دوللار، خەلق پۇلى، سېرىق ئالتۇن ھەققىدە ئا

Gulbike

	دوللار، خەلق پۇلى، سېرىق ئالتۇن ھەققىدە ئاددىي ساۋات ئاپتۇرى:لىيۇ جۇن لۇ [align=justify]2010-يىلى12-ئاينىڭ 31-كۈنى زۇڭتۇڭ بۇش يولغا قويغان، ئامېرىكا تارىخىدىكى تۇنجى قېتىملىق ئون يىللىق باج كېمەيتىش سىياسىتىنىڭ ۋاقتى توشىدۇ.ئەگەر ئامېرىكا دۆلەت مەجلىسى ، زۇڭتۇڭ ئوباما باج كېمەيتىش سىياسىتىنى داۋاملاشتۇرۇشنى قايتىدىن تەستىقلىمىسا،2011.يىلى 1-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ ئامېرىكا ئوتتۇرا دەرىجىدىكى مالىيە قىسقارتىش دەۋرىگە كىرىدۇ.2001-يىلى پېقىر كىتابىمدا جۇڭگو يۇقىرى قاتلىمىدىكىلەرگە ۋە ئاخبارات ۋاستىلىرىگە مۇراجىئەت قىلىپ ، جۇڭگو چوقۇم نېفىت،ئالتۇن ، تېرىلغۇ يەر،سۇ بايلىقى،ئاز ئۇچرايدىغان كان بايلىقى،كۆمۈر ، ئورمان بايلقى قاتارلىق ئىككىلەمچى ئالتۇن بىرلىك ئۆلچىمىنى قۇرۇپ چىقىپ ، ئامىرىكا دوللىرىنىڭ كەم كۆلەمدە پاخاللىشىشىغا ئۈنۈملۈك تاقابىل تۇرۇشى كېرەكلىكىنى ئەسكەرتكەن.2001-يىلى ئامېرىكا تارىخىدىكى كەم كۆلەملىك مالىيە قىزىل رەقەم يىلى باشلاندى.ئۆتكەن ئون يىلدا،جۇڭگو تەرەپ زور كۈچ سەرپ قىلىپ كەڭ كۆلەمدە ئامېرىكا دوللىرىغا ئىگە بولدى.بۇ بىر مەيدان مالىيە ئارقا كۆرىنىشىدە ، ئامېرىكا دۆلەت مالىيەسىدىكى زور قىزىل رەقەم نۆللىك ئامانەت نىسپىتى يۇقىرى بولغان سودا پاسسىپ بالانىسىنى پەيدا قىلدى.شۇنىڭ بىلەن جۇڭگو پېرۋوت زاپىسى ئامېرىكا سىياسىتىنىڭ يىتەكچىلىكىدىكى دوللار كۇرسىنىڭ تۆۋەنلەش پەيتىدە،قەھرىمانلارچە پىداكارلىقىنى كۆرسەتتى.2010.يىلى ئامېرىكا تارىختىن بۇيانقى تۇنجى قېتىملىق مىسلى كۆرۈلمىگەن ئۆزگىرىش پەيدا قىلىپ ئامېرىكا ئامانەت نىسپىتىنى 6.5% ئۆستۈرۈپ 78مىليۇن كىشىلىك كەڭ كۆلەملىك بالدۇر پېنسىيەگە چىقىش سىياسىتىنى يولغا قويدى .بۇ سىياسەت ئامىرىكىنىڭ2011-يىلى1-ئاينىڭ1-كۈنىدىكى ئوتتۇرا دەرىجىلىك مالىيە قىسقارتىشىنىڭ يولغا قويۇلغانلىقىدىن دېرەك بىرىدