NASA: يېقىندا بىر كومېتاغا قونغان تەكشۈرۈش ماشىنىسىنىڭ ھازىرقى ئەھۋ...

bilimhumar

يېقىندا بىر كومېتاغا قونغان تەكشۈرۈش ماشىنىسىنىڭ ھازىرقى ئەھۋالى

بىلىمخۇمار
2015-يىلى 1-ئاينىڭ 27-كۈنى

ناسا مەركىزى ج پ ل (Jet Propulsion Laboraty) دە، يەنى مەن ئىشلەيدىغان ئىدارىدە، 2015-يىلى 26-يانۋار كۈنى (يەنى بۈگۈن) نەچچە ئاينىڭ ئالدىدا بىر كومېتانىڭ قېشىغا بېرىپ، ئاشۇ كومېتانى ئوربىتلاشنى باشلىغان ئالەم ئۇچقۇرى ۋە ئاشۇ كومېتاغا قونغان بىر تەكشۈرۈش ماشىنىسىنىڭ ئەھۋاللىرى ئۈستىدە بىر ئىلمىي دوكلات بېرىلدى.  دوكلات بەرگەن كىشى بىزنىڭ ئىدارىنىڭ خادىمى دوكتۇر «پول ۋېيىسمەن» (Paul Weissman) بولۇپ، ئۇنىڭ ج پ ل دە ئىشلەۋاتقىنىغا ھازىر 40 يىلدىن ئېشىپتۇ.  ئۇ ھازىر مەزكۇر پروجېكت تۈرىنىڭ بىر «كۆپ خىل پەننىي ساھە مۇتەخەسسىسى» (Interdisciplinary Scientist) ئىكەن.

مەزكۇر قۇرۇلۇش «روسېتتا قۇرۇلۇشى» (Rosetta Mission) دەپ ئاتىلىدىغان بولۇپ، ئالەم ئۇچقۇرىنىڭ ئىسمى «روسېتتا»، كومېتانى تەكشۈرۈش ماشىنىسىنىڭ ئىسمى «پھىلى» (Philae) دەپ ئاتىلىدۇ.  بۇ ماشىنىلارنى ياۋروپا ئالەم تېخنىكىسى مەركىزى ياساپ چىققان بولۇپ، بۇ قۇرۇلۇشقا ناسا مۇ قاتناشتى.  روسېتتا ئىنگلىزچە « Comet 67P/Churyumov-Gerasimenko» ياكى قىسقارتىلىپ «Comet 67P» دەپ ئاتىلىدىغان كومېتاغا 2014-يىلى 8-ئاينىڭ 6-كۈنى يېتىپ بارغان بولۇپ، ئۇ كۆتۈرۈپ ئاپارغان «فىلى» ئىسىملىك ماشىنا مەزكۇر كومېتاغا 2014-يىلى 11-ئاينىڭ 12-كۈنى قوندى.  بىر ماشىنىنىڭ بىر كومېتاغا قونۇشى تارىختا مۇشۇ قېتىم تۇنجى قېتىملىق ئىش بولۇپ، فىلىنى كومېتاغا قوندۇرۇش ئىشىغا ناسا غا ۋاكالىتەن ياردەملەشكەنلەرنىڭ ئىچىدە بىزنىڭ ئىدارىدىكى بىر قارا-تەنلىك ئايال مۇتەخەسسىسمۇ بار.  

1-رەسىم: كومېتاغا قونغان «فىلى» ئىسىملىك تەكشۈرۈش ماشىنىسى [1].

روسېتتا 2004-يىلى 3-ئاينىڭ 2-كۈنى ئالەم بوشلۇقىغا چىقىرىلغان بولۇپ، ئۇنىڭ كومېتا 67پ غا يېتىپ بېرىپ، ئۇنىڭ ئوربىتىسىغا كىرىشى ئۈچۈن 10 يىلدىن ئارتۇق ۋاقىت كەتتى.  ھازىر ئۇ 510 مىليون كىلومېتىر يىراقلىقتىكى يەر شارى يۈزىدىن كونترول قىلىنىۋاتىدۇ [2].  يەر شارىدىن ماڭدۇرغان سىگنال روسېتتاغا 28 مىنۇتتا يېتىپ بارىدۇ.  

