يې يۇڭليې ( ئابدۇقادىر غولام تەرجىمىسى )
جاۋاپكارلار ئورنىدىكى ئارتىس
1980-يىل 20-نۇيابىر چۈشتىن كېيىن بېيجىڭ يولى 1- نومۇرلۇق قۇرۇدا ئادەملەر مىغىلدايىتتى . جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى ئالى خەلق سوت مەھكىمىسى ئالاھىدە سوت مەھكىمىسى بۇ يەردە لىن بياۋ ، جياڭ چىڭ ئەكسىلئىنقىلابى گۇرۇھىنى سوتلايتتى .
چۈشتىن كېيىن سائەت دەل ئۈچتە ، سوت باشلىقى جياڭ خۇا سوتنىڭ باشلانغانلىقىنى ئېلان قىلدى .
سائەت ئۈچتىن ئون بەش مىنۇت ئۆتكەندە ، جياڭ خۇا جاۋابكار جياڭ چىڭ سوتقا ئېلىپ كىرىلسۇن دەپ جاكارلىدى .
توت يىلدىن بېرى ئاشكارا كۆرۈنمىگەن جياڭ چىڭ ئىككى نەپەر سوت ساقچىسىنىڭ ياللىشى بىلەن سوت مەھكىمىسىنىڭ سۇراق قىلىنىشنى كۈتۈپ تۇرۇش ئۆيىدىن چىقىپ ، جاۋابكار ئورنىغا كەلدى .
جياڭ چىڭ ياسىنىپ- تارىنىپ كەلگەنىدى . كۆزلىرىدىن تەكەببۇرلۇق چىقىپ تۇراتتى .
مۇئاۋىن سوت باشلىقى ۋۇ شيۇچۇەن ئەسلەپ مۇنداق دەيدۇ : سوت قىلىشتىن ئىلگىرى جياڭ چىڭ قاتارلىقلار قامالغان چىن چىڭ تۈرمىسىگە كېلىپ ، سۇراق قىلىنىش ئالدىدىكى بۇ ئاساسلىق جىنايەتچىلەرنى تۇيدۇرماي كۈزەتكەنىدۇق . جياڭ چىڭ شىمنىڭ پۇرلىشىپ كەتكەن يەرلىرىنى تۈزەشتۈرۇپ ئولتۇراتتى . قارىغاندا ئۇ زىرىكىشلىك ھېس قىلغان ، ئەمما ئۆزىنى تۈزەشتۈرۈپ ئولتۇرۇشنى ئۇنتۇپ قالمىغاندەك قىلاتتى . ئۇ ھەر قېتىم سوتقا ئېلىپ چىقىلىدىغان چاغدا چېچىنى تاراپ ، ئىمكانقەدەر رەتلىك كىيىنەتتى ، " ئارتىس" سالاپىتىدىن چۈشمەيتتى .
ئېيتىشلارغا قارىغاندا ، جياڭ چىڭ قاماقتا ياتقان مەزگىلدە ، سوتقا چىققاندا ، " پرۇلتارىيات مەدەنىيەت ئىنقىلابى" نى قوغداش ئۈچۈن ھەر كۈنى تاڭ سەھەردە ئورنىدىن تۇرۇپ ، بەدەن چېنىقتۇرغان . سوت ئېچىلىشتىن ئىلگىرى ، ئۇ ئادۋۇكات بىلەن كۆرۈشۈپ مەن شى لياڭنى ئادۋۇكاتلىققا تەكلىپ قىلىمەن دېگەن . ئادۋۇكات ئۇنىڭغا ، " شى لياڭ ياشىنىپ قالدى ، ھازىر ئادۋۇكاتلىق قىلمايدۇ ، سوتتا ساڭا ئاقلىغۇچى بولالمايدۇ " دېگەن .
جياڭ چىڭ شۇ زاماتلا ، ئادۋۇكاتنى " ئۇ تەرەپ " مەيدانىدا تۇرۇپ گەپ قىلىۋاتىدۇ ،دەپ قاراپ غەزەپ بىلەن :
_ سىلەر ئۇ تەرەپنىڭ ئادەملىرى ، ماڭا ئادۋۇكات بولالمايسىلەر ، _ دېگەن . شۇنداق قىلىپ ، جياڭ چىڭ ئادۋۇكات تەكلىپ قىلمىغان .
