لوقمان ھەكىم مىكروبېتى

مەزى بېزى ئېلىپ كەلگەن ئاۋارىچىلىققا قارىتا مەندە دەپ بولالمايدىغان ئازاب بار. بىز تاكسى شوپۇرلىرى، ھەر كۈنى سەھەر قوپۇپ كەچ يېتىشىمىزنىڭ ھەممىسى كۆپرەك پۇل تېپىش ئۈچۈن، ئائىلىمىزنى ياخشى تۇرمۇشقا ئېرىشتۈرۈش ئۈچۈندۇر، شۇڭا بىز ئادەتتە تاكىسىغا ئولتۇرىدىغان ئادەملەرنىڭ كۆپرەك بولۇشىنى ئارزۇ قىلىمىز، ماشىنىنىڭ توختىماي مېڭىشىغا ئۆچلۈكىمىز كەلمەيدۇ. ئەمما، ئىشلار ئادەمگە باقمايدىغانلىقىمۇ ھەم رىئاللىق ئىكەن. مەن مەزى بېزى ياللۇغىغا گىرىپتار بولغاندى...

ئەرلەردە باھ زەئىپلىشىش كۆرۈلگەندە، ۋاقتىدا دوختۇرغا كۆرۈنۈپ داۋالانغاندىن سىرت، يەنە مۇھىمى ئايالى ياخشى ماسلىشىپ بېرىشى كېرەك. ئايالىنىڭ پوزىتسىيەسى بىۋاسىتە ھالدا كېسەللىكنىڭ ئارقىۋىتىگە تەسىر يەتكۈزىدۇ.
1. يولدىشىدا باھ زەئىپلىكى كۆرۈلۈپ، زەكەر قاتماسلىق ياكى قېتىشى ياخشى بولماسلىق ئەھۋالى كۆرۈلگەندە، ئايالى چوقۇم روھىي جەھەتتىن تەسەللىي بېرىشى، يولدىشىغا كېسەللىك ئۈستىدىن غالىب كېلىش ئىشەنچىسىنى تۇرغۇزۇشقا ياردەم بېرىشى كېرەك.
ئەرلەردە باھ زەئىپلىكى كۆرۈلگەندە، ئۇلار روھى جەھەتتىن ناھايىتى ئازابلىنىدۇ، ئايالىغا يۈز كېلەلمەيدىغاندەك ھېس قىلىپ، ئۆزىنى ئەيىبلەيدۇ. ئايال بولغاچى ھەرگىزمۇ يولدىشىدىن ئاغرىنماسلىقى، ئۇنى ئەيىبلىمەسلىكى، سوغۇق مۇئامىلە، توڭ گەپلەر...

1. مۇناسىۋەتتە ئەرلەر ئىسپىرما قۇيۇپ بەرگەندە ئاياللار تېخى يۇقىرى پەللىگە چىقماسلىقى ئەرلەردىكى كېسەللىك ئەمەس ،ئەر-ئاياللارنىڭ مۇناسىۋەتتىكى ئالاھىدىلىكى ئەرنىڭ تىز ئايالنىڭ ئاستا بۇلۇپ ئەرلەرنىڭ ھېسياتى تىز قوزغۇلۇپ،زەكىرى تىز قۇپۇپ ناھايتى تىزلا جىنسىيەت يۇقىرى پەللىسىگە يىتىپ ئىسپىرما قۇيۇپ بېرىدۇ،ئەكىسچە ئاياللارنىڭ ئېنكاسى ئەرلەرنىڭكىدىن ئاستا بۇلۇپ ئادەتتە ھېسيات قوزغۇلۇپ يۇقىرى پەللىگە يەتكۈچە ئون نەچچە مىنۇت ھەتتا ئۇنىڭدىنمۇ ئۇزۇن ۋاقىت كېتىدۇ.بۇ يارىلىشتىكى پەرق بۇلۇپ شوڭلاشقا ئەرلەر ئىسپىرما قۇيۇپ بەرگەندە ئاياللار تېخى يۇقىرى پەللىگە يەتمىگەن بولىدۇ.بۇخىل ئەھۋال جىنسى جەھەتتىن ماسلىشالماسلىق مەسلىسى بۇلۇپ ھەرگىزمۇتىزكىتىش كېسەللىكلىرى ئەمەس.(بارا-بارا ئىش ئۇقىدىغان بۇلۇپ كەتسىڭىز بۇخىل ھالەت ئۆزلۈكىدىن ئ...