كومېتا 67پ ئەڭ تېز ماڭغاندا ھەر سېكۇنتىغا 38 كىلومېتىر ئارىلىققا ماڭىدۇ.  

فىلى كومېتا 67پ غا قونغاندا كومېتانىڭ بىر كۈن چۈشمەيدىغان قاراڭغۇ ئويمانلىقىغا قونۇپ قالدى.  شۇنىڭ بىلەن ئۇنىڭ قۇياش نۇرىدىن توك چىقىرىدىغان قۇرۇلمىسى ئىشلىمەي قالدى.  ئۇ دەسلەپتە يەر يۈزىگە بىر قىسىم ئۇچۇرلارنى يەتكۈزۈپ بەرگەن بولسىمۇ، ئۇنىڭدىن كېيىن سىگنال ئىۋەرتىشتىن توختاپ قالدى.  ياۋروپا ئالەم تېخنىكىسى مەركىزى ھازىر روسېتتادىن پايدىلىنىپ، فىلىنى داۋاملىق ئىزدەۋاتىدۇ [1].

2-رەسىم: كومېتا 67پ ئۈستىدىكى فىلى قونغان قاراڭغۇ رايون.  

3-رەسىم:  روسېتتا تارتقان كومېتا 67پ نىڭ بىر كۆرىنىشى.

4-رەسىم: قۇياش سىستېمىسىدىكى 8 پلېنەتا

قۇياش سىستېمىسىدىكى قۇياشقا ئەڭ يىراق پلانېتا نەپتۇننىڭ نېرىسىدا «كۇيىپېر بەلۋىغى» (Kuiper belt) دەپ ئاتىلىدىغان بىر بەلۋاغ بار بولۇپ، ئۇ بەلۋاقتا كۆپلىگەن كومېتاغا ئوخشاش تاش ۋە مۇزدىن تۈزۈلگەن كائىنات جىسىملىرى بار.  ئۆز-ئارا سوقۇشۇش ۋە قۇياشنىڭ تارتىش كۈچىنىڭ تەسىرىگە ئۇچراش سەۋەبلىرى بىلەن، ئاشۇ كائىنات جىسىملىرىنىڭ بەزىلىرى قۇياشقا يېقىن بولغان يېڭى ئوربىتلارغا كۆچىدىغان بولۇپ، كومېتا 67پ مۇ ئاشۇ بەلۋاغدىن كەلگەن، دەپ قارىلىدۇ.  ھازىر كومېتا 67پ مارس بىلەن يۇپىتېرنىڭ ئارىلىقىدىكى بىر ئوربىتىدا ئايلىنىدۇ.

قۇياش سىستېمىسىدىكى كۈنگە يېقىن 4 پلانېتا قاتتىق تاشتىن تۈزۈلگەن تاش-پلانېتىلار بولۇپ، قالغان 4 پلانېتا «يوغان گاز پلانېتىلار» دەپ ئاتىلىدۇ.  يەنى ئۇلار ئاساسەن گازدىن تۈزۈلگەن.  كومېتا 67پ نىڭ قۇياش بىلەن بولغان ئارىلىقى قۇياش بىلەن يەر شارى ئارىلىقىنىڭ تەخمىنەن 3.5 ھەسسىسىگە تەڭ بولغاچقا، بۇ كومېتا يەر شارىنىڭ بۇنىڭدىن 4.54 مىليارد يىل بۇرۇن قانداق شەكىللەنگەنلىكىنى تەتقىق قىلىشتا زور قىممەتكە ئىگە، دەپ قارالماقتا.  يەنى، بۇ كومېتا تاش بىلەن مۇزدىن تۈزۈلگەن بولۇپ، ئۇمۇ يەر شارى بىلەن ئوخشاش ۋاقىتلاردا شەكىللەنگەن.  ئەمما بۇ كومېتا كۈندىن ناھايىتىمۇ يىراق بولغاچقا، ئۇنىڭ تۈزۈلىشى ئەسلىدىكى قىياپىتىنى شۇ پەتى ساقلاپ قالغان.  ئالىملارنىڭ مەزكۇر تەكشۈرۈش تۈرى ئۈچۈن كومېتا 67پ نى تاللىشىدىكى سەۋەب ئەنە شۇ.  يەنى ئۇلار كومېتا 67پ نى تەكشۈرۈپ تەتقىق قىلىش ئارقىلىق، يەر شارى ۋە بىزنىڭ قۇياش سىستېمىمىز يېڭىدىن شەكىللەنگەن ۋاقىتتىكى بىر قىسىم قىممەتلىك ئۇچۇرلارغا ئېرىشمەكچى.