جياڭ چىڭ ئوچۇق سوت قىلىنىشتىن ئىلگىرى ، جېڭيى كوچىسىدىكى سۇراق قىلىنىشنى كۈتۈپ تۇرغان ئون نەپەر ئاساسلىق جىنايەتچى ئايرىم- ئايرىم ھالدا ئون ئېغىز ئۆيگە ئورۇنلاشتۇرۇلغان . ئۇ ئۆيلەرگە بىردىن شىرە ، بىردىن ئورۇندۇق ، بىردىن كارىۋات قويۇلغان بولۇپ ، ھاجەتخانىسىمۇ بار ئىدى . جياڭ چىڭ كارىۋاتنىڭ بېشىغا ماۋ زېدۇڭنىڭ سۈرىتىنى ئاسىمەن دېگەن ، بۇ رەت قىلىنغان . لېكىن ، بىر يۈرۈش ماۋزېدۇڭ تاللانما ئەسەرلىرى قويۇپ بىرىش دېگەن تەلىپى قوبۇل قىلىنغان .
جياڭ چىڭ بۈگۈن بىنەپشەرەڭ گىرۋەكلىك كۆزەينەك تاقىغان . قارا پاختىلىق چاپىنىنىڭ ئۈستىگە قارا جىلىتكە كېيگەن . چاپىنىغا ياماق چۈشكەنىدى . ئۇنىڭ سوت جەريانىدىكى ھېسياتى باشقا توققۇز نەپەر جىنايەتچىگە قارىغاندا ، تولىمۇ "مول" بولغان . تۇرۇپ سوغاق كۈلۈپ ، تۇرۇپ مەنسىتمەسلىك نەزىرىدە قارىغان . تۇرۇپلا غەزەپلىنىپ ، تۇرۇپلا گاس-گاچا بولىۋالغان . ھېلىمۇ شۇ ئارتىسلىقىنى قىلغان .
ئۇ جاڭ چۈنچياۋغا زادى ئوخشىمايىتتى . جاڭ چۈنچياۋ سوتتا بىر ئېغىزمۇ گەپ قىلماي ، بېشىنى ساڭگىلىتىپ بۇتتەك تۇرىۋالغان .جياڭ چىڭ توختىماي كاسىلداپ ئۆزىنى ئاقلىغان . " قايتارما زەربە بېرىمەن " دېگەن .
ئالى سوت ئۇنىڭ جىنايى پاكىتلىرى ئۈستىدە تەكشۈرۈش ئېلىپ بارغاندا ، ئۇ ھە دېسىلا ، " ئېسىمدە يوق " دەپ تۇرىۋالغان . بەزىدە سەل ئىلگىرىلەپ " ئېھتىمال شۇنداقتۇ ، ئېسىمدە قالماپتۇ " دېگەن . بەزى ھاللاردا ، " شۇنداق " دەپمۇ سالغان .
1980-يىل 24- دېكابىر سوت مۇنازىرە ئېلىپ بارغان . " جىنايى ئىشلار قانۇنى " نىڭ 118- ماددىسى بويىچە ، جاۋابكار سوتتا ئۆزىنى ئاقلاپ ، سۆز قىلسا بولاتتى . جياڭ چىڭ بۇنىڭغا ئاللىبۇرۇن تەييارلىنىپ قويغانىدى . ئۇ سوتتا "بايانات" ئېلان قىلىمەن دېگەن .
ئۇنىڭ باياناتى زادى قانداق نىمە ؟
ئۇ باشتا ، داستان يازماقچى ، ۋېن تيەنشياڭنىڭ " ھەققانىيەت قەسىدىسى " دىنمۇ ، " سەلتەنەتلىك " ۋە " دەبدەبىلىك " داستان يازماقچى بولغان . تۈرمە دائىرلىرىدىن " ۋېن تيەنشياڭ ئەسەرلىرى" نى ۋە " ئوكيانوس" نى ئالدۇرۇپ كەلگەن .ئۇنىڭدا بۇنداق قايناق ھېسىيات يوقمۇ ؟ ياكى " شائىرانە ئىقتىدار " كەممۇ ، ئىشقىلىپ ، ئۈچ كۈن قىينىلىپ ، يەنىلا " يېڭى ھەققانىيەت قەسىدىسى" نى يېزىپ چىقالمىغان .
ئۇ يەنە چۇ يۇەننىڭ " چۇ بېيىتلىرى " نى ئوقۇيمەن ، دېگەن . ھالبۇكى ، بەرىبىر ، "مەڭگۈ ساقلىنىپ قالىدىغان" ، " تارىخنى يورۇتىدىغان" بىر "داستان" يېزىپ چىقالمىغان .
