا گاگار –پالاق ياسىتىپ  بالىلارنى يىغىپ  گاگار ئوينىغان بولسام ، قارشى تەرەپنى  ۋاللەي قىچقارتېۋاتساق ، يەنە ، مۇكۇشمەك ئوينىغاندا بۇغداي ئۇنچىسىنىڭ ئارىسىغا مۆكۈۋالسام ، ئىزدەپ كەتسە - ئىزدەپ كەتسە تاپالمىسا  مىنى ، ئويۇننىڭ قىزىقى چىقاتتى دە .  
ھاشىم تاياققا تايىنىپ دىڭگوسلاپ ئۆيىگە ماڭغىنىچە  خىيالىنى داۋاملاشتۇرۇۋاتاتتى .
ئۇ ئۆزىگە سۆزلەشكە باشلىدى :
-        نېزىمۇر سىلەرنى ساقلاۋاتقىلى ، بۈگۈن ھەربى-دۈشمەن ئۇيۇنى ئوينايلى ، مەن ئەمەت ، ئاسىم ، ئەيسالار بىلەن ھەربى بۇلاي ، سىلەر قالغىنىڭلار دۈشمەن بۇلۇڭلار ، بىزنىڭ ئوينىڭ خاماندىكى ئېگىز سامان كۈمۈكى نامەلۇم ئىگىزلىك بولسۇن ، دۇشمەنلەر نامەلۇم ئىگىزلىكىنى بېسىپ ياتقان بولسۇن ، بىز ھۇجۇم قىلىپ دۇشمەنلەرنى تىرىپىرەن قىلىۋىتەيلى .
-        نېمە ؟ سېسىق توققۇزنىڭ بالىسى ، يەنە كىلىپ تۆت كونا تەرەپدارى نىڭ پۇشتى ھەربى بولامدا ؟
-        مەن دېگەن چەك-چىگرانى ئاجراتقان .
-قىمىرلىما ، قۇلۇڭنى كۆتەر ، پارول قايتۇر.
- بىلمەيمەن .
-بىلمىسەڭ ئېتىپ تاشلايمەن !
- قاچما ، قاچساڭ ئوق چىقىرىمەن ! توختا !
ھاشىم مىلتىقىنى يەنى تايىنىپ مېڭىۋاتقان ھاسىسىنى كۆتىرىپ قارىغا ئالغاننى دوراپ <<داچىقوڭ >>  دېدىدە ئارقىدىنلا خىتاب قىلدى :<< سەن ئۆلدۈڭ >>
ھاشىم ئاشۇ يۇسۇندا ئوز-ئۇزى بىلەن ھەربى-دۈشمەن ئويناپ ھويلىسىغا كەلدى،  ئاينىڭ يۇرۇقىدا تامغا چۈشكەن سايىسىغا ھەربىيچە چاس بىرىپ ، << دوكلات قاراۋۇل يولداش ، نامەلۇم ئىگىزلىكىنى ئالۋاستىنىڭ تومۇر تاپىنى ئاستىدىن قوتقۇزۇپ چىقىپ غەلىبە بىلەن قايتىپ كەلدۇق ، ھازىر قۇماندانلىق شىتاپقا مەلۇم قىلىمەن >> دەپلا كالتەكنى  تاپسىسىنىڭ يېنىغا ، رەڭگىنىمۇ تونۇغۇسىز بولۇپ كەتكەن تامغا تىرەپ  قۇيۇپ -  قۇيۇپ كىرىپ كەتتى .  
ھاشىم سەھەردىلا  چۇچۇپ ئويغاندى ، ئۇ يۈزىنى يۇدى ،   يەنىلا يۇزىدە بىر قارا باردەك ھېس قىلىپ يەنە قايتىلاپ يۈزىنى يۇدى ، سوغۇق سۇ ئۇنىڭغا تەسىر قىلمىغاندەك ئىدى ، گۇيا ، بىر نەرسە يۇزىدە چاپلىشىپ قالغاندەك يۈزىنى قايتا –قايتا يۇيۇشقا باشلىدى.
ئۇ تۇرۇپلا يەنە پاكىز بولمىغانلىقىنى كاللىسىدىن ئوتكۇزۇپ ،  بۇ ھالەتتە سىرتقا چىقسا باشقىلارنىڭ يۈزىدىكى قارىنى كۆرۈپ قېلىشىدىن ئەنسىرەپ يۈزىنى يىڭىباشتىن يۇيۇشقا باشلىدى.
يۈزىنى سوپۇنداپ يۇيۇش كېرەكلىكى خىيالىدىن كەچتى-دە ئايالىدىن قېلىپ قالغان ئۆڭۈپ پاسىمالمۇ ياكى جۇۋازچىنىڭ پەشتامىسىمۇ  بىلگۈسىز بولۇپ كەتكەن تۆگە يىپى ياغلىقىغا ئورالغان كۇچانىڭ ياڭاقچىلىك قالغان توغاچ سوپۇنىنى قۇلۇپ سېلىنغان ساندۇقىدىن تېپىپ ئېلىپ يۈزىنى سوپۇنداپ يەنە بىر ھازا يۇدى .
ئۇ قورسىقىنىڭ ئاشقانلىقىنى  بىلىپ تۇرۇسقا ئېسىپ قويغان سېۋەتكە بۈيۈندىۋېدى ،  كىچىك ۋاقتىدا ئىت چىشلىۋالغان پۇتىنىڭ مۇسكۇللىرى ئاغرىپ كېتىپ تار كوچىدىلا ئولتۇرۇپ قالدى .
ھاشىم ئويدە يىگىدەك پىششىق نەرسىنىڭ قالمىغانلىقىنى بىلىپ ۋاي-ۋايۋايلىغىنىچە قازان بېشىغا بېرىپ تۇۋاقنى ئېچىپ قاراپ باقتى ، قازاندا  قېتىپ كەتكەن  ئاش قىسىم باغلاپ تۇراتتى .
بۇ ۋاقىتتا قېرىشقاندەك توك كېتىپ ئوي بۆلەكچىلا قاراڭغۇلىشىپ كەتتى .
ھاشىم قورسىقىنىڭ غودۇڭشىشىغا قارىماي يوتقانغا كىرىپ يەنە خىيالىنى سۈرۈشكە باشلىدى.
ھاشىم چاي قاينام ۋاقىتتىن كېيىن يوتقاننى قايرىۋېتىپ ، ئىشتىنىنى مىڭ تەستە  سېلىۋېتىپ ئاغرىۋاتقان پۇتىغا قاراپ  چۇچۇپ كەتتى ، ناھايىتى بۇرۇن ئىت چىشلىۋالغان يەردە قان ئۇيۇپ قالغان ئىدى .
ھاشىم ئاخشام خامانلىقتا يېقىلغىنىنى ئاللا بۇرۇن ئەستىن چىقارغان ئىدى ، ئۇ ئويلايتتى :  كاساپەت ، ئىت چىشلېۋاپتۇ-دە ، ئىت غالجېرمىدۇ ، ئاپلا ئىش چاتاق ، غالجىر بولۇپ قالارمەنمۇ .
ئۇ غالجىرنى ئويلىغانسېرى چىرايىدا قان قالمىدى ، ھاشىم خىيالىنى داۋاملاشتۇرۇۋاتاتتى : غالجىر بولۇپ قالسام بولمايدۇ ، قەتئى بولمايدۇ ، ھە راست ، ئىت چىشلىۋالغان يەرنى زەھەر تارقىلىپ كېتىشتىن بۇرۇن كىسىپ داغماللاش كېرەك ، شۇنداق قىلاي .
