ئابدۇكېرىمخان مەخسۇم

ئەسسالامۇئەلەيكۇم بوزقىر مۇنبېرىمىز دىكى تورداش دوسلار ،مەن مۇنبېرىمىز دە ئېلان قىلىنغان مەلۇم تارىخى مەشھۇر كىشىلېرىمىز توغرىسىدىكى بەزى ماقالىلەر دە تىلغا ئېلىنغان كۆزقاراشلار تازا ئىدىيەمدىن ئۆتمەي .مۇشۇ خۇسۇستا ئازراق ئىزدىنىپ باقاي ھەم مۇنبەردىكى تورداشلار بىلەن پىكىردە ئورتاقلىشاي دەپ مۇشۇ تىمىنى بولسىمۇ يوللاپ ئولتۇرۇپتىمەن .ئاساسلىقى مەلۇم تورداشلېرىمنىڭ تىمىسىدا تىلغا ئالغان ئابدۇكېرىمخان مەخسۇمنىڭ شىڭشىسەي تەرىپىدىن قەشقەر گە ۋالى قىلىپ سايلاندى دىگەن كۆزقارىشىغا ئاساسەن ،ھەم ئابدۇكېرىمخان مەخسۇمنىڭ ئۇيغۇر ئاقارتىش ئىشلېرى بىلەن مۇناسىۋىتى يوق ،ھەم توسقۇنلۇق قىلغان دىگەن پىكىر لېرىگە قارىتا ئىزدەپ باقتىم .ئەپسۇس ئابدۇكېرىمخان مەخسۇم ۋالى بولغان دەۋىردىن مەن ھىچ شىڭشىسەينى شىنجاڭدىن تاپالمىدىم ،قارىسام ئۇچاغدا شىڭشىسەي ئاللىبۇرۇن چۇڭچىڭغا كېتىپ ،دېھقانچىلىق-ئورمانچىلىق مىنىستىرى بوپتىكەن .( 1944-يىلى 9-ئايدا )
ئەمما بەزى سەۋەپلەر تۈپەيلى تەپسىلىرەك تارىخى ماتىرياللارغا ئېرىشمەك بەك تەسكەن . شۇڭا  ھازىر چە كەڭ ئۇيغۇر تور دۇنياسىدىكى دوسلار نىڭ يۇقۇرىدا تىلغا ئېلىنغان ( ئابدۇكېرىمخان مەخسۇم ) توغرىسىدا سۆزلىگەن بەزى بايانلېرىنى تورداشلارغا مەنبەسىنى ئېنىق ئەسكەرىتكەن ئاساستا سۇندۇم .مەخسىتىم مۇنبەرداشلار ئارا ئىلمى مۇنازىرە قىلىش ئارقىلىق تارىخې مەسىلىلەر ۋە تارىخې شەخىسلەر گە بولغان كۆز قارىشىمىز نى بىر توغرا يەكۈنگە كېلىپ قالار دەيمەن .ھەرقايسى مەنبە ئىگىلىرىنىڭ مەندىن ھەم مۇنبېرىمىز دىن ھەرگىز خاپا بولماسلىقىنى سورايمەن .


1.جاڭ جىجۇڭنىڭ شىنجاڭغا ئەۋەتىلىشى ۋە ئابدۇكېرىمخان مەخسۇمنىڭ قانداق بولۇپ قەشقەرگە ۋالى بولۇپ سايلانغانلىقى.
