يىپەك يولىدىكى قەدىمىي دۆلەت ئۆزبېكىستان

yipek-yoli

	يىپەك يولىدىكى قەدىمىي دۆلەت ئۆزبېكىستان ئوتتۇرا ئاسىيانىڭ ئوتتۇرا قىسمىغا جايلاشقان ئىچكى قۇرۇقلۇق دۆلىتى بولۇپ، غەربىي شىمالىي قىسمى ئارال دېڭىز بويىغا جايلاشقان . شىمال ۋە غەرب تەرىپى قازاقستان بىلەن چېگرىلىنىدۇ، جەنۇب تەرىپى ئافغانىستان بىلەن، شىمالىي جەنۇبىي تۇركمەنستان بىلەن، شەرقىي قىسمى قىرغىزىستان بىلەن، شەرقىي جەنۇبىي تاجىكىستان بىلەن چېگرلىنىدۇ. ئۆزبېكىستاننىڭ جۇغراپىيىلىك ئورنى تولىمۇ ئەۋزەل بۇلۇپ، شەرق ۋە غەرپ ھەم جەنۇپ ۋە شىمال قاتنىشىنىڭ تۈگۈنىگە جايلاشقان. ئۆتمۈشتە ئۆزبېكىستاندا سودا كارۋانلىرىنىڭ ئايىغى ئۈزۈلمىگەن، تۇرلۇك مەدەنىيەتلەر بۇ جايغا مۇجەسسەملەشكەن.       ئۆزبېكىستان سىر ، ئامۇ دەريالىرىنىڭ بويىغا جايلاشقان بولۇپ، ئەلمىساقتىنلا تۇپرىقى مۇنبەت بولغان. بۇ جايدا دېھقانچىلىق راۋاجلىنىپلا قالماي، سودا – سېتىقمۇ تازا گۇللەنگەن. ئەشۇ سەلتەنەتلىك دەۋرلەرنىڭ شاھىدى بولغان مەشھۇر ئاسارە – ئەتىقىلەر ئۆزبېكىستاننى ئوتتۇرا ئاسىيا تارىخ ۋە مەدەنىيىتىنىڭ « تىر ىك كىتابى ۋە مۇزىيى» غا ئايلاندۇرغان.       ئۆزبېكىستاننىڭ پايتەختى تاشكەنت ، قەدىمىي شەھەرلىرىدىن سەمەرقەنت ، بۇخارا ۋە خىۋەلەر ئوخشىمىغان دەۋردىكى ئوتتۇرا ئاسىيا مەدەنىيىتىنىڭ تىپىك ۋەكىلىدۇر. ئۆزبېكىستان ئىسلام قۇرۇلۇشلىرى سانىنىڭ كۆپلىگى جەھەتتە دۇنيا بويىچە 3- ئورۇندا تۇرىدۇ.       گۈلزارلىق شەھەر تاشكەنت       ئۆزبېكىستان جۇمھۇرىيىتىنىڭ پايتەختى تاشكەنت ئوتتۇرا ئاسىيادىكى بىرىنچى چوڭ شەھەر . تاشكەنت مىلادىدىن بۇرۇنقى 2-ئەسىردە بەرپا بولۇشقا باشلىغان. مىلادىدىن بۇرۇنقى 262-يىلى پارىس شاھى «ئاتەشپەرەسلىك دىنىنىڭ مۇقەددەس ماكانى» دېگەن كىتاپقا يازغان بېغىشلىمىسىدا تاشكەنت بوستانلىقىنى چاچ دەپ ئاتىغان. مىلادى 6- ئەسىردىكى تۇرك خانلىقى دەۋرىدە ، تاشكەنت يۈكسەك تەرەققىي قىلغان سودىسى ۋە قول سانائىتى بىلەن داڭ چىقارغان ھەم شەرق ۋە غەرب سودىسىنىڭ مۇھىم تۈگۈنى بولۇپ قالغان.       تاشكەنت مىلادى 8- ئەسىردىن باشلاپ مۇسۇلمانلار شەھىرى بولۇشقا باشلىغان، شۇنداقلا قەدىمىي يىپەك يولىدىكى مۇھىم سودا تۈگۈنلىرىنىڭ بىرى بولۇپ قالغان. «تاشكەنت » دېگەن نام ئەڭ ئاۋۋال 11-ئەسىردىكى ئۆزبەك ئەدىپى ئەبۇ رەيھان بىرۇنىنىڭ ئەسىرى ۋە ئۇيغۇر ئالىمى مەھمۇد قەشقىرىنىڭ «تۈركىي تىللار دىۋانى»دا ئۇچرايدۇ. تاشكەنت دېگەن سۆزنىڭ ئۆزبەك تىلىدىكى مەنىسى «تاشلىق كەنت» دېگەنلىكتۇر. تاشكەنت شەھىرى 1220-يىلى چىڭگىزخان ئىمپېرىيىسىنىڭ خەرىتىسىگە كىرگەن. 13-ئەسىردىن باشلاپ ئۇ ئىلگىرى كېيىن بولۇپ پارىس ئېمپىرىيىسىگە ، تېمۇرىيلەر ئىمپىرىيىسىگە، بۇخارا خانلىقىغا ۋە قوقان خانلىقىغا تەۋە بولغان. 1865-يىلى چار روسىيە قوشۇنى تەرىپىدىن ئىشغال قىلىنىپ، تۇركىستان رايونىنىڭ پايتەختى بولغان. 1930-يىلدىن باشلاپ تاكى سوۋېت ئىتتىپاقى پارچىلانغىچە ئۆزبېكىستان سوتسىيالىستىك جۇمھۇرىيىتىنىڭ پايتەختى بولغان. 1991-يلى 9-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن ئېتىۋارەن ئۆزبېكىستان جۇمھۇرىيىتىنىڭ پايتەختى بولغان.       تاشكەنت ئۆزبېكىستاننىڭ سىياسىي، ئىقتىساد، مەدەنىيەت ۋە قاتناش مەركىزى بولۇپ، شەھەر كۆلىمى جەھەتتە مۇستەقىل دۆلەتلەر بىرلەشمىسىدە موسكۋا ، سانت – بېتىربۇگ ۋە كىيېۋدىن قالسىلا 4- چوڭ شەھەر. تاشكەنت كونا ۋە يېڭى شەھەر دەپ ئىككى قىسىمغا بۆلۇنگەن. مېچىت ۋە مازار قاتارلىق ئاسارە – ئەتىقىلەر كونا شەھەرگە جايلاشقان.       