ھاشىم شۇنداق دىگىنىچە ئىشىكتىن بېشىنى ئاۋايلاپ چىقىرىپ  ئەتراپقا بىر قارىۋەتكەندىن كېيىن ئىشىك يېنىدىكى تامغا تىرەلگەن  كالتەكنى  ئەكىرىپ ، تار كوچىدا كەكە بىلەن چاناپ يۇز  مۇشەققەتتە ئوتۇن قىلىپ  ئوچاققا سالدى –دە ئوت يېقىشقا تەمشەلدى .
ھاشىم چاقماق بىلەن تىترەپ تۇرۇپ ئوچاققا ئوت ياقتى ، لېكىن تۇتاشمىدى ،ئۇ سوغۇقتا ئىچ-ئىچىدىن تۆڭۈپ كىتۋاتاتتى ، غالجىرلىق ئەسۋىسى ئۇنى قورقۇتاتتى .
ھاشىم ئوچاقنىڭ ئالدىدىكى قاچانلاردىدۇر قالغان قۇرۇق قالدۇق چۈچۈندىلەرنى ھېلى قىلغان ئوتۇننىڭ ئاستىغا تۇتۇرۇقلۇق قىلىپ سالدى ، ناھايىتى بۇرۇن مەھەللىدىكىلەرنىڭ توپ- توپ بولۇپ سىم چاقلىق ھارۋۇدا يىراق-يىراقلاردىن سوكسوك ، قاقشال، يولغۇن ۋە توغراق كۆتىكى ئەكىلىپ قالىغانلىقلىرى ئۇنىڭ ئىسىدىن يالىت قىلىپ ئوتتى .
ھاشىم ئاخىرى ئوتنى تۇتاشتۇرۇپ ، چىڭقىلىپ پۈۋلەپ يۇرۇپ ئۇلغايتتى ، ئۇ بۈگۈن نىمىشقىدۇر كەنتتىن بەرگەن ئىسسىز كۆمۈرنى ئوچاققا سالمىدى .
ھاشىم ئوچاقنىڭ ئالدىدا ئولتۇرۇپ ، ئەينىنى چىشلەپ تۇرۇپ ، پىچاق بىلەن پاقالچاق مۇسكۇلىنىڭ  ئىت چىشى ئىزى قالغان يەرنى ئۇيۇپ تۇخۇمدەك قان چىقىپ تۇرغان گۆشنى كىسىپ ئالدى دە ئوچاقتا قىزارغان لاخشىگىرنى پۇتىنىڭ قان چىقىۋاتقان يىرىگە يېقىپ داغماللېدى .
كۈيۈك ۋە ئاغرىقتا ھاشىم ھوشىدىن كەتتى .
ھاشىم ھوشىغا كەلگەندە ئوچاقنىڭ ئالدىدا ياتاتتى ، كېسىلگەن پۇتى چىدىغۇسىز ئاغرىۋاتاتتى ، ئوينىڭ ئىچىنى گۆشنىڭ قاڭسىق كۆيگەن پۇرىقى بىر ئالغان ئىدى .
بىراق ، بۇ پۇراق قاسىمنىڭ ئاشقازىنىنى غىدىقلاپ ، كوڭلىگە گۆشنىڭ ۋەس-ۋەسۋەسىنى سالدى ، ئوچاقنىڭ بېشىدا تۇخۇمدەك گۆش تۇراتتى .
ھالسىزلانغان ھاشىم  ئەتراپقا بىر قارىۋەتكەندىن كېيىن  ئوچاق بېشىدىكى گۆشنى لاخشىگىردە قىسىپ ، قىزارغان چوغقا قاقلاشقا باشلىدى .
كاۋاپ بولغان گۆش پۇراق تارقىتىپ ، ھاشىمنىڭ نەپىسىنى تاقىلدىتىۋەتتى .
ئۇ كۆزىدىن ياش چىقىپ تۇرسىمۇ گۆشنى پوۋلەپ  ئېغىزىغا سېلىپ چايناشقا باشلىدى ، ۋە مىڭ تەسلىكتە يۇتۇۋەتتى .
ھاشىم گۆشىنى ھەلقۇمىغا يۇتۇپ بولۇپ ئېغىزىدا كاۋاپتىن قالغان د د ۋ نىڭمۇ ياكى باشقا ئۇغۇتنىڭمۇ ئەتىمالىم قانداقتۇر بىر پۇراق ۋە تەمنى ھېس قىلىپ ، قورقۇنچ ئىچىدە بۆرىدەك ھۇۋۇلاپ - ھۆڭرەپ يىغلىۋەتتى دە تۇيۇقسىزلا يەنە ھوشىدىن كەتتى.
............
ھاشىم ھوشغا كەلگەندە  دوختۇرخانىنىڭ كارۋىتىدا ياتاتتى ، ئۇنىڭ پۇت قۇلى كارىۋاتقا مەھكەم باغلانغان بولۇپ  كېسەلخانا ئىشىكىنىڭ دېرىزىسىدىن  بويۇنداپ قاراپ تۇرغان  كىشىلەرنىڭ << <ئاتا قارغىشى - ئوق ، ئانا قارغىشى پوق > دەپ بىلىپ سۆزلەپتىكەن كونىلار، ھاشىم ساراڭ ئاتا-ئانىسىنى ئاز-ئامانسىز قاقشاتقان ، كۆرىدىغان كۇنى مۇشۇ بولۇپتۇكى ، ھېلىمۇ كەنت مۇدىرى ئاپەت ئەھۋالىنى ئىگىلىگىلى كىرىپ ۋاقتىدا بايقاپتۇ ........>> دىگەنلەرنى ئاڭلاپ چىشىنى غۇچۇرلىتىپ ھۈرپەيدى .
ھاشىم باشقىلارنىڭ بۇرۇنقىدىنمۇ قاتتىق سوغۇق نەزىرىدە  ئون نەچچە كۇن ۋاقىتنى داپقۈردىن-داپقۈرغا ئوتكۇزۇپ ، كېسەلخانىدىن بىر كۇنى ئاخشىمى غىپپىدە قېچىپ چىقىپ ئۆيىگە  كەلدى .
ئۇ ئۆيىدە قاچان سېستىرالار كىلىپ ئەكىتىپ قالارمۇ؟ ،  مودىر كىلىپ قالارمۇ ؟، ئامانلىق مۇدىرى خەلق ئەسكەرلىرىنى باشلاپ كىلىپ قالارمۇ  ؟ ، يوللاردا كىملەر كۇرۇپ قالغاندۇ ؟  دىگەندەك دەككە - دۈككە  خىياللار ئىچىدە خۇدۈكسىنىپ بىر كېچىنى ئاران تەڭ يېرىم  قىلىپ توك پارنىڭ ئىسسىقىدا ئاخىر ئۇيقۇغا كەتتى .
.......
ھاشىم ئورنىدىن تۇرغاندا كۈن چۈش بۇلاي دېگەن ئىدى ، قۇياش تۇۋنۇكتىن ئاجىزغىنا نۇرىنى ئويگە ھالسىز چاچاتتى .
ھاشىم يۈزىنى يۇماقچى بولۇپ تۇرۇبىنى ئاچتى ، سۇ تۇرۇببىسى ئاللىقاچان توڭلاپ قالغان ئىدى .
ھاشىم يەنە خىيالغا چوكتى ، مەھەللىنىڭ ئاياق تەرىپىدىكى ھازىر سۇيى كوپ تارتىلىپ كەتكەن دەريا بويلىرىدا ئوتكەن كۈنلەرنى ئەسلەپ قالدى .
