قولاي تىزىملىك
كۆرۈش: 11435|ئىنكاس: 27
بېسىپ چىقىرىش ئالدىنقى تېما كېيىنكى تېما

ئەزەربەيجاندا ئۇيغۇرلارنىڭ مەدەنىيەت ئىزلىرى

[ئۇلانما كۆچۈرۈش]

11

تېما

9

دوست

5174

جۇغلانما

تۆھپىكار ئەزا

ئۆسۈش   3.48%

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى:  32925
يازما سانى: 577
نادىر تېمىسى: 0
مۇنبەر پۇلى: 27
تۆھپە : 1510
توردىكى ۋاقتى: 465
سائەت
ئاخىرقى: 2015-5-12
مەلۇم قەۋەتكە يۆتكىلىش
ساھىبخان
يوللىغان ۋاقتى 2015-3-28 18:47:33 |ئايرىم كۆرۈش |تەتۈر تىزىش
ئەزەربەيجاندا ئۇيغۇرلارنىڭ  مەدەنىيەت ئىزلىرى



   مەلۇم بولۇشىچە 13-ئەسىرلەردە ئىلخانىيلار ھاكىمىيىتىنىڭ باشلامچىلىرىدىن بولۇش سۈپىتى بىلەن ئەزەربەيجانغا كىرگەن ئۇيغۇر تىلى مەملىكىتىمىزدە ئاساسىي ئورۇندا تۇرىۋاتقان قىپچاق تۈركچىسى بىلەن ئوغۇز تۈركچىسىگە بىۋاستە تەسىر قىلىپ، بۈگۈنكى ئەزەربەيجان تىلىنىڭ شەكىللىنىشى ئۈچۈن تۈرتكىلىك رول ئوينىدى. بۇ مەسىلە توغرىسىدا پروفېسسور جاۋاد ھاياتمۇ ئۆزىنىڭ "ئەزەربەيجاننىڭ تۈركلىشىشى ۋە ئەزەربەيجان تۈركچىسىنىڭ تەركىۋى" دىگەن ئەسىرىدە ئېنىق ئۇرغۇ بېرىپ ئۆتكەن. يېقىندا تۈركىيەنىڭ ت ر ت تېلېۋىزىيەسىمۇ بۇ ھەقتە مەخسۇس پروگرامما كۆرسەتتى.
   " باكۇۋى 13-ئەسىردە ياشىغان بولۇپ، ھەسەنئوغلىنىڭ زاماندېشى ئىدى. مەندە ئۇنىڭ بىر شېئىرى بار. مەن بۇ شېئىرنى كىتاۋىمغا قوشۇپ نەشىر قىلدۇردۇم. ئۇنىڭدا ئۇيغۇر تۈركچىسىنىڭ ئالاھىدىلىگى كۆرسىتىلگەن. بىزنىڭ تىلىمىزدا قىپچاق ۋە ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىزلىرى باردۇر. بىزنىڭ تىلىمىز ئوغۇز تۈركچىسىنىڭ ئاساسىدا شەكىللەنگەن بولسىمۇ، يەنىلا ئۇيغۇر تىلىنىڭ بەلگىلىك تەسىرى بار. قىپچاق تۈركلىرى 9-ئەسىرلەردە ئەزەربەيجانغا يەنى ھەزەر دېڭىزىنىڭ شىمالىغا كېلىشكەن. ئۇيغۇرلار بولسا 13-ئەسىردە ھەزەرنىڭ جەنۇبىغا موڭغۇللار بىلەن بىرلىكتە كەلگەن. تەبىئىيلا ئۇلارمۇ تۈركىي تىللىق بولغاچقا بىزنىڭ تىلىمىزغا چوڭ تەسىرلىرىنى قالدۇرۇپ كەتكەن. ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئەزەربەيجان تىلىغا قالدۇرغان تەسىرىنىڭ ئىسپاتلىرى بۈگۈنكى شەرقىي ئەزەربەيجاننىڭ سويۇقبۇلاق بوستانلىغىدىن سۇلدۇز قارا قالپاقلىرىغىچە، خوي كۆلى ۋادىسىدىن تۈركىيە چېگرىسىغىچە بولغان ۋادىدىكى خەلىقلەرنىڭ ئىستىمالىدىكى "ئۇيغۇر-ئاۋشار" شىۋىسىدىن ئىبارەتتۇر. بۇ شىۋە ئاساسەن ئىلخانىيلار دۆۋلىتىنىڭ دۆۋلەت تىلى بولمىش ئۇيغۇر تىلىنىڭ خوراساندىن تارتىپ، تۈركىيەدىكى ئاۋشارلار ۋادىلىرىغىچە تارالغانلىغىدىن شەكىللەنگەن. بۈيۈك رەس ئوغلى "ئەزەربەيجاندا تۈرك شىۋىلىرى" دىگەن ئەسىرىدە بۇ شىۋە دېڭىزنىڭ غەربىدىن 8 كىلومېتىر كېلىدىغان قارا ھەسەن كەنتى ۋە زېينەللى، يورغانلى، بالوۋ، غەجىن، ۋېلېندە، قالا، تۇپراق قالا، قارىغاچ قاتارلىق جايلاردا ناھايىتى مۇكەممەل ئقستىمالىنى ساقلاپ كەلمەكتە دەپ يازىدۇ.
    ئۇيغۇرلار بىزنىڭ مەدەنىيىتىمىزگە پەقەت تىل جەھەتتىنلا تەسىر قالدۇرغان بولماستىن بەلكى سەنئەت يەنى خەلق سەنئىتىمىزگىمۇ بەلگىلىك تەسىرلەرنى قالدۇرغان.
   مەسىلەن ئەزەربەيجان خەلق سەنئىتىنىڭ ئاساسلىق ياتماقلىرىدىن بولغان بۇلۇت ۋە يامغۇر كومپوزىتسىيەسى بىلەن تۈركلەرنىڭمۇ شۇ ساھەسىگە ئۇيغۇر سەنئىتىنىڭ تەسىرى كۆرۈنەرلىك بولغان. بۇنىڭدىن باشقا ئۇيغۇرلارنىڭ بىزگە سىڭدۈرگەن مەدەنىيەت ئامىللىرى مۇزىكا ساھەسىدىمۇ ئۆز ئىپادىسىنى تاپقان.
Azərbaycanda Uyğur Türklərinin Mədəniyyət İzləri
Məlum olduğu kimi 13-cü əsrdə Elxanilərin bölgəyə hakim olmasıyla birlikdə Azərbaycana girən uyğur  türkcəsi, qıpçaq türkcəsiylə birlikdə bölgədə nüfuz baxımından çoxluq təşkil edən oğuz ləhçəsinə təsir edərək bu günkü Azərbaycan türkcəsinin oluşmasında önəmli bir rol oynamışdır.  Bu xüsusu bir çox araştırmacının yanı sıra Prof. Dr. Cavad Heyət də “Azərbaycanın Türkləşməsi və Azərbaycan Türkcəsinin Təşəkkülü” adlı əsərində açıkca vurğularkən, [12] TRT-İNT və
ئەزەربەيجان يازغۇچىسى ئابۇلھەمىد ئاۋشارنىڭ بۇ يازمىسىنى قىسقارتىپ تەرجىمە قىلىپ قويدۇم. بەزى خاتالىقلار بولۇشى مۈمكىن. تورداشلار تۈزىتىپ قويسا.

