بىلىمخۇمار: نىيەت بار يەردە، ئامالمۇ بار

bilimhumar

نىيەت بار يەردە، ئامالمۇ بار

بىلىمخۇمار
2015-يىلى 1-ئاينىڭ 19-كۈنى

   بۇ يىل 1-ئاينىڭ 15-كۈنى ئامېرىكىنىڭ نۇرغۇن مېدىيە تاراتقۇلىرى تومى كالدۋېل (Tommy Caldwell) بىلەن كېۋىن جورگىسان (Kewin Jorgenson) ئىسىملىك ئىككى ياشنىڭ بىر كىلومېتىر ئېگىزلىكتىكى بىر تاغقا غەلىبىلىك چىققانلىقىنى خەۋەر قىلدى [1].  نېمە ئۈچۈن بۇ ئىش بۇنچىۋالا چوڭ خەۋەر بولۇپ كېتىدۇ؟  ئۇنىڭ سەۋەبى مۇنداق:

   ئامېرىكىدا 10 دەك چوڭ تەبىئىي باغچىلار بار بولۇپ، «يوسېمىتې» (Yosemite National Park) دەپ ئاتىلىدىغان دۆلەتلىك تەبىئىي باغچا ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى ئەڭ ياخشىسى ھېسابلىنىدۇ.  بۇ باغچا كالىفورنىيە شتاتىنىڭ شەرقىي-شىمالىي تەرىپىگە جايلاشقان بولۇپ، ھەر يىلى پۈتۈن دۇنيادىن بۇ يەرنى كۆرۈش ئۈچۈن 3.4 مىليوندىن 4.1 مىليونغىچە بولغان ساندىكى كىشىلەر كېلىدۇ [3].  ھېلىقى ئىككى يىگىت چىققان، ئىنگلىزچە «El Capiton» دەپ ئاتىلىدىغان تاغ مۇشۇ باغچىنىڭ ساياھەت مەركىزىگە جايلاشقان بولۇپ، ئۇ بىر قاتتىق تاشتىن تۈزۈلگەن ناھايىتىمۇ تىك تاغدۇر.  تاغنىڭ ئۇلار ياماشقان تەرىپى «تاڭ سەھەر تېمى» (Dawn Wall) دەپ ئاتىلىدىغان بولۇپ، تاغنىڭ بۇ تەرىپىگە ھازىرغىچە باشقا ئادەملەر يامىشىپ باقمىغان ئىكەن.  بۇ ئىككى يىگىتنىڭ بۇ بىر كىلومېتىر كېلىدىغان مۇساپىنى يامىشىپ تۈگىتىشى ئۈچۈن جەمئى 19 كۈن ۋاقىت كېتىپتۇ.  يەنى ئۇلار ئاشۇ 19 كۈن ئىچىدە كېچىسى ئۆزلىرىنى تاغقا ئېسىپ قويۇپ ئۇخلاپ، كۈندۈزى تاغقا يامىشىپ، ئارىلىقتا بىرەر قېتىممۇ يەر يۈزىگە قايتىپ چۈشمەپتۇ.  ھەمدە تاغقا يامىشىش جەريانىدا ئۆزىنى باغلاپ قويۇپ، ئۆزىنى قوغدايدىغان تانىلارنى باغلايدىغان ھالقىلىق مىقلارنىمۇ تاغقا يامىشىپ ئۆرلەش جەريانىدا تاغقا ئۆزلىرى قېقىپتۇ.  

   ھېلىقى ئىككى يىگىتنىڭ دېيىشىچە، ئۆزلىرىنىڭ قىلغىنى بىر «بويسۇندۇرۇش» يولىدىكى تىرىشچانلىق بولماستىن، پەقەتلا ئۆزلىرىنىڭ بىر غايىسىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش يولىدا ئالغان بىر قەدەم ئىكەن.  

   جورگىسان تاققا يامىشىشنى 11 ياشقا كىرگەندە باشلىغان ئىكەن.