1945- يىل 9- ئايدا جاڭ جىجوڭ گومىنداڭ مەركىزىي ھۆكۈمىتىنىڭ تەلىپى بىلەن، شىنجاڭ مەسىلىسىنى ھەل قىلىش ئۈچۈن شىنجاڭغا كېلىپ، تاكى 1947- يىل 5- ئايدا شىنجاڭدىكى ۋەزىپىسىدىن ئايرىلغۇچە بولغان ئىككى يىلغا يەتمىگەن ۋاقىت ئىچىدە، شىنجاڭدا تىنچلىق ئورنىتىلىپ، سىياسىي، مەدەنىيەت، مائارىپ، سەھىيە ئىشلىرىدا زور نەتىجىلەر قولغا كەلتۈرۈلىدۇ. بۇ مەزگىلدە، پۈتۈن مەملىكەت ئىچكى ئۇرۇش پاتقىقىغا پاتقان بولسىمۇ، ئەمما شىنجاڭ يەنىلا تىنچ ھالىتىنى ساقلاپ كەلدى. شۇڭا، ئەنگلىيە تارىخچىسى لىندا بېنسون خانىم ئۆزىنىڭ «ئىلى ئىنقىلابى» ناملىق ئەسىرىدە: «جاڭ جىجۇڭ ھاكىمىيەت يۈرگۈزگەن ئىككى يىلدا، شىنجاڭدا بۇرۇنقى 10 يىلدىكىدىنمۇ كۆپرەك ئىلگىرىلەش بولدى.» دەپ يەكۈن چىقارغانىدى. سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ ياردىمى ۋە جاڭ جىجۇڭنىڭ شىنجاڭدا يول قويغان دېموكراتىك سىياسىتىنىڭ تەسىرىدە، گومىنداڭ ھۆكۈمىتى بىلەن ئۈچ ۋىلايەت ھۆكۈمىتى ئوتتۇرىسىدا تىنچلىق بېتىم ئىمزالىنىپ بىرلەشمە ھۆكۈمەت قۇرۇلدى. بىرلەشمە ھۆكۈمەت جاڭ جىجۇڭنىڭ رەھبەرلىكىدە ئىسلاھات ئېلىپ بېرىپ، ھاكىمىيەت ئىشلىرىغا يەرلىك مىللەت كىشىلىرىنى كۆپلەپ قاتناشتۇردى، يەرلىكتىكى مەمۇرىي ئورگانلارنىڭ مەسئۇل خادىملىرى ئەركىن سايلام ئۇسۇلى بىلەن سايلاپ چىقىلدى، يەرلىكتىن ئېلىنىدىغان باج كېمەيتىلىپ، ئىلگىرى ئېلىنغان باجمۇ يەرلىككە قايتۇرۇلدى. ھۆكۈمەت ئورۇنلىرىدا، خەنزۇ تىلى بىلەن يەرلىك تىل تەڭ قوللىنىلدى. مائارىپتا ھەر قايسى مىللەتلەرنىڭ ئۆز تىلىدا دەرس ئاڭلىشى ئەمەلگە ئاشۇرۇلىدۇ.
    جاڭ جىجۇڭ بىرلەشمە ھۆكۈمەتنىڭ رەئىسى بولۇپ ئۇزاق ئۆتمەي، يەرلىكتە سايلام ئارقىلىق يەرلىك ھۆكۈمەت ئەزالىرىنى سايلاش پائالىيىتى ئۆتكۈزۈلىدۇ. سايلامدا گومىنداڭچىلار بىلەن ئۈچ ۋىلايەتچىلەر ئوتتۇرىسىدا ناھايىتى كەسكىن كۆرەش بولىدۇ. ئىككىلا تەرەپ ئۆزلىرى ھىمايە قىلىدىغان كىشىلەرنى سايلاپ چىقىشقا ئۇرۇنىدۇ، بۇ خىلدىكى كۆرەش تۇرپان، قەشقەر رايونلىرىدا ئەڭ كەسكىن بولىدۇ. ئەخمەتجان قاسىمىنىڭ نامزات كۆرسىتىشى بىلەن، ئابدۇكېرىمخان مەخسۇم قەشقەرنىڭ ۋالىيلىقىغا سايلىنىدۇ. بۇ، قەشقەردىكى گومىنداڭ قوشۇنىنىڭ نارازىلىقىنى قوزغايدۇ. نەتىجىدە، جاڭ جىجۇڭنىڭ ئارىغا چۈشۈشى بىلەن، بۇ ئىش پەسكويغا چۈشىدۇ. جاڭ جىجۇڭ ئۈچ ۋىلايەت تەرەپكە