‹‹ئۆمەرجان نىيازى شئېىرلىرى››دىكى يارقىن كۆلەڭگە...
    
             (  ئوبزور  )
    قاراخان
               شىنجاڭ خەلق نەشرىياتى نەشىر قىلغان‹‹ئۆمەرجان نىيازى شئېىرلىرى ›› ناملىق توپلامغا  نەشىرگە تەييارلىغۈچىنىڭ  تۇتاملىق ،سالماق بايانى  بېرىلگەن  بولۇپ  بۇ بايان بىزنى توپلام ۋە مۇئەللىپنىڭ خاس ئارخىپى بىلەن تونۇشۇش، چۈشىنىش ھاسىل قىلىشقا يېتەكلەيدىغان  مۇئەييەن ھالقا،  تۇتقىغا ئوخشاپ كېتىدۇ. بۇ تۇتقۇدىن   تۇيغۈن   كۆڭللەرنىڭ   قانداقتۇر  بىر رۇشەن مەنزىرىنى كۆز ئالدىغا كەلتۈرەلىشى قىيىن ئەمەس ،بىز ئېھتىراسلىق بىلەن ئىنچىكە ئانالىزغا يۇزلەنسەك ھەر بىر ئەسەرنىڭ ئۆزگىچە  رەڭ -پۇراقلىرىغا  تەبئى ھالدا سىڭىپ كېتىمىز.  گىياھقا تۇپراق  ،بېلىققا دېڭىز ،قۇشلارغا كۆك، ئادەمگە يۇرت-ۋەتەن
كېرەكلىگەنى  پەخىرلىك ھېسلار بىلەن ئىپادە قىلىشقا ئىنتىلگەن شائىرنىڭ شېئىرلىرى سايرامنىڭ ئوپقۇنلىرىغا ،ئەركەك چوققىلارنىڭ ھەيۋىتىگە ،ئىلى تارىمنىڭ ئۆركەشلىرىگە ،مىڭ ئۆيلەرنىڭ مۇڭ -ئەلەملىرىگە ،قوشۇلۇپ ماڭا خۇددى ۋېنگىرىيە شائىرى ساندور پىتوفىنىڭ يارقىن كۈيلىرىدەك  تەسىرات بېرەلىدى. مەن ئۇرغۇپ تۇرغان  ھېس ۋە تىرەن تەپەككۇرنىڭ ھاسىلاتى بولغان بۇ شېئىرلاردىكى ئاھاڭدارلىقنىڭ كۈچى ۋەلىرىك غەزەللەردىكى چالا كۆيگەن چۇچۇلادەك يارقىن كۆلەڭگۈنى كۆرۇپ ،شائىر  قەلىمىگە،قەلبىگە  قايىل بولدۇم.ئاز كەم 10يىلدىن بېرى مەتبۇئات يۈزىدە  مۇبارەك توپلامنىڭ ئىلمى قىممەتلىرىگە ئاتالغان يازمىلارنى ئۇچراتمىغانلىغىمىنى ھەممىمىزنىڭ ئورتاق پەرىشانلىغىغا  سۇندۇردۇم...قايسى بىر  سورۇندا ئىچكەن ماركىلىق ھاراق  ۋە قايسى بىر دۇكاندىن ئالغان ماركىلىق كىيىمنىڭ داۋراڭلىرنى ئاڭلاپ  تۇرغان بولساممۇ مۇبارەك توپلامدىكى بىرەر مىسرا ھېكمەتنىڭ ئۈزۈندىسىنى  بەس مۇنازىرە تېمىسى قىلالمىغانلىقىمىزدىن كېچىكىپ  تەشۋىشكە چۆمدۇم.
            شۇڭا سۆزى ئاددى، مەنىسى چۆڭقۇر بۇ توپلامنىڭ تۇزىنى تېىتپ  ،ئۇنىڭ كۈچىدىن بىر-ئىككى ئېىغىز  سۆز قىلىشقا  جۈرەت تاپتىم.بۇ قىلغىنىم ئوتتۇرا يولدىن يانغىنىمدىن ئەۋزەلدۇر  بەلكى ....
      بىرىنچى:
پۇتۇن شېئىردا شائىرنىڭ راست گەپ قىلغانلىقىنى پەملىدىم. بۇ شائىرنىڭ ئۆزىنىڭ ۋە باشقىلارنىڭ  كۆڭلىدىكى تۇگۇنچەكنى يېشىپ بېرەلىگەنلىگىنى چۇشەندۈرۈدۇ  ، بۇ  رىياللىق ئاتا قىلغان تەسىرات  قانداق بولسا ، شائىرنىڭ تۇيغۇن  يۈرىگىدىكى تەسىراتنىڭمۇ شۇنداق بولغانلىغىنى چۈشەندۈرىدۇكى، ھەرگىزمۇ ناتىقلىق كىرى،ياكى ئۆز پىكرى بىلەن ئوڭ تاناسىپ بولغانلىغىنى چۇشەندۈرمەيدۇ. ئۇنىڭ تەپەككۇر-تۇيغۇلىرى دېڭىز كۆۋىكىدەك لەيلەپ يۇرگەن ،ئەرزىمەس تۇيغۇلار قاينىمىدىن پۇتۇنلەي مۇستەسنا ئىكەنلىگنى  تونۇپ يەتتىم .ئۇ يورۇتقان چىنلىق خېلى چاغلارغىچە  كىتاپخاننىڭ ئالى نېرۋىسىدا غىدىقلىنىپ تۇرىدىغان يۈتمەس-يوقالماس چىنلىقتەك تۇيۇلدى. ئۇنىڭ چىنىلىق،گۈزەللىك  تۇيغۇ پىرىنسىپى خۇددى ‹ئاقىل ھەق سۆزدىن باشقىنى دىمەس،  ئەمما ھەممە ھەق سۆزنى دىيىشمۇ  ئاقىللىق ئەمەس › -دىگەندىن ئىبارەت بولسا كېرەك. مەسىلەن:‹گۈلخۈمار خەلقىم ›دە:
--تارىخنىڭ بېتىدە خەلق شاتلانغان،
   دەۋرنى گۈللەنگەن  دەۋر دەيدىكەن.
