چىچەن مىللىتى

لىمۇن

	رەھمەت سىزگە چىچەنلەر ھەققىدىكى يازمىڭىزنى كۆرۈپ ،ئۇنۋېرسىتىتىكى چېغىمدا فولىكلۇر تەتقىقاتى بىلەن شۇغۇللىندىغان بىر مۇئەللىمىم سۆزلەپ بەرگەن  مۇنداق بىر ھېكايە ئىسىمگە كىپ قالدى ،ئىنكاس شەكلىدە بايان قىلىپ بەرسەم رۇخسەتمىكىن...؟ بۇنىڭدىن ئۈچ -تۆت يىل بۇرۇن دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىكى تۈركىي مىللەتلەرنىڭ فولىكلۇر تەتقىقاتى بىلەن  شۇغۇللىنىدىغان ئالىملار روسىيەدە مەلۇم ئىشلار بىلەن يىغىلىشىپ قاپتۇ ،يىغىلىش ئاخىرىدا ئۇلار روسىيەنىڭ چىگىرىسىغا يېقىن تاغلىق رايوننى ئەتىراپىدا ساياھەت قىلىماقچى بولۇپ يولغا چىقىشىپتۇ ،ساياھەت يىتەكچىسى سەل يېڭىياچىمۇ قانداق بىلمىدىم ،ئىشقىلىپ ئۇلار بىلىپ بىلمەستىن چىچىنىيەلىكلەرنىڭ چىگىرىسى ئىچىگە كىرىپ قېلىشىپتۇ ،بىر چاغدا قارىسا ئالدىدىن ئون- ئون بەش ئاتلىق دۈكۈرلىشىپ كىلىپ ،مىلتىقلىرنى تەڭلىشىپ ئۇلارنى قورشاۋغا ئېلىۋاپتۇ، شۇندىلا ئۇلار ئۆزلىرنىڭ ھازىر چىچىنىيە چىگىرىسىغا كىرىپ قېلىشقىننى ھېس قىپتۇ،ھېلىقى ئاتلىقلار ئۇلارنى قوللىرنى گەجگىسىگە قويغۇزۇپ قاتار تىزىپ ھەيدىگىنىچە ھەربىي گازارممىسىغا ئاپىرىپتۇ ،ئۇلارنىڭ قوماندانى بۇلارنى كۆرۈپ ھېچ ئىككىلەنمەستىنلا  دەرھال ئېتىۋىتىشكە بۇيرۇق قىپتۇ ،بىزنىڭ بىچچەرە مۇئەللىم ئىچىدە < ساياھەت قىلغانغا تويە  ، كىيىن بالاڭ مىنىڭ ئاپام نىم بوپتىكەن دىسە ئاپاڭ ساياھەت قىلىمەن دەپ مەردلەرچە قۇربان بولغان دەرمۇ تۇققانلار دەپ > ئىچىدە مىڭ بىر پۇشايمان ،ئۆلۈپتىمىزدە ئەمدى دىيىشىپ بىر بىرىدىن رازىلىق ئېلىشىپ يىغلاشقا باشلاپتۇ ، شۇ ئارىدا ھېلىقى ساياھەت يىتەكچىسى ئالدىغا چىقىپ تىزلىنىپ يىلىنىپ ئۇلاردا ھېچقانداق گۇناھ يوقلىقىنى ھەممە گۇناھ ئۆزىدە ئىكەنلىكىنى ئۇلارنى كەتكۈزۋېتىپ ئۆزىنى ئۆلتۈرۈشنى تەلەپ قىلىپ تۇرۋاپتۇ . لىكىن بۇ گەپلەر ئۇ چىچەن قوماندانىنىڭ پىسەنتىگىمۇ كىرىپ چىقماپتۇ ،ئاخرى بولماي ھېلىقى يىتەكچى  <بۇلار ھەممىسى دۇنيانىڭ ھەر قايسى جايلىرىدىن كەلگەن ئالىملار ،ئەگەر ئۇلانى ئۆلتۈرمىز دەيدىكەنسىلەر ئۇ چاغدا بۇ دۇنياۋى خاراكتىرلىك چوڭ سىياسى ۋەقەگە ئايلىنىپ كىتىشى مۇمكىن> دەپ تەھتىت ساپتۇ  .ئۇ قوماندان شۇنىڭ بىلەن سەل ئويلۇشۇپ ئۇلارنىڭ پاسپورىت ۋە باشقا نەرسىلىرنى ئېلىپ بىر-بىرلەپ كۆرۈپ ،ئۇلارنىڭ يۈزلىرىگە تۈكۈرۈپ، ئارقىسىغا تىپىپ دىگەندەك ئۇرۇپ دۈشكەلەپ بولۇپ ،دەرھال چىگىردىن قوغلاپ چىقىرىشنى بۇيرۇق قىپتۇ ،ئۇ ئەسكەرلەر  بۇ ئالىملارنى شۇ يەردىن تىپىپ دۈشكەلەپ ماڭغان پېتىم تاكى چىگىرىغا يىتىپ بارغۇچە ئۇرۇپ سوقۇپ مېڭىپتۇ ،ئۇلار چىگىرىغىمۇ بېرىپتۇ يۇ ،چىگىرا سىزىقىنىڭ بۇ تەرىپىگە ئۆزلىرىنى پوك-پوك ئېتىشىپ يېتىپ قاپتۇ، چۈنكى  ئۇلارنىڭ پۇتلىرى قاپىرىپ سۇ كۆتۈرۈپ ئەمدى ھېچ بىر يول ماڭغىدەك يېرى قالمىغان ئىكەن،ساياھەت يىتەكچىسى  بۇلارغا ئەمدىكى يول تاغ توۋىنى بولغاچقا قېشىدىكى ئارتۇق نەرسىلىرىنىڭ ھەممىنى تاشلىۋېتىپ ئۆزلىرى تاغدىن دومىلاپ چۈشۈشى لازىملىقىنى ، بۇنىڭدىن باشقا چۈشۈش ئۇسۇلى يوقلىقىنى ئېيتىپتۇ ، دەرھەقە شۇنداق قىلمايمۇ ئامال يوق ئىكەن شۇنىڭ بىلەن بۇلار يېنىدىكە  فوتۇ ئاپپارات ۋە باشقا  نەرسىلىرىنى تاشلىۋېتىپ دومىلاشقا  تەييارلىنىپتۇ ،بىزنىڭ مۇئەللىم بولسا كانادادىن ئالغان فوتۇ ئاپپاراتىنى تاشلىۋېتىشكە قىيماي بىر بېقىنىغا تېڭىۋاپتۇ ،شۇنىڭ بىلەن ئۆزلىرنى قويىۋېتىپ دومىلاپتۇ ،مۇئەللىمىمىز دومىلاش جەريانىدا ھەر بىر قېتىم تاشلارغا سوقۇلسا تاقۇر -تۇقۇر ئاۋاز چىقىدىكەن ،ئۇلار ھە ***بار ئىكەن ھە نىم بوسا دەپ ئويلشىدىكەن ،شۇنداق قىلىپ بىرەر سائەت دومىلاپ يۈرۈپ،ئاخرى روسىيەدىكى قايسىكىن ئىشقىلىپ بىر دېڭىز ساھىلىغا چۈشۈپتۇ، شۇنداق قىلىپ ئۇلار بىر قېتىملىق خەتەرلىك ساياھىتىنى ئاخىرلاشتۇرۇپ بىرەر ھەپتىدەك دوختۇرخانىدا داۋالانغاندىن كىيىن يۇرىتلىرىغا قايتىشىپتۇ.

