|
|
|
|
مىسىر
The Arab Republic of Egypt
بىپايان دۆلەت
مىسىرنىڭ تولۇق نامى <ئەرەب مىسىر جۇمھۇرىيىتى >بولۇپ ،ئافرىقىنىڭ شەرقىي شىمالىغا ،ئاز بىر قىسىم زېمىنى ئاسىيانىڭ غەربىي جەنۇبىي بۇرجىگىگە جايلاشقان . دۆلەت نامىنىڭ كېلىپ چىقىشىدا ئوخشىمىغان قاراشلار بار : بىرىنچى، بۇ دۆلەتنىڭ قەدىمىي نامى Ga-ka-Pta دىن پەيدا بولغان بۇلۇپ،مەنىسى <پىتا ئىلاھىنىڭ تۇرالغۇسى> ياكى < زېمىن مۇئەككلى> بولىدۇ .پىتا ئىلاھى مىسىرنىڭ قەدىمىي پايتەختى مىمفىستىكى ئاساسلىق ئىلاھ بولۇپ، قەدىمىي مىسىرلىقلار ئۇنى زېمىننىڭ ياراتقۇچىسى ياكى ئىنسانىيەت ئاتىسى دەپ ئۇلۇغلىغان ؛ ئىككىنچى ، گىرىكچە Aigyptos تىن پەيدا بولغان بولۇپ ،مىلادىدىن بۇرۇنقى 1000-يىللاردىن باشلاپلا گىرىكلار بۇ نامنى ئىشلىتىشنى باشلىغان. گىرىكلار Ga-ka-Pta نى خاتا ھالدا Aigyptos دەپ ئاتىغان . بۇنىڭ مەنىسى < تازقارا ماكانى>بولۇپ قارا بۈركۈت ئۇرۇقدىشىدىكى بىر خىل يىرىتقۇچ قۇش ، دۇ دۆلەتتىكى ئەڭ مەشھۇر جانلىقنىڭ بىرىدۇر .ئۈچىنچى،كېرپوتلار ياكى كوپتوس شەھىرىنىڭ نامىدىن پەيدە بولغان بولۇپ ،بۇ شەھەر مىسىردىكى ئەڭ بۇرۇنقى پادىشاھلىقنىڭ مەركىزىي بولغان ؛ تۆتىنچى ،فىنىكىيە تىلى Kapthor تىن پەيدا بولغان بولۇپ،مەنىسى <ئارال> كىيىن فىنىكىيىچە بۇ نام گىرىتسىيىگە تارقالغاندا گىرىكلار ئۇنىڭغا ئالدى قوشۇلغۇچى Ai نى قوشۇپ گىرىكچە Aigptos نەمى ھاسىل بولغان ؛ بەشىنچى ،ئەرەبلەر ئۇنى مىسر ( Misr ) دەپ ئاتايدۇ ،ئەرەبچىدە <مىسىر >سۆزى <بىپايان دۆلەت> مەنىسىگە ئىگە. مىلادى640-يىلى ئەرەبلەر ئەرەب يېرىم ئارىلىدىن سىرتقا كېڭىيىپ مىسىرغا كىرگەن .ئەينى چاغدا مىسىر ئەرەب يېرىم ئارىلى بىلەن قوشنا بولغان چوڭ دۆلەت ئىدى . مۇسۇلمان قوشۇنلىرى يېراققا يۈرۈش قىلىپ، مىسىرنى ئەرەب ئىمپىرىيىسىگە تەۋە قىلغان ،شۇنىڭ بىلەن ئەرەبلەر ئۇنى مىسىر دۆلىتى دەپ ئاتىغان ۋە ھازىرغىچە شۇنداق ئىشلەتكەن .مىسىر دۇنيادىكى تۆت چوڭ مەدەنىيەتلىك دۆلەتنىڭ بىرى بولۇپ،مىلادىدىن بۇرۇنقى 3200-يىلى قۇللۇق تۈزۈمدىكى بىرلىككە كەلگەن دۆلەت پەيدا بۇلغان،مىلادى تۆتىنچى ئەسىردە فىئوداللىق تۈزۈم شەكىللەنگەن. قەدىمىي مىسىرلىقلار ئۆز دۆلىتىنى كام تېر ياكى باغ تېر دەپ ئاتىغان .يۇقىرى -تۆۋەن .ئىككى دۆلەتكە بۆلۈنگەن دەۋرلەردە ،يۇقىرىقى مىسىرنى<سېرمو دۆلىتى> ،تۆۋەنكى مىسىرنى <مىرخۇ دۆلىتى>دەپ ئاتىغان .1517-يىلىدىن باشلاپ،ئوسمان ئىمپىرىيىسىنىڭ بىر ئۆلكىسى بولغان .1798-يىلىدىن 1801-يىلىغىچە فىرىنسىيە قوشۇنلىرى بېسىۋالغان .1882-يىلى ئەنگىلىيە قوشۇنى مىسىرنى بېسىۋالغان .1914-يىلى ئەنگىلىيىنىڭ <ھامىيلىقىدىكى دۆلەت>كە ئايلانغان .1922-يىلى 2-ئاينىڭ 28-كۈنى مۇستەقىل پادىشاھلىق بولغان .1953-يىلى 6-ئاينىڭ 18-كۈنى پادىشاھلىق تۈزۈمىنى بىكار قىلىپ،مىسىر جۇمھۇرىيىتىنى قۇرغان.1958-يىلى2-ئايدا سۇرىيە بىلەن قوشۇلۇپ ،<ئەرەب بىرلەشمە جۇمھۇرىيىتى>دەپ ، قىسقىچە <ئەرەب بىرلەشمىسى> دەپ ئاتالغان،1961-يىلى 9-ئايدا سۈرىيە بىرلەشمىسىدىن ئايرىلىپ چىققان .1971-يىلى 9-ئاينىڭ 11-كۈنى <ئەرەپ مىسىر جۇمھۇرىيىتى > دەپ ئۆزگەرتىلگەن.
مىسىرنىڭ يەر مەيدانى 1.002مىليون كۋادرات كلومېتىر ،ئاھالىسى 59 مىليون، كۆپچىلىكى ئەرەبلەر، بۇنىڭ %91 تى ئسلام دىنىغا، %7 تى خرىستىئان دىنىغا ئېتىقاد قىلىدۇ .پايتەختى قاھىرە ،پۇل بىرلىكى مىسىر پوندى.
مەنبە : دۆلەت ۋە رايونلارنىڭ نامىنىڭ كېلىش تارىخى .( شىنجاڭ ئۇنۋېرسىتىتى نەشرىياتى نەشىر قىلغان)
كۈندە بىر دۆلەت توغرىسىدا يوللىنىدۇ
|
|
|
|
|
|