  قاراخان سەلتەنەت قۇچقان چاغلارنى ،
  كىشىلەر توزىماس بىر گۈل -دەيدىكەن.
......
دىگەن بولسا ،
ئاخىرقى كۇبلېتتا....
ئۈمۈدۋار خەلقىمنىڭ ئۇلۇغ غايىسى ،
ئىستىمەك جاھاننى گۇلگە پۈركەشنى،
گۇللەرگە چىن ئاشىق بۇ ئىشچان  خەلق،
ئىزدەيدۇ ئايغىمۇ گۇللەر تېرىشنى.
-دەيدۇ.
   دىمەك ،بىزنىڭ گۈلخۇمار خەلق ئىكەنلىگىمىز  تارىخ بېتىگە شۇنداق نەقىش قىلىنغانكى  ئاغرىپ ياتقان  بىمارنىڭ  بىر دەستە گۈلنى كۆرۇپ  ئورنىدىن تۇرۇپ كەتكەنلىگىدەك  رىئاللىقىمىزغا  ئەجەپلىنىشىمىزنىڭ  ھاجىتى يوق ئىكەن.
     ئىككىنچى:
    شائىرنىڭ تەسەۋۋۇر كۈچى ئۇنىڭ شائىرلىق كۈچسىىنىڭ سىرتىدا ئەمەس بەلكى ئىچىدە  ئىكەنلىگىنى ئىسپاتلايدىغان شېئرى سىتروفا(بۆلەك)لەر،توپلامنىڭ ھەر بىر قاتلاملىرىدا يالتىراپ تۇرغانلىغىنى بايقىدىم مەسىلەن:‹سەپەر تەسىراتلىرى›  (35-بەتكە قارالسۇن)  دا؛
شائىر پەقەت ئات ئۈستىدە گۇل كۆرگەن كۆچمەندەك ئەمەس  بەلكى ، شۇ تۇپراقتىن  ئۈنۈپ چىققان يېشىل گىياھتەك  باغلانما تەسەۋۋۇرنى ئوتتۇرىغا قويالىغان .شائىرنىڭ ئۆزى چەت ياقا يۇرتتا بولسىمۇ  ئەس -خىيالى يەنىلا ئۆزىنىڭ  ئاشىيان -ئۇۋىسىدا كېزىدۇ  .ئۇنىڭ  بەدئى تەسەۋۋۇرغا ئالغانلىرىنى   بەلكى شۇ ۋەتەن ،شۇ تۇپراق ،شۇ يۇرت قوينىدا ياشاپ ئۆتكەن  ،ئۇنىڭ  ئاش-تۇزىنى يەپ چوڭ بولغانلار ۋە ئۇلارنىڭ ئەتىۋارلىق پەرزەنتلىرىمۇ  ھېس قىلىپ  باقمىغان بولسا كېرەك؟ مەسىلەن:‹ئەنجاندا› 36-بەت،‹ماناس ھەيكىلى›،‹ساياھەت ئىلھاملىرى›،‹خوتەن تەسىراتلىرى›‹ئوتلۇق ئاھلىرىم›،‹تۈمەن›...قاتارلىقلار.