نېمە دېگەن ئۇلۇغ سۇ ئىدى ھە ، بېلىقلار دەريادا سەكرىشىپ ئوينايتتى بىزمۇ ئاجايىپ قارام ئىدۇق ،  بىزمۇ بېلىقتەك سوغا چۆمەتتۇق ، يوتامدەك –يوتامدەك بېلىقلار دۈكۈرلىتىپ ئۆسۈۋالاتتى ، مەھەللىمىزنىڭ بالىلىرى قىش كۈنلىرى دەريا بۇيىدا مال باقاتتى ، دەريادىن سۇلاق ئېچىپ ماللارنى سۇغىراتتى ، مال باققاچ مۇز تېيىلىپ قوغلاشماق ئوينايتتى ، چانا تېيىلىش مۇسابىقىسىنى دىمەيلا قۇياي ، نىمىسىنى دەيسىز ، شۇ دەريانىڭ سۈيىدىن قىشتا قاپاق-قاپاقلاپ سۇ تۇشۇپ ئىچەتتۇق ، ھازىرمۇ بىر بارايچۇ شۇ يەرلەرگە ، سۇلاق ئېچىپ تازا بىر سۇغا چۇمۈلەي  .
ھاشىم شۇلارنى ئويلاپ ئويدىن چىقتىيۇ باشقىلار تۆنۈۋالمىسۇن دىگەنلەرنى خىيال قىلىپ ، ئۆيىگە يېنىپ كىرىپ ،  يۈزىنى ئايالىنىڭ ھېلىقى تۆگە يىپى ياغلىقىغا ئوراپ قايتا چىقتى .
ئۇ نەچچە قەدەم ماڭا-ماڭمايلا ئۆيىنىڭ ئىشىكىنى تاقىمىغانلىقى شالاققىدە ئىسىگە كىچىپ كەينىگە  بۇرۈلغاچ بۇرۇنقى ئەسلىمىسىگە قايتتى .
نىمىدىگەن خاتىرجەم چاغلار ئىدى ، ئوينىڭ ئىشىكى تاقالمايدىغان ، باغنىڭ چۆرىسىنى توشقان كىرىپ كۆچەتلەرنى غاجاپ قويمىسۇن دەپ چىتلاپ قۇيغاننى ھىساپقا تەۋە قىلمىغاندا  ، ھازىرقىدەك ئېگىز –ئېگىز چېگرا تام سالمايدىغان ،  ھېلىغۇ ئوبۇرنىكە ، ھەتتا ئۆينىڭ ئىشىكىنىمۇ تاقاپ قويمايدىغان زامانلار ئىدى .
ئۇ شۇلارنى كۆڭلىدىن ئۆتكۈزگەچ ئىشىكىگە قۇلۇپ سېلىپ ، يولغا چىقىپ ، ياغلىقتا كۆزىدىن باشقا يەرنى مەھكەم پۈركەپ دەريا تامان ماڭدى .
ھاشىم كوچىدا كېتىپ بارغاندا مەكتەپتىن چۈشلۈك دەم ئېلىشقا قايتقان باشلانغۇچتىكى بالىلار ئۇچىراپ ئۇنى كۆرسىتىپ تۇرۇپ  ئوزئارا دېيىشتى : كىمدۇ بۇ ، ھاشىم بوۋاي ئەمەسكەن ھە ، يۈزىنى ئورىۋاپتۇ ، قايسى ئايالدۇ - بۇ ؟
-        ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ھاشمخان ئاچا ، نەگە ماڭلا –دېدى ئارىدىن بىرسى شەيتانلىق بىلەن .
تۇنۇۋالدى ، شۇنداق پۇركۇنىۋالساممۇ تۇنۇۋالدى دەپ ئويلىدى ھاشىم ،  ھاشىمخان ئاچا دىگەنگە ئاچچىقى كىلىپ زەردە بىلەن :
-        يىراققا قايتىپ ماڭدىم ، يىراققا ! – دەپ ۋارقىرىۋېتىپ  ئىككى ياققا ، ئالدى –ئارقىغا ئىت چىقىپ قالارمۇ دەپ ئەنسىزلىك بىلەن قاراپ يۈگرەپ دەريا ساقى كېتىپ قالدى .

muhakima

ئىملاسىنى ئويغۇر سوفىت ئىلاچىسىدا تۇزىتىپ كەلدىم:

يىراققا قايتىش
(ھېكايە)
_ بۇ ئاددىي يازمىنى بارلىق قېرىنداشلارنىڭ مىلادى 2015- يىلىنى قىزغىن تەبرىكلەپ، كىتاب ئوقۇش يىلىنىڭ ئەھمىيەتلىك مەزمۇنلارغا تولۇشى ، تۇرمۇشىنىڭ كۆڭۈللۈك ، ئىشلىرىنىڭ ئوڭۇشلۇق ، تىنىنىڭ سالامەت بولۇشى، ئائىلىسىنىڭ بەختلىك بولۇشىنى  چىن قەلبىمدىن تىلەپ  سوۋغا قىلىمەن .

ھاشىم ئۇيقۇدىن ئويغىنىپ بىر نۇقتىغا تىكىلگىنىچە ئادىتى بويىچە ئۆتمۈشىنى ئەسلەشكە باشلىدى.
ھاشىم  ئىسىنى بىلگەندىن بۇيان ئەندىكىپلا ئوتتى ، كىچىك چاغلىرىدا مەكتەپكە بېرىپ كېلىش يولىدىمۇ  قايسى چىتنىڭ شۈرىسىدىن ئىتلار چىقىپ چىشلېۋالدىغاندەك خاتىرجەم بولالماي ئوڭ-سولغا ، ئالدى -ئارقىسىغا دەككە-دۈككىدە قاراپ ماڭاتتى ، بىراق ، شۇنچە ئېھتىيات قىلسىمۇ يەنىلا بىر قېتىم ئىت قوغلاپ كەتكەندە بىرگە ماڭغان ساۋاقداشلىرى قېچىپ كەتتى ، ئۇ ئىت مېنى چىشلىۋالمىسۇن دەپ بىر ئالدىغا بىر كەينىگە قاراپ قېچىپ كېتىپ بېرىپ پۇتلىشىپ يېقىلدى دە ئىت ئۇنىڭ چەپ پاچىقىنىڭ بولجۇڭ گۆشىدىن بىر چىشلەم ئۈزۈۋالدى ، ئۇ دائىم باشقا ساۋاقداشلىرىم قاچمىغان بولسا ئىت بىزنى ھېچنېمە قىلالمايتتى دەپ قارىغان ئىدى .
ھاشىم ئىسلاشقان ، تۈگمەننىڭ تۇرۇسىدەك ئۆمۈچۈك تورلىرى مىژژىدە ساڭگىلىغان  تۇرۇسقا قارىغىنىچە  يەنە ئۆتمۈشىنى ئويلاۋاتاتتى .
ھاشىمنىڭ بۇرۇتى ئەمدىلا خەت تارتقاندا دادىسى قاسىم تارتىپ چىقىرىلغان ئىدى .
باشقىلار ھەدەپ ئۇنىڭغا دادىسى بىلەن چەك -چېگرانى ئېنىق ۋە ئەمەلى ھەرىكىتى بىلەن ئايرىشنى ، خەلقنىڭ دۈشمىنى بىلەن بىر سەپتە تۇرماسلىقىنى نەسىھەت قىلدى ،  ھاشىم دادىسىغا ئۆچ بولۇپ كەتكەن ئىدى   .
دادىسىنى تەنقىدلەش چوڭ يىغىنىدا ،  ئىنقىلابى ياشلار  قاسىمنى چوڭ خەتلەر يېزىلغان ئۇزۇن قالپاقنى كىيگۈزۈپ دۆشكەلەپ سەھنىنىڭ ئوتتۇرىسىغا ئېلىپ چىقتى ، قاسىم سەھنىدە ئەيىبلەش شوئارلىرىنى ئاڭلىمىغاندەك ، گويا ھېچ ئىش بولمىغاندەك بېشىنى خىيالى تۆۋەن سېلىپ تۇراتتى ، ھاشىمنىڭ بۇنىڭغا ئاچچىقى كەلگەن ئىدى .
يىغىننىڭ تەشكىل ئەيىبلەش باسقۇچى تاماملىنىپ  ،  شەخسلەر بويىچە پىكىر قىلىش ، پاش قىلىش تەرتىپى باشلىنىپ ، تۇنجى بولۇپ نۆۋەت ھاشىمغا كەلگەندە ئۇ سەھنىگە چىقىپ ، دادىسىنىڭ پېشانىسىگە نوقۇپ تۇرۇپ يۇقىرى ئاۋازدا دۇدۇقلاپ تۇرۇپ : - مەن بۈگۈن سەن بىلەن سىنىپى چەك-چېگرانى ئايرىدىم ،ھازىر سىنىڭ  بىر ھارۋا ئەبجەق كىتابنى باغدىكى چوڭ ئالمىنىڭ تۈۋىگە كۆمۈپ قۇيۇپ ، ئالمىغا سۇ قويماي ، ئۇلۇغ پىرولتارىيات سىنىپىمىزنىڭ ئالمىسىنى قۇرۇتۇپ قويغانلىقىڭنى پاش قىلىمەن -دېدى ۋە : - ياشىسۇن ئىنقىلاب ! - دەپ شوئار توۋلاپ  دادىسىنىڭ كۆزىدىن تۆكۈلگەن ياشقىمۇ قارىماي  چاۋاك ساداسى ئىچىدە سەھنىدىن چۈشكەن ئىدى  .
ئۇ پوسۇققىدە <<ئاجايىپ چاغلار ئىدى - ھە ئۇ>> دېدى-دە <<دىرىت>> تىدە يەل قۇيۇۋېتىپ ئايىنىسا ئاڭلاپ قالغانمىدۇ دەپ خىيال قىلىپ ئوينىڭ ئۇجۇر -بۇجۇرىگىچە ئىتتىك قاراپ چىقتى.
كېسەكتىن قوپۇرۇلغان يالغۇز ئېغىزلىق ئويدە  ئاينىسانىڭ سايىسىمۇ كۆرۈنمىگەندىن كېيىن ،  ئايالى ئاينىسانىڭ ناھايىتى ئۇزۇن يىللار بۇرۇن ،يەر تەقسىملىنىپ مۇشۇ ئوينى سالغان ئۈچىنچى يىلى <<مەن سەندىن تۇغۇپ چۈشمىدىم ، خېتىمنى بەر>> دەپ تولا غەلۋە قىلىپ ، خېتىنى ئالالماي مۇشۇ ئوينى سالغان تامچى تاھىر بىلەن قېچىپ كېتىپ نەچچە يىللاردىن كېيىن  ئىككى بالىسىنى يېتىلەپ يۇرتقا بىر قېتىم كەلگەنلىكىنى غۇۋا ئېسىگە ئېلىپ << ھۇ ئاناڭنى تاز !>> دەپ كايىپ كەتتى .
ھاشىم ئايالى بىلەن ئۆتكەن چاغلارنى  ئەسلەپ قالدى.
ئايىنىسا چېچەن ئايال ئىدى ،  شۇنداق بولۇشىغا قارىماي ھاشىم ئۇننى جىق ئىشلىتىۋاتىدۇ دەپمۇ ياكى پاسكىنا ئېتىپ قۇيىدۇ دەپمۇ ئەيتاۋۇر ، ئىشقىلىپ مەيلى ئۇماچ چالسۇن ياكى يېيىپ ئاش ئەتسۇن قازان بېشىدا قاراپ تۇرغىنى تۇرغان ئىدى ،  يانتوغراق كەنتىدىكى ساۋۇر ساقالنىڭ توي قىلمىغان قىزى قات بوي بولۇپ قېلىپ ، نومۇس كۈچىدىن د د ۋ ئىچىپ  ئۆلىۋالغاندىن كېيىن << ئاياللارنىڭ قۇلىدىن ھەر ئىش كېلىدىكەن >> دەپ ئويلاپ قالغان ھاشىم تېخىمۇ شۇنداق قىلىدىغان بولۇپ قالغان ئىدى .
تاماقنى ئويلاۋېرىپ ھاشىمنىڭ قورسىقى غوڭۇلداشقا باشلىدى ، ھاشىم << مومام قوناق قىرىپ ، غورا سېلىپ ، چېچىدەك ئىنچىكە توغراپ ئۈگرە ئەتكەنمىكىنە يە ، چىقىپ باقاي چوڭ ئۆيگە ،مومام ئۈگرە ئەتكەن بولسا ، مەززىلىك ئاشكۆكىنى سېپىپ ، ئالا ئىنەكنىڭ قايماقلىق قىېتىغىدىن ئىككى قوشۇق ، كۇك مۇشتا سامساقلىق قىلىپ چاناپ ئەتكەن ياغمۈشتىن بىر قوشۇق سېلىپ ، كۆك ئۈزۈم غورىسى سىقىپ تۆت چېنە ئىچىپ چىقاي >> دەپ ئويلاپ سوغۇق ئۇۋىلىغان ئويدىن سىرتقا چىقماق بولۇپ تەييارلاندى .
ھاشىم چېگرا تېمى يوق سەيناسىغا چىقىپ قار لەپىلدەپ يېغىۋاتقان قارنى كۆرۈپلا كىچىك ۋاقتىدا كۈرۈك كېپىكى ، قارىياغاچ قاتلىمىسى يېگەن مەزگىللەردە مومىسىنىڭ مۇشۇنداق قارلىق بىر كۈندە  ئۆلۈپ كەتكەنلىكىنى ئەسكە ئالدى ،<< مومام بولغان بولسا ئاتنىڭ قىلىدەك توغراپ ئۈگرە ئېتىپ پاقلان قۇيرۇقىدىن  جېقىراق چىقىرىپ ئۇسۇپ بېرەتتى- دە >> دەپ ئويلىغان ھاشىم كۆزىگە لىققىدە ياش ئالدى -دە يىغلىغىنىمنى بىرەرسى كۆرۈپ قالغانمىدۇ دەپ ئەندىكىپ تۆت ئەتراپقا قاراپ ئىنس-جىننىڭ قارىسىنى كۆرمىگەندىن كېيىن غاچىلدىتىپ قار دەسسەپ ئۆيىگە قايتىپ كىردى .
ھاشىم ئۆيىدە ئالدىنقى قېتىم تۆۋەن تۇرمۇش كاپالەت پۇلىنى ئالغىلى بارغاندا ئېلىپ كەلگەن بىر يەشىك تەييار چۆپتىن قالغان بارى-يوق بىر قاپ چۆپنى  كەنتتىن بەرگەن توك چەينەكتە سۇ قاينىتىپ دۈملەپ قورسىقىنى ئازراق ئەستەرلىۋالدى دە پېشانىسىگە << بەشتە كاپالەتلىك ئائىلە مەخسۇس تەمىنلىنىدۇ >> دەپ خەت بېسىلغان تېلېۋىزورنى ئېچىپ كۆرۈشكە باشلىدى .
ھاشىم رىياسەتچىنىڭ :<< ئامېرىكا ئىقتىسادى ئۈچىنچى پەسىلدە بەش پىرسەنت ئېشىپ ، مۇشۇ نۆۋەتلىك ھۆكۈمەت ھاكىمىيەت يۈرگۈزگەندىن بۇيان يۇقىرى رېكورت ياراتتى ، بۇنىڭ ئەكسىچە رۇبلىنىڭ كۇرسى زور ھەجىمدە چۈشۈپ رۇسىيە ئىقتىسادى زەئىپلەشتى >> دېگەن سۆزىنى ئاڭلاپ ، تېلېۋىزورنى ئەتتى-دە << يوقالسۇن ئامېرىكا جاھانگىرلىكى ، بارچە رەزىللىكنىڭ مەنبەسى بولغان ئامېرىكا  -قەغەز يولۋاس ، ئۇلۇغ سوتسىيالىزم يولىدىن قايتقانغا تويە رۇس چوشقىلىرى >> دەپ چۈشىنىكسىز غۇدۇڭشۇپ قويدى -دە توك پارنىڭ ئىسسىقىدا قاسماق يوتقانغا پۈركۈنۈپ خورۇلداپ ئۇيقۇغا كەتتى .