بۇنىڭ كېسەللىك سەۋەبى نىسبەتەن كۆپ بولۇپ، يىغىنچاقلىغاندا ئىككى چوڭ تۈرگە ئايرىشقا بولىدۇ.

ئۇزاق مۇددەت يۇقىرى تېمپېراتۇرىدا خىزمەت قىلىش، زىيادە ئىسسىق سۇدا يۇيۇنۇش، ئۇزاق مۇددەت تار ئىشتانلارنى كىيىش قاتارلىقلار ئۇرۇق خالتىسىنىڭ تېمپېراتۇرىنى تەڭشەش ئىقتىدارىنى توسالغۇغا ئۇچرىتىپ، ئۇرۇقداننىڭ قىسمەن بۆلىكىدە تېمپېراتۇرىنىڭ ئۆرلەپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ-دە، ئۇرۇق ئىشلەپچىقىرىلىشىغا توسالغۇ بولىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا تار ئىشتان كەيگەندە يەنە ئۇرۇق خالىتىسى رايونىنىڭ قان ئايلىنىشىنى چەكلەپ ۋە توسقۇنلۇق قىلىپ، ئۇرۇق خالتىسىدا قان يىغىلىپ قېلىش ئەھۋالىنى پەيدا قىلىدۇ-دە، تۇغماسلىق كېلىپ چىقىدۇ. يەنە ئۇنىڭدىن باشقا زىيادە ئىسسىق سۇدا يۇيۇنغاندا، بولۇپمۇ، داستا يۇيۇنغاندا، ساڭناغا چۈشكەندە، ئۇرۇق خالتىسى ھەمىشە يۇقىر...

ھاياتتا ئادەم ئۈچۈن ئەڭ مۇھىم بولغىنى ئۈچ نەرسە. بىرىنچىدىن، سالامەتلىك. ھەر قانداق خۇشاللىق سالامەتلىكنى بەدەل قىلىشقا ئەرزىمەيدۇ؛ ئىككىنچىدىن، ئەخلاق. گەرچە ئەخلاق ئۆزىنى پەردازلاشتىكى مۇھىم ۋاسىتە بولسىمۇ، ئادەم ئۆزىنىڭ روھىيىتىنى پاكىزە تۇتۇپ، بىردەملىك خۇشاللىق ئۈچۈن روھىيىتىدىكى ئاجىزلىقنىڭ قۇربانى بولۇپ كەتمىسىلا، تۇرمۇشتا زور بىھۇدە بەدەللەردىن ساقلىنىپ قالالايدۇ، بۇ جەھەتتە ئانانىزمنىڭ ئاسارىتى ۋە ئۇنىڭ تەسىرى ئەڭ ئېغىر بولىۋاتىدۇ؛ ئۈچىنچىدىن، بىلىم. بىلىم ھەر قانداق ۋاقىتتا ئۆز قىممىتىنى يوقاتمايدىغان، ئىنسان ئۈچۈن مەڭگۈ ئارتۇقلۇق قىلمايدىغان بايلىقتۇر. ياخشى بىلىم قۇرۇلمىسىغا ئىگە ھەر قانداق ئىنسان ئاسانلىقچە ئۆزىنىڭ ھاياتىنى بىھۇدە ئىشلارغا بەدەل قىلىۋەتمەيدۇ.

ھازىرقى كۈنىمىزدە سالامەتلىك ناھايىتى يۇقىرى دەرىجىدە تەكىتلىنىۋاتقان بولسىمۇ، ئەمما بىر قىسىم كىشىل...