   مەن بۇ خەۋەرنى كۆرگەندىن كېيىن، مۇنداق بىر ئىنگلىزچە ئىدىئومنى ئېسىمگە ئالدىم: «Where there is a will there is a way».  ئۇنىڭ مەنىسى مۇنداق: ئەگەر سىز يېتەرلىك دەرىجىدە ئىرادە باغلىسىڭىز، سىز ئۆزىڭىز ئىستىگەن نەرسىگە ئېرىشىش ئۈچۈن چوقۇم بىر ئامال تاپالايسىز، سىز ئىستىگەن نەرسە ئىنتايىن قىيىن بولغان ئەھۋالدىمۇ شۇنداق قىلالايسىز.  

   بۇ ئىدىئوم بىلەن ئۇيغۇرلارنىڭ «قىيىن ئىش يوق ئالەمدە، كۆڭۈل قويغان ئادەمگە» دېگەن ئىدىئومى ئوخشىشىپ كېتىدىكەن.  

   بۇ ئىدىئومدا سۆزلەنگىنى بىر ھەقىقەت بولۇپ، ئۇنى ھازىرغىچە نۇرغۇن ئۇيغۇرلار ئىسپاتلاپ بولغان.  مەن مەنىلىك ياشاشنى، ۋە مۇۋەپپەقىيەت قازىنىشنى ئىستەيدىغان بارلىق ئىنى-سىڭىللاردىن يۇقىرىدىكى ئىككى يىگىت، يۇقىرىدىكى تاغ، ۋە مەزكۇر ئىدىئومنى ئەستە چىڭ ساقلاشنى ئۈمىد قىلىمەن.  بىزنىڭ ھازىر ئۆسۈپ يېتىلىۋاتقان يېڭى ئەۋلادلىرىمىز ئىچىدىن بۇ ئىدىئومنى ئىسپاتلايدىغانلار ھەسسىلەپ كۆپىيىشىنى ئۈمىد قىلىمەن.

    تۆۋەندىكىسى يۇقىرىدىكى ئىككى يىگىتنىڭ تاغقا يامىشىش جەريانىدىكى بىر قىسىم كۆرۈنۈشلەر (ئۇلار تۆۋەندىكى 1-مەنبەدىن ئېلىندى).

پايدىلىنىش ماتېرىياللىرى:

[1] Summiting Yosémité's Dawn Wall, Climbers Make History
http://news.nationalgeographic.c ... 150114-climbing-yosémité-caldwell-jorgeson-capitan/

[2] A Guide to Yosémité National Park
http://jrabold.net/yosémité/faqs.htm <http://jrabold.net/yosemite/faqs.htm>

[3] where there's a will there's a way
<http://dictionary.cambridge.org/ ... l-there-s-a-way>

1-رەسىم: قىزىل سىزىق ئىككى يىگىت يامىشىپ ماڭغان يولنى كۆرسىتىدۇ.

2-رەسىم: بىر يىگىتنىڭ تاققا يامىشىۋاتقان كۆرۈنىشى

3-رەسىم: ئىككى يىگىت كېچىنى مانا مۇشۇنداق ئۆتكۈزگەن

4-رەسىم:  تاققا يامىشىۋاتقان يەنە بىر كۆرىنىش

5-رەسىم: ئىككى يىگىت يېرىلىپ كەتكەن بارماقلارنى يېلىملىك لاتا ۋە يېلىم بىلەن يەملەپ قويۇپ، تاققا چىقىشنى داۋاملاشتۇرغان

6-رەسىم: بەزىدە كېچىسىمۇ تاغقا ياماشقان

7-رەسىم: غەلىبىنى تەبرىكلەش

8-رەسىم: يوسېمىتې تەبىئىي باغچىسى ئايالىم بىلەن ئىككىمىزنىڭ ئەڭ ياخشى كۆرىدىغان جايلارنىڭ بىرى بولۇپ، ئۇ يەرگە بىز كۆپ قېتىم بارغان.  باغچىنىڭ ئىچىدىكى بەزى جايلار بىر خۇددى سىزىپ قويغان رەسىمگىلا ئوخشايدۇ.  بىز بۇ باغچىغا ئاخىرقى قېتىم 2014-يىلى 7-ئايدا بارغان بولۇپ، بۇ رەسىم ئەنە شۇ چاغدا تارتىلغان.

ziya

تەربىيىۋى ئەھمىيىتى كۈچلۈك ،غايە ۋە ئىرادە ئوتتۇرىسىدىكى زۇرۇرى مۇناسۋەتلەرنى ئاددى،ئاممىباپ چۈشەندۆرگەن ياخشى تېما ئىكەن.