OZTURK02

	چىچىنلەرنىڭ باتۇرلىقىغا داڭلىق روس يازغۇچىلىرمۇ قايىل بولغان ، دۇنيادا بۇلاردەك قەيسەر ، ئۇيۇشقاق ، باتۇر مىللەت بولمىسا كىرەك . چىچىنلەرگە ئائىت ماتىرىياللارغا بەكمۇ قىزىقىمەن . تىما ئىگىسىگە رەخمەت .

OZTURK02

	19-ئەسىردە چار روسىيە پادىشالىقى يىرىم ئەسىر ئۇرۇش قىلىش ئارقىلىق ،چىچىنىيەنى ئۆزىنىڭ خەرىتىسى ئىچىگە كىرگۈزۋالىدۇ..   ئۆكتەبىر ئىنقىلاۋىدىن كېيىن بۇ خىل ھالەت داۋاملىشىدۇ.   1922-يىلى سېۋىت ھۆكىمىتى چىچىنىيە ئوبلىسى قىلىپ ئۆزگەتتى.1935-يىلى چىچىنيە بىلەن چىگراداش بولغان ئىنگۇش جۇمۇريىتى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ.چىچەن-ئىنگۇش ئاپتۇنۇمىيە جۇمۇريىتى قۇردى. 2-دۇنيا ئۇرۇشى مەزگىلىدە بىر قىسىم چىچەنلىكلەر گىرمانىيەنىڭ كۈچىدىن پايدىلىنىپ مۇستەقىل بولماقچى بولغانلىقى ،ئىستالىننىڭ قاتتىق غەزىۋىنى قوزغىغان. شۇنىڭ بىلەن ئۇ چىچەن خەلقىنىڭ تەخمىنەن 387 مىڭ ئادىمىنى ،قازاقىستان،سىبىريەگە سۈرگۈن قىلىىپ يۇرت-ماكانىدىن مەجبۇرى ئايرىغان. ھەمدە چىچىنىيەنىڭ  ئاپتۇنۇم ھوقوقىنىمۇ ئىلىۋەتكەن. 1957-يىلىغا كەلگەندە خىروشۇف چىچىنىيەنىڭ ئاپتۇنۇمىيە ھوقوقىنى ئەسلىگە كەلتۇرگەن.    1989-يىلى سېۋىت سوتسىيالىزىم مەملىكىتىنىڭ ھەر قايسى يەرلىرىدىكى قالايمىقانغا ئەگىشىپ..چىچىنىيەلىكلىمۇ قايتىدىن مۇستەقىل بولۇشنى تەرغىپ قىلىشقا باشلىدى. ئۇزاقتىن بىرى بىسىم ئاستىدا ياشاپ كەلگەن چىچىنىيە خەلقى سېۋىت مەملىكىتىنىڭ پارچىلىنىشى بىلەن كاۋكاز رايۇندىكى باشقا مىللەتلەر بىلەن مۇستەقىللىقنى تەلەپ قىلدى... 1991-يىلى چىچىنىيە  پىرزىدىنتى دۇدايىف مۇستەققىلىقنى جاكارلىدى.بىراق بۇ مۇستەقىللىقنى روسىيە ھۆكىمىتى ئىتىراپ قىلمىدى. 1994-يىلى روسىيە -چىچىنىيە ئۇرۇشى پاتلىدى.بۇ ئۇرۇش 20 ئاي داۋام قىلىنىپ دۇدايىف بۇ ئۇرۇشتا ئۆلتۈرۈلدى. 1996-يىلى  2 تەرەپ كىلىشىم ھاسىل قىلىپ.ۋاقتىنچە ئۇرۇش توختاتتى. روسىيە ئەسكەرلىرى چىچىنىيەدە ئىغىر زەربىگە ئۇچراپ چىكىنىپ چىقتى..   1997-يىلى چىچىنىيە پىرزىدىنتى ماسخادوف تەخىتكە چىقىپلا چىچىنىيەنىڭ مۇستەقىل مەملىكەت ئىكەنلىگىنى قايتىدىن جاكارلىدى.. بىرىنجى چىچەن -روسىيە ئۇرۇشىدا زىيان تارتىپ قايتىپ چىققان روسىيە كۈچىنى يىغىپ 1999-يىلى ئىككىنجى قىتىملىق ئۇرۇشنى باشلىدى...بۇ ئۇرۇشتا چىچىنىيە ئىغىر زەربىگە ئۇچراپ، نۇرغۇن خەلقى ھاياتىدىن ئايرىلدى.... 11- سىنتەبىر ۋەقەسىدىن كىيىن ئامېركا ھۆكىمىتى ئامالسىز ، يۇشۇرۇن قوللاپ كىلىۋاتقان چىچىنىيە مۇستەقىللىق ھەركىتىنى تىرورچىلار قاتارىغا كىرگۈزدى...   مانا  بۈگۈنگە قەدەر بۇ خەلىقنىڭ مۇستەقىل بولۇش ئارزۇسى ئاشكارا مەۋجۇت بولۇپ تۇرماقتا كەڭ ساي مۇنبىرى