ھاشىم ئۇخلاپلا چۈش كۆردى ، چۈشىدە ئاچچىقى يامان بولسىمۇ دائىملا كۈلۈپ تۇرىدىغان ، تۇيۇقسىزلا ۋارقىراپ - جارقىراپ ھەممىنى دىرىلدېتىۋىتىدىغان مۇدىر ھاشىمغا<< يۇقىرىنىڭ غەمخورلۇقى ، كەنت ئاھالىلىرىنىڭ قوللىشى بىلەن يەر تەۋرەشكە چىداملىق يېڭى ئوي سېلىپ بېرىپ  خاتىرجەم كۈن كەچۈرسۇن دەپ كۈچۈرۈپ ئاچىقىپ قويساق يەنە نېمىشقا بۇ ئەسكى كەپەڭلىگە كۆچۈپ كىرىۋالىسىلەر ،  ئالىمادىس توڭلاپ بىر ئىش قالساڭلار بىز يۇقىرىغا نېمىدەپ جاۋاب بىرىمىز دەپلا تېنى زورىيىپ ئۆگزىدىن ئېگىز بولۇپ ھاشىمنىڭ ئۇيىنى ئېتتىرگۈدەك  ، ئوي بوراندا قالغان قامغاقتەك ئۇيان-بۇيان ئۇچۇپ يۈرگۈدەك ، ھاشىم ئوينىڭ ئىچىگە كىرىپ قېلىپ ئوينىڭ تېمىغا ئۇرۇلۇپ- سوقۇلۇپ  بىر چاغلاردا ئوينىڭ تورۇسىدىكى تورغا ئىلىشىپ قالغۇدەك ، تورۇستىن ھاشىمدەك ئىككى چىقىدىغان ئۆمۈچۈك مىنىڭ نەرسەمنى نېمىشقا ئىگەللىۋالىسەن دەپلا ھاشىمغا ئېغىنغۇدەك .
ھاشىم ئۆمۈچۈكتىن قورقۇپ <<ئاپا ، ئاتا >> دەپ ۋارقىراپ ئۆزىنىڭ ئاۋازىدىن چۆچۈپ ئويغىنىپ كەتتى . ھاشىمنىڭ يۈرىكى تىز-تىز دۈپۈلدەپ سوقۇۋاتاتتى ، ئۇنى قورقۇنچ قاپلىغان ئىدى .
ھاشىمنىڭ قورقۇنچى ئەۋجىگە چىققانسېرى ئاتا-ئانىسى كۆزىگە كۆرۈنۈپ كېتىپ باراتتى ، مۇدىر راستتىنلا كېلىپ  ئۇيىنى تۆپ-تۈزلەڭ قىلىۋېتىپ ، يازدا ئىسسىق ، قىشتا سوغۇق ھېلىقى خىش ئۆيىگە ئاپىرىۋېتەرمۇ دەپ ئەنسىرەپ تېخىمۇ ئولتۇرالمايلا قالدى .
ھاشىم تۇرۇپلا يەنە ئاتىسىنىڭ قەبرىسىنى ئەسلەپ قالدى  ، قاسىم كىتابلىرى كۆز ئالدىدىلا كۆيدۈرۈلگەندىن كېيىن ئۇزۇن ئۆتمەي ئۆلۈپ كەتكەن ئىدى ، ئاپىسىمۇ ئۇزاققا قالمايلا قاسىمنىڭ كەينىدىن كەتكەن ئىدى ، خېلى يىللاردىن كېيىن كىملەردۇر ئىشقىلىپ نامەلۇم كىشىلەر ئۇلارنىڭ قەبرىسىنىڭ ئۈستىگە يوغان ياغاچتا مۇستەھكەم قىلىپ قارلىق ياساپ قويغان ئىدى  .
ھاشىمنىڭ خىياللىرىغا ، چۈشىگە قاسىمنىڭ بىر جۈپ ياش يالتىرىغان كۆزى  ھەمراھ بولۇپ كەلدى ، قاسىم ھاشىمنىڭ چۈشىگە ناھايىتى كوپ كىرەتتى ، بىراق ، بىر ئېغىز گەپ قىلمايتتى .
ھاشىم  مۇدىر كېلىپ كۆچ دەپ تۇرۇۋالمىسۇن دېگەنلەرنى ئويلا-ئويلا ئاخىرى ئۆيىدىن چىقتى .    قار توختىغان ئىدى ، غەربى ئۇپۇقتىكى قۇياش ھېسسىياتسىز سوغۇق نۇرلىرىنى سۇس چېچىپ تۇراتتى .
ھاشىم چەت يوللار بىلەن نىشانسىز بىر بېسىپ- ئىككى بېسىپ  مېڭىپ ، بىلىپ - بىلمەيلا ئاتا-ئانىسىنىڭ تۇپراق بېشىغا كېلىپ قالدى ، قەبرە قارلىقىنىڭ ئۈستىدىكى ۋە چۆرىسىدىكى قارلار پاكىز تازىلانغان ،  يەرلىكنىڭ ئۇستىمۇ پاكىز سۈپۈرۈلۈپ ئۈستىگە قوناق چېچىلغان ئىدى ،   ھەتتا ،  ئىككى تەرەپتىكى رېشاتكىنىڭ ئۈستىگە چىقىرىلغان يېرىم ئاي شەكىللىك تارشىدىكى قارلارمۇ پاك- پاكىز چۈشۈرۈۋېتىلگەن ئىدى.
    قارلىقنىڭ يان رېشاتكىسى ئۈستىدىكى  كەڭرى توغرا بالدىقىغا ھاشىم ئوقۇيالمايدىغان ئەرەبچە يېزىلغان خەتلەر ۋە ئۇنىڭدىن پەستىكى  ئوتتۇرا توغرا بالداققا يېزىلغان  << قەدىرلىك ئۇستازىمىز قاسىم ئەپەندى ۋە ئۇنىڭ مەھبۇبى ئائىشە  ھىجرىيەنىڭ 1390-يىلى ۋاپات بولغان>> دېگەن دىۋان نۇسخىسىدىكى پۆتۈكلەرگىمۇ قايتا سىر بېرىلگەن ئىدى .
ھاشىم بۇلارنى كۆرۈپ : <<مەن يالغۇز بالا تۇرسام ، يەنە كىملەر كەلدىكىنە ، جىنلار كەلگەنمىدۇ-يا ؟ >> دەپ ئوز - ئۆزىگە سوئال قۇيۇپ ، ئەتراپقا قارىدى ، ئەتراپتىكى قەبرىلەرنىڭ قارلىرى تازىلانمىغان بولۇپ ، مۇشۇ قەبرىگە تۇتىشىدىغان چىغىر يولدىكى قارلاردا ئاياغ ئىزلىرى قالغان ئىدى .
ھاشىم قەبرىگە يۈزلىنىپ بىلىدىغان بىر نەچچە ساۋىقىنى ئۇقۇپ دۇئا قىلىپ بىر پەستىن كېيىن  قايتىشقا تەرەددۇتلاندى .