ئۈچىنچى؛
  باشقا   كۆڭۈل،كۆزى رۇشەن شائىرلارنىڭ قىلغان  تەسەۋۋۇرلىرىنى شائىرنىڭمۇ دەل  جايىدا ھەم ۋاقتىدا قىلىشقا ئۈلگۈرگەن  ۋەمىرادىغا يەتكۈزۈپ ئىپادە قىلالىغانلىغىنى جەزىم قىلدىم. مەسىلەن:  ئۇلۇغ ئەجدادىمىز  ئارىيانلارنىڭ ساھىپجامال ھۆر قىزى ‹كىرورەن ئانا›غا بېغىشلاپ يېزىلغا ن ‹كۆردۈم› دىگەن  شېئىرى، شائىر تۆلەندىن ئەزىم زۇليارى  يازغان ‹‹كىرورەن گۈزىلى-سەن مېنىڭ ئانام››(‹ئۇنتۇلغان ئادەم› گە قارالسۇن)،ھاجى ئەخمەت كۆلتىكىن يازغان ‹‹كىرورەن گۈزىلى››،(ھاجى ئەخمەت كۆلتىكىن شېئىرلىرىدىن تاللانمىغا قارالسۇن)،ئابدۇقادىر جالالىدىن يازغان ‹كىرورەن گۈزىلىگە›( كۆيگەن دېڭىزغا قارالسۇن) ئوسمانجان ساۋۇت يازغان ‹ئاھ كىرورەن!›(گۇللەر سۆزلەيدۇ) شائىر بوغدا ئابدۇللا يازغان <<كروران مەلىكىسى>.(قەدىمى يارغولدا كەچ كۈز )گە قارالسۇن ،دىگەن شېئىرلار بىلەن بىر ماكان ،بىر زاماندا ،بىر تېمىدا  ئوخشاش قەلەمدە  يېزىلغان بولسىمۇ ئەمما ئوخشىمىغان  ئەلەمدە ،ۋە تەسەۋۋۇردا يېزىلىپ ئورتاقلىق بىلەن خاسلىقنىڭ  گارمونىك ئۇيۇتمىسىنى  نامايەن قىلالىغان .بىز بۇ خىل شائىرانە ھۇشيارلىق ، چاققانلىق،مەلىكىلىككە جان تەسەددۇق ئېيىتماي تۇرالمايمىز!   مەسىلەن
:‹‹مومامنىڭ بارمىقى بىرلە پۈتۈلگەن ساپ يۇڭ ئەڭلىككە ،
قايىل ،ھەيرانۇ ھەس  بولغان جاھان خۇشتارىنى كۆردۇم. 
 نەفىس ياستۇق ، نەفىس قالپاق ئۇزۇن تارىخقا  شاھىددۇر ،
، بوۋام ئەقلى كامالىغا  جاھان ئىقرارىنى كۆردۇم››..
        تۆتىنچى:
ئېىقىم مەسلىلىرى ،ھەر خىل ئىنفورماتسىيە (ئۇچۇر) لارغا ،تۇرمۇشقا بولغان سىياسى سەزگۈرلۈكنى  باشقا شائىرلاردەك سەزگۈر پەللىدە تۇرۇپ  كۈزىتەلىگەنلىگىنى كۈزەتتىم..بۇنى يىراقنى كۆرەرلىكنىڭ مەھسۇلى دىيىشكە ھەقلىقمىز.شائىر ئۆزگىچە تىل ،ئۇسلۇپ مەزمۇندا ئۆز مۇڭ - ھالىنى خاس رەۋىشتە بىزگە ئايان قىلىپ‹ يەر›نىڭمۇ ،‹ ھوسۇل›نىڭمۇ  نەپلىرىگە بىزنى مۇيەسسەر قىلغان. بەدئى شەكىل ھامان ئىدىىيىۋى مەزمۇننىڭ مۇتلەق   قېلىپ  ، رامكىسى ئەمەس . ،ئىجادىيەت ئەمەلىيىتى جەريانىدا   بەدىئى ئۇسلۇپ مۇئەييەن  بەدئى ماھارەتتىن تەدىرجى روياپقا  چىقىدۇ.رىياللىقتا تېكىست ۋە ئاھاڭ بولسىلا ئۇنىڭدىن  تولۇق ھوزۇر ئالغىلى  بولىدۇ دەپ قاراش مۇۋاپىق بولمىسا كېرەك .مەسىلە ئۇنى ۋايىغا يەتكۈزۈپ ئورۇندىيالايدىغان ئادەمنىڭ بولىشدا. شائىر ھەم كومپوزىتور، ھەم پۈتۈكچى ،ھەم كۈي-غەزەلچى بولۇپ ھەممىنى بىرلا ۋاقىتتا ئۆزىدىن چىقىرالايدىغان كامالەتنى ھازىرلىيالىغان ، ئۇنىڭ ئىلھام-ھېسلىرىغا بىزنىڭ تەڭكەش قىلىشىمىزنىڭ ھاجىتى قالمىغان ،ئۇنىڭ غايىۋى مەنزىلىگە بىزنىڭ تەڭ ئات چاپتۇرىشىمىزنىڭ ھاجىتىمۇ قالمىغان ، بىزنىڭ قولىمىزدىن كېلىدىغىنى پەقەت ئۇنىڭ بايانلىرىغا لوقمىسىز ئىتائەت قىلىشتىن ئىبارەت خالاس!مەسىلەن:‹‹مەندە بار ››غا قاراپ باقايلى:
                  -مەندە بار چىدام غەيرەت -جاسارەتمۇ ،
                   مەندە بار مۇھەببەت ھەم قاباھەتمۇ،
                   مەندە بار مېھرىبانلىق ،شاپائەتمۇ،
                  مەندە بار ئېيتىپ تۈگىمەس جاراھەتمۇ.
                     ...........
                 مەندە بار دوستلىرىمنى ئالداپ ،سېتىپ ،
                  گاھى- گاھى  غەللەم توشقان تاپاۋەتمۇ.
                  مەندە بار بوزەكلەرنى  بوزەك ئېتىپ،
                 ‹نوچىلار›غا ،كۈچۈكلەنگەن پاراسەتمۇ..