1966-يلى 4-ئاينىڭ 26-كۈنى سەھەردە تاشكەنت شەھرىدە 7.4بال يەر تەۋرەپ،شەھەر زور دەرىجىدە ۋەيران بولغان. يەر تەۋرەشتىن كېيىن شەھەر قايتا قۇرۇلغان. شەھەر مەيدانىدا بىر ئالاھىدە خاتىرە تېشى بار. بۇ بىر پارچە غايەت زور تۆت چاسا تاش بولۇپ، بىر يۈزىدە يېرىق بار، يەنە بىر يۈزىگە سائەت ئىشكالىلىرى ئويۇلغان بولۇپ، سائەت ۋە مىنىۇت ئىستىرىلكىلىرى 5 تىن 24 مىنۇتنى كۆرسىتىپ تۇرىدۇ. بۇ دەل يەر تەۋرىگەن ۋاقىتتۇر.       قايتا قۇرۇلغاندىن كېيىنكى تاشكەنت زامانىۋىي شەھەر بولۇپلا قالماستىن بەلكى يەنە گۈلزارلىق شەھەردۇر. شەھەر قۇرۇشلىرى تولىمۇ رەتلىك، كوچىلىرى ئازادە ، ھەممە يەردە ياپ – يېشىل دەرەخلەر قەد كۆتىرىپ تۇرىدۇ، ماڭدامدا بىر فونتالار ئۇچراپ تۇرىدۇ. يېڭى سېلىنغان تىياتىرخانا، تېلىۋىزىيە ئىستانسىسى، تەنتەربىيە مەيدانى قاتارلىق قۇرۇلۇشلار ۋە ئىگىز قەۋەتلىك بىنالار شەھەر ھۆسنىگە ھۆسن قوشۇپ تۇرىدۇ.       تاشكەنت ئۆزبېكىستاننىڭ ئەڭ چوڭ سانائەت شەھىرى بولۇپ، مەملىكەتنىڭ يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرىنى ۋە توقۇمۇچىلىق ماشىنىلىرىنى ئىشلەپچىقىرىش بازىسىدۇر. ئاساسلىق سانائەت تارماقلىرىدىن ئېلىكتىر كۈچى، ئاۋىئاتسىيە، ماشىنىسازلىق، مېتالورگىيە، قۇرۇلۇش ماتېرياللىرى ۋە يېنىڭ سانائەت تارماقلىرى بار. داڭلىق چوڭ كارخانىلاردىن : تاشكەنت چېكاروپ ئايرۇپىلان ئىشلەپچىقىرىش كارخانىسى،« تاشكەنت تەرەكتۇر زاۋۇدى» بىرلەشمە ئىشلەپچىقىرىش كارخانىسى، دېھقانچىلىق ماشىنىلىرى زاۋۇدى، توقۇمىچىلىق زاۋۇدى قاتارلىقلار بار. ئاساسلىق ئېكىسپورت تاۋارلىرىدىن يىپەك، پاختا، ئىلمە – توقۇلما بويۇملار، نېفىت، كۆمۈر، مىس ، گۈڭگۈرت، گۈرۈچ شۇنداقلا تېلىۋىزور زاپچاسلىرى، ماشىنا ۋە تەرەكتۇرلار بار.       تاشكەنت ئوتتۇرا ئاسىيادىكى ئاساسلىق قاتناش تۈگۈنى بولۇپ، موسكۋا ۋە سىبىريەگە بارىدىغان تۆمۈر يوللار، جەنۇبىي ئاسىيادىكى ھەر قايسى دۆلەتلەرگە ، مۇستەقىل دۆلەتلەر بىرلەشمىسىدىكى دۆلەتلەر پايتەختلىرىگە ۋە بېيجىڭغا بارىدىغان ئاۋىئاتسىيە يولى بار. تاشكەنت ئوتتۇرا ئاسىيادىكى بىردىنبىر مېترو بار شەھەر بولۇپ مېترو شەھەر ئىچى قاتنىشىنى تولىمۇ راۋانلاشتۇرغان.       تاشكەنتنىڭ مەدەنىيەت ئەسلىھەلىرىمۇ ناھايىتى تولۇق. تاشكەنت شەھرىدە 19 ئالىي مەكتەپ بار ، بۇنىڭ ئىچىدە 1920-يىلى قۇرۇلغان تاشكەنت ئۇنىۋېرسىتېتى ناھايىتى داڭلىق. تاشكەنت شەھرىدە 200 كۈتۇپخانا، 10 تىياتىرخانا ، 8 مۇزېي ۋە كۆرگەزمەخانا بار. تاشكەنت خەلقئارالىق مەدەنىيەت ئالماشتۇرۇش مەركىزى بولۇپ بۇ شەھەردە ئاسىيا ئافرىقا دۆلەتلىرى كىنو كۆرگەزمىسى ۋە تۈرلۈك خەلقئارالىق ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنلىرى ئۆتكۈزۈلۈپ تۇرىدۇ.       تاشكەنتتە كوكۇلداش مەدرىسى، كاففال شاش مازىرى، باراقخان مەدرىسىسى، جۇمە مېچىتى قاتارلىق 15- ۋە 16-ئەسىرلەردىكى ئىسلام ئىمارەتلىرى ۋە مازارلار بار. بۇنىڭ ئىچىدىكى باراقخان مەدرىسى ئوتتۇرا ئاسىيا ۋە قازاقستاندىكى مۇسۇلمانلار ئويۇشمىسى ھەيئەت رىياسىتىنىڭ باش مەھكىمىسىدۇر. تاشكەنتتە ئاسارە ئەتىقىلەر كۆپ بولمىسىمۇ ، لېكىن موزېيلار ۋە ھازىرقى زامان مېمارچىلىقىنىڭ نەمۇنىلىرى كۆپتۇر.       مۇزېيلار: تاشكەنتتە سەنئەت مۇزىيى، تۆمۇريول مۇزىيى ، ئەمىر تۆمۇر مۇزىيى ۋە دۆلەت تارىخ مۇزىيى قاتارلىق كۆپلىگەن مۇزېيلار بار. بۇنىڭ ئىچىدىكى سەنئەت مۇزىيى ، ئەمىر تۆمۇر مۇزىيى ۋە دۆلەت تارىخ مۇزىيى چوقۇم كۆرۈشكە تېگىشلىك جايلاردۇر. ئەمىر تۆمۈر موزىيى 1996-يىلى قۇرۇلغان بولۇپ، شۇ يىلنى بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى پەن مائارىپ كومىتېتى ئەمىر تۆمۇر يىلى قىلىپ بېكىتكەن. تۆمۈر مۇزېيى ھازىرقى زامان مېمارچىلىقىنىڭ نادىر ئەسىرىدۇر.       ئۆزبېكىستان دۆلەت تارىخ مۇزىيى ئەسلى تاشكەنت ئاممىۋىي موزېيى ئىدى. ئۇشبۇ مۇزېي ئوتتۇرا ئاسىيادىكى ئەڭ چوڭ موزېيلارنىڭ بىرى بولۇپ، بۇ يەردە تېرمېزدىن ، فاياز توپىدىن تېپىلغان بۇتنىڭ ھەيكىلىمۇ بار. مۇزېيدىكى بىر پارچە رەسىمدىن بۇ رايوننىڭ بۇددا دىنى ۋە ئاتەشپەرەسلىك دىنىدىن ئىسلام دىنىغا ئۆتۈش جەريانىنى كۆرىۋالغىلى بولىدۇ.       