يول قويغان ئاساستا، ئابدۇكېرىمخان مەخسۇمنىڭ ۋالىيلىق ئورنىنى ئېتىراپ قىلىدۇ. ئوخشاشلا ئەخمەتجان قاتارلىقلارنىڭ نامزات كۆرسىتىشى بىلەن ئابدۇراخمان تۇرپانغا ھاكىملىققا تەيىنلەنگەندە، گومىنداڭ تەرەپ يەنە قاتتىق نارازىلىق بىلدۈرىدۇ ھەم جاڭ جىجۇڭنىڭ ئۈچ ۋىلايەتكە يول قويغانلىقىغا ئېتىراز بىلدۈرىدۇ. ئۈرۈمچىدە «25- فېۋرال ۋەقەسى» يۈز بېرىشتىن بۇرۇن، خەلق ئاممىسىنىڭ تەلىپى ۋە ئەخمەتجان قاتارلىق ئۈچ ۋىلايەت ۋەكىللىرىنىڭ چىڭ تۇرۇۋېلىشى بىلەن، خوتەننىڭ ۋالىيسى چى دىڭباڭ، يەكەننىڭ ۋالىيسى جۇ فاڭگاڭ قاتارلىقلار ۋەزىپىسىدىن قالدۇرۇلىدۇ، بۇ ۋەقە بىرلەشمە ھۆكۈمەتتىكى گومىنداڭچىلارنىڭ قاتتىق نارازىلىقىنى قوزغايدۇ. ئۇلار جاڭ جىجۇڭنىڭ سىياسىتىدىن گۇمانلىنىپ، ئۇنى ئۈچ ۋىلايەتكە ھەددىدىن زىيادە يول قويدى، دەپ ئەيىبلىشىدۇ.(مەنبە :شىنجاڭ پەلسەپە-ئىجتىمائى پەنلەر توربېكىتى،جاڭ جىجۇڭنىڭ شىنجاڭغا ئەۋەتىلىشى ۋە ئۇنىڭ ئۆلكىلىك ھۆكۈمەتنىڭ رەئىسلىك ۋەزىپىسىدىن ئىستېپا بېرىشى.ئاپتورى:مامۇت ئابدۇۋەلى.)

2.ئابدۇكېرىمخان مەخسۇمنىڭ ئەينى دەۋىردە خەلىقنى ئاقارتىش ،جاھالەتتىن قۇتقۇزۇش پائالىيەتلېرىگە ئاكتىپ قاتناشقانلىقىغا دائىر بىر مىسال .
1914-يىلى يازدا باھاۋدۇن باينىڭ غەيرىتى بىلەن ئۈستنئاتۇشتا ئېچىلغان ئۇيغۇر مائارىپ تارىخدىكى تۇنجى پېداگوگىكا مەكتىپى - ‹ قەشقەر دارىلمۇئەللىمىن» نىڭ باش موئەللىمى ئەھمەد كامالنى ۋە ئۇنىڭ مائارىپ ھەرىكتىنى قوللاش ياكى قارشى تۇرۇش مەسىلىسىدە قەشقەردىكى دىنى ئۆلىمالار ۋە باي –بايۋەچچىلەر دەسلەپتە ئىككى گۇرۇقا بۆلۈنۈپ كەتكەن، ئابدۇقادىر دامۇللا، باۋدۇن باي، شەمشىدىن دامۇللام، مەھمۇد ئاخۇن دامۇللام، زىرىپ قارىھاجىم، ئابدۇقادىر ھاجىم، ، ئابدۇغۇپۇر ئاخۇن مەخدۇم، نورززادە ھاجى مۇھەممەت ئەلى، ، ئوبۇلقاسىم دامۇللام، ئابدۇكېرىمخان مەخسۇم، ، قازىكالام ئىسلام دامۇللام قاتارلىق كىشلەر قوللايدىغان گۇرۇھىنى، ئۆمەر باي، سېلىم دامۇللام قاتارلىقلار قارشى تۇرىدىغان گۇرھىنى تەشكىل قىلغان، قارشى تۇرىدىغان گۇرۇھ رۇس كونسۇلخانسى ۋە ئەكسىيەتچى يەرلىك ئەمەلدارلار بىلەن بىرلىشىپ. بۇ كۈرەشتە كۈچلۈك ئورۇندا تۇرغان.(مەنبە:شىنجاڭ پەلسەپە-ئىجتىمائى پەنلەر توربېكىتى،20-ئەسىردىكى تۇنجىئىسلاھاتچى ئابدۇقادىر داموللام ...دىگەن ماقالىدىن ئېلىندى.ئاپتورى:يالقۇن روزى .)