1

تېما

5

دوست

2074

جۇغلانما

ئاكتىپ ئەزا

ئۆسۈش   2.47%

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى:  15384
يازما سانى: 61
نادىر تېمىسى: 0
مۇنبەر پۇلى: 11
تۆھپە : 654
توردىكى ۋاقتى: 205
سائەت
ئاخىرقى: 2015-5-12
دېۋان
يوللىغان ۋاقتى 2015-3-29 21:27:07 |ئايرىم كۆرۈش
ئازەربەيجاندا ۋە ئاناتولىيەدە ئۇيغۇر تۈركلىرىنىڭ ئىزلىرى
                        ئابدۇلھەمىد ئاۋشار
http://avsara.blogcu.com/azerbay ... ltur-izleri/2736874
يۇنىل ئوپال سىلىقلاش مېيى

7

تېما

4

دوست

5623

جۇغلانما

تۆھپىكار ئەزا

ئۆسۈش   12.46%

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى:  2867
يازما سانى: 450
نادىر تېمىسى: 1
مۇنبەر پۇلى: 156
تۆھپە : 1595
توردىكى ۋاقتى: 365
سائەت
ئاخىرقى: 2015-5-12
ئورۇندۇق
يوللىغان ۋاقتى 2015-3-29 21:51:46 |ئايرىم كۆرۈش
مۇشۇ ئەزەربەيچان دۆلىتگە قىزىقىمەن،مىللى مەدەنىيەتى كۈچلۈكتەك تۇيۇلىدۇ.

0

تېما

0

دوست

562

جۇغلانما

دائىملىق ئەزا

ئۆسۈش   12.4%

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى:  27267
يازما سانى: 22
نادىر تېمىسى: 0
مۇنبەر پۇلى: 0
تۆھپە : 180
توردىكى ۋاقتى: 61
سائەت
ئاخىرقى: 2015-5-12
يەر
يوللىغان ۋاقتى 2015-3-29 22:43:04 |ئايرىم كۆرۈش
رەھمەت يازمىڭىزغا! ئەزەربەيجان بىلەن يۇرتىمىزنىڭ مەدەنىيەت دىيالوگىنى يورۇتۇپ بېرىپسىز.

11

تېما

9

دوست

5174

جۇغلانما

تۆھپىكار ئەزا

ئۆسۈش   3.48%

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى:  32925
يازما سانى: 577
نادىر تېمىسى: 0
مۇنبەر پۇلى: 27
تۆھپە : 1510
توردىكى ۋاقتى: 465
سائەت
ئاخىرقى: 2015-5-12
5#
يوللىغان ۋاقتى 2015-3-29 22:56:38 |ئايرىم كۆرۈش
pelek يوللىغان ۋاقتى  2015-3-29 21:27
ئازەربەيجاندا ۋە ئاناتولىيەدە ئۇيغۇر تۈركلىرىنىڭ ئىز ...

ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم پەلەك ئەپەندى. تەرجىمە سەل يېقىنلىشىپتىمۇ؟