خاتىرە مەيدانى: تاشكەنتتىكى ئەڭ ئاساسلىق سەيلىگاھ «خاتىرە مەيدانى »دۇر. 1999-يىلى 3-ئايدا ئۆزبېكىستان زوڭتۇڭى ئىسلام كەرىموف بۇيرۇق چۈشۈرۈپ، 5-ئاينىڭ 9-كۈنى (ئەسلىدىكى غەلىبە كۈنى)نى «خاتىرە ۋە شەرەپ كۈنى» قىلىپ ئۆزگەرتتى ھەمدە تاشكەنت شەھەر مەركىزىدىكى «نامسىز ئىنقىلاۋىي قۇربانلار مەيدانى» نى «خاتىرە مەيدانى» غا ئۆزگەرتتى. مەيدانغا ھەسرەت چەككەن ئانا ھەيكىلىنى ئورناتتى. بۇ ئارقىلىق فاشىسىزىمغا قارشى ئۇرۇشتا قۇربان بولغان ئىنقىلاۋىي قەھرىمانلارنى ۋە ۋەتەننىڭ ئەركىنلىكى ۋە مۇستەقىللىقى ئۈچۈن جان پىدا قىلغان ئەجدادلارنى خاتىرلىدى. ھەسرەت چەككەن ئانا ھەيكىلىنىڭ ئالدىدا مەڭگۈ لاۋۇلداپ يېنىپ تۇرىدىغان گۈلخان بار. ھەيكەلنىڭ ئىككى قاسنىقىدا مىللىي ئالاھىدىلىككە ئىگە ياغاچ نەقىشلىق كارىدور بولۇپ، ئۇنىڭدىكى سىموۋول خاراكتىرلىك شەرەپ خاتىرىسىگە فاشىزىمغا قارشى ئۇرۇشتا قۇربان بولغانلارنىڭ ئىسمى ئويۇلغان.       تاشكەنت تېلۋىزىيە مۇنارى: تاشكەنت تېلۋىزىيە مۇنارىنىڭ ئىگىزلىگى374مېتىر بولۇپ ، ئوتتۇرا ئاسىيا رايونىدىكى ئەڭ ئىگىز قۇرۇلۇش بولۇپ، دۇنيا بويىچە 9-ئورۇندا تۇرىدۇ. تاشكەنت تېلۋىزىيە مۇنارى تاشكەنتتىكى نامايەندە خاراكتېرلىق قۇرۇلۇشلارنىڭ بىرى ھىساپلىنىدۇ. تېلۋىزىيە مۇنارى 1978-يىلى سېلىشقا باشلانغان بولۇپ، 1985-يىلى1-ئاينىڭ 15-كۈنى پۇتۇپ ئىشقا كىرىشتۈرۈلگەن. تېلۋىزىيە مۇنارىنىڭ 100 مېتىردىن 120 مېتىرغىچە بولغان بۆلىكىدە ئايلانما رېستۇران بولۇپ، «قىزىل زال» ۋە «كۆك زال» دەپ ئىككىگە بۆلۇنىدۇ، 120 ئادەم بىرلا ۋاقىتتا تاماقلىنالايدۇ. ئېكىسكۇرسىيىچىلەر تاماق يېگەچ تاشكەنتنىڭ گۈزەل مەنزىرىسىنى تاماشا قىلالايدۇ شەرقتىكى رىم سەمەرقەنت شەھىرى سەمەرقەنت ئۆزبېكىستاننىڭ ئىككىنچى چوڭ شەھىرى بولۇپ، «يەر شارىنىڭ سۇلماس ھۆسنى»، «شەرقتىكى قەدىمىي رىم» ۋە «مۇسۇلمان دۇنياسىنىڭ نۇرلۇق مەرۋايىتى» دېگەن ناملار بىلەن دۇنياغا مەشھۇر. سەمەرقەنت بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى تەرىپىدىن دۇنيادىكى مەدىنىي مىراسلار قوغدىلىدىغان شەھەر قىلىپ بېكىتىلگەن بولۇپ، 2500 يىللىق تارىخقا ئىگە. ئۇ قەدىمقى يىپەك يولىنىڭ غەربىي بۆلىكىنىڭ تىيانشاننىڭ شىمالىدىكى لىنىيىسىنىڭ چوقۇم ئۆتىدىغان يولىدۇر. شۇنداقلا جەنۇبتىكى قەدىمكى يىپەك يۇرتىدۇر. سەمەرقەنت ھىندى، پارىس ، تۇرك ۋە ئەرەپ مەدىنىيىتىنى ئۆزىگە مۇجەسسەملەشتۈرگەن. ئۆزبېكىستان زوڭتۇڭى ئىسلام كەرىموف «سەمەرقەنتنى كۆرمىسىڭىز، ئۆزبېكىستاننى كۆرگەندەك بولمايسىز.» دېگەن ئىدى. مىلادىدىن بۇرۇنقى 329-يىللىرىدىكى خاتىرىلەرگە قارىغاندا سەمەرقەنت قەدىمدە ماراكاندا دەپ ئاتالغان ، كېيىن ئافراسايىپ دەپ ئۆزگەرتىلگەن . ئىلگىرى كېيىن بولۇپ ماكىدونىيە شاھى،ئەرەپ خەلىپىسى ۋە چىڭگىزخان تەرىپىدىن ئىشغال قىلىنغان. جوڭگونىڭ قەدىمقى ئەسەرلىرىدە «كانكىيە»، «كانگو» دەپ ئاتالغان. سەمەرقەنت مۇنبەت تۇپراق دېگەن مەنىدە بولۇپ، ئۇ ئىلگىرى قۇدرەتلىك سوغدىيانا دۆلىتىنىڭ ۋە ئەمىر تۆمۈر ئىمپىرىيىسىنىڭ پايتەختى بولغان. دەل ئىمپراتور تۆمۈر دەۋرىدە سەمەرقەنت راسا گۈللەنگەن. سەمەرقەنت شەھىرىدىكى شۇنداقلا شەھەر ئەتراپىدىكى كۆپلىگەن ئاسارە – ئەتىقىلەر دەل ئاشۇ سەلتەنەتنىڭ شاھىدىدۇر. سەمەرقەنت شەھىرى ئەتراپىدىكى خارەت كەنتىدە مۇسۇلمان ئالىم ئىمام بۇخارىنىڭ (بۇخراىي ھەدىسلىرىنىڭ ئاپتورى) مازىرى ۋە مەشھۇر بۇخارى مەسچىدى بار بولغاچقا، بۇ شەھەرنىڭ «شەرقتىكى رىم»، «ئىسلام دىنىنىڭ مەرۋايىتى» دېگەن چىرايلىق نامى بار. سەمەرقەنت دۇنيادىكى مۇسۇلمانلارنى ۋە ساھايەتچىلەرنى ھەر زامان ئۆزىگە جەلپ قىلىپ تۇرىدىغان مەدەنىيەت سەيلىگاھىدۇر. سەمەرقەنت ئۆزبېكىستاندىكى مۇھىم ئىقتىساد ۋە مەدەنىيەت مەركىزى. بۇ شەھەردە ماشىنىسازلىق زاۋۇتى، لېفىت ئىشلەپچىقىرىش زاۋۇتى، خىمىيىۋىي ئوغۇت زاۋۇتى، كونسېرۋا زاۋۇتى، ئىلمە – توقۇلما زاۋۇتى، چاي زاۋۇدى، ئاياق زاۋۇتى، ئۆي جاھازلىرى زاۋۇتى بار. بۇ يەرنىڭ قول – ھۇنەرۋەنچىلىك بويۇملىرىدىن قولدا توقىغان گىلەم بىلەن ساپال قاچا – قۇچىلار ناھىيىتى داڭلىق. سەمەرقەنتنىڭ ساپال قاچا – قۇچىلىرى بىر خىل مۇسۇلمانچە ئالاھىدىلىككە ئىگە ساپال قاچا – قۇچا بولۇپ، ئۇلارغا قارا ، قىزىل ۋە ناۋاترەڭ تەگ رەڭ قىلىنىپ، ئۈستىگە يېشىل ، سېرىق ، ھال ۋە قوڭۇر رەڭدە نەقىش بېرىلىدۇ. ئەڭ داڭلىقى شۇنداقلا ئەڭ قەدىمىيسى ئاق ساپالنىڭ ئۈستىگ قارا رەڭدە ئەرەبچە ئايەتلەر ئويۇلغان ساپالدۇر. سەمەرقەنت شەھرىنىڭ ھەممىلا جايىدا ئوپىرا تىياتىرخانىسى، بالىت تىياتىرخانىسى ، دىراما تىياتىرخانىسى ۋە مۇزىكا زالى قاتارلىق مەدەنىيەت ئورگانلىرى بار. ئۇنىڭدىن سىرت، سەمەرقەنتتە يەنە ئۆزبېكىستان بويىچە تارىخىي ئەڭ ئۇزۇن بولغان دۆلەت مەدەنىيەت ۋە سەنئەت مۇزىيىمۇ بار. 1997-يىلدىن ئېتىۋارەن سەمەرقەنتتە ھەر ئىككى يىلدا بىر قېتىم «خەلقئارالىق شەرق مۇزىكا بايرىمى» ئۆتكۈزۈلۈپ كەلمەكتە. سەمەرقەنتتىمۇ ئالىي بىلىم يۇرتلىرى كۆپ. بۇ شەھەردە 5 ئالىي مەكتەپ، قاراكۆل قوزىسى تەتقىقات ئورنى ۋە ئۆزبېكىستان پەنلەر ئاكادىمىيىسى ئارخىئولوگىيە تەتقىقات ئىنستىتۇتى بار. ئۇندىن سىرت بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىغا بىۋاستە قاراشلىق خەلقئارا ئوتتۇرا ئاسىيا تەتقىقات ئىنىستىتۇتىمۇ سەمەرقەنت شەھرىدە. سەمەرقەنت شەھىرى ئىسلام قۇرۇلۇشلىرىنىڭ مۇزىيىدۇر. ئۇشبۇ شەھەردىكى مەسچىت، مەدرىس ۋە مازالار ئىسلام مىمارچىلىقىنىڭ جەۋھەرلىرىدۇر. رېگىستان مەيدانى رېگىستان مەيدانى: رېگىستان قۇملۇق يەر دېگەنلىك بولۇپ ، ئۇ قەدىمىي يىپەك يولىدىكى مۇھىم سودا مەركىزى ئىدى. تۆمۇرىيلەر دەۋرىدە، بۇ جايدىكى 6 چوڭ كوچا ھەر تەرەپككە تۇتىشاتتى. ئەمىر تۆمۈر 1409-يىلى ۋاپات بولغاندىن كېيىن ، ئۇنىڭ ئەۋلاتلىرى بۇ جاينى تەدرىجى ئىسلام مەدىنىيىتىنىڭ مەركىزىگە ئايالاندۇرغان. رېگىستان مەيدانىنىڭ غەربىدىكى ئۇلۇغبەگ مەدرىسى 1420-يىلى سېلىنغان. چات ئارىسى 15مېتىر كېلىدىغان ئەگمە ئىشىك ئۈستىگە گۈللۈك نەقىش چۈشۈرۈلگەن. ئۇلۇغبەك ئىلگىرى بۇ يەردە دەرس ئۆتكەن. رېگىستان مەيدانىنىڭ شەرقىدىكى شىر – دور مەدرىسى 1636-يىلى سېلىنغان. ئەگمە ئىشىكنىڭ ئۈستۇنكى قىسمىنىڭ ئوڭ سول تەرىپىگە ئىككى يىلپىزسىمان ھايۋان سىزىلغان بولۇپ، ھايۋاننىڭ دۇمبىسىىگە ئادەم بېشى سىزىلغان.ئەگمە ئىشىكتىكى ھايۋان ۋە ئادەم بېشىنىڭ سۇرىتى ئىسلام دىنىنىڭ ھايۋان ۋە ئادەم رەسىملىرىنى سىزىشنى چەكلەش پەرھىزىنى بۇزۇپ تاشلىغان. رېگىستان مەيدانىنىڭ شەرقىدىكى تىللا قارى مەدرىسى 1660-يىلى سېلىنغان. تاملىرىغا گۈل – گىياھلار نەقىشلەنگەن. رېگىستان مەيدانىدىكى ئۇچ مەدرىس ئوخشىمىغان دەۋرلەردە سېلىنغان بولسىمۇ، ئۇسلۇبى بىر – بىرىگە ناھايىتى ماسلاشقان. بۇ قۇرۇلۇشلارنى ئوتتۇرا ئەسىر مېمارچىلىقىنىڭ نادىر ئەسىرى دېيىشكە بولىدۇ. شىر –دور مەدرىسى   بىبى خانىم مېچىتى: رېگىستان مەيدانىغا يېقىن جايدا بىبى خانىم مېچىتى قەد كۆتىرىپ تۇرىدۇ. بۇ ئىمارەتكە كۆك، سۇس يېشىل ، سېرىق ۋە كۈمۈش رەڭلەردىن ھەر خىل نەقىشلەر ئويۇلغان بولۇپ تولىمۇ نەپىس. مېچىت ئىشىكىنىڭ ئىگىزلىكى 35 مېتىر بولۇپ، بۇ ئەينى ۋاقىتتىكى مېمارچىلىقنىڭ ئەڭ يۇقىرى پەللىسى ئىدى. 1897-يىلقى يەر تەۋرەشتە ئىشىكنىڭ مەلۇم جايلىرى ئۆرۈلۈپ چۈشكەن.بىبى خانىم مېچىتى ئىلگىرى ئىسلام دۇنياسىدىكى ئەڭ چوڭ ، ئەڭ چىرايلىق مېچىت دەپ تەرىپلەنگەن. شاھى زىندا ئىمارەت توپى : شاھى زىندا ئىمارەت توپى 14- ۋە 15-ئەسىرلەردە سېلىنغان بولۇپ، ئون ئۈچ قەۋرە ۋە بىر مېچىتتىن تەركىپ تاپقان. بۇ يەرگە سەمەرقەنت ھۆكۈمرانلىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئائىلە تاۋاباتلىرى ۋە مۇھەممەد ئەلايھىسالامنىڭ نەۋرە ئىنىسى كۈسەم ئىبن ئابباس دەپىن قىلىنغان. ئېيتىشلارغا قارىغاندا 8-ئەسىرنىڭ باشلىرىدا ، كۈسەم ئىبن ئابباس تۇنجى تۇركۇمدە ئوتتۇرا ئاسىيا كېلىپ دىن تارقاتقان، ئۇ سەمەرقەنتتە دىن تارقىتىۋاتقاندا باشقىلار تەرىپىدىن ئۆلتۇرۋېتىلگەن. بۇ زاتنى خاتىرلەش ئۈچۈن سەمەرقەنت ھۆكۇمرانلىرى ئۆزلىرى ۋە ئۇرۇق تۇققانلىرىنىڭ قەۋرىسىنى كۈسەم ئىبن ئابباس قەۋرىسىنىڭ يېنىغا ياساتقان. ئىمپىراتور تۆمۈرنىڭ خانىشى ۋە جىيەن قىزىنىڭ قەۋرىسىمۇ مۇشۇ يەردە. رىۋايەتلەرگە قارىغاندا ئېمپىراتور تۆمۇرنىڭ جىيەن قىزى تۇركەن تولىمۇ ئەقىللىق ۋە تەڭداشسىز گۈزەل بولۇپ، تۆمۈر ئۇنىڭغا قەۋەتلا ئامراق ئىكەن. لېكىن ئۇ 16ياشقا كىرگەن يىلى ئالەمدىن ئۆتۈپتۇ. ئىمپىراتور تۆمۈر يارلىق چۈشۈرۈپ ئۇنىڭ قەۋرىسىنى ناھايىتى چىرايلىق قىلىپ ياساشنى بۇيرۇپتۇ. شۇڭلاشقا تۇركەننىڭ قەۋرىسى ئەڭ ھەشەمەتلىك ۋە ئەڭ كۆركەمدۇر. گور ئەمىر مازىرى : سەمەرقەنتتىكى ئەڭ داڭلىق ئاسارە – ئەتىقە گور ئەمىر مازىرىدۇر. بۇ يەرگە ئىمپىراتور تۆمۇر ۋە ئۇنىڭ ئەۋلاتلىرى دەپن قىلىنغان. بۇ مازار ئەڭ دەسلەپتە يەنى 1403-يىلى توساتتىن ئۆلۈپ كەتكەن مۇھەممەت سۇلتاننىڭ (ئىمپىراتور تۆمۈرنىڭ ئوغلى) قەۋرىگاھى ئىدى، كېيىن ئىمپىراتور تۆمۈر ئائىلىسىنىڭ قەۋرىگاھىغا ئايلانغان. مازارنىڭ تاشقى كۆرۈنۈشى ھەيۋەتلىك ، رەڭدار بولۇپ، شەرق مېمارچىلىقىنىڭ روشەن ئالاھىكىلىكىگە ئىگە. ئۇنىڭ غايەت زور كۆك قۇببىسى ، مەيلى يىراقتىن نەزەر تاشلاڭ ياكى يېقىندىن قاراڭ كۆزگە ئالاھىدە تاشلىنىپ تۇرىدۇ. قىزىقارلىق يېرى شۇكى ، يىراقتىن قارىسا غايەت زور قۇببە ئىككى ياندىكى مۇناردىن ئىگىز كۆرۈنىدۇ. لېكىن مازار ئىچىگە كىرىپ مەيلى قانداق قارىماڭ، ئىككى مۇنار ھامان قۇببىدىن ئىگىز كۆرۈنىدۇ. بۇ تا ھازىرغىچە مېمارچىلىق ساھەسىدىكى سىر بولۇپ كەلمەكتە. گور ئەمىر مازىرى مازار ئىچىدىن قۇببە ۋە مۇنارغا قارىغاندىكى كۆرۈنۈش گۆر ئەمىر مازىرىنىڭ ھەيۋەتلىك ئىشىكىدىن كىرىشىگىلا، ئازادە ھويلا كۆزگە چېلىقىدۇ. ھويلىنىڭ ئۇ تەرىپىدە ئاساسلىق خانە بولۇپ، ئۇنىڭ ئۇستى گۈمبەز شەكلىدە.گۈمبەزنىڭ ئىچى ۋە تېشى ئاجايىپ گۈزەل نەقىشلەنگەن. مازارنىڭ ئوتتۇرىسىغا سىموۋول خاراكتىرلىق 9 قەۋرە قويۇلغان بولۇپ، ھەقىقىي جەسەت بار قەۋرىلەر يەر ئاستىدىكى خانىدە. بۇ يەرگە ئەمىر تۆمۇر، تۆمۈرنىڭ ئىككى ئوغلى، ئىككى نەۋرىسى ( بۇنىڭ بىرسى ئۇلۇغبەگ )، ئۇلۇغبەگنىڭ ئىككى ئوغلى، تۆمۈرنىڭ دىنىي ئۇستازى ۋە سالاھىيىتى ئېنىقلانمىغان بىر كىشى دەپنە قىلىنغان. ئۇلۇغبەگ رەسەتخانىسى : ئۇلۇغبەگ رەسەتخانىسى سەمەرقەنتنىڭ شەرقىي شىمالىغا جايلاشقان . ئۇ ئۇچ قەۋەتلىك يۇمۇلاق ئىمارەت بولۇپ، ئۇنىڭدا ئۆزگىچە 40 مېتىرلىق مەر مەر تاشتىن ياسالغان ئاستىرونومىيە سايمىنى بار . ئۇ يەر يۈزىدىن 11مېتىر چوڭقۇرلۇقتىكى، كەڭلىكى 2 مېتىرلىق يانتۇ ئورەككە جايلاشتۇرۇلغان، مەلۇم قىسمى سىرتقا چىقىپ تۇرىدۇ. ئورەكنىڭ ئۈستى ئۇلۇغبەگ رەسەتخانا مۇزىيى. ئۇلۇغبەگ تۈزگەن «يېڭى ئاسترونومىيە جەدۋىلى»دە، ئەينى ۋاقىتتىكى ئاسترونومىيە بىلىملىرى بايان قىلىنغان ھەم 1018 يۈلتۇزنىڭ ئورنى بېكىتىلگەن. ئۇلۇغبەگ ھىساپلاپ چىققان بىر يىل 365 كۇن 6 سائەت 9 مىنۇت 9.6 سېكۇنت بولۇپ، ھازىرقى زامان ھېسابلاش نەتىجىسىگە تولىمۇ يېقىن كېلىدۇ.   ئۇلۇغبەگنىڭ يۇلتۇزلار ئورنىنى بېكىتىش رەسىمى مەنبە: شىنجاڭ ئىجتىمائى پەنلىرى مۇنبىرى مەنزىل:http://uyghur.xjass.com/uyghur/c ... 4/content_61100.htm

