غەرب ھازىرقى زامان پەلسەپە ئېقىملىرىدىن ئۇچۇرلار

arkyar

غەرب ھازىرقى زامان پەلسەپە ئېقىملىرىدىن ئۇچۇرلار

مەقسۇت ئەمىن ئەركيار

غەرب ھازىرقى زامان پەلسەپە ئېقىملىرى ـــ ماركىسىزملىق پەلسەپە بارلىققا كەلگەندىن كېيىن غەربتە مودا بولغان تۈرلۈك پەلسەپە ئېقىملىرىنى كۆرسىتىدۇ. بۇ ئېقىملار ھەرخىل،رەڭدار بولسىمۇ ، يىغىنچاقلاپ مۇنداق بىرقانچە تۈرگە ئايرىپ تەھلىل قىلالايمىز:

بىرى، پەنچىلىك(دەلىلچىلىك ياكى پوۋىتىزم دەپمۇ ئاتىلىدۇ).

ئىككىنچىسى، غەيرى ئەقلىيەتچىلىك(گۇمانىزم، ئىرراتسىئونالىزم ياكى گىرمانچە ئاتىلىشىدا ئانتروپوگىزم دەپمۇ ئاتىلىدۇ).

ئۈچىنچىسى، غەرب ماركىسزمى

تۆۋەندە بۇ ھەقتە بىر-بىرلەپ قىسقىچە توختىلايلى:

پەنچىلىك- scientism نىڭ  ئاساسىي ئىدىيسى مۇنداق:

تەبىئى پەنلەرلا پەن بولالايدۇ،تەبىئى پەن ئەڭ ئىمتىيازلىق دۇنيا قاراش.شۇنداقلا،ئىنسانىيەتنىڭ ئەڭ مۇھىم بىلىمى.ئۇ ھەرقانداق بىلىمدىن ئۈستۈن تۇرىدۇ.

بۇ ئاتالغۇ بەزىدە يەنە ئازراق سەلبىي مەنىدىمۇ قوللىنىلىدۇ: بىرىنچى خىل ئەھۋال- پەننى نامۇۋاپىق قوللىنىش ياكى پەننىي نۇقتىئىنەزەرلەرنى جايىدا ئىشلەتمەسلىك.

ئىككىنچى خىل ئەھۋال: «تەبىئى پەنلەر مېتودى ياكى تەبىئى پەنلەر بېكىتكەن كاتېگورىيەلەرنى پەلسەپە ۋە ھەرقانداق بىر پەن- تەتقىقاتنىڭ بىردىنبىر تارازىسى قىلىۋېلىش»قا قارىتا تەئەددى مەنىدە ئىشلىتىلىدۇ.

غەيرى ئەقلىيەتچىلىك – غەيرى ئەقلىيەتچىلىك  ئەقىلنىڭ بىلىشتىكى رولىنى ئىنكار قىلىدۇ ياكى چەكلەيدۇ. بۇ ئاتالغۇ «ئەقىل بىلەن چۈشەنگىلى بولمايدىغان،لوگىكىلىق ئۇقۇملار بىلەن ئىپادىلىگىلى بولمايدىغان»دېگەندەك مەنىلەرگە ئىگە. غەيرى ئەقلىيەتچىلىكتە ئەقىل بىۋاستە كۆزىتىش،بىۋاستە ھېس قىلىش،ئىقتىدار قاتارلىق ئۇقۇملار بىلەن قارمۇ-قارشى قىلىپ ئوتتۇرىغا قويۇلىدۇ. غەيرى ئەقلىيەتچىلىك بورژىئازىيە پەلسەپىسى ۋە ئېتىكا پېنىدە كۆپ ئۇچرايدۇ. مەسىلەن:فىدېئىزم(ئېتىقادچىلىق)چىلارنىڭ غەيرى ئەقلىيەتچىلىك داۋرىڭى قارىغۇلارچە ئېتىقاد؛شوپىنخاۋىرنىڭ داۋراڭ سالىدىغىنى ئاڭدىن خالىي ئىرادە،..ۋەھاكازالار.كەسكىن ئەقلىيلىك ۋە پەن ئەخلاق دائىرىسىگە توغرا كەلمەيدۇ.شۇنداقتىمۇ نىتزى«ھوقۇق ئىرادىسى»نى بازارلىتىپ،غەيرى ئەخلاقنى كۆككە كۆتىرىدۇ.فىرانسىيە مۇتەپەككۇرى ھىنرى بېرگسون بولسا بىۋاستە تۇيغۇنى تەكىتلەيدۇ.مەۋجۇدىيەتچىلىك بولسا «مەۋجۇتلۇق ئۇبيېكىت ئەمەس،سۇبيېكىت» دەپ جار سالىدۇ(مەسىلەن:سارتىرى «مەۋجۇتلۇق ماھىيەتنىڭ ئالدىدا تۇرىدۇ»دەپ قارايدۇ).