jokker

مەن بۇرۇن بىر ھېكايىنى ئوقۇغان! بىر داڭلىق سودىگەر ئۆلۇپ كېتىشتىن بۇرۇن مال-مۇلىكىنىڭ كوپ قىسمىنى ئىئانە قىلىۋىتىپ ئاز بىر قىسمىنى ئائىلىسىدىكىلەرگە قالدۇرۇپ ئەڭ ئاخىرقى بىر مىلىيون دوللار قالغاندا بىر سۇئال قويوپتۇ! كىم بۇ سۇئالغا جاۋاپ تاپالىسا شۇنىڭغا بىر مىلىيون دوللار مۇكاپات بېرىدىغانلىقىنى جاكارلاپتۇ. سۇئالنىڭ مەزمۇنى بولسا قانداق قىلغاندا ھەقىقى مۇۋۋەپىقىيەت قازانغىلى بولىدۇ؟ دېگەن سۇئال ئىكەن. ئەتىسى شۇ دۆلەتنىڭ ئاخپىرات ۋاستىلىرى شۇ دۆلەتكە بۇ سۇئالنى جاكارلاپتۇ. قىسقىغىنى 10نەچچە كۇندە نەچچە ئونمىڭ پارچە خەت كەپتۇ!قارسا ھەممىسنىڭ خاتا ئىكەن.4ئاي ۋاقىت ئۆتەپ كىتىپتۇ. ئۇ سودىگەرمۇ ئۆلەپ كىتىپتۇ. توغرا جاۋاپ تېپىلماپتۇ.شۇنىڭ بىلەن دۆلەت ئارسىدا بۇ بىر دىگەن چاقچاق بۇنداق ئىش يوق مۇكاپاتمۇ يوق دىگەندەك گەپلەر چىقىپتۇ.6-ئېيىغا كەلگەندىزە توغرا جاۋاپ تېپىلىپتۇ.قارسا بۇ مۇكاپاتقا ئېرىشكۇچى بولسا 6ياشقا كىرگەن كىچىك قىزچاق ئىكەن.مۇخپىر ئۇنىڭدىن سىز قانداق قىلىپ توغرا جاۋاپ تاپالىدىڭىز دىسە! مىنىڭ بىر مەندىن 3ياش چوڭ ئاچام بار دىگەن! ئۇدايىم مىنى ئېلىپ ئوغۇل دوستى بىلەن باغچىدا ئوينايدۇ. ھەرقىتىم ئۇنىڭ ئوغۇل دوستى بىلەن پاراڭلاشسام ئۇ دائىم ماڭا ئۇنىڭغا  نىيتىڭنى بۇزما دەپ ئاگاھلاندۇرۇش بېرەتتى! شۇڭا بىر ئادەمنىڭ نىيتىې ئۇنىڭ مۇۋۋپىقىيەت قازىنىش ياكى مەغلۇپ بولۇشنى بەلگىلەيدۇ! ئادەم بىر ئېشنى قىلىشتا قەتئې نىيەتكە كىلىش لازىم! شۇڭا بۇ سۇئالنىڭ جاۋابىغا قەتئىي نىيەتكە كىلىش دەپ يازدىم دەپتۇ!

istambol

غايىنىڭ كۈچى بىلەن تاققا يامىشىش......
غايە ،نىشان دىگەنلەرنىڭ ئاجايىپ كۈچى بار زادى