شىنجاڭ لوقمان ھەكىم بىئو پەن-تېخنىكا چەكلىك شىركىتىنىڭ دىرېكتورى تۇرغۇنجان دوختۇرنىڭ ئوكرائىنادا سۈيدۈك ئاجرىتىش تاشقى كېسەللىكى بويىچە ماگىستىرلىق كەسپىدە ئوقۇش جەريانىدا توپلىغان ئەمەلىي تەجرىبىسى، ئىلگىرى ئۆگەنگەن ئۇيغۇر تېبابىتى ۋە بېيجىڭغا بېرىپ ئۆگەنگەن جۇڭيى تېبابىتى بىلىملىرىنى ئاكتىپ بىرلەشتۈرۈپ، ھازىرقى زامان يۇقىرى پەن-تېخنىكىسىدىن پايدىلىنىپ، تەبئىي ئۆسۈملۈك دورىلارنىڭ جەۋھىرىنى ئېلىش ئارقىلىق ياسالغان ئەڭ يېڭى تەتقىقات نەتىجىسىدۇر.

بۇ مەھسۇلات ئادەمگىياھ، بۇغا مۈڭگۈزى، سېرىق يۆگەي قاتارلىق جۇڭيى دورا ئۆسۈملۈكلىرىنى ئاساسلىق ماتېرىيال قىلىپ، پۈتۈن يەرشارى بويىچە كىرىستال قاتتىق ھالەتتىن پارچىلاپ ئېرىتىش تېخنىكىسى...

ئەمما كۈندىلىك تۇرمۇشتا كۆرۈلىدىغان ئاشۇ بۇرۇن ياللۇغى كېسەللىك ئالامەتلىرى ئاساسەن دائىم كۆرۈلىدىغان بولۇپ، ھەممىسىنى ئاساسەن بىلىمىز، پەقەت ئىپادىلىنىش جەھەتتە ھەر بىر ئادەمنىڭ بەدەن قۇرۇلمىسى، ئىممۇنىتېت كۈچىنىڭ ئوخشاش بولماسلىقىغا ئاساسەن پەرقلىق بولىدۇ. تۆۋەندە كۆپچىلىككە بۇرۇن ياللۇغىنىڭ كېسەللىك ئالامەتلىرىنى تولۇق چۈشەندۈرۈپ ئۆتىمىز.

چۈشكۈرۈش قىسمەن بۇرۇن ياللۇغى بىمارلىرىنىڭ كىلىنىكىل...

بۆرەك بەدەندىكى ئىئونلارنىڭ تەڭپۇڭلىقىنى ۋە بەدەننىڭ كىسلاتا ئىشقارلىقىنى تەڭشەيدىغان، بەدەندىكى كېرەكسىز ماددىلارنى سۈيدۈك بىلەن بەدەن سىرتىغا چىقىرىپ، قاننى تازىلايدىغان مۇھىم ئەزا. 

بۆرەك ياللۇغلانغاندا بۆرەكنىڭ نورمال ئىقتىدارىغا تەسىر يېتىدىغانلىقتىن، كۆپ ھاللاردا سۈيدۈك ئازىلاپ كېتىدۇ، بۇنىڭ بىلەن قاندىكى مۇھىم ئىئونلارنىڭ بىرى بولغان كالىي ئىئونىنىڭ تەڭپۇڭلىقىنىڭ ساقلىنىشىغا تەسىر يېتىدۇ. چۈنكى كالىي ئىئونى سۈيدۈك ئارقىلىق بەدەن سىرتىغا چىقىرىلىدىغان بولغاچقا، سۈيدۈك ئازلاپ كەتسە قاندىكى كالىي ئىئونىنىڭ قويۇقلۇقى يۇقىرىلاپ كېتىپ، قورساق كۆپۈش، پۇت – قول ماغدۇرسىزلىنىش، يۈرەك رېتىمى قالايمىقانلىشىش، ئېغىر بولغاندا ئۆلۈپ كېتىشتەك ئاقىۋەتلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. بانان تەركىبىدە دەل كالىي تۇزلىرى بىر قەدەر مول بولغانلىقتىن، ئەگەر بۆرەك...