ئەمدى،غەرب ماركىسىزمى دېگەن ئۇقۇم ئۈستىدە توختالساق، گەپنى 20-ئەسىرنىڭ20-يىللىرىدىن باشلاشقا توغرا كېلىدۇ.بىرىنچى جاھان ئۇرۇشىدىن كېيىن،رۇسيە ئىنقىلابى غەلبە قىلدى،ئوتتۇرا-غەربىي ياۋرۇپانىڭ ئىنقىلابى مەغلۇبىيەتكە ئۇچرىدى. Ceorg Lukacsقاتارلىقلار مەغلۇبىيەت سەۋەبىنى خۇلاسىلەپ،گەپنى«پورۇلتارىياتنىڭ سىنپال ئېڭى تۈگەشكەنلىكتىن»دېگەن يەرگە ئاپاردى.شۇنىڭ بىلەن 1923-يىلىغا كەلگەندە،لۇكاس ۋە كورش قاتارلىقلار كىتاب يېزىپ ماركىسىزمنى بىرخىل ئىنسانپەرۋەرلىك نۇقتىسىدىن ئىزاھلاشقا ئۇرۇنۇشتى ھەم ئۆزلىرىنىڭ قىلىۋاتقانلىرىنى  كارل ماركىس ۋە گېگىل ئىدىيسىنى داۋاملاشتۇردۇق، دەپ ھېسابلاشتى.

    غەرب ھازىرقى زامان ماركىسزمى پەنچىلىك ۋە غەيرى ئەقلىيەتچىلىك بىلەن ئۆز-ئارا باغلىنىپلا قالماي،يەنە ماركىسزمنىڭ ئىنقىلابى نەزەرىيلىرىنى بۇلار بىلەن بىرلەشتۈرگەن.
غەرب ھازىرقى زامان پەلسەپە ئېقىملىرى __ غەرب ھازىرقى زامان روھىيتىنىڭ شۇنداقلا ھازىرقى  زامانىۋى دۇنيانىڭ ئاددىي بىرپارچە ئەينىكى ياكى  شۇنىڭغا ئېرىشىش ئۇسۇلى.  

mitran

پەلسەپە توغرىسىدا گەپ بولۇپ قاپتۇ، بىر سۇئال بار ئىدى، سورىۋالاي.
ئسىلام دىنى دىنى ئېتىقات ئەركىنلىكىنى ئېتىراپ قىلامدۇيوق؟

humaltag

mitran يوللىغان ۋاقتى  2015-2-24 22:51
پەلسەپە توغرىسىدا گەپ بولۇپ قاپتۇ، بىر سۇئال بار ئىدى، ...

تولىمۇ ۋەزنى ئېغىر سوئالنى قويۇۋاپسىز ،،،،،بۇنىڭغا بىر كىتاپ يېزىپمۇ تولۇق جاۋاپ بەرگىلى بولمايدۇ ،،،پەيغەمبەر ئەلەيھىسالامغا ئاللاھتىن ۋەھى كېلىپ بەش يىلغىچە 30كىشى مۇسۇلمان بوپتىكەن ،،،بۇنىڭدىن قارىغاندا پەيغەمبىرىمىزمۇ دىننىي ئىتىقات ئەركىنلىگىنى ئېتىراپ قىلسا كېرەك ،،،،،

mitran

humaltag يوللىغان ۋاقتى  2015-2-24 23:14
تولىمۇ ۋەزنى ئېغىر سوئالنى قويۇۋاپسىز ،،،،،بۇنىڭغا ب ...

سىز ئسلامدا دىنى ئېتىقات ئەركىنلىكى بار دەپسىز، ئۇنداقتا مۇھەممەد پەيغەمبەرنىڭ ۋە ئۇنىڭ ئەگەشكۈچىلىرىنىڭ مەدىنە ۋە مەككىدىكى بۇتخانىلارنى چاققانلىقىغا قانداق قارايسىز؟ سۇتۇق بۇغراخان ۋە ئۇنىڭ ئەۋلاتلىرىىڭ ئىسلامنىڭ زورلۇق بىلەن يەنى قىلىچ بىلەن تارقاتقانلىقىغا قانداق قارايسىز؟

abdujilil

mitran يوللىغان ۋاقتى  2015-2-24 22:51
پەلسەپە توغرىسىدا گەپ بولۇپ قاپتۇ، بىر سۇئال بار ئىدى، ...