ھاشىم قايتىۋىتىپ ياش مەزگىللىرىدە قاردىن كېيىن توشقان قوغلىغانلىقلىرى ،  ئۆزىنىڭ بىر  قارلىق قىشتا توشقاننى قوغلاپ يورۇپ كالتەكنى ئېتىپ تەگكۈزگەندىن كېيىن تۇتۇۋېلىپ ناھايىتى جىق توشقان ئوۋلاپ ، گۆشىنى ئەتىيازغىچە يېگەنلىكى  يادىغا غۇۋا كېچىپ ، ئۆپ-چۆرىسىگە بىر قارىۋەتكەندىن كېيىن تۇپراق بېشىدىكى يوغان قارا زىيا تېرەك شېخىنى ئېلىپ  ، ئۇششاق شاخلىرىنى پۇتېۋېتىپ  كالتەك قىلدى دە قەيەردىن توشقان ماڭغاندۇ دەپ تىمىسقىلاپ ئىز بېقىپ ماڭدى .
بىر ئاش پېشىم ئىز سالغان بولسىمۇ توشقان تۆگۈل ، ئېزىپ قالغان ئۆچكە ياكى قاغىمۇ ئۇچرىمىغاندىن كېيىن << بۇرۇن بۇ يەرلەردە  توشقانچاق ئەمەس ھەر كاداڭ تۈلكە ، تازقارا ، ھەتتا بۆرىلەرمۇ ئۇچرايتتى ، ھەممىسى ئۆلدىمىكىنە >> دەپ  سۆزلەپ قويۇپ ، ئېتىز ئارىلاپ ئۆيىگە ماڭدى .
ئۇ كالتەكنى قولتۇقلىغىنىچە ماڭا-ماڭا كۈن پاتاردا بىلىپ-بىلمەي كونا خامانلىقتىكى قاقشال بولۇپ قالاي دېگەن قېرى ئۈجمىنىڭ تۈۋىگە كېلىپ قالدى-دە يۈرىكى قارتتىدە قىلىپ قالدى .
ھاشىم ئۈجمىگە قاراپ پىچىرلاپ دېدى : << ئالۋاستى  بۇ ئۈجمىگە ئۈۋىلىغانمىدۇ يە ، ئۈجمە شېخىدىكى ئېسىقلىق تۇرغان ئېشەكنىڭ ئىچ-قارنىمىدۇ ياكى  ئالۋاستىنىڭ ئۆپكېسىمىدۇ ؟ >> ، ئۇ شۇنداق دەپلا قەدىمىنى تېزلىتىپ بارا-بارا يۈگۈرۈشكە باشلىدى .
ئۇ  يۈگۈرە-يۈگۈرە قارنىڭ ئاستىدىكى مۇز بار يەردە تېيىلىپ گۈپپىدە يېقىلدى ، ھاشىم بىر دەم ئىنجىقلاپ ئېغىنىغاندىن كېيىن ۋايجان-ۋايجان دېگىنىچە  ئورنىدىن تۇرۇپ يەرنى بىرنى تېپىپ ، ئاغرىق دەستىدە بايىقى قورقۇنچنى ئۇنتۇپ  : << ئاناڭنى ! ، قاچانلاردا بۇ يامانلىقنى ئېچىپ يەر قېلىۋېلىشتىكىنە تويمىغۇرلار ،  جاجاڭنى بىرەر >> دەپ ۋارقىراپ قۇيۇپ ، كالتىكىنى ئىزدەشكە باشلىدى .
ھاشىم كالتىكىنى تېپىپ يەنە كەپىسىگە قاراپ خىيال قىلغاچ ماڭدى .
ياش ۋاقتىمدا بۇ خامانلىقتا بەك قىزىيتتى - دە ئويۇن ،  ھەتتەڭ ، شۇ ۋاقىتلار بولسا ئىدى ، مەھەللىدىكى بالىلار بىلەن مۇشۇ خاماندا  قىشتا گاگار ، ئاق ئۇستىخان ، يازدىكى خامان ۋاقتىدا مۆكۈمۆكۈلەڭ ئوينىغان بولساق ، قولۇمدىكى  ماۋۇ كالتەكتىن  دادامغا گاگار -پالاق ياسىتىپ  بالىلارنى يىغىپ  گاگار ئوينىغان بولسام ، قارشى تەرەپنى  ۋاللەي قىچقارتېۋاتساق ، يەنە ، مۆكۈشمەك ئوينىغاندا بۇغداي ئونچىسىنىڭ ئارىسىغا مۆكۈۋالسام ، ئىزدەپ كەتسە - ئىزدەپ كەتسە تاپالمىسا  مېنى ، ئويۇننىڭ قىزىقى چىقاتتى دە .  
ھاشىم تاياققا تايىنىپ دىڭگۇسلاپ ئۆيىگە ماڭغىنىچە  خىيالىنى داۋاملاشتۇرۇۋاتاتتى .
ئۇ ئۆزىگە سۆزلەشكە باشلىدى :
-        نېزىمۇر سىلەرنى ساقلاۋاتقىلى ، بۈگۈن ھەربىي-دۈشمەن ئويۇنى ئوينايلى ، مەن ئەمەت ، ئاسىم ، ئەيسالار بىلەن ھەربىي بۇلاي ، سىلەر قالغىنىڭلار دۈشمەن بۇلۇڭلار ، بىزنىڭ ئوينىڭ خاماندىكى ئېگىز سامان كۈمۈكى نامەلۇم ئېگىزلىك بولسۇن ، دۇشمەنلەر نامەلۇم ئېگىزلىكىنى بېسىپ ياتقان بولسۇن ، بىز ھۇجۇم قىلىپ دۈشمەنلەرنى تىرىپىرەن قىلىۋېتەيلى .
-        نېمە ؟ سېسىق توققۇزنىڭ بالىسى ، يەنە كېلىپ تۆت كونا تەرەپدارى نىڭ پۇشتى ھەربىي بولامدا ؟
-        مەن دېگەن چەك-چېگرانى ئاجراتقان .
-قىمىرلىما ، قولۇڭنى كۆتەر ، پارول قايتۇر.
- بىلمەيمەن .
-بىلمىسەڭ ئېتىپ تاشلايمەن !
- قاچما ، قاچساڭ ئوق چىقىرىمەن ! توختا !
ھاشىم مىلتىقىنى يەنى تايىنىپ مېڭىۋاتقان ھاسىسىنى كۆكىرىپ قارىغا ئالغاننى دوراپ <<داچىقوڭ >>  دېدى-دە ئارقىدىنلا خىتاب قىلدى :<< سەن ئۆلدۈڭ >>
ھاشىم ئاشۇ يوسۇندا ئوز-ئۆزى بىلەن ھەربىي-دۈشمەن ئويناپ ھويلىسىغا كەلدى،  ئاينىڭ يورۇقىدا تامغا چۈشكەن سايىسىغا ھەربىيچە چاس بېرىپ ، << دوكلات قاراۋۇل يولداش ، نامەلۇم ئېگىزلىكىنى ئالۋاستىنىڭ تومۇر تاپىنى ئاستىدىن قۇتقۇزۇپ چىقىپ غەلىبە بىلەن قايتىپ كەلدۇق ، ھازىر قوماندانلىق ئشىتاپقا مەلۇم قىلىمەن >> دەپلا كالتەكنى  تاپسىسىنىڭ يېنىغا ، رەڭگىنىمۇ تونۇغۇسىز بولۇپ كەتكەن تامغا تىرەپ  قۇيۇپ -  قۇيۇپ كىرىپ كەتتى .  
ھاشىم سەھەردىلا  چۆچۈپ ئويغاندى ، ئۇ يۈزىنى يۇدى ،   يەنىلا يۈزىدە بىر قارا باردەك ھېس قىلىپ يەنە قايتىلاپ يۈزىنى يۇدى ، سوغۇق سۇ ئۇنىڭغا تەسىر قىلمىغاندەك ئىدى ، گويا ، بىر نەرسە يۈزىدە چاپلىشىپ قالغاندەك يۈزىنى قايتا -قايتا يۇيۇشقا باشلىدى.