يەللىك بوغۇم ئاغرىقى بىمارلىرى ئادەتتە گۆش، بېلىق، پۇرچاق قاتارلىق تەركىبىدە ئاقسىل كۆپ بولغان يېمەكلىكلەرنى ئاز يەيدۇ، چۈنكى بۇ خىلدىكى يېمەكلىك تەركىبىدە پۇرىن يەللىك بوغۇم ئاغرىقى بىمارلىرىغا زىيانلىق. لېكىن يەللىك بوغۇم بىمارلىرى بەدەنگە ئېھتىياجلىق بولغان ئاقسىلنى قانداق تولۇقلايدۇ؟ 

پۇرىن ئەمەلىيەتتە يادرو كىسلاتا مولېكولاسىنىڭ تەركىبى بولۇپ، ئېرسىيەت ماددىسى كۆپىنچە ھۈجەيرە يادروسىدا بولىدۇ. سۈت كالىنىڭ سۈت بېزى ھۈجەيرىسىدىن ئاجرىلىپ چىققان سۇيۇقلۇق بولۇپ، ئۇنىڭدا ھۈجەيرە يادروسى بولمايدۇ، شۇنىڭدەك پۇرىن بولمىغاچقا، يەللىك بوغۇم ئاغرىقى بىمارلىرى ئادەتتە تۇخۇم ۋە سۈت ئىستېمال قىلىپ ئاقسىل تۇلۇقلاپ بەرسە بولىدۇ.

ئەسلى مەنبە: شىنجاڭ قانۇنچىلىق گېزىتى

ئەنگىلىيە كامبېرىج ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ تارقىلىشچان كېسەللىكلەر مۇتەخەسسىسىنىڭ ئەڭ يېڭى تەتقىقاتىدا كۆرسىتىلىشىچە، بالدۇر يېتىلىپ، ئادەت بالدۇر كەلگەن قىزلاردا قۇرامىغا يەتكەندىن كېيىن ئىككىلەمچى دىيابېت كېسىلى بولۇش خەتىرى يۇقىرى بولىدىكەن.

كىچىكىمىزدە دائىم مۇنۇ سۆزنى كۆپ ئاڭلايمىز: «كەمپۈتنى ئاز يە، كەمپۈتنى كۆپ يېگەندە سۈيدۈكتە شېكەر پەيدا بولۇپ قالىدۇ-دە، دىئابىت كېسىلى بولۇپ قالىسەن.» بۇ سۆزنىڭ ئىلمى ئاساسى بارمۇ؟

ئاتا-بوۋىلىرىمىز قەدىمدىن تارتىپ، ئەتتىگەنلىك ناشتىغا بەكمۇ ئەھمىيەت بىرىپ كەلگەن. شۇڭا ئۇلار ‹‹ئەتتىگەنلىك ناشتا ئەڭ شىپالىق دورا›› دېگەن ھېكمەتلىك سۆزنى قالدۇرغان. تىببى پەن ئالىملىرى كۆپلىگەن سەۋەبى ئېنىق بولمىغان كېسەللىكلەرنىڭ پەيدا بولۇشىدىكى مۇھىم ئامىللارنىڭ بىرى ئەتتىگەنلىك ناشتىنى ۋاقتىدا يېمەسلىكتىن بولىدۇ،دەپ قارىماقتا. مەسىلەن، ئۆت ياللۇغى، ئۆت تېشى كېسەللىكى، ئاشقازان-ئون ئىككى بارماق ئۈچەي يارىسى، ھەزىم قىلىش يوللىرىدىكى راك كېسەللىكى، قاندىكى قەنت مىقدارى تۆۋەنلەپ كىتىش، باش قېيىش، كۆڭلى ئېلىشىش، ھۇشىدىن كىتىش قاتارلىق كىسەللىكلەر ئەتتىگەنلىك ناشتىنى ۋاقتىدا يېمەيدىغانلاردا كۆپ ئۇچرايدىغانلىقى ئىسپاتلاندى.

تۇخۇم يېيىشلىك ھەم ئوزۇقلۇق قىممىتى يۇقىرى يېمەكلىك. ئەگەر تۇخۇم ئىستېمال قىلىش ئۇسۇلى توغرا بولمىغاندا، بەدەننى قۇۋۋەتلىگۈچى بۇ مەھسۇلات <<ئەخلەت>> كە، ھەتتا «زەھەر» گە ئايلىنىدۇ.