1933-يىلى5-ئاينىڭ1-كۈنى ئۇيغۇر،قىرغىز قوزغىلاڭچىلېرى قەشقەرنى ئىشغال قىلدى.بىراق قوزغىلاڭچىلارنىڭ ئىچكى قىسمىدامۇستەھكەم بىرلىك يوق ئىدى.قوزغىلاڭچىلار بىرنەچچە گورۇھقا بولۈندى.قوزغىلاڭغا رەھبەرلىك قىلغۇچىلارئىچىدە  ئورۇن،مەنسەپ،بايلىق تالىشىش جاڭجاللېرى كۈچىيىپ كەتى .بۇ ئەھۋال خەلققە يەنە بىر بىلىم بەردى .خەلىق ئىلغار ئىدىيە ۋە ئىلىم-پەن بىلەن قۇراللانماي تۇرۇپ زۇلۇمدىن قۇتۇلغىلى بولمايدىغانلىقىنى ،بىرلىككە ئېرىشكىلى بولمايدىغانلىقىنى تونۇپ يەتتى . شۇنىڭ بىلەن قەشقەر خەلقىنىڭ ئىلىم-مەرىپەتكە بولغان قىزغىنلىقى گويا توسۇلۇپ قالغان چوڭ سۇ دولقۇنى توساقلارنى بۇزۇپ تاشلاپ ،كەلكۈن ياساپ ئاققاندەك ئېقىشقا باشلىدى .
قەشقەردە خېلى بۇرۇندىن خەلقنى ئىلىم-مەرىپەت بىلەن نادانلىق ۋە جاھالەت ئىسكەنجىسىدىن قۇتقۇزۇش يولىدا ئىزدىنىپ كېلىۋاتقان ،ئابدۇكېرىمخان مەخسۇم ،ئىبراھىم ئاخۇن بايۋەتچە ،ئەمەت پاختا ،ئابلا قاسساپ،ساۋۇت ھاجىم سەرراپ قاتارلىق مەرىپەت پەرۋەر كىشىلەر خەلقنىڭ ئارزۇسىغا ۋەكىللىك قىلىپ ،مائارىپ ئىشلېرىغا كىرىشىپ كەتتى .
ئۇلار ئالدى بىلەن 8 كىشىدىن تەركىب تاپقان مائارىپ ئىشلېرىغا يىتاكچىلىك قىلىش ھەيئىتى قۇردى.ئۇلارنىڭ خىزمەت بىجىرىش ئورنى دەسلەپ نوربېشى مەكتەپتە ،ئاندىن ھازىرقى بۆشۈك بازىرىدىكى گوداڭ كوچا ئاغزىدىكى پىششىق قىش سارىيىدا ،ئاندىن رەستىدىكى چايخانا دەپ ئاتىلىدىغان قورو ئىچىدە بولدى .ھەيئەت قەشقەر تەۋەسىدىكى ھەزرىتى سۇلتان ،ھەزرىتى موللام،ئارسلانخان ،يۇسۇف قادىر خان ،،ئاپاق خوجا مازىرى قاتارلىق جايلاردىكى كۆللەرنىڭ ۋەخپە يەرلېرىنى ھەمدە شەھەردىكى مەرىپەت پەرۋەر بايلارنى ھەركەتلەندۈرۈپ ئىئانە يىغدى.
1933-يىلى6-ئايدا قەشقەر نوربېشىدىكى بۇتخانا چېقىپ تاشلىنىپ ،ئورنىغا 20 سىنىپلىق بىر مەكتەپ سېلىندى .(ھازىرقى قەشقەر شەھەرلىك 5-باشلانغۇچ مەكتەپ ئورنىدا )دەسلىپىدە مەكتەپكە 600ئوقۇغۇچى قوبۇل قىلىنىپ ،ياش ۋە بىلىم ئىقتىدارلېرىغا ئاساسەن سىنىپلارغا ئورۇنلاشتۇرۇلدى .(مەنبە ،ئانا يۇرت توربېتى : قەشقەرنىڭ يېقىنقى ۋە ھازىرقى زامان تارىخى ).