ahkam

	تىمىڭىزدىن : ئۆزبىك مىللىتىنىڭ شەكىللەنگىنىگە قانچىلىك بولغانلىقى ؟ ئۆزبىكىستان دەپ ئاتالغىلى قانچە ئۇزۇن بولغانلىقى ؟ . .  قاتارلىق سۇئاللارغا جاۋاب تېپىشنى تولىمۇ ئۈمىد قىلىمەن ~؟! يىپەك يولىدىكى قەدىمىي دۆلەت ئۆزبېكىستان ؟؟؟

firdawic

	مىنىڭ مەكتەپتە  بىللە  ئوقىغان  ئۆزبىك دوسلىرىم  باتتى !!!!!!!

yipek-yoli

	ئۆزبېكىستان ئاھالىسى تەخمىنەن 28 مىلىيون بولۇپ، ئۆزبېكلەر ئاساسلىق مىللەت سۈپىتىدە 80% (22مىلىيون)نى تەشكىل قىلىدۇ. بولۇپمۇ فەرغانە ۋادىسى، خارەزم، قاشقا دەريا ۋېلايەتلىرىدە ئاھالە تەركىبىدە ئۆزبېكلەرنىڭ سالمىقى ئالاھىيدە زور. نوپۇسى 1 مىلىيوندىن ئاشىدىغان مىللەتلەردىن رۇسلار،تاجىكلار،قازاقلار؛ 500 ئەتراپىدىكىلەر، تاتارلار،قىرغىزلار،قارا قالپاقلار دىن باشقا فارسلار (پارىسلار) (200 مىڭ)،كورىئانلار(200 مىڭ) ئۇكرائيانلار (150 مىڭ)، تۈركمەنلەر (105 مىڭ)،ئەرمەنىيلەر 100 مىڭ، ئەرەبلەر ۋە لولىلار (50 مىڭ) ۋە باشقىلار. (ئۇيغۇرلارنىڭ ئايرىم مىللەت سۈپىتىدە سانى بېرىلمىگەن) پايتەختى تاشكەنت ئوتتۇرا ئاسىيا بويىچە ئەڭ چوڭ شەھەر، ئاھالىسى 2 مىليون 500 مىڭ (2002-يىلدىكى مەلۇمات). زىمىنى: ئۆزبېكىستان ئوتتۇرا ئاسىيانىڭ مەركىزىدىكى ئىچكى قۇرۇقلۇق مەملىكىتى ھېسابلىنىدۇ، غەربى-شىمالى ئارال دېڭىزىغا تۇتۇشىدۇ. ئومۇمىي يەر مەيدانى 447 مىڭ 400كۋادرات كم. غەرب بىلەن شەرقنى، شىمال بىلەن جەنۇبنى تۇتاشتۇرىدىغان ئوتتۇرا ياۋروپا ۋە ئوتتۇرا ئاسىيانىڭ مۇھىم قاتناش تۈگىنى بولۇپ، قەدىمدە كارۋان يوللىرىنىڭ ئۇچرىشىدىغان، سىرت بىلەن ئالاقە قىلىپ، ھەر خىل مەدەنىيەت ئوز-ئارا ئالمىشىدىغان ئاۋات بىر جاي بولغان. نوپۇسى: 25 مىليون 115 مىڭ 8 يۇز (2002-يىل). 129 مىللەت بار، بۇنىڭ ئىچىدە ئوزبەكلەر 80%، تاجىكلار 5%، رۇسلار 5%، قازاقلار 3%. قارا قالپاقلار 3%ئاھالىنىڭ زور كۆپچىلىكى ئىسلام دىنىغا ئېتىقات قىلىدۇ. ھۆكۈمەت تىلى -- ئۆزبېك تىلى، رۇس تىلى مىللەتلەر ئارا ئورتاق تىل ھېسابلىنىدۇ. قىسقىچە تارىخى: ئۆزبېكىستان مىلادىدىن بۇرۇنقى كانكىئو خانلىقىنىڭ قۇرۇلغان جايى بولۇپ، مىلادىنىڭ ئالدى كەينىدە ئىزچىل ھۇن ئىمپىرىيىسىنىڭ بىر قىسمى بولۇپ كەلگەن. مىلادى6-ئەسىردە كۆك تۈرك ئىمپىرىيىسىنىڭ بىر قىسمى بولغان. 8-ئەسىردىن كېيىن ئىسلام ئىمپىرىيىسى بۇ جايلارنى ئىشغال قىلىپ ئىسلام دىنىنى تارقاتقان. 9-ئەسىردە پارىسلارنىڭ سامانى خانلىقى پۈتۈن ئۆزبېكىستان زىمىنىنى ئىشغال قىلغان. 10-ئەسىردە قارا خانىلار سۇلالىسى سامانىلارنى ئاغدۇرۇپ ئۆزبېكىتاانى ئۆز تەسەررۇپىغا ئالغان. كېيىن خانلىق تەڭرىتېغىنى پاسىل قىلىپ غەربى قاراخانىلار ۋە شەرقى قاراخانىلار خانلىقىغا پارچىلىنىپ كەتكەن.مۇشۇ ئەسىرلەردە ئۆزبېك مىللىتىنىڭ تىل-مەدەنىيەت ۋە يازما ئەدەبىياتى ئاساسىي جەھەتتىن شەكىللەنگەن. 13-ئەسىرنىڭ باشلىرىدا موڭغۇل ئىمپىرىيىسى ئوتتۇرا ئاسىيانى ئىشغال قىلغان. ئۆزبېكىستان تۈركلەشكەن مۇڭغۇل - تېمۇرىلەر سۇلالىسى ھۆكۈمرانلىقىدا بولغان. 16-ئەسىرگە كەلگەندە شىمالدىن كەلگەن چارۋىچى قەۋم ئۆزبېكلەر شايبانىخاننىڭ باشچىلىقىدا ئىككى ماۋۇرائۇننەھرىنى ئىشغال قىلىپ ئۆزبېك خانلىقىنى قۇرغان. ئۆزبېك دىگەن نام شۇنىڭدىن باشلاپ تەڭرىتېغىنىڭ غەربىدىكى مۇقىم ئولتۇراقلاشقان تۈركى مىللەتلەرنىڭ نامى بولۇپ قالغان. 19-ئەسىرنىڭ 60~70 يىللىرى ئۆزبەكىستاننىڭ بىر قىسىم جايلىرىنى روسىيە ئىمپىرىيىسى ئىشغال قىلغان. 