1. خام تۇخۇمدا تۈرلۈك باكتېرىيە بولۇپ، ئىچ سۈرۈشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ؛

2. بەك پىشقان تۇخۇم ئاسان ھەزىم بولمايدۇ؛

3. تۇخۇم بىلەن پۇرچاق سۈتىنى بىللە ئىستېمال قىلماسلىق كېرەك. پۇرچاق سۈتىنى بىلەن تۇخۇمنى بىللە ئىستېمال قىلغاندا، پۇرچاق سۈتى تەركىبىدىكى ئالاھىدە ماددا تىرىپسىن تۇخۇم ئېقى تەركىبىدىكى تۇخۇم ئاقسىلى بىلەن بىرىكىپ، ئوزۇقلۇق تەركىبلەرنى يوقىتىۋېتىدۇ؛

4. تۇخۇم بىلەن شېكەرنى ئارىلاشتۇرۇپ پىشۇرماسلىق كېرەك، چۈنكى يۇقىرى تېمپېراتۇرىدا لىسىن كىسلاتاسى شەكىللىنىپ، تۇخۇم تەركىبىدىكى پايدىلىق ئامىنو كىسلاتاسى بۇزۇلۇپ كېتىدۇ ھەم...

تىزنى ئىسسىق تۇتۇش، توڭلاتماسلىق.

نونىنىڭ ئادەمنىڭ ئىممۇنىتېت كۈچىنى ئاشۇرۇشتىكى رولى چوڭ بولۇپ، مىكروب ۋە ۋىرۇسقا قارشى تۇرالايدۇ، شۇڭا ئۇ زۇكام ۋە يۇقۇملۇق زۇكامنىڭ تارقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئالالايدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا، ئۇ كېكىردەك ۋە كانايچە سۇيۇقلۇقىنىڭ ھەددىدىن زىيادە بولۇپ كېتىشىنى كونترول قىلالىغاچقا، ئاستا خاراكتېرلىك كانايچە ياللۇغى بىلەن ئۆپكە گازلىق ئىششىقىنىڭ ئالدىنى ئېلىشتا رولى چوڭ.

جىددىي خاراكتېرلىك كېكىردەك قاپقىقى ياللۇغى ئادەتتە سوغۇق تېگىپ قېلىش قاتارلىق سەۋەبلەردىن بولغان كېكىردەك قاپقىقى قىسمىدىكى جىددىي خاراكتېرلىك ياللۇغدىن بولىدۇ. بۇ ياز پەسلىدە كۆپرەك كۆرۈلىدۇ، بولۇپمۇ ياشلارنىڭ سالقىن ھاۋاغا ئامراق بولۇشى، ھاۋا تەڭشىگۈچنى كېچىچە ئېچىپ قويۇشىدىن بولىدۇ. ھاۋانىڭ ئىسسىشىغا ئەگىشىپ قىز-ئاياللارمۇ تۆۋەن ياقىلىق كىيىملەرنى كىيىشكە باشلايدۇ، بۇمۇ ئومۇرتقىنى شامالدىتىپ، جىددىي خاراكتېرلىك كېكىردەك قاپقىقى ياللۇغىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. بۇنىڭغا ھەرگىز سەل قاراشقا بولمايدۇ. 

كېكىردەك قاپقىقىدا كېسەللىك كۆرۈلسە، ئاسان بىلگىلى بولمايدۇ. ئېغىر بولغان جىددىي خاراكتېرلىك كېكىردەك قاپقىقى ياللۇغى بولۇپ قالغاندا، كېكىردەك ئىششىش، نەپەس يول...

كىلىنىكىدا يۆتەل قۇرغاق يۆتەل ۋە ھۆل يۆتەل دەپ ئىككى خىلغا ئايرىلىدۇ. 

2.بۇرۇن(دىماغ) پۈتۈپ قالىد...