ئۇ تۇرۇپلا يەنە پاكىز بولمىغانلىقىنى كاللىسىدىن ئۆتكۈزۈپ ،  بۇ ھالەتتە سىرتقا چىقسا باشقىلارنىڭ يۈزىدىكى قارىنى كۆرۈپ قېلىشىدىن ئەنسىرەپ يۈزىنى يېڭىباشتىن يۇيۇشقا باشلىدى.
يۈزىنى سوپۇنداپ يۇيۇش كېرەكلىكى خىيالىدىن كەچتى-دە ئايالىدىن قېلىپ قالغان ئۆڭۈپ پاسىمالمۇ ياكى جۇۋازچىنىڭ پەشتامىسىمۇ  بىلگۈسىز بولۇپ كەتكەن تۆگە يىپى ياغلىقىغا ئورالغان كۇچانىڭ ياڭاقچىلىك قالغان توغاچ سوپۇنىنى قۇلۇپ سېلىنغان ساندۇقىدىن تېپىپ ئېلىپ يۈزىنى سوپۇنداپ يەنە بىر ھازا يۇدى .
ئۇ قورسىقىنىڭ ئاشقانلىقىنى  بىلىپ تۇرۇسقا ئېسىپ قويغان سېۋەتكە بۈيۈندىۋېدى ،  كىچىك ۋاقتىدا ئىت چىشلىۋالغان پۇتىنىڭ مۇسكۇللىرى ئاغرىپ كېتىپ تار كوچىدىلا ئولتۇرۇپ قالدى .
ھاشىم ئويدە يېگۈدەك پىششىق نەرسىنىڭ قالمىغانلىقىنى بىلىپ ۋاي-ۋايۋايلىغىنىچە قازان بېشىغا بېرىپ تۇۋاقنى ئېچىپ قاراپ باقتى ، قازاندا  قېتىپ كەتكەن  ئاش قىسىم باغلاپ تۇراتتى .
بۇ ۋاقىتتا قېرىشقاندەك توك كېتىپ ئوي بۆلەكچىلا قاراڭغۇلىشىپ كەتتى .
ھاشىم قورسىقىنىڭ غودۇڭشىشىغا قارىماي يوتقانغا كىرىپ يەنە خىيالىنى سۈرۈشكە باشلىدى.
ھاشىم چاي قاينام ۋاقىتتىن كېيىن يوتقاننى قايرىۋېتىپ ، ئىشتىنىنى مىڭ تەستە  سېلىۋېتىپ ئاغرىۋاتقان پۇتىغا قاراپ  چۆچۈپ كەتتى ، ناھايىتى بۇرۇن ئىت چىشلىۋالغان يەردە قان ئۇيۇپ قالغان ئىدى .
ھاشىم ئاخشام خامانلىقتا يېقىلغىنىنى ئاللاھ بۇرۇن ئەستىن چىقارغان ئىدى ، ئۇ ئويلايتتى :  كاساپەت ، ئىت چىشلېۋاپتۇ-دە ، ئىت غالجېرمىدۇ ، ئاپلا ئىش چاتاق ، غالجىر بولۇپ قالارمەنمۇ .
ئۇ غالجىرنى ئويلىغانسېرى چىرايىدا قان قالمىدى ، ھاشىم خىيالىنى داۋاملاشتۇرۇۋاتاتتى : غالجىر بولۇپ قالسام بولمايدۇ ، قەتئىي بولمايدۇ ، ھە راست ، ئىت چىشلىۋالغان يەرنى زەھەر تارقىلىپ كېتىشتىن بۇرۇن كېسىپ داغماللاش كېرەك ، شۇنداق قىلاي .
ھاشىم شۇنداق دېگىنىچە ئىشىكتىن بېشىنى ئاۋايلاپ چىقىرىپ  ئەتراپقا بىر قارىۋەتكەندىن كېيىن ئىشىك يېنىدىكى تامغا تىرەلگەن  كالتەكنى  ئەكىرىپ ، تار كوچىدا كەكە بىلەن چاناپ مىڭ  مۇشەققەتتە ئوتۇن قىلىپ  ئوچاققا سالدى -دە ئوت يېقىشقا تەمشەلدى .
ھاشىم چاقماق بىلەن تىترەپ تۇرۇپ ئوچاققا ئوت ياقتى ، لېكىن تۇتاشمىدى ،ئۇ سوغۇقتا ئىچ-ئىچىدىن تۆڭۈپ كېتىۋاتاتتى ، غالجىرلىق ئەسۋىسى ئۇنى قورقىتاتتى .
ھاشىم ئوچاقنىڭ ئالدىدىكى قاچانلاردىدۇر قالغان قۇرۇق قالدۇق چۈچۈندىلەرنى ھېلى قىلغان ئوتۇننىڭ ئاستىغا تۇتۇرۇقلۇق قىلىپ سالدى ، ناھايىتى بۇرۇن مەھەللىدىكىلەرنىڭ توپ- توپ بولۇپ سىم چاقلىق ھارۋىدا يىراق-يىراقلاردىن سوكسوك ، قاقشال، يۇلغۇن ۋە توغراق كۆتىكى ئەكېلىپ سورىغانلىقلىرى ئۇنىڭ ئىسىدىن يالت قىلىپ ئوتتى .
ھاشىم ئاخىرى ئوتنى تۇتاشتۇرۇپ ، چىڭقىلىپ پۈۋلەپ يورۇپ ئۇلغايتتى ، ئۇ بۈگۈن نېمىشقىدۇر كەنتتىن بەرگەن ئىسسىز كۆمۈرنى ئوچاققا سالمىدى .
ھاشىم ئوچاقنىڭ ئالدىدا ئولتۇرۇپ ، ئەينىنى چىشلەپ تۇرۇپ ، پىچاق بىلەن پاقالچاق مۇسكۇلىنىڭ  ئىت چىشى ئىزى قالغان يەرنى ئۇيۇپ تۇخۇمدەك قان چىقىپ تۇرغان گۆشنى كېسىپ ئالدى دە ئوچاقتا قىزارغان لاخشىگىرنى پۇتىنىڭ قان چىقىۋاتقان يېرىگە يېقىپ قاماللىدى .
كۈيۈك ۋە ئاغىرىقتا ھاشىم ھوشىدىن كەتتى .
ھاشىم ھوشىغا كەلگەندە ئوچاقنىڭ ئالدىدا ياتاتتى ، كېسىلگەن پۇتى چىدىغۇسىز ئاغرىۋاتاتتى ، ئوينىڭ ئىچىنى گۆشنىڭ قاڭسىق كۆيگەن پۇرىقى بىر ئالغان ئىدى .
بىراق ، بۇ پۇراق قاسىمنىڭ ئاشقازىنىنى غىدىقلاپ ، كۆڭلىگە گۆشنىڭ -ۋەسۋەسىنى سالدى ، ئوچاقنىڭ بېشىدا تۇخۇمدەك گۆش تۇراتتى .
ھالسىزلانغان ھاشىم  ئەتراپقا بىر قارىۋەتكەندىن كېيىن  ئوچاق بېشىدىكى گۆشنى لاخشىگىردە قىسىپ ، قىزارغان چوغقا قاقلاشقا باشلىدى .
كاۋاپ بولغان گۆش پۇراق تارقىتىپ ، ھاشىمنىڭ نەپىسىنى تاقىلدىتىۋەتتى .
ئۇ كۆزىدىن ياش چىقىپ تۇرسىمۇ گۆشنى پۈۋلەپ  ئېغىزىغا سېلىپ چايناشقا باشلىدى ، ۋە مىڭ تەسلىكتە يۇتۇۋەتتى .