گەرچە فىلى يەر يۈزىگە ئۇچۇر ماڭدۇرۇپ بېرەلمەيۋاتقان بولسىمۇ، ئۇ كومېتا 67پ نىڭ ئۈستىدە ئاشۇ كومېتا بىلەن قۇياشنىڭ ئېتىراپىدا ئايلىنىۋاتىدۇ.  ھەمدە روسېتتامۇ فىلىنى توختىماستىن ئىزدەۋاتىدۇ.

5-رەسىم: كومېتا 67پ نىڭ پۈتۈن كۆرىنىشى.  

ئەسكەرتىش: ئۈرۈمچىنىڭ ۋاقتى بىزنىڭ ۋاقتىمىزدىن 14 سائەت بالدۇر بولۇپ، ھازىر بىزدە دۈشەنبە كۈنى كەچ سائەت 10 بولدى.   ئۈرۈمچىدە بولسا سەيشەنبە ئۈرۈمچى ۋاقتى چۈش سائەت 12 بولدى.  


پايدىلىنىش ماتېرىياللىرى:

[1] It's been two months and scientists still haven't found Rosetta's Philae lander
<http://www.blastr.com/2015-1-6/i ... s-philae-lander>

[2] Touchdown! Rosetta’s Philae probe lands on comet
<http://www.esa.int/Our_Activitie ... _lands_on_comet>

[2] Kuiper belt
<http://en.wikipedia.org/wiki/Kuiper_belt>

Jimgur0997

رەخمەت ئەركىن سىدىق مۇئەللىم قىممەتلىك ئۇچۇرلادىن بىزنى خەۋەردار قىلغانلىرىغا     ئەركىن سىدىق مۇئەللىم  سىلىدىن ئاددى بىر سۇئالىم بار ئىدى ۋاقىت يەسسە جاراپ بەرسىلە بوپتىكەن   1 يەرشارى سۇنئى ھەمراسى سائەتىگە قانچە كىلومىتىر تىزلىك بىلەن ئۇچسا ئايشارى ئوربىتىغا بارالايدۇ ؟ بىر نۇر يىلى تەقمىنەن قانچە كىلومىتىر چىقىدۇ  ئايشارى بىلەن يەرشارىنىڭ ئارلىغى قانچە نۇر يىلى كىلىدۇ ؟ قۇياش بىلەنچۇ؟ ئىنسانلانىڭ ئالەم بوشلىغىنى تەتقىق قىلىشى ئىنسانلارغە نىمە مەنپەت ئېلىپ كىلىدۇ؟ بۇ ئالەم دىن 2- زىمىن ئىزدەشمۇ؟  بىز ئالەم بوشلۇغىدىن ئۇچۇر دىن بەلەك نىمىگە ئىرىشتۇق ؟ ئادەملىك ئالەم كىمىسىگە چىقىپ ئالەم بوشلۇغى ئسايائەت قىلىشقا بىز ئۇيغۇرنىڭ ئىقتىسادى يىتەمۇ ؟

ablimitt

تەپسىلى يوللىغان ئۇچۇرلېرىدىن خوش بولدۇق ئەركىن ئاكا، كۆپ پۇل بولسىمۇ سىتىۋالغىلى بولمىغۇدەك ئۇ ماشنىنىڭ ئازگالغا چۈشۈپ قالغىندىن ئەستا دەپ قالدىم، ئۈچ ئاي كۈزىتىپ بىر ئويمانغا قوندۇرۇپ قويغىنى قاملاشماي قاپتۇ، ئۇ راكىتادا مۇستەقىل ئىلىكتىرونلۇق مىڭە بولسا بەلكىم ئۇنداق ئازگالغا قۇنۇپ قالماس بولغىيتىمىكىن دەپمۇ ئويلاپ قالدىم...