زۇكام بولغاندا ئاغزىمىزنىڭ تەمسىز ۋە ئىشتىيىمىزنىڭ ناچار بولۇپ قالغانلىقىنى سېزىمىز. بۇنداق بولۇشتىكى سەۋەب: زۇكام بولغاندا بەدەن تېمپېراتۇرسىنىڭ ئۆرلىشىگە ئەگىشىپ، ھەزىم قىلىش پېرمېنتىنىڭ ھاياتىي كۈچى تۆۋەنلەيدۇ، بۇنىڭ بىلەن ئاشقازان ۋە ئۈچەي ھەرىكىتى ئاستىلايدۇ، ئاشقازان ۋە ئۈچەي ھەرىكىتىنىڭ ئاستىلىشى ھەزىم قىلىش ئىقتىدارىنىڭ نورمالسىزلىقىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. 

بۇنداق چاغدا تاتلىق يېمەكلىكلەرنى كۆپ يېگەندە، بەدەندىكى نۇرغۇن شېكەر پارچىلىنىپ قانغا ئورۇنلىشىپ، زور مىقداردىكى ۋىتامىنلار سەرىپ بولىدۇ، بۇنىڭ بىلەن بەدەندىكى ۋىتامىن تەركىبلىرى ئازىيىدۇ. بۇ ۋىتامىنلارنىڭ كۆپىنچىسى ئوزۇقلۇقلارنىڭ بەدەن ئىچىدىكى ماددا ئالمىشىش جەريانىغا قاتنىشىدۇ – دە، تاتلىق يې...

بىر قىسىم كىشىلەر سۈت ئىچكەندىن كېيىن، ئۈچىيى كۇرۇلداپ قورسىقى ئاغرىدۇ ھەتتا ئىچى سۈرۈشتەك ئەھۋاللار كۆرۈلىدۇ. بۇنىڭدىكى ئاساسلىق سەۋەپ، سۈت تەركىبىدە لاكتوزا بولغانلىقتىن، لاكتوزا بولسا بەدەن ئىچىدە پارچىلىنىپ ماددا ئالماشتۇرۇشقا كېرەك بولغان لاكتوزا ئېزىمىدىن پايدىلىنىدۇ، بىر قىسىم كىشىلەرنىڭ بەدىنىدە لاكتوزا ئېزىمى كەمچىل بولغانلىقتىن، لاكتوزا ئۈچەي يولىدا ھەزىم بولمايدۇ، شۇنىڭ بىلەن قورساق كولدۇرلاپ ئىچى سۈرۈشكە باشلايدۇ.

يەللىك بوغۇم كېسىلى بارلار: بۇ كېسەل پۇرىن مېتابولىزمى توسقۇنلۇققا ئۇچراشتىن كېلىپ چىقىدىغان بولۇپ، سېرىق پۇرچاق تەركىبىدە پۇرىننىڭ مىقدارى مول، ئۇنى ئېزىپ پۇرچاق سۈتىگە ئايلاندۇرغاندىن كېيىن پۇرىننىڭ مىقدارى باشقا تۈردىكى پۇرچاق مەھسۇلاتلىرىنىڭكىدىن تېخىمۇ ئېشىپ كېتىدۇ، شۇڭا، يەللىك بوغۇم ئاغرىقلىرى پۇرچاق سۈتىنى كۆپ ئىستېمال قىلماسلىقى كېرەك.

ئاشقازان، ئۈچەينىڭ ئىقتىدارى ناچارلار: پۇرچاق تۈرىدىكىلەر ئۈچەي يولى ئېنزىمنىڭ رولى ئاستىدا يەل پەيدا قىلىدۇ. شۇڭا، قورساق كۆپكەن، ئىچى سۈرگەن، ھەزىم قىلىشى ناچار ۋاقىتتا، ئەڭ ياخشىسى پۇرچاق سۈتىنى ئىستېمال قىلماسلىق كېرەك.

ئوپېراتسىيە قىلىنغان ياكى كېسەل بولۇپ، سالامەتلىكى ئەسلىگە كېلىش ھالىتىدە تۇرغانلار: بۇ مەزگىلدىكى ئاغرىقلارنىڭ قارشىلىق كۈچى ئاجىز بولىدۇ، ئۈچەي، ئاش...