  يۇقۇرقى قۇرلارنى ئوقۇپ چىققاندا ئۆزىمىزدە  كەم نەرسىنىڭ  نىمىلىگىنى  يەنە شائىردىن سوراپ  يۇرۇشنىڭ ئەخمىقانىلىق بولىدىغانلىغىنى تەن ئالماي تۇرالمايمىز. ئۇنىڭ  ‹تىل ھەقنى كۈيلە›،‹تۆھمەتخور ›،‹ئېچىنمايمەن›...دىگەن شئىرلىرىغا قارايدىغان بولساق  شائىرنىڭ بۇ نۇقتىدا قانچىلىك  ۋەزىنلىك نەپەسگە تولغانلىغىنى  ئېتىراپقا ئالىمىز. سەمىمىلىك  يالغۇز دىپلوماتىيە ئۈچۈن ئەمەس بەلكى شئېىرىيەت ئۈچۈنمۇ ئۈنۈملۈك سىياسەت ، شۇڭلاشقا  ‹‹يارىلانغان يۈرەك›› ناملىق  كىتاپقا  پوشكىننىڭ ‹شائىر ئۈچۇن ئەڭ مۇھىمى سەمىمىلىك ›-دىگەن سۆزىىنىڭ نىمىشقا كىرگۈزۈلگەنلىگىگە  تاڭ قېلىشنىڭ ئورنى يوق. ئار-نومۇسنى تەرك ئەتكەن كىشىلا   يالغاننى توقۇيدۇ  . رىياللىققا ،ھەقىقەتكە، خىيانەت قىلىدۇ.  شائىرنىڭ روھى بۇنداق پەس -پۈچەك  ئىقلىمدىن خالى .چۇنكى
چىن شائىر  ھەقىقەت ئۇچۇن مېھرىبانلىق تىلەيدىغان  روھقا مايىل ئەمەس!...‹يۇرتۇمنى ئەسلەپ›كە ،قاراپ باقايلى:
                -پاخلان كاۋىپى يەپ چوڭ بولغان ئىدىم ،
                چېلىشتا يانپىشىم  يەرگە تەگمىگەن .
                ھېلىمۇ شۇ قۇۋۋەت بار تېخى مەندە ،
                رەقىبكە تىزلىنىپ بويۇن ئەگمىگەن .
..........
خالاس!
   بەشىنچى:
    شائىرنىڭ كىلاسسىك ئەدىبىيات ،تارىخ ياقا -يۇرت ۋە يەر -جاي ناملىرى  ھەققىدىكى ئېىتنىك چۇشەنچىسنىڭ بەلگىلىك كەڭلىك ،ۋە چوڭقۇرلۇققا يەتكەنلىگىدىن زوقلاندىم .مەسىلەن،‹ماۋزۇسىز›،‹مىڭ ئۆيلەر›.‹سېنىڭ ئىشقىڭدا مەن مەشرەپ› ئالا تاغ›   ‹شېئىر ھەققىدە شېئىر ››...قاتارلىق شېئىرلىرى ...بۇلاردىن باشقا بۇ توپلامدىكى گەۋدىلىك سالماقنى مېنىڭچە غەزەللەردىنمۇ كۆرىۋېلىشقا بولىدىكەن . كىتاپتىكى25پارچە غەزەل خۇددى يۇلتۇزدەك چاقناپ،مەرۋايىتتەك پاقىراپ تۇرىدۇ. بەزىبىر غەزەللەر يېقىملىق ناخشىدەك  چىرايلىق ،ئاھاڭدار ،ۋە ئىخچام  بولۇپ ئىشتىياقىمىزنى  قوزغايدۇ.   ‹ۋاپادارىمغا›،‹قېنى؟›،‹بىلدىڭمۇ؟›،‹ئاناۋە بوۋاق›،‹غەزەللەر›...قىسقىسى شائىرنىڭ رىئالىستىك قەلىمى ئۇنىڭ راست سۆزلەش پەيلىگە كۆنۇپ كەتكەندەك ،پۈچەك ،كاۋاك ، يالغان سەپسەتىلەرنى  تەرك ئەتكەندەك  ھالەتكە بىزنى ئىشەندۈرىدۇ. ئەپسۇسكى ئەسەرلەردىكى ‹قۇلاقنىڭ قېنى قاچىدىغان › يەرلەرنى   پىكرىمىزدىن ساقىت قىلغىلى بولمايدىكەن ،يەنى شېئىرنىڭ رېتىم ،تۇراق ،قاپىيە ،بوغۇملىرىدا قىسمەن بىماسلىق  ۋە شېئىرى قېلىپقا چۈشمەيدىغان  نۇقسانلار يوق ئەمەسكەن،مەسىلەن؛
‹‹رەنا›› غا قاراپ باقايلى؛
‹مۇھتاجلىق ئىلكىدە شېرىن سۆزلىرىڭ  دەرمان،
ماڭا كۈچ-قۇۋۋەت ھەتتا بايلىقىم رەنا ›› ...
         -ئەمما ئۇ شائىرنىڭ لىرىك ھېسسىيات ۋە گۈزەللىك قارشىنى ئىپادە قىلىشىغا   دەخلى يەتكۈزەلمىگەن. ئۇنىڭ  دېھقان دىمەك- ئەجىر مېھنەت شاھى دىمەك!دېھقان دىمەك- ئادەم ئاتىدىن بىزگە  مىراس قالغان شۇئار  دىمەكلىككە بولغان چۈشەنچە  تەئىرىپلىرى، ئەسەردىكى دېھقان مېھنىتىگە سىڭدۈرۈلگەن پىكىر- ئويلىرى ۋە ئانا تەبىئەت كۈيلەنگەن  ئىشىق  كۆيلىرىدىن ۋەزمىن شائىرنىڭ بىردە بازغان،  بىردە سەندەل بولۇپ چېنىققان يۇرەك تىۋىشلىرىنىڭ  ئاشكارا سىمفونىيەسنى قايتا ئاڭلىغاندەك  تۇيغۇدا  بىر ھازا ئىزتىراپقا چۆكتۈم!
       2010.12.24        تامام

راس دەيسىز ، ئۆمەرجان نىياز ئاكىمىز ھەقىقەتەن سىز ئويلىغاندەك  ئوت يۈرەك شائىرلىرىمىزنىڭ بىرى ...

شېئىر تەھلىل قىلىشنىڭ ئەڭ كاساتلاشقان بىر ئۈلگىسى بوپتۇ بۇ. شېئىرنى بۇنداق تەھلىل قىلسا شېئىر ئۆلۈپ قالىدۇ. قولۇڭلارنى شېئىرنىڭ قىنى بىلەن بويىماڭلار ئىنسانلار.

ئۇستازىم ئۆمەرجان نىيازى مېنىڭ قالبىمدىكى ئەڭ سۆيۈملۈك ئوغلان ۋە ئىمانى ئەركەك شائىردۇر...دېمەك ،يۇقارقى ماقالە<< كىتاب ئوقۇش تەسىراتى>> دىن مۇ ھالقىپ توپلامدىكى شېئىرىلارنى يىپ-يىڭنىسىغىچە تىتمە-تالاڭ قىلىپ،بۈگۈنكى دەۋىر ئەدەبىي ئوبزورچۇلۇق خائىشىغا زىت زىيادە كۆپۈرۈپ،زىيادە تەبىرچىلىق ،زىيادە سۆز ئويۇنى،كۆپ بىلەرمەنلىك...قىسقىسى،ماختاش ئارقىلىق قانداقتۇ باشقا بىراۋلارغا دارىتمىلاشلارغا يول ئالغان...ماقالە ئاپتورىنىڭ بۇ مەسىلىلەرنى سوغۇق قانلىق بىلەن تەسسەۋۇر قىلىشىنى ئۈمۈد قىلىمەن
توغرا يۇقارقى << ئانا يۇرت >> تورداشنىڭ قاراشلىرىنىمۇ سەمىمىلىك بىلەن ئويلۇنۇپ كۆرۈشكە بولىدۇ...

  پىكرىڭىزنى مۇتلەق  ئىنكار  قىلىشقا بولمايدۇ ،شۇغىىنىسى  10يىلدىن بېرى  سىزنىڭ‹‹ ئاۋاتلاشقان شئېىر تەھلىل قىلىش ئۆرنەك››- لىرىڭىزنىڭ  نەدەا بېسىلىپ قالغانلىغى بىر تېپىشماق بولدى . بىزدە ‹ئىنكار قىلساڭ  ئىسپات  كۆرسەت ،تەشەببۇس قىلساڭمۇ ئىسپات كۆرسەت ›دىگەن  قائىدە بار .  مەن پەقەت توپلامدىكى ئىزتىراپقا  چۆككەن   بىر لەھزە تەسىراتىمنى كىتاپخانغا  سۇندۇم  .ئۆزەمگە راۋا كۆرگەننى دوستلارغىمۇ  راۋا كۆردۇم  خالاس ، بۇ تەسىراتىمنى قانداقتۇر  مەۋھۇم  ئوقۇرمەنىمنىڭ خىيال  قۇشلىرىغا  مىندۇرۇپ قويمىدىم ياكى ئۇنى ئۆچەملىك ‹ئانالىز شەرھى› دەپ چۇقان سالمىدىم  .مەن ئىزچىل ئۆزۇم ياقتۇرغان  شئېىرىيەتنىڭ  قېنىدا قولۇمنى قان قىلىپ كەلگەن  ھەۋەسكار  .(گۇڭگا شېئىر بۇنىڭ سىرتىدا ) بۇ شېىئرىيئەتكە بولغان  مۇھەببەتتىن بولسا كېرەك ،شۇڭا  مۇھەببەتنىڭ بەدىلى يەنىلا  مۇھەببەت بولىشى ئېىنىق. بەدەل -شۇ  قاننى ،مۇھەببەتنى  كۆرسىتىدۇ،ئۇنىڭدىن قورقۇپ زەھەر يۇتۇپ يۈرگەننىڭ ھاجىتى  يوق!  ئىشەكنىڭ  نوقتىسىنى  ئاتقا  تەڭلەپ يۈرمەي  ،ئاتقا لايىق نوقتىنى چىقىرىپ  ئاندىن  ئاتنى بويسۇندۇرۇشنىڭ  كويىدا بولساق؟...

