دۇنيا ئۇزۇن مەزگىللىك تۆۋەن نېفىت باھاسىغا «ماسلىشىش»ى كېرەك
ئەنگلىيە پۇل-مۇئامىلە ۋاقىت گېزىتى تورىنىڭ 5-مارت خەۋىرى: ئېكسون موبىلنىڭ باش ئىجرائىيە ئەمەلدارىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، دۇنيا نېفىت باھاسى نىسپىي ئاجىز دەۋرگە «ماسلىشىش»ى كېرەك ئىكەن، ئامېرىكىنىڭ سىلانتس نېفىتى ئىشلەپچىقىرىشىنىڭ ماسلىشىش ئىقتىدارى نۇرغۇن كىشىلەرنىڭ ئىلگىرىكى مۆلچەرىدىن ئېشىپ كەتتى.
رېكس تىللېرسون (Rex Tillerson) يۇقىرىقى سۆزلەرنى قىلغان پەيتتە، يەر شارىدىكى ئەڭ چوڭ پېيى بازارغا سېلىنغان ئېنېرگىيە شىركىتىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، بۇ يىل كاپىتال چىقىمىنى %12 ئازلىتىدىكەن، بۇ ئېنېرگىيە كەسپىنىڭ تەننەرخنى ئازايتىش ئارقىلىق نېفىت باھاسىنىڭ شىددەت بىلەن چۈشۈپ كېتىشىگە تاقابىل تۇرماقچى بولۇۋاتقانلىقىدىن دېرەك بېرىدۇ.
تىللېرسون نيۇيوركتا يىللىق ئانالىزچىلار يىغىنىدا بىلدۈرۈشىچە، نېفىت باھاسىنىڭ قاتتىق چۈشۈپ كېتىشىنىڭ سەۋەبى جۇڭگو ۋە باشقا رايونلارنىڭ ئېھتىياجىنىڭ ئېشىشى ئاستىلىغان، بىرلا ۋاقىتتا ئامېرىكىنىڭ تەمىنلىشى «يۈك پويىزى مېڭىپ كەلگەندەك» بولغان. ئۇ بۇ ئەھۋاللارنىڭ داۋاملىشىشى مۇمكىنلىكىنى ئېيتتى.
تىللېرسون:«مېنىڭچە، كىشىلەر بىر مەزگىل بۇ خىل ۋەزىيەتكە ماسلىشىشى كېرەك. نۆۋەتتە زور مىقداردا تەمىنلەش بار ھەمدە مەن ئالاھىدە ساغلام دۇنيا ئىقتىسادىنى بايقىمىدىم» دېدى.
نېفىت باھاسى 2014-يىلى يازدىن بۇيان تەخمىنەن %50 چۈشۈپ كەتتى، بۇ كىشىلەردە ئەگەر نېفىت باھاسى تېزلىكتە ئەسلىگە كەلمەيدىغان بولسا، يېقىنقى يىللاردا تېز سۈرئەتتە ئاشقان ئامېرىكىنىڭ نېفىت ئىشلەپچىقىرىش مىقدارى ناھايىتى تېزلا ئاستىلايدۇ، ھەتتا تۆۋەنلەپ كېتىدۇ، دېگەن پەرەزلەردە بولىشىنى كەلتۈرۈپ چىقاردى.
ئەمما تىللېرسوننىڭ بىلدۈرۈشىچە، گەرچە باھانىڭ تۆۋەنلىشى ۋە بۇرغۇلاش قۇدۇقىنىڭ سانى زور دەرىجىدە ئازلىغان بولسىمۇ، ئەمما سلانتىس گازى ئىشلەپچىقىرىش مىقدارى داۋاملىق ئاشقان، سىلانتس گازى كەسپىدىكى بۇ مىسال ئامېرىكا نېفىت ئىشلەپچىقىرىش مىقدارى كىشىلەرنىڭ پەرەز قىلغىنىدىن تېخىمۇ كۈچلۈك ئىكەنلىكىنى ئىپادىلەپ بېرىدۇ.
ئۇ يەنە تولۇقلاپ، سىلانتس گازى ساھەسىدە تەننەرخنى ئازايتقان ھەمدە ئىشلەپچىقىرىش ئۈنۈمىنى يۇقىرى كۆتۈرگەن شىركەتلەر ھەمىشە سىلانتس گازى ياكى «قويۇق» ماي ئىشلەپچىقرىدۇ، بۇ ئامېرىكا نېفىت كەسپىنىڭ تۆۋەن نېفىت باھاسى ياكى باشقا رايونلاردىكى رىقابەتچىلىرى تەرىپىدىن مەغلۇپ قىلىنمايدىغانلىقىدىن دېرەك بېرىدۇ. ئۇ:«مېنىڭچە، سىزمۇ قويۇق ماي ساھەسىدە بىر قىسىم ئوخشاش ماسلىشىش كۈچىنى كۆرۈپ يەتتىڭىز، شۇڭا يەر شارىدا رىقابەتنى قانات يايدۇردى» دېدى.
تىللېرسون تەھلىلچىلەرگە بىلدۈرۈشىچە، ئېكسون موبىل بۇ يىلدىكى يىللىق كاپىتال چىقىمىنى ئازلىتىپ تەخمىنەن 34 مىليارد ئامېرىكا دوللىرىغا چۈشۈرۈشنى پىلانلىغانلىغان (ئىلگىرىكى مۆلچەردە 37 مىليارد ئامېرىكا دوللىرى ئىدى).
ئۇنىڭ سۆزلىرى نېفىت تەمىنلەش شىركەتلىرىنىڭ نېفىت باھاسى شىددەت بىلەن تۆۋەنلەشكە تاقابىل تۇرۇش ۋاقتىنىڭ ئېھتىمال كۆپلىگەن يۇقىرى قاتلام باشقۇرغۇچىلار ۋە تەھلىلچىلەرنىڭ مۆلچەرىدىن تېخىمۇ ئۇزۇن بولىدىغانلىقىنى يەنىمۇ ئىلگىرىلەپ ئىپادىلەپ بەردى.
تەرجىمىدە: ئوكيان
|