1917-يىل نويابىردا سوۋېت ھاكىمىيىتى تىكلىنىپ 1924-يىل 27-ئۆكتەبر ئۆزبېكىستان سوۋېت سوتسىيالىستىك جۇمھۇرىيىتى قۇرۇلغا ھەمدە سوۋېت ئىتتىپاقى تەركىبىگە كىرگەن. 1991-يىل 1-سىنتەبىر مۇستەقىللىق جاكارلاپ، دۆلەت نامى ئۆزبېكىستان جۇمھۇرىيىتىگە ئوزگەرتىلگەن. ئۆزبېكىستان ئەسلىدە م د ب (مۇستەقىل دۆلەتلەر بىرلەشمىسى) دىكى 5 دۆلەت ئىچىدە، تەبىئىي بايلىقى مول، ئىقتىسادى كۈچى بىر قەدەر كۈچلۈك، توقۇمچىلىق ۋە ماشىنسازلىق تەرەققى قىلغان مەملىكەت بولۇپ خەلق ئىگىلىكىنىڭ تايانچ ئىگىلىكى ئالتۇن، «ئاق ئالتۇن» (پاختا)، «قارا ئالتۇن» (نېفىت)، «كۆك ئالتۇن» (تەبىئىي گاز) دىن ئىبارەت «تۆت ئالتۇن» ئىدى. بىراق مۇستەقىل بولغاندىن بۇيان سانائەت قۇرۇلمىسى ۋە ئىشلەپچىقىرىش شەكلىدە ئۆزگىرىش بولمىغانلىقتىن مۇستەقىل بولغاندىن بۇيانقى تۈرلۈك دۆلەت ئىچى ۋە تاشقى سىياسەتنىڭ تەسىرىدە ئىقتىسات ئۆزلۈكسىز چېكىنىپ ئىگىلىك قۇرۇلمىسى بىر خىل، پىششىقلاپ ئىشلەش سانائىتى بىر قەدەر قالاق بولغان، ئۇمۇمەن پاختا تېرىشنى ئاساس قىلىدىغان نامرات دىھقانچىلىق دۆلىتىگە ئايلىنىپ قالدى . ئۆزبېكىستاندا دېھقانلار 44%، سانائەت ئاھالىسى 20%، مۇلازىمەت كەسپىدىكىلەر 36%نى ئىگەللەيدۇ. 2006-يىللىق مىللى ئىشلەپچىقىرىش دارامىتى 10مىليارت 800مىلىيۇن دوللار، كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان كىرىمى 400دوللار. پاختا ۋە نېفىت باساسىنىڭ ئۆسۈشى تۈپەيلىدىن 2006-يىللىق ئىقتىسادى ئېشىش سۈرئىتى 7% بولدى. ئۆزبېكىستاننىڭ پۇلى سوم. 2002-يىلى 423سوم= بىر دوللار، 2004-يىلى 971سوم =بىر دوللار، 2006-يىلى 1219سوم=بىر دوللار. ئۆزبېكىستاننىڭ 2006-يىلىدىكى مۇقىم تېلىپون ئىشلەتكۈچىسى2مىلىيۇن، كۆچمە تېلىپون ئىشلەتكۈچىسى 1مىليۇن200مىڭ، ئىنتېرنېت ئابونتى 900مىڭ بولغان. ئۆزبېكىستاننىڭ دۆلەت بايرىقى تىك تۆت بۇلۇڭ شەكىللىك بولۇپ، ئۇزۇنلىقى بىلەن كەڭلىكىنىڭ نىسبىتى 2:1. ئۇستىدىن ئاستىغا سۇس كۆك (ھاۋارەڭ)، ئاق، سۇس يېشىل، ئارىلىقى قىزىل رەڭ بىلەن ئايرىلىپ تۇرىدىغان توغرىسىغا تىزىلغان 3 رەڭلىك دىن تۇزۇلگەن . كۆك رەڭ ئۆزبېكىستاننىڭ ئەركىنلىك ۋە ئىگىلىك ھوقۇقىغا، ئاق رەڭ پاكىزلىق ۋە خاتىرجەملىككە، يېشىل رەڭ ئۆزبېكىستاننىڭ ھاياتى كۈچىگە سىمىۋول قىلىنغان. كۆك رەڭ قىسمىنىڭ ئوڭ تەرىپىدە رەڭلىك ھىلال ئاي ۋە 12 ئاق رەڭلىك يۇلتۇز بار، بولۇپ ھىلال ئاي ئىسلام دىنى ۋە مەركىزى ھاكىمىيەتكە ، 12 يۇلتۇز 12 ئوبلاستقا سىمىۋول قىلىنغان. ئۆزبېكىستان 1924-يىلى سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ بىر ئىتتىپاقتاش جۇمھۇرىيىتى بولۇپ، 1952-يىلدىن باشلاپ ئىشلەتكەن بايرىقى سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ دۆلەت بايرىقى بىلەن ئوخشاش ئىدى، پەقەت ئوتتۇرىدا توغرىسىغا كۆك رەڭلىك بەلۋاغ بار بولۇپ ئاق رەڭ بىلەن ئايرىلىپ تۇراتتى. 1991-يىل 31-ئاۋغۇست ئۆزبېكىستان مۇستەقىللىق قانۇنىنى ماقۇللىدى، 11-ئوكتەبردىن باشلاپ يېڭى دۆلەت بايرىقىنى ئىشلەتكەن. ئۆزبېكىستاننىڭ دۆلەت گىرىبى: يۇمۇلاق چەمبەر شەكىلدە. ئۇستىدە پەرۋاز قىلىۋاتقان قۇمرا (بىر خىل دەمدە بولۇپ، ئۆزبېكلەرنىڭ بەخت بەلگىسى) ئارقا كورۈنىشىدە كۆتۈرۈلىۋاتقان قۇياش ۋە ياپ-يېشىل دالا چۇشۈرۈلگەن. ئۇستىدە يەنە سەككىز بۇرجەكلىك يۇلتۇز بار. بۇ يۇلتۇز ئىچىگە ھىلال ئاي ۋە بەش بۇرجەكلىك يۇلتۇز سىزىلغان. ئىككى يان تەرىپىدە پاختا ۋە بۇغداي باشاقلىرى لېنتا شەكلىدە چۇشۇرۇلگەن.