Erkbeg

مېنىڭمۇ ئەزەلدىن  شۇنداق تاغلارغا يامىشىپ باققۇم بار

gullen

سىز بىلىم خۇمار ئەپەندى دەل شۇ مەن ۋە مەندەك ئۇيغۇر ياشلىرىنىڭ ئەمەلى ئۈلگىسى. سىزگە ئوخشاش، باشقىلىلار ئۇنتۇلۇپ كەتكەن تارىم ۋادىسىنىڭ بىر پەرزەنتىنىڭ شۇنچە تىرىشچانلىق بىلەن دۇنيادىكى ئەڭ كۈچلۈك دۆلەتنىڭ ئەڭ ئۆتكۈر پەن تىخنىكا ئورنىدا ئىنجىنىر بولۇپ ئىشلىشى بىز ئۇيغۇرلارغا نىسبەتەن خۇددى ئامرىكىنىڭ تۇنجى بولۇپ ئايغا چىققاندىكى نەتىجىسى ۋە تىرىشچانلىقىغىلا سىلىشتۇرغىلى بولىدۇ. ئەگەر بىزنىڭمۇ باشقا كىشىلەردەك پۇرسەتكە تولغان موھىتتا ياشىغان بولساق بۇ سىلىشتۇرمام مۇبالىغە بولۇپ قالاتتى. رەھمەت سىزگە . سىز ئۇيغۇر خەلىنىڭ تارىخغا يىزىلغان ئۇلۇغ كىشىلەرنىڭ بىرى. بۇنى ھازىر ھىس قىلىپ يىتەلمەيمىز،ئەمما يەنە 100يىللاردىن كىيىن سىزنىڭ نامىڭىز نۇرغۇن نەرسىلەربىلەن چۈشەندۈرۈلۈپ ماڭىدۇ،مەسلەن ناسادا ئىشلىگەن تۇنجى ئۇيغۇر يىگىتى، دىگەندەك.

kokboraa

ئەلى  قۇرباننىڭ  دىمەكچى  بولغىنى ۋە  باشقىلاردا  قوزغاتماقچى بولغىنى   دەل  مۇشۇ   مەسىلە  ئىدى .  (

xogqar0998

سىلى يوللاپ بەرگەن http://video.nationalgeographic. ... ource=featuredvideo  ئادىرىستىكى ۋىديۇسىنى تۇلۇق كوروپ چىقتىم، ھەقىقەتەن بىز ياشلارغا ئىرادىنى چىنىقتۇرۇش تۇغرىسىدىكى تەربىيۋى ئەھمىيتى بار ئىشكەن، لىكىن بىزنىڭ دىيارىمىزدا بۇلغان بىر گەپنى قىستۇرۇپ ئوتۇش زۇرۇر دەپ قارىدىم ، ھىمالايادىن قالسا 2-چوققا دەپ ئاتىلىدىغان چۇگىر چوقىسىغا ياپۇنىيە، ئامىرىكا، گىرمانىيە قاتارلىق بىر قانچە دۆلەتتىن 19كىشىلىك تاققا چىقىش ئەتىرىتى نەچچە يىلنىڭ ئالدىدا كىلىپ تاققا چىقىۋاتقاندا ئارىسىدىن 6كىشى ھاۋارايى سەۋەبىدىن بەخىتكە قارشى چۇشۇپ كىتىپ قازا قىپتىكەن، بىزنىڭ كىشىلىرىمىز بۇ چەتئەللىك دىگەن ساراڭ خەقلەركەن، نىمە دەپ تاققا يامىشىمەن دەپ ئوزىنى ھالاك قىلىدۇ، ئۇلارغا قىلغىلى ئىش چىقمىغاندەك دىيىشتى. مىنىڭچە تاققا يامىشىش ئىرادىنى چىنىقتۇردىغان قىيىن ھەرىكەتلەرنىڭ بىرى، ئۇندىن باشقا تىرىشىپ بىلىم چوقىسىغا قەتئىي نىيەتتە يامىشىشمۇ دەل سىلىنىڭ ئوتتۇرغا قۇيغان مەقسەتلىرىڭىزنىڭ بىرسى، يازمىلىرىدا دىيىلگەن « مەن مەنىلىك ياشاشنى، ۋە مۇۋەپپەقىيەت قازىنىشنى ئىستەيدىغان بارلىق ئىنى-سىڭىللاردىن يۇقىرىدىكى ئىككى يىگىت، يۇقىرىدىكى تاغ، ۋە مەزكۇر ئىدىئومنى ئەستە چىڭ ساقلاشنى ئۈمىد قىلىمەن.  بىزنىڭ ھازىر ئۆسۈپ يېتىلىۋاتقان يېڭى ئەۋلادلىرىمىز ئىچىدىن بۇ ئىدىئومنى ئىسپاتلايدىغانلار ھەسسىلەپ كۆپىيىشىنى ئۈمىد قىلىمەن.» دىگەن سەمىيمىي يۇرەك سۆزلىرى  بىز ياشلارغا سەپەرۋەرلىك بولغۇسى. ھارمىغايلا ، سويۇملۇك ئۇستاز!