OZTURK02

	روسىيەگە قاراشلىق چىچىنىيە پىرزىدىنتى-رامزان قادىروف

Submarine

	روسلارنىڭ ھالىنى قويمايۋاتىدۇ بۇ بىر مىليون نوپۇسقا ئىگە مىللەت . قىسقىسى دۇنيادىكى ھەممە مىللەت ئىناق ، ئىتىپاق ، كەڭ قورساق بولۇشۇپ ياشىسا بولاتتى ، ئەپسۇس ئەخۋال ھازىر زادى ئۇنداق ئەمەس .

باھادىر

	ئاپتور جاۋابىنى بويلاپ 13قەۋەت uzturk كە 2010-12-09 04:13 PMئەۋەتىلدى :   روسىيەگە قاراشلىق چىچىنىيە پىرزىدىنتى-رامزان قادىروف مەن كۆرگەن ماتىرىياللارغا ئاساسلانغاندا رامىزان قادىروفنىڭ دادىسى ئەھمەد قادىروف  2004 - يىل 5 - ئاينىڭ 9 - كۈنى پارتىلىتىۋىتىلگەن، سەۋەپ: پارتىلىتىشنى پىلانلىغۇچىلار  ئۇنى روسىيىگە بېقىنغان قورچاق پىرىزدېنىت  دەپ قارىغان.

باھادىر

	ئاپتور جاۋابىنى بويلاپ 2قەۋەت xopur كە 2010-12-09 10:07 AMئەۋەتىلدى : ئۇ يەرلەردە- روسىيىدە- بىر مىللەتنىڭ بىر بايرىقى بارمۇ نىمۇ؟ ئۇلار ھازىرغىچە مۇستەقىللىق ئۇرۇشى قىلىۋاتامدۇ؟ رەھمەت. روسىيە فىدىراتسىيىسىدە جەمئېي 89 فىدىراتسىيە گەۋدىسى بار، 21 جۇمھورىيەتنىڭ ئايرىم بايرىقى، گىرىبى، جۇمھورىيەت شېرى بار، مەرىكىزى ھۆكۈمەت بىلەن بۇ جۇمھورىيەتلەرنىڭ مۇناسىۋىتى، دۆلىتىمىز مەركىزى ھۆكۈمىتى بىلەن شىياڭگاڭ، ئاۋمىنلارنىڭ مۇناسىۋىتىگە ئوخشاپ قالىدۇ.

nasrulla

	ئافغانلار، چېچەنلەر، ئىندىئانلار، بۇ مىللەتلەر تارىختىن تارتىپ ھازىرغىچە ناھايتى باتۇرلۇق بىلەن ياشىغان، ئۇلار ناھايتى باتۇر مىللەت، ئافغانلار ئۆز ۋاقتىدا سېۋىت ئىتتاپىقىنى پارچىلاشتا ئاساسلىق ئۇرۇشلارنى ئېلىپ بارغان ،

ustaz0997

	ئاپتور جاۋابىنى بويلاپ 17قەۋەت  nasrulla كە 2010-12-09 06:28 PMئەۋەتىلدى  : ئافغانلار، چېچەنلەر، ئىندىئانلار، بۇ مىللەتلەر تارىختىن تارتىپ ھازىرغىچە ناھايتى باتۇرلۇق بىلەن ياشىغان، ئۇلار ناھايتى باتۇر مىللەت، ئافغانلار ئۆز ۋاقتىدا سېۋىت ئىتتاپىقىنى پارچىلاشتا ئاساسلىق ئۇرۇشلارنى ئېلىپ بارغان ، سىزنىڭ  دىگنىڭىزدەك سوۋىت ئىتپاقى ئافخانستان ئۇرشى تۇپەيلى ئاجىزلاپ پارچىلاندى.چىچىنلار ھەقىقەتەن باتۇر مىللەت. كىين بولسا 1 مىليۇنغا يەتمەيدىغان بۇ مىللەت دۇنيانىڭ غوجىسى بولغان رۇسلارنى تاس قالدى ۋاي دات دىگىزگىلى. تېمىڭىزغا رەخمەت !