ھاشىم گۆشىنى ھەلقۇمىغا يۇتۇپ بولۇپ ئېغىزىدا كاۋاپتىن قالغان د د ۋ نىڭمۇ ياكى باشقا ئوغۇتنىڭمۇ ئەتىمالىم قانداقتۇر بىر پۇراق ۋە تەمنى ھېس قىلىپ ، قورقۇنچ ئىچىدە بۆرىدەك ئۇۋىلاپ - ھۆڭرەپ يىغلىۋەتتى دە تۇيۇقسىزلا يەنە ھوشىدىن كەتتى.
............
ھاشىم ھوشىغا كەلگەندە  دوختۇرخانىنىڭ كارۋىتىدا ياتاتتى ، ئۇنىڭ پۇت قۇلى كارىۋاتقا مەھكەم باغلانغان بولۇپ  كېسەلخانا ئىشىكىنىڭ دېرىزىسىدىن  بويۇنداپ قاراپ تۇرغان  كىشىلەرنىڭ << <ئاتا قارغىشى - ئوق ، ئانا قارغىشى پوق > دەپ بىلىپ سۆزلەپتىكەن كونىلار، ھاشىم ساراڭ ئاتا-ئانىسىنى ئاز-ئامانسىز قاقشاتقان ، كۆرىدىغان كۈنى مۇشۇ بولۇپتۇكى ، ھېلىمۇ كەنت مۇدىرى ئاپەت ئەھۋالىنى ئىگىلىگىلى كىرىپ ۋاقتىدا بايقاپتۇ ........>> دېگەنلەرنى ئاڭلاپ چىشىنى غۇچۇرلىتىپ ھۈرپەيدى .
ھاشىم باشقىلارنىڭ بۇرۇنقىدىنمۇ قاتتىق سوغۇق نەزىرىدە  ئون نەچچە كۈن ۋاقىتنى داپقۇردىن-داپقۇرغا ئۆتكۈزۈپ ، كېسەلخانىدىن بىر كۈنى ئاخشىمى غىپپىدە قېچىپ چىقىپ ئۆيىگە  كەلدى .
ئۇ ئۆيىدە قاچان سېسترالار كېلىپ ئەكېتىپ قالارمۇ؟ ،  مۇدىر كېلىپ قالارمۇ ؟، ئامانلىق مۇدىرى خەلق ئەسكەرلىرىنى باشلاپ كېلىپ قالارمۇ  ؟ ، يوللاردا كىملەر كۆرۈپ قالغاندۇ ؟  دېگەندەك دەككە - دۈككە  خىياللار ئىچىدە خۇدۈكسىنىپ بىر كېچىنى ئاران تەڭ يېرىم  قىلىپ توك پارنىڭ ئىسسىقىدا ئاخىر ئۇيقۇغا كەتتى .
.......
ھاشىم ئورنىدىن تۇرغاندا كۈن چۈش بۇلاي دېگەن ئىدى ، قۇياش تۈنۈكتىن ئاجىزغىنا نۇرىنى ئۆيگە ھالسىز چاچاتتى .
ھاشىم يۈزىنى يۈماقچى بولۇپ تۇرۇبىنى ئاچتى ، سۇ تۇرۇبىسى ئاللىقاچان توڭلاپ قالغان ئىدى .
ھاشىم يەنە خىيالغا چۆكتى ، مەھەللىنىڭ ئاياق تەرىپىدىكى ھازىر سۈيى كوپ تارتىلىپ كەتكەن دەريا بويلىرىدا ئۆتكەن كۈنلەرنى ئەسلەپ قالدى .
نېمە دېگەن ئۇلۇغ سۇ ئىدى ھە ، بېلىقلار دەريادا سەكرىشىپ ئوينايتتى بىزمۇ ئاجايىپ قارام ئىدۇق ،  بىزمۇ بېلىقتەك سوغا چۆمەتتۇق ، يوتامدەك -يوتامدەك بېلىقلار دۈكۈرلىتىپ ئۈسۈۋالاتتى ، مەھەللىمىزنىڭ بالىلىرى قىش كۈنلىرى دەريا بۇيىدا مال باقاتتى ، دەريادىن سۇلاق ئېچىپ ماللارنى سۇغۇراتتى ، مال باققاچ مۇز تېيىلىپ قوغلاشماق ئوينايتتى ، چانا تېيىلىش مۇسابىقىسىنى دېمەيلا قوياي ، نېمىسىنى دەيسىز ، شۇ دەريانىڭ سۈيىدىن قىشتا قاپاق-قاپاقلاپ سۇ توشۇپ ئىچەتتۇق ، ھازىرمۇ بىر بارايچۇ شۇ يەرلەرگە ، سۇلاق ئېچىپ تازا بىر سۇغا چۆمۈلەي  .
ھاشىم شۇلارنى ئويلاپ ئويدىن چىقتىيۇ باشقىلار تۆنۈۋالمىسۇن دېگەنلەرنى خىيال قىلىپ ، ئۆيىگە يېنىپ كىرىپ ،  يۈزىنى ئايالىنىڭ ھېلىقى تۆگە يىپى ياغلىقىغا ئوراپ قايتا چىقتى .
ئۇ نەچچە قەدەم ماڭا-ماڭمايلا ئۆيىنىڭ ئىشىكىنى تاقىمىغانلىقى شالاققىدە ئېسىگە كېچىپ كەينىگە  بۇرۈلغاچ بۇرۇنقى ئەسلىمىسىگە قايتتى .
نېمىدېگەن خاتىرجەم چاغلار ئىدى ، ئوينىڭ ئىشىكى تاقالمايدىغان ، باغنىڭ چۆرىسىنى توشقان كىرىپ كۆچەتلەرنى غاجاپ قويمىسۇن دەپ چىتلاپ قۇيغاننى ھېسابقا تەۋە قىلمىغاندا  ، ھازىرقىدەك ئېگىز -ئېگىز چېگرا تام سالمايدىغان ،  ھېلىغۇ ئوبۇرنىكەن ، ھەتتا ئۆينىڭ ئىشىكىنىمۇ تاقاپ قويمايدىغان زامانلار ئىدى .
ئۇ شۇلارنى كۆڭلىدىن ئۆتكۈزگەچ ئىشىكىگە قۇلۇپ سېلىپ ، يولغا چىقىپ ، ياغلىقتا كۆزىدىن باشقا يەرنى مەھكەم پۈركەپ دەريا تامام ماڭدى .
ھاشىم كوچىدا كېتىپ بارغاندا مەكتەپتىن چۈشلۈك دەم ئېلىشقا قايتقان باشلانغۇچتىكى بالىلار ئۇچراپ ئۇنى كۆرسىتىپ تۇرۇپ  ئۆزئارا دېيىشتى : كىمدۇ بۇ ، ھاشىم بوۋاي ئەمەسكەن ھە ، يۈزىنى ئورىۋاپتۇ ، قايسى ئايالدۇ - بۇ ؟
-   ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ھاشمخان ئاچا ، نەگە ماڭدىلا -دېدى ئارىدىن بىرسى شەيتانلىق بىلەن .
تونۇۋالدى ، شۇنداق پۈركۈنۋالساممۇ تونۇۋالدى دەپ ئويلىدى ھاشىم ،  ھاشىمخان ئاچا دېگەنگە ئاچچىقى كېلىپ زەردە بىلەن :
- يىراققا قايتىپ ماڭدىم ، يىراققا ! - دەپ ۋارقىرۋىتىپ  ئىككى ياققا ، ئالدى -ئارقىغا ئىت چىقىپ قالارمۇ دەپ ئەنسىزلىك بىلەن قاراپ يۈگۈرۈپ دەريا ساقى كېتىپ قالدى .