ۋاقىت سەۋەبىدىن ھازىر چە مۇشۇنچىلىك يوللىيالىدىم ،بەكلا ئاددى ۋە يۈزەكى بولۇپ قالدى .كەم قالغان يەرلېرىنى تورداشلار نىڭ تولۇقلاپ ،ئوشۇق يەرلېرىنى تەنقىتلەپ پىكىر بېرىشىنى سورايمەن .مەنمۇ ئاساسەن توردىكى ماتىرياللاردىنلا پايدىلاندىم .كىيىنچە چوقۇم مۇشۇنداق مەشھۇر كىشىلېرىمىز توغرىسىدا تەپسىلىرەك ،بىر تىما يوللاشقا تىرىشىمەن .
(داۋامى داۋاملىېق يوللىنىدۇ،يەنى ئىستالىن مۇكاپاتى،ۋە ئستالىننىڭ قوبۇل قىلىشىغا ئېرىشكەن كىشىلېرىمىز توغرىسىدا )

ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم سەھرا قىزى!تارىخىمىز ھەققىدە ئىزدەنگەنلىرىگە ئاپىرىن!مەنمۇ تېمىلىرىغا جۈملىمۇ- جۈملە ئىنكاس قايتۇرۇشنى لايىق تاپتىم. 

مەلۇم تورداشلېرىمنىڭ تىمىسىدا تىلغا ئالغان ئابدۇكېرىمخان مەخسۇمنىڭ شىڭشىسەي تەرىپىدىن قەشقەر گە ۋالى قىلىپ سايلاندى(سايلاندى ئەمەس،تەيىنلەندى. ئۇ زاماندا سايلام نەدە تۇرۇپتۇ.) دىگەن كۆزقارىشىغا ئاساسەن ،ھەم ئابدۇكېرىمخان مەخسۇمنىڭ ئۇيغۇر ئاقارتىش ئىشلېرى بىلەن مۇناسىۋىتى يوق ،ھەم توسقۇنلۇق قىلغان دىگەن پىكىر لېرىگە قارىتا ئىزدەپ باقتىم .ئەپسۇس ئابدۇكېرىمخان مەخسۇم ۋالى بولغان دەۋىردىن مەن ھىچ شىڭ شىسەينى شىنجاڭدىن تاپالمىدىم ،قارىسام ئۇچاغدا شىڭشىسەي ئاللىبۇرۇن چۇڭچىڭغا كېتىپ ،دېھقانچىلىق-ئورمانچىلىق مىنىستىرى بوپتىكەن.
بۇنى سېلە مىرەھمەت سىيىت،يالقۇن روزى ئاپتورلۇقىدىكى شىنجاڭ ئونۋېرسىتېتى نەشرىياتى 1997-يىل8-ئايدا نەشىر قىلغان«مەمتىلى ئەپەندى» دېگەن كىتابنىڭ337-بېتى بىلەن شېرىپ خۇشتار ئەپەندىنىڭ  شىنجاڭ خەلق نەشىرياتى2000-يىلى9-ئايدا نەشىر قىلغان«شىنجاڭ يېقىنقى زامان تارىخىدىكى مەشھۇر شەخسلەر»دېگەن كىتابىنىڭ257-بېتىگە قارىسىلا تاپالايلا. 
 1937-يىلى مەھمۇت موھىتى چەتئەلگە قېچىپ كەتكەن ۋاقىتتا ئابدۇلكېرىمخان مەخسۇم قەشقەردە ھاكىملىق مەنسىپىدە ئىدى.1937-يىلنىڭ ئاخىرىدا ئابدۇكېرىمخان مەخسۇن قەشقەرگە مۇۋەققەت ۋالىي بولۇپ تەيىنلەنگەن.

1.  1945- يىل 9- ئايدا جاڭ جىجوڭ گومىنداڭ مەركىزىي ھۆكۈمىتىنىڭ تەلىپى بىلەن،شىنجاڭ مەسىلىسىنى ھەل قىلىش ئۈچۈن شىنجاڭغا كېلىپ، تاكى 1947- يىل 5- ئايدا شىنجاڭدىكى ۋەزىپىسىدىن ئايرىلغۇچە بولغان ئىككى يىلغا يەتمىگەن ۋاقىت ئىچىدە،شىنجاڭدا تىنچلىق ئورنىتىلىپ، سىياسىي،مەدەنىيەت،مائارىپ، سەھىيە ئىشلىرىدا زور نەتىجىلەر قولغا كەلتۈرۈلىدۇ.