yoloqi822

ئەركىن سىدىق ئەپەندى سىزدىن مىنىڭمۇ بىر سۇئالىم باتتى : كۆپىنچە ئالەم جىسىملىرى يۇمۇلاق ھالەتتە بولامدۇ ياكى ئاۋۇ رەسىمدىكىدەك ھەرخىل شەكىلدە بولامدۇ؟

gullen

ھۆرمەتلىك Jimgur0997  ئىسىملىك قىرىندىشىم ئەگەر خالىسىڭىز قىسمەن سۇئالىڭىزغا مەن جاۋاب بىرەي. نۇر تىزلىكى سىكوتىغا 300مىڭ كىلومىتىر سۈرئەت بىلەن ماڭىدۇ.سىز بىر يىلنى سىكوتقا ئايلاندۇرۇپ ئاندىن 300مىڭ كىلومىتىرنى كۆپەيىتسىڭز بىر نۇر يىلى كىلىپ چىقىدۇ.دىمەكچىمەنكى بىر نۇر يىلى دىگىنىمىز نۇرنىڭ بىر يىلدا بىسىپ ئۆتكەن مۇساپىسى دىگەنلىك. ئاي بىلەن قۇياشنىڭ ئارلىقى نۇر يىلى بىلەن ئۆلچىگىدەك يىراق ئەمەس. قۇياش نۇرى 8 مىنۇتتا يەر يۈزىگە كىلىدۇ. شۇنداق بولغاندا سىز 8 مىنۇتنى سىكوتقا ئايلاندۇرۇپ ئاندىن ئۇنى 300مىڭ كىلومىتىرغا كۆپەيتسىڭىز قۇياش بىلەن يەرشارىنىڭ ئارلىقىنى بىلىسىز.ئاي يەرشارىنىڭ ھەمرىيى شۇنداق بولغانكەن ئاي بىزگە ئەڭ يىقىن .ئۇنى نۇر يىلى بىلەن ئەمەس كىلومىتىر بىلەن ئۆلچەيسىز.ئىنىق مۇساپىسى ئىسىمدە قالماپتۇ شۇڭا تەخمىنەن دىمىدىم. مىنىڭ بىلىشىمچە ئىنسانلار ئالەم بوشلۇقىنى تەتقىق قىلىپ پەن تىخنىكىنى تىخىمۇ تەرەققى قىلدۇرۇپ ئىنسانلارنىڭ نەسلىنى قوغداش ۋە ئىنسانلارنىڭ بىشىغا تاساددىبى دىنازاۋۇرلارنىڭكىدەك كۈن كىلىپ قالسا قانداق تاقابىل تۇرۇشنى مەقسەت قىلىدۇ. نۇپۇس ھەددى ھىسابسىز ئىشىۋاتقان بۆگۈنكى كۈندە ئىنسانلار خام ئەششا ۋە ئىنىرگىيە كىرزىسىغا دۇچ كەلمەكتە .ئالەم بوشلۇقىدا ئىنسانلارنىڭ ئىھتىياجىنى قامىدىيالىغۇدە ئىنىرگىيە ۋە خام ئەششا بار،لىكىن ئۇنى ھازىرقى تىخنىكىدا پايدىلىنىش ئىمكانى يوق.