turanshah

	ئاپتور جاۋابىنى بويلاپ 1قەۋەت  ahkam كە 2010-12-17 12:37 PMئەۋەتىلدى  : تىمىڭىزدىن : ئۆزبىك مىللىتىنىڭ شەكىللەنگىنىگە قانچىلىك بولغانلىقى ؟ ئۆزبىكىستان دەپ ئاتالغىلى قانچە ئۇزۇن بولغانلىقى ؟ . .  قاتارلىق سۇئاللارغا جاۋاب تېپىشنى تولىمۇ ئۈمىد قىلىمەن ~؟! يىپەك يولىدىكى قەدىمىي دۆلەت ئۆزبېكىستان ؟؟؟ يەنە پۇتاق چىقارغىدەك تېمادىن بىرىسى پەيدا بولۇپتۇما؟؟؟؟؟

NIDA0996

	مىنىڭ بىر سۇئال سورىغىم كىلىۋاتىدۇ. ئۆزبەگ لەر بىز خەق شۇمۇ؟مەن رەھمەتلىك دادامدىن شۇنداق ئاڭلىغان. ھەقىقەتەن شۇنداقمۇ ؟

ahkam

	ئاپتور جاۋابىنى بويلاپ 4قەۋەت turanshah كە 2010-12-17 01:01 PMئەۋەتىلدى : يەنە پۇتاق چىقارغىدەك تېمادىن بىرىسى پەيدا بولۇپتۇما؟؟؟؟؟ كەچۈرۈڭ ! ئىنكاسىمنى نەقىل قىلىپ ئالغىنىڭىزنى ۋە سىزنىڭ پۇتاق دىگەن سۆزىڭىزنى چۈشەنمىدىم ~؟! ئۆز كاللامدا تازا ئايدىڭ بولمىغان مەسىلىلەرگە قارىتا تىما ئىگىسىگە سۇئال قويغىنىم ۋە بىلىۋېلىش ئىستىگىدە بولغىنىمنىڭ خاتاسى يوق دەپ ئويلايمەن ~؟!  تىما ئىگىسى بىلەن ئورتاقلىشىشقا لايىقمەن دەپ ئويلايمەن ! ئەگەر بىلسىڭىز دەپ بېرىڭ ؟ بىلمىسىڭىز قالايمىقان نەقىل كەلتۇرمەڭ ! بۇ دىگەن تازا ياخشى قېلىق ئەمەس ؟!

yarkn

	ئۆزبېك   بىز  مۇ  ئەممەسمۇ  ئۇ  ئەينى چاغدىكى  تارىخ خالاس  ..  تارىخ ھېسابلايدىغان بولساق  ... پۇتۇن دۇنيا  دىكى  خەلىقنىڭ ھەممىسى  بىر خەلىق ئادەم ئەلەھسالامنىڭ باللىرى  .....   ئەمما  بۇگۇن ۋە ئەتىنى  سورىسىڭىز  ..ئۆزبېك باشقا  بىز باشقا  ...

غېرىپ

	ئۆزبىكلەرنى چۈشەنگىدەك تېمىدىن بىرنى يوللاپسىز دوستۇم..