سىزنىڭ بەزى قاراشلىرىڭىز كۆپ ھاللاردا خۇددى تىل شۇناس، ئالىم ۋە شائىر مەرھۇم ھاجى ئىمىن تۇرسۇنغا  ئوخشاپ كىتىدۇ...ئاللادىن خۇددى ئەشۇ پەدەرىمىزدەك  پاكۇز ئۆمۈر سۈرۈشىڭىزنى تىلەيمەن...؟؟؟!!!

ئەمسە مەن بىر ئىككى دەلىل كۆرسىتىپ قوياي.
1.كۆڭلىمىز تۇيغان  مەنزىلنى بويلاپ ئانالىزغا يۇزلەنسەك... بۇ خىل قاراش شېئىرغا باھا بېرىشنىڭ ئۆلچىمى ئەمەس.   2. ،قوشۇلۇپ ماڭا خۇددى ساندور پىتوفىنىڭ يارقىن كۈيلىرىدەك  تەسىرات بېرەلىدى.... دېمەك بۇ يەردە مەن قەلەمگە ئېلىۋاتقان ماقالىدىكى شېئىرغا قارىغاندا سادۇرنىڭ شېئىرلىرى كاتتا ياكى ئۆمەرجان نىيازى ساندۇرغا يەتمەيدۇ، دېگەن خاتالىق كىلىپ چىقىدۇ.   3. بۇ شېئىرلاردىكى ئاھاڭدارلىقنىڭ كۈچى ۋەلىرىك غەزەللەردىكى چالا كۆيگەن چۇچۇلادەك يارقىن كۆلەڭگۈنى كۆرۇپ.... بۇنىڭدا غەزەل شېئىر ئەمەسما دېەەن سۇئال تۇغۇلامدۇ يوق؟   4.ۋەلىرىك غەزەللەردىكى.... بۇنداق قاملاششمىغان ئاتالمىنى قەيەردەن تېپىپ كەلدىڭىز ياكى ئۆزىڭىزنىڭ شەخسىي ئىجادىيىتىمۇ يا بۇ؟  5. ئاز كەم 10يىلدىن بېرى مەتبۇئات يۈزىدە  مۇبارەك توپلامنىڭ ئىلمى قىممەتلىرىگە ئاتالغان يازمىلارنى ئۇچراتمىغانلىغىمىنى ھەممىمىزنىڭ ئورتاق پەرىشانلىغىغا   بالانىس قىلدىم....... بىر پارچە ئەسەرنىڭ ئوقۇمەنلەتنىڭ يۈكسەك دىققەت ئېتىبارىغا ئېرىشەلمەسلىكى بۇ ئوقۇرمەن ياكى ئوبزوچىلارنىڭ خاتالىقى ئەمەس. تەكىتلەش كېرەككى ئۆمەرجان ئاكىنىڭ بۇ كىتابىنى يالقۇن روزى ئەپەندى نەشرگە تەييارلاپ چىقارغان. ئۇنداقتا بۇ كىتاپنى ئوقۇرمەنلەر بىلەن يۈز كۆرۈشتۈرۈشكە كۈچ قاتقان داڭلىق ئوبزورچى يالقۇن روزى ئەپەندىمۇ ئۆزىنى قىلغان ئەمگەككە كۆز يۇمۇۋالغاندىمۇ؟ ياكى ھەممە ئادەم سىزگە كۆزىنى يۇمۇۋالغاندەك كۆرۈنەمدىغاندۇ؟      6. قايسى بىر  سورۇندا ئىچكەن ماركىلىق ھاراق  ۋە قايسى بىر دۇكاندىن ئالغان ماركىلىق كىيىمنىڭ داۋراڭلىرى ئارىسىدىمۇ بۇ توپلامدىكى بىرەر مىسرا ھېكمەتنىڭ ۋارىيانتىنى تىلغا ئالالمىغانلىقىمىزدىن كېچىكىپ  تەشۋىشكە چۆمدۇم..... بۇ ئۆزىنى ئىلىم ئەھلى ھېساپلايدىغان ئادەم قىلىدىغان گەپ ئەمەس. چۈنكى ئۇنداق سورۇندا قىلىنىدىغان گەپلەرنىڭ ھەممىسى يالغان بولىدۇ.    7. شۇڭا سۆزى ئاددى، مەنىسى چۆڭقۇر بۇ توپلامنىڭ تۇزىنى تېىتپ  ،ئۇنىڭ كۈچىدىن بىر-ئىككى ئېىغىز  سۆز قىلىشقا  جۈرەت تاپتىم.بۇ قىلغىنىم يىمىگەن ھەسەلنىڭ گېپىنى قىلىپ  ئولتۇرغان كىشىلەرنىڭ   پىتنىلىرىدىن ئەۋزەلدۇر  بەلكى...    سىزنىڭ بۇ يەردىكى مەقسىدىڭىز بىر ئەسەر ئۈستىدە باھا بېرىشمۇ ياكى ئاق تاغلىق، قارا تاغلىق بولۇيش ئويۇنى ئويناشمۇ؟   8.  پۇتۇن شېئىردا شائىرنىڭ راست گەپ قىلغانلىقىنى پەملىدىم. .... ھەقىقىي شائىر ۋە ھەقىقىي شېئىر ئوقۇيدىغانلارغا سىر ئەمەسكى شائىر شېئىردا پۈتۈنلەي راست گەپ قىلمايدۇ. ئەگەر راست گەپ قىلىپ شېئىر يازسا ئۇ يېزىلغان نەرسە شېئىر ئەمەس ئاخپارات ئەسىرى بولىدۇ.    