شۇنداق قىلىپ ، بىر تۇتام قەغەزنى ئېلىپ ، ئۆزىنىڭ "مىنىڭ بەزى كۆز قاراشلىرىم" دېگەن نېمىنى ئوقۇشقا باشلىغان . ئۇنىڭغا ، كەمتەرلىك بىلەن "بەزى كۆز قاراشلىرىم" دەپ ماۋزۇ قويۇلغان بولسىمۇ ، لېكىن بۇنىڭدىكى "شېئىرى سۆز- ئىبارىلەر" دىن پۇرۇخ ھىدى كېلەتتى .
_ شياڭ چۇڭنىڭ قىلىچ ئوينىتىشىتىكى مەقسىدى كاتتا ئەرباپ بولۇش . ئۇ تەسلىم بولۇپ ، ئاسىيلىق قىلىپ ، قۇيرۇقىنى تۇتقۇزۇپ قويدى . ئەجەللىك مەسىلە سىنىپى كۈرەشنى تۇتقا قىلىش ، تۇتقىنى تۇتۇپ ھەممە ئىشنى يۈرۈشتۈرۈش ، داۋاملىق ئىنقىلاب قىلىشتىن ئىبارەت ئىككى پروگرامما
، ئۈچ يوليۇرۇقنى تۇتقا قىلىش ، ئادەتتىكى ئىشلار ئارقىلىق تۇتقىنى قالايماقانلاشتۇرۇش ، تۈزىتىش كىرگۈزۈش ئارقىلىق پارتىيىگە قارشى تۇرۇش . بۇ ئۇچىغا چىققان ئەشەددىلىك ، ئەسلى قىياپىتىنىڭ چوڭ ئاشكارلىنىشى ، جىنايىتىنى يېپىشقا ئۇرۇنۇش ، قۇرۇق سۆلەتۋازلىق قىلىش ، ئەلنى ئالداپ ، ئاتاق قازىنىپ ئىناۋەت تىكلەش ، غەيرى يول تۇتۇپ ، پىتنە-پاسات تېرىپ ، خەلقنى ئازدۇرۇش . قېپقىزىل يالغانچىلىق قىلىپ ، ھەقىقى ئەھۋالنى يوشۇرۇش ، كۆز باغلاش ئوسۇلىنى قوللۇنۇپ ، قەبىھ ۋاستىلەر ئارقىلىق ئۇنىڭ دۇپپىسىنى بۇنىڭغا كەيگۈزۈش ، زورلاپ تېڭىش . ئاستىرتىن يەڭگۈشلەپ ، خۇپىيانە ئىش قىلىش . بالا-قازانى ئۆزگىگە دۆڭگەپ ، ئۆزىنى مەسئۇلىيەتتىن قاچۇرۇپ، ئاتاق قازىنىپ پەسكەشلىك قىلىش ، خەلقنى ئالداپ ، مەركىزى كومىتېت مەدەنىيەت ئىنقىلابى گۇرۇپپىسىغا بوھتان چاپلاپ ، زىيانكەشلىك قىلىش ، ھەقىقى ئەھۋالنى بىلىدىغانلارغا زىيانكەشلىك قىلىپ ئىزنى يوقىتىش ، شيۇجىڭجۇيىچى ياچىۋەگلەرگە مەدەت بېرىش . لېكىن ، دۇنيانى ئالغا سېلجىتىدىغان ھەرىكەتلەندۈرگۈچ كۈچ يەنىلا خەلق ئاممىسىدىن ئىبارەت قەھرىمانلاردۇر .
جياڭ چىڭ ئوقۇپ بولۇپ ، ئورىگىنالىنى دىجۈرنى سوت ساقچىسىغا بەردى .
باش سوتچى جياڭ چىڭدىن " يەنە دەيدىغانلىرىڭ بارمۇ ؟ " دەپ ياندۇرۇشلاپ سۇرىدى .
_ چارچاپ كەتتىم ، مۇشۇ يەرگىچە بولسۇن ، _ دېدى جياڭ چىڭ .
باش سوتچى جياڭ چىڭنى ئېلىپ چىقىپ كېتىش ، سوتنى توختىتىشنى ئېلان قىلدى .
( داۋامى بار )
ئەدەبىي تەرجىمىلەردىن كۆچۈرۈلدى ،
باغداش تورىغا خاس ، ئەمگىكىمنى ھۆرمەت قىلىڭ . رۇخسەتسىز كۆچۈرمەڭ !
|