شۇنداق،جاڭ جىجوڭ شىنجاڭدا گومىنداڭنىڭ ئەكسىيەتچىل ھۆكۈمرانلىقىنىڭ  ئۈزاقراق داۋاملىشىشى ئۈچۈن ھەقىقەتەن زور نەتىجىلەرنى قولغا كەلتۈرگەن.ئەمما ئۇ نەتىنجىلەرنىڭ يەرلىك خەلق ئۈچۈن قانچىلىك ئېغىر بالايى ئاپەت ئېلىپ كەلگەنلىكىنى جاڭ جىجۇڭ رەئىسلىكتىن ئىستىپا بەرگەندىن كېيىنكى تارىخ ئاللىقاچان ئىسپاتلاپ بولدى. جەننەت قېلىچنىڭ سايىسىدە،مەن قېلىچنىڭ پەيغەمبىرى(ھەدىس).كىمىكى قېلىچنىڭ قارا دەستىنى تۇتۇشنى خالىمىسا،ئۇنىڭ ئۆتكۈر تىغىغا دۇچ كېلىدۇ (ۋ.گ.يان).دەريا بويىدا ياشىساڭمۇ،تىمساخ بىلەن دوستلىشالمايسەن(ھىندى خەلق ماقالى). ئىنساننىڭ تۈپ ئاساسىي ھوقوقى كۆز يېشى بىلەن ئەمەس،ئىسسىق قان بىلەن قولغا كېلىدۇ(جۇلىئان مارتى).ئىنسانىيەت مەڭگۈلۈك كۈرەشتە زورىيىدۇ. مەڭگۈلۈك تىنچلىقتا بولسا ھالاك بولىدۇ. ئومۇمەن ياشاشنى خالىغۇچىلارنىڭ كۈرەش قىلىشى شەرت. كۈرەش قىلىشنى خالىمايدىغانلار مەڭگۈلۈك كۈرەش بولۇپ تۇرىدىغان بۇ دۇنيادا ياشاشقا مۇناسىپ ئەمەس.بۇلار شەپقەتسىز بولغىنى بىلەن ئوبيېكتىپ رىئاللىق(گېتلىر)
 
سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ ياردىمى ۋە جاڭ جىجۇڭنىڭ شىنجاڭدا يول قويغان دېموكراتىك سىياسىتىنىڭ تەسىرىدە،گومىنداڭ ھۆكۈمىتى بىلەن ئۈچ ۋىلايەت ھۆكۈمىتى ئوتتۇرىسىدا تىنچلىق بېتىم ئىمزالىنىپ بىرلەشمە ھۆكۈمەت قۇرۇلدى.
جاڭ جىجۇڭ شىنجاڭدا دېموكراتىك سىياسەتنى يولغا قويغان بولسا يەرلىك خەلق نېمە ئۈچۈن ئۇنىڭغا نارازى بولۇپ رەئىسلىك ۋەزىپىسىدىن ئىستىپا بېرىشكە مەجبۇر بولىدىغان ئوسال ئەھۋالغا چۈشۈرۈپ قويىدۇ؟
جاڭ جىجۇڭ گومىنداڭ ھۆكۈمىتىنىڭ ئەمەلدارى.گومىنداڭ ھۆكۈمىتى ياكى ئەمەلدارلىرى ئىچكىرىدە يولغا قويمىغان(شۇڭا كومپارتىيىمىز ئۇلارنى يوقاتقان)دېموكراتىك سىياسەتنى شىنجاڭدا يولغا قويغان دېسە،ئادەمنىڭ كۈلگىسى كېلىدۇ-دە.دۈشمەن چوڭ ھىلىلەردىن ئاجىز قالغان چاغدىلا،دوستلۇق زەنجىرىنى قىمىرلىتىدۇ. ئاندىن دوستلۇق سۈرىتى بىلەن شۇنداق ئىشلارنى قىلۇدىكى،ھېچقانداق دۈشمەن ئۇنى قىلىشقا قادىر بولماس(شەيخ سەئىدى).