9.  بۇ شائىرنىڭ ئۆزىنىڭ ۋە باشقىلارنىڭ  كۆڭلىدىكى تۇگۇنچەكنى يېشىپ بېرەلىگەنلىگىنى چۇشەندۈرۈدۇ ..... شائىرنىڭ شېئىر يېزىشتىكى مەقسىتى كۆڭۈلدىكى تۈگۈنچەكنى يېشىپ بېرىش ئەمەس، باشقىلار غۇۋا ھېس قىلالايدىغان ئەمما ئىپادىلىيەلمەيدىغان تۇيغۇنى ئىپادىلەپ بېرىش. سىز بۇ يەردە باشلانغۇچ مەكتەپ بالىلىرىغا ئۆلۈك ئەدىبىيات نەزىرىيىەسى سۆزلىگەندەك گەپ قىلىپ قويۇپسىز.  10.بۇ  رىياللىق ئاتا قىلغان تەسىرات  قانداق بولسا ، شائىرنىڭ سۇمباتلىق  يۈرىگىدىكى تەسىراتنىڭمۇ شۇنداق بولغانلىغىنى چۈشەندۈرىدۇكى،.... ھەقىقىي شېئىر كۆز ئالدىمىزدىكى رېئاللىقتىن كەلمەيدۇ. ئەگەر شۇنداق بولسا رېئاللىقتىكى ھەممە ئادەم شائىر بولۇپ كەتكەن بولاتتى. شېئىر دېگەن روھىيەتنىڭ مەھسۇلى.  11.بىزنىڭ گۈلخۇمار خەلق ئىكەنلىگىمىز  تارىخ بېتىگە شۇنداق نەقىش قىلىنغانكى  ئاغرىپ ياتقان  بىمارنىڭ  بىر دەستە گۈلنى كۆرۇپ  ئورنىدىن تۇرۇپ كەتكەنلىگىگە  ئەجەپلىنىشىمىزنىڭ  ھاجىتى يوق ..... شېئىرنى ئۆلتۈرۈشكە ئۇرۇنۇش سەپىرى مانا مۇشۇ بايانلاردىن باشلانغان. بۇ ھال خاتالىقنى ئەسەر ئاپتورىغا يۈكلەشتىن باشقا نەرسە ئەمەس. چۈنكى ئاپتور سىز مىسال قىلغان مىسرالاردا سىز تىلغا ئالغاندەك پىكىرلەردە بولمىغان. بۇنى بىز ئاپتورغا گەپ يۈكلەشدەيمىز.    12 . شائىرنىڭ تەسەۋۋۇر كۈچى ئۇنىڭ شائىرلىق كۈچسىىنىڭ سىرتىدا ئەمەس بەلكى ئىچىدە  ئىكەنلىگىنى ئىسپاتلايدىغان شېئرى.... شائىرلىق كوچىسى دېگەن قانداق كوچا ئەمدى؟  سىز سۆھبەت تېمىلىرىدىكى بۇ ئاتالمىنى خاتا قوبۇل قىلىۋىلىپ قايمۇقۇپ قالغاندەك گەپ قىلىسىز    13. تۆلەندىن ئەزىم زۇليارى  يازغان ‹‹كىرورەن گۈزىلى-سەن مېنىڭ ئانام››(‹ئۇنتۇلغان ئادەم› گە...... سىز ئۆزىڭىز مىسال ئالغانمۇشۇ بىر شېئىرنىڭلا  شېئىرنىڭ مۇۋاپىقىيىتىنى شەرھىيلەپ بېرەلەمسىز؟   14. ئېىقىم مەسلىلىرى ،ھەر خىل ئىنفورماتسىيە (ئۇچۇر) لارغا ،تۇرمۇشقا بولغان سىياسى سەزگۈرلۈكنى  باشقا شائىرلاردەك ئىمتىياز پەللىدە تۇرۇپ  كۈزىتەلىگەن...... شېئىرنى ئۆلتۈرۈش سەپىرىنىڭ داۋامى!   15.بەدئى شەكىل ھامان ئىدىىيىۋى مەزمۇننىڭ  رامكىسىدىن چىقىپ  كېتەلمەيدۇ..... ساۋاتسىزلارچە قاراش ئوتتۇرىغا قويۇش خاتالىقى    16.   بەدىئى شەكىل مۇئەييەن  بەدئى ماھارەتتىن روياپقا  چىقىدۇ..... ساۋاتسىزلىقنىڭ مەيدىسىگە مۇشتلاپ تۇرۇپ سەلتەنەت تەختىگە چېقىش جەريانى.   17. ....
ھەي بۇرادەر   ئىچىم پۇشۇپ كەتتى. مۇشۇنچىلىك نەقىل ئالسام بولا؟ ئاقىلغا ئىشارە دېگەن گەپ بار ئەمەسمۇ؟ تەكلىپ، كۆتۈرۈشكە تېگىشلىك بولمىغان تاشنى جاننى قىيناپ كۆتۈرۈپ يۈرمەيلى. بولمىسا ياكى بەل چىم بولۇپ كېتىدۇ ياكى چۈشۈپ كەتسە پۇت ناكا بولىدۇ................