بۇ مەسلە چوقۇم ھەل قىلىنىشى كىرەك. لوگىكا جەھەتتىن ئىتقاندا بىز ئالەم بوشلۇقىدا يالغۇز ئەمەس،بىراق بىزنىڭ يەنى ئىنسانلارنىڭ ھازىرقى تىخنىكىسى يالغۇز ئەمەسلىكىمىزنى ئىسپاتلايدىغان ئىسپاتلارنى تىپىشقا يەتمەيدۇ. يەنە بىرى ئامرىكا ئۆز دۆلەت بىخەتەرلىكى ئۈچۈنمۇ چۇقۇم ئالەم بوشلۇقى تەتقىقاتىنى راۋاجلاندۇرىدۇ،سەۋەبى ئالەم تىخنىكىسى بىلەن بىرگە ھەربى سانائەت ۋە ئۇچۇر تىخنىكا شۇنداقلا ئىلىكتىر ساھەسى ماس ھالدا تەرەققى قىلىپ ماڭىدۇ. ئالەم بوشلۇقىغا چىقىپ ساياھەت قىلىشقا ھازىرچە بىزنىڭ ئىقتىزادىمىز يەتمەيدۇ،لىكىن ئەقلىمىز يىتىدۇ.سۇڭا ھۆرمەتلىك ئەركىن ئاكىمىزنىڭ ئىشلىرىغا ۋارىسلىق قىلىپ بۇ ئۇلۇغ ئاكىمىزنى ناسادا يالغۇز قويماي باشقا ياش مايسىلارنىڭمۇ تىرىشىپ بىرىپ ئالەم بوشلۇقىغا چىققان تۇنجى ئۇيغۇر بولۇش پۇرسىتى بار يىتەركى ئەركىن ئاكىمىزدەك تىرىشچانلىق كۆرسەتسەكلا. بۇ سۇئاللىرىڭىزغا ئەركىن ئاكام باشقا يازمىللىرىدا جاۋاب بىرىپ بولغان،خالىسىڭىز ئەركىن ئاكامنىڭ باشقا يازمىللىرىنى تولۇق ئۇقۇپ چىققايسىز،سىزدىن ئۆتۈنىدىغىنىم بۇ ئاكىمىزنىڭ ئىنتايىن قىممەتلىك ۋاقتىنى بۇنداق ئاددى سۇئاللار بىلەن ئىسراپ قىلمىسىڭىز. بۇ سۆزۈم ئۈچۈن سىزدىن ئەپۇ سورايمەن. لىكىن شۇنداق دىيىشكە مەجبۇرمەن. سىز سۇرىغان سۇئالنى ئىنتىرنىتتىن ئىزدىسىڭىز چىقىدۇ.ئەگەر خەن چىڭىز ياخشى بولسا بەيدۇ تورىدىن ئاختۇرۇپ بىقىڭ سىز قانائەتلەنگىدەك جاۋابلار ئۇيەردە بار.ئەمما ئەركىن ئاكام ئۆز خىزمىتىنىڭ ھۆددىسىدىن چىققاچ مىھنەتسىز بۇنداق ئۇچۇرلارنى ۋە قىممەتلىك ماقالىلىرىنى يىزىشقا كىتىدىغان ۋاقتىنى ئىسراپ قىلسىڭىز ياكى قىلساق بەك سەخسىيەتچىلىك بولىدۇ. بىر ئويلۇشۇپ باقارسىز.