 
جاڭ جىجۇڭ ئۈچ ۋىلايەت تەرەپكە يول قويغان ئاساستا، ئابدۇكېرىمخان مەخسۇمنىڭ ۋالىيلىق ئورنىنى ئېتىراپ قىلىدۇ.ئوخشاشلا ئەخمەتجان قاتارلىقلارنىڭ نامزات كۆرسىتىشى بىلەن ئابدۇراخمان تۇرپانغا ھاكىملىققا تەيىنلەنگەندە(توغىرىسى سايلانغاندا)،گومىنداڭ تەرەپ يەنە قاتتىق نارازىلىق بىلدۈرىدۇ.
ئابدۇراخمان موھىتىنىڭ ھاكىملىققا سايلىنىشىغا نارازى بولغان گومىنداڭ تەرەپ نېمە ئۈچۈن ئابدۇلكېرىمخان مەخسۇمنىڭ ۋالىيلىق ئورنىنى ئېتىراپ قىلىدۇ؟!

 2. ئابدۇكېرىمخان مەخسۇمنىڭ ئەينى دەۋىردە خەلىقنى ئاقارتىش ،جاھالەتتىن قۇتقۇزۇش پائالىيەتلېرىگە ئاكتىپ قاتناشقانلىقىغا دائىر بىر مىسال .
سېلە كەلتۈرگەن مىساللاردىكى ئابدۇكېرىمخان مەخسۇمنىڭ 1930-يىللاردىن ئىلىگىرىكى ۋاقىتلاردا خەلىقنى ئاقارتىش،جاھالەتتىن قۇتقۇزۇش پائالىيەتلېرىگە ئاكتىپ قاتناشقانلىقىغا مەنمۇ تولۇق ئىشىنىمەن.ئەمما شېڭ شېسەي دەۋىردىكى مەرىپەتپەرۋەرلىك پائالىيەتلىرىنىڭ ھەممىسى ئۇنىڭ شېڭ شېسەينىڭكىگە ئوخشاش خەلقنىڭ كۆزىنى بويايدىغان يالتىراق تونى بولۇشى مۇمكىن.
بۇ توننى شېڭ شېسەيمۇ،مىڭلىغان بىگۇناھ خەلقنىڭ جېنىغا زامىن بولغان جاللات ئابدۇقادىر ھاجىمۇ،ئابدۇلكېرىم مەخسۇممۇ كەيگەن.جاھاندا قولىدىن كەلسە،ئۆزۈنى خەلقپەرۋەر،ۋەتەنپەرۋەر ۋە مەرىپەتپەرۋەر قىلىپ كۆرسىتىشنى خالىمايدىغان بىرمۇ ئادەم بولمىسا كېرەك. 
 
ئاخىرىدا دەيدىغىنىم،جاھاندىكى ھېچقانداق بىر مۇناپىقسىمان ئادەم ئۆزۈنى مەن مۇناپىقلىق قىلىۋاتىمەن دەپ ئويلىمايدۇ.ناۋادا ئويلىيالىسا ياكى  ئويلىيالىغۇدەك ئەقىل،ۋىجدان بولسا ئۇ ھەرگىز مۇناپىقلىق قىلمايتى.ئۇ كۆپ ھاللاردا ئۆزۈنى ئۆزى ئىشەنگەن ئادەم ياكى ھۆكۈمەت ئۈچۈن ھەقلىق يۇسۇندا خىزمەت قىلىۋاتىمەن دەپ ئويلايدۇ.(خوجىنىياز ھاجىمنىڭ سارىيىدىكى مەھرىمى،شېڭ شېسەينىڭ مەھمۇت موھىتىنىڭ ئەتىراپىدىكى سادىق ئادەملىرى ۋە لۇتپۇللا مۇتەللىپنىڭ ئەتىراپىدىكى ھېكىم نۇر،ئايتىللالار… بۇنىڭغا تىپىك مىسال بولالايدۇ) دۇنيادا ھېچقانداق بىر مۇناپىقسىمان ئادەم تۇغما مۇناپىق بولمايدۇ.ئۇ ھاياتىنىڭ مەلۇم ۋاقىتلىرىدا مەلۇم سەۋەبلەر بىلەن ھەقىقەت ۋە مەسلەك جەھەتتە قېيىپ كېتىپ ياكى پۇلغا،ھوقوققا قىزىقىپ قېلىپ بۇ يولغا ماڭىدۇ. ئاللاھ بىزنى ئەڭ توغىرا،ھەق يولىغا سالغۇچىدور!