ئاۋال مەن ئىتراپ قىلامدىمەن دەپ سوراڭ،ئاندىن دىننىڭ ئگىسى ئاللاھ تىن سوراڭ،ئاندىن قۇرئاندىن سوراڭ،ئاندىن خوجايىنىڭىزدىن سوراڭ،ئاندىن ئاتا ئانىڭىزدىن سوراڭ،ئاندىن بالىڭىزدىن سوراڭ،ئاندىن مۇنبەردىن سوراڭ.....

sheydai

مېنىڭ بىلىشىمدە زامانىۋىي غەرىپ پەلسەپە ئېقىمى نېئوپوسىتىۋىزىم --- ئەمەلىي ئىسپات پەلسەپىسى، پوست پوزىتىۋىزم---- ئەمەلىي ئىسپاتتىن كىيىنكى پەلسەپە، گېرمېنېفتىكا--- نەزەرىيىۋىي(ئاغزاكىي) پەلسەپە، فېنومېنولوگىيە---ھالەت پەلسەپىسى ۋە توماسىزىملىق پەلسەپىسىدىن ئىبارەت بەش ئېقىمغا بۆلۈنىدىغان. بۇنىمۇ بىلىۋالسام بولغۇدەك.

humaltag

بۇ بەك سەزگۈر تېما ئىدى ،بۇ ھەقتە چوڭقۇرلاپ پىكىر قىلىش تازا ئاقىلانىلىك ئەمەس ئىدى ،،،مېنىڭ ئىنكاسىمغا قايتا بىر قاراپ بېقىڭ ،مەن ئىسلامدا دىننىي ئېتىقات ئەركىنلىگى بار دەپتىمەنمۇ ؟،،،پەيغەمبەر ئەلەھسالام تىنىچ ھالەتتىكى دىنىي تەشۋىقاتنىڭ ئۈنۈمسىزلىگىنى ھېس قىلغاندىن كېيىن ،قىلىچنىڭ كۈچىگە تايانغان ،ھەتتا ھازىرقى كەئىبە ئىچىدىكى 360 بۇتنى ئۆز قولى بىلەن پاچاقلاپ تاشلىغاندىن كېيىن ئىسلامغا كىرگەنلەر ھەسسىلەپ كۆپەيگەن ....بۇ ھەقتە كۆپ گەپ قىلغۇم يوق ،،،،

sheydai

mitran يوللىغان ۋاقتى  2015-2-24 22:51
پەلسەپە توغرىسىدا گەپ بولۇپ قاپتۇ، بىر سۇئال بار ئىدى، ...

قۇرئان تەبىرىچە ئادەملەر توغرا يولدىن ئاداشقۇچىلار: يەنى تەۋراتنى ئۆز خاھىشىچە ئۆزگەرتىپ، ئاللاھ يولىدىن ئاداشقانلار،
ئاللاھنىڭ غەزىۋىگە ئۇچىغۇچىلار: يەنى بەنى ئىسرائىل قەۋمى (يەھۇدىيلار)
ئاخىرىدا مۇناپىقلار:يەنى مۇقەددەس قۇرئان ئەھكاملىرىنى بىلىپ تۇرۇپ ئۇنىڭغا خىلاپلىق قىلغۇچىلارغا بۆلگەن. شۇنداقلا ھەر قايسىسىنىڭ جازاسى توغرىسىدا ئېنىق پىكىر بەرگەن. بۇنىڭغا قارىغاندا ئىسلام باشقا دىنلارنى پۈتۈنلەي ئىنكار قىلمىغان دىيىشكە بولسىمۇ، ئەمما مۇسۇلمان دىنىغا يەنى ئىسلام دىنىغا دەۋەت قىلىپ كېلىدۇ. شۇڭلاشقا بۇنىڭغا قاراپ ئۆزىڭىز ھۆكۈم قىلىپ باقسىڭىز. مېنىڭچە سىز بىر مۇسۇلمان قەۋمىدىن بولسىڭىز يۇقۇرىدىكى گېپىڭىز بويىچە ئېنىقلا ئۈچىنچى تۈركۈمگە كىرىپ قالىسىزغۇ دەيمەن. مەن بۇنداق دىيىش ئارقىلىق سىزنى تېرىكتۈرمەكچى ئەمەس. مۇنبەرگە ئۇدۇللا بۇ ئويىڭىزنى تاشلاپسىز شۇڭا بىلگىنىمنى ئايىمىدىم. توغرا قوبۇل قىلىشىڭىزنى تۆۋەنچىلىك بىلەن سورايمەن.