rambo8

ئۈتكەندە مەن  ‹يەر شارىنىڭ تارتىش كۈچى › دىگەن فىلىمنى كۈرۈپ  ئنتايىن  ھاياجانلانغان ئىدىم.ئالەمنى  تەتقىق قىلدىغانلارنىڭ  خىزمىتىمۇ  بەك  جاپالىق  ئىكەن.ئۈتكەندە مەن ۋېيشىندا   فىلىنىڭ  كومىتتاغا  قونغانلىقىنى  كۈرۈپ   بەك ھاياجانلانغان  ئىدىم  .ئەپسۇس  ئەمدى  ئۇنىڭ   بىلەن  ئالاقىسى  ئۈزۈلۈپ   قاپتۇ،ئەركىن سىىدق  ئاكىمىزنىڭ  بىزنى  مۇشۇنداق   كائىنات   بىلىملىرى بىلەن  دەل ۋاقتىدا   خەۋەرلەندۈرۈپ  تۇرغانلىقىغا   كۈپ  رەخمەت  ھارمىغايسىز

rambo8

ھە راست ئەركىن   ئاكا  سىزدىن  بىر   مەسلىنى سوراپ   باقاي   ئۈتكەندە  مالايسىيانڭ370تىپلىق  يولوچىلار  ئايروپىلانى  يۈتۈپ كەتكەندە  ،توردا  ،ئلگىرى  نۇرغۇن ئايرۇپىلانلارنىڭمۇ يۈتۈپ  كەتكەنلىگىنى  كۈرگەن  ،بۇلارنىڭ  ئىچىدىكىسى  بىر  قىتىملىقنى كۈرۈپ  قەتئىي ئشەنمىدىم  ،ئامىركىنىڭ بىر  يولوچىلار ئايروپىللانى  30 يىل يوقاپ  كىتىپ  ئايروىدرومغا  قونغاندا  ئادەملەرنىڭ  قولىدىكى  سائەت   شۇ  پىتى  تۇرغانلىقى  ئادەملەرنىڭمۇ  قېرىپ  كەتمەي   شۇ  پىتىلا  تۇرغانلىقنى  خەۋەر  قىپتىكەن.سىز ئامىركىدا بولغاندىكىن بۇ  ئشلارنىڭ  سىرىنى بىزگە ئانچە-مۇنچە دەپ  بەرگەن بولسىڭىز.مۇشۇنداق  غەلىتە ئشلارنىڭ ھەممىسىلا  ئامىركىدا  يۇز بېرەمدىغاندۇ؟ھىلى تاشقى پىلانت  ئادىمى دەۋاتقان ھىلى  غەلىتە  مەخلۇق دەۋاتقان ھىلى  غەلىتە  ئۇچار جىسىم  دەۋاتقان .بىزنىڭ جۇڭگودا  بولسا   ھىچنىمىنى  ئاڭلىمايمىز.بۇ مەسىللەر  سىز  بىلەن  مۇناسىۋەتسىز   بولسىمۇ ئېغىر كۈرمەي  دەپ  بېرەسىز  

LAQIN610

Jimgur0997 يوللىغان ۋاقتى  2015-1-27 16:48
رەخمەت ئەركىن سىدىق مۇئەللىم قىممەتلىك ئۇچۇرلادىن بى ...

مەنمۇ جاۋاب بىرىپ باقاي : 1. سۇنئىي ھەمراھلارنىڭ بىر قانچە تۇرى بار :1) ماس قەدەملىك سۇنئىن ھەمراھ (1) تىنىچ ماس قەدەملىك سۇن.ىت ھەمراھ (پىرىنسىپى: ئايلىنىشى ۋە ئوربىتىسى ئۆزى ئايلىنىۋاتقان مەركىزىي ئاسمان جىسمىنىڭ ئۆز ئوقىدا ئايلىنىش دەۋرى ۋە يۆنىلىشى بىلەن بىردەك بولغان سۇن.ىي ھەمراھدۇر . ) تىزلىكى : v=√gr
ئادەتتە يەر شارىنى ئايلىنىشى ئۈچۈن v=√gr=7.9
كىلومېتىر ھەر سىكونت بولىدۇ(بىرىنجى ئالەم تىزلىكى) ؛ يەرشارىدىن چىقىپ كېتىشى ئۈچۈن 11.2=v=√2gr
كىلومېتىر ھەر سىكونت بولىدۇ (ئىككىنجى ئالەم تېزلىكى)؛ قۇياش سىستېىمىسىدىن چىقىپ كېتىشى ئۈچۈن 16.7 كىلومېتىر ھەر سىكونت بولىدۇ(ئۈچىنجى ئالەم تېزلىكى)؛ سامان يولى سىستېمىسىدىن چىقىپ كىتىش ئۈچۈن تەخمىنەن 525 كىلومېتىر ھەر سىكونت بولىدۇ (تۆتىنجى ئالەم تېزلىكى )؛
2. يورۇقلۇق يىلى-يورۇقلۇقنىڭ بىر يىلدا باسقان ئارلىقى ، بىر يورۇقلۇق يىل = 60*60*24*365*300000 كىلومېتىر=9460800000000كىلومېتىر
3.ئاي بىلەن يەرشارىنىڭ ئارىلىقى: تەخمىنەن 380000 كىلومېتىر ، 30 دانە يەرشارىنىڭ دىئامېتىرىچىلىك كېلىدۇ، يەرشارىنىڭ رادىئوسى 6375 كىلومېتىر؛
4. قۇياش بىلەن يەرشارىنىڭ ئارىلىقى: يەرشارى قۇياشتىن يىراق چاغدا 152100000كىلومېتىر ، يەرشارى قۇياشقا يېقىن كەلگەن چاغدا 147100000كىلومېتىر بولىدۇ ، ئوتتۇرىچە قىممىتى 149600000 كىلومېتىر بولۇپ ، بىر ئاسترونومىيە بىرلىكى دەپ ئاتېلىدۇ.