سىزنىڭ بەزى قاراشلىرىڭىز كۆپ ھاللاردا خۇددى تىل شۇناس، ئالىم ۋە شائىر مەرھۇم ھاجى ئىمىن تۇرسۇنغا  ئوخشاپ كىتىدۇ...ئاللادىن خۇددى ئەشۇ پەدەرىمىزدەك  پاكۇز ئۆمۈر سۈرۈشىڭىزنى تىلەيمەن...؟؟؟!!!
شارنى پۈۋلىگەندەكلا پىكىر بولۇپ قاپتۇ بۇ بۇرادەر. شار دېگەن نېپىز بولىدۇ، كۈچەپ پۈۋلىۋەتسىڭىز ئېتىلىپ كىتىپ قالىدۇ. ئەمما شارنىڭ ئىچىدە قۇرۇق يەلدىن باشقا ھېچ نېمە بولمايدۇ. بۇنى سىز بىلىسىزغۇ؟؟ئ!!!1

   ‹   شامال› ئۇچۇرۇپ كەلگەن ‹بوپا›دا نۇرغۇن كونا -يېڭى  ئاسارە -ئەتىقىلەر باركەن ... بىردە ‹دارىتمىلاپ › ئادەمنىڭ ئېسىگە بىرنىمىلەرنى سالغان   دىسە ،بىردە  شېئىرلارنى زىر-زەۋىرىگىچە  تىتما-تاتاڭ  قىلغان  دەيدۇ ، بىردە ‹ سۆيۈمۈك ئوغلان›،‹ئىمانى ئەركەك› شائىر دىسە   بىردە ‹بۈگۈنكى زامان ئوبزورچىلىق خاھىشىغا زىت زىيادە  ،كۆپتۈرۈپ ،...بىلەرمەنلىك  قىلىپ   ،ماختاش ،› -ئېلىپ بارغان   دىيىلگەن ، ئويلاپ كۆرەيلى  سۈيۈملۈك ،ئوغلان ، ئەركەكلەرنى  ماختىماي  سىيىرسىياق ئۆكۈزلەرنى ياكى  شائىر  يازغان‹غىتمەك شائىر›لارنى ،  ئۆسەكچىلەرنى  ماختىشىم كېرەك ئەمەستۇ ؟ داڭلىق تەنقىتچىلەرمۇ  ھازىرغىچە ھۆددىسىدىن تولۇق چىقىپ بولالمىغان  ‹ئوبزورچىلىق خاھىشى›-دىگەن ئىبارىنى باشقىلار غا تېڭىپ  مەسىلىنى ھەل قىلىدىغان توپقا قېتىلىۋالماي ئۆزەمنىڭ قوبۇل قىلىش ئىڭىدا  زىيادە سەزگۈرلۈك  كۆرۈلگەنمۇ  قانداق   دىگەننى ئويلايلى. ئەدەبى تەنقىت مەسىلىلىرىدە ئىككى خىل كىتاپخاننىڭ زوقلىنىش  مەيدانى  ئوخشاش بولامدۇ؟ بۇ  تەنقىت كىرىش سۆزنى چۆرىدەپ يېزىلغان  خۇلاسە  شەكلىدىكى  تەنقىت ، ئۇنى ئاتالمىش  ئوبزورچىلىق خاھىشىغا زىت، زىيادە كۆپتۇرۇپ يېزىلغان دەپ  قارىسىغا  سۆزلەش ئىلمىلىك ئەمەس‹  زىت،زىيادە  يېرى زادى قايسى ؟ توپلامنىڭ  بېشىغا بېرىلگەن تەبىردىن  كۇرۇكىمىز يېشىلىپ  ،شۇخىل مەزمۇنغا ئەبجەش قىلىپ  يېزىلغان  تەبىر ،خۇلاسىدىن كەلسە-كەلمەس ئاغرىق تاپساق  توغرا بولماس...بىرنەچچە شائىرىمىزنىڭ  ‹كىرورەن› تېمىسىدا  ئۆزگىچە يازغان شېئىرلىرىنى  سېلىشتۇرما مىسال قىلىپ ئۆتكەنلىرىم  ‹بىلەرمەن›لىك ئاتالسا كەمتەرلىكنى  سىلەردىن ئۈگەنسەم بولغۇدەك  ...

<< ئانا يۇرت>> تورداش ھەقىقى سوغوق قان ئىلىم ئىگىسىكەن،بوز قىر نەق مۇشۇ خىلدىكى ئىلمى سىنچىلارغا ھەرۋاقىت مۇختاج!!! ئەكسىچە ئۆتمەس جەندە-كۇلاسىنى سۆرەپ يۈرىدىغان ساختا بىلىمدان،<< چۆجە ئالالمىغان سار >>لارغا ئورۇن بەرمەيدۇ...10 يىلار ئالدىدىكى بىلىم،10يىلار ئالدىدىكى نەيرەڭنى پەردازلاش ئەمدى ئاقمايدۇ...!!!