14

تېما

1

دوست

4523

جۇغلانما

ئاكتىپ ئەزا

ئۆسۈش   84.1%

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى:  28327
يازما سانى: 139
نادىر تېمىسى: 6
مۇنبەر پۇلى: 58
تۆھپە : 1552
توردىكى ۋاقتى: 258
سائەت
ئاخىرقى: 2015-5-12
6#
يوللىغان ۋاقتى 2015-3-30 00:49:50 |ئايرىم كۆرۈش
     ئەسسالام شەيدائى ئىسىملىك تورداش ، تەرجىمىڭىز ياخشى چىقىپتۇ، ئەمما دەسلىپىدىلا بەزى ئۇقۇملار توغرىسىنى تاپماپتۇ، مىسالەن ، «مەلۇم بولۇشىچە 13-ئەسىرلەردە ئىلخانىيلار ھاكىمىيىتىنىڭ باشلامچىلىرىدىن بولۇش سۈپىتى بىلەن ئەزەربەيجانغا كىرگەن ئۇيغۇر تىلى مەملىكىتىمىزدە ئاساسىي ئورۇندا تۇرىۋاتقان قىپچاق تۈركچىسى بىلەن ئوغۇز تۈركچىسىگە بىۋاستە تەسىر قىلىپ، بۈگۈنكى ئەزەربەيجان تىلىنىڭ شەكىللىنىشى ئۈچۈن تۈرتكىلىك رول ئوينىدى. بۇ مەسىلە توغرىسىدا پروفېسسور جاۋاد ھاياتمۇ ئۆزىنىڭ "ئەزەربەيجاننىڭ تۈركلىشىشى ۋە ئەزەربەيجان تۈركچىسىنىڭ تەركىۋى" دىگەن ئەسىرىدە ئېنىق ئۇرغۇ بېرىپ ئۆتكەن.» دېگەن ئابزاس مېنىڭچە مۇنداق بولسا كېرەك:
     «مەلۇم بولغىنىدەك 13-ئەسىردە ئىلخانىيلارنىڭ رايونىمىزغا ھۆكۈمرانلىق  قىلىش بىلەن بىللە ئەزەربەيجانغا كىرگەن ئۇيغۇر تۈركچىسى قىپچاق تۈركچىسى بىلەن بىرلىكتە رايونىمىزدا زور ئۈستۈنلۈكنى ئىگىلىگەن ئوغۇز شىۋىسىگە تەسىر كۆرسىتىپ ، بۈگۈنكى ئەزەربەيجان تۈركچىسىنىڭ شەكىللىنىشىدە مۇھىم رول ئوينىغان. بۇ ھەقتە نۇرغۇن تەتقىقاتچىلار قاتارىدا پىروففېسور، دوكتۇر جەۋاد ھاياتمۇ "ئەزەربەيجاننىڭ تۈركلىشىشى ۋە ئەزەربەيجان تۈركچىسىنىڭ تەركىۋى" دىگەن ئەسىرىدە ئېنىق چۈشەنچە بەرگەن.»          مۇمكىن بولسا يەنىمۇ پىششىقلىسڭىز ياخشى بۇلاركەن.

1

تېما

5

دوست

2074

جۇغلانما

ئاكتىپ ئەزا

ئۆسۈش   2.47%

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى:  15384
يازما سانى: 61
نادىر تېمىسى: 0
مۇنبەر پۇلى: 11
تۆھپە : 654
توردىكى ۋاقتى: 205
سائەت
ئاخىرقى: 2015-5-12
7#
يوللىغان ۋاقتى 2015-3-30 09:48:30 |ئايرىم كۆرۈش
ياخشى قىپسىز،يەنە بىر مۇھىم ماتىرىيال بار ئىدى،سوۋىتلەر ئىتتىپاقى دەۋرىدىكى مىللەتلەر تونۇشتۇرۇلغان،شۇ كىتابنىڭ تولۇق نۇسىخسىنى تاپالىغان بولساق بەك ياخشى بولاتتى.ئىنگىلىزچە ماۋزۇسى تۆۋەندىكىچە:

Waxman, Ronald. The Peoples of the USSR: AN Ethnographic Handbook

0

تېما

0

دوست

243

جۇغلانما

يىڭى ئەزا

ئۆسۈش   81%

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى:  34077
يازما سانى: 3
نادىر تېمىسى: 0
مۇنبەر پۇلى: 0
تۆھپە : 80
توردىكى ۋاقتى: 9
سائەت
ئاخىرقى: 2015-5-12
8#
يوللىغان ۋاقتى 2015-3-30 11:14:53 |ئايرىم كۆرۈش
موڭغۇللار دەۋرىدە كۆپلىگەن ئۇيغۇرلار غەربىي ئاسىيا تەرەپكە كۆچكەن، ئازاربەيجان تەۋەسىدە تۇرغان ،كېيىن بۇلارنىڭ بىر قىسمى ھازىرقى ئىران تەۋەسىگە كۆچكەن، بۇ ئۇيغۇرلار ھازىر ئىراندا  قاشقايلار دەپ ئاتىلىدۇ، . ئۇنتۇلغان خەلق قاشقايلار ناملىق ماقالىغا قاراڭ. مۇشۇ مىسرانىم تورى تارىخ بېتىدە بار.
كىرگەندىن كېيىن ئىنكاس يازالايسىز كىرىش | دەرھال تىزىملىتىش

Powered by Discuz! X2.5(NurQut Team)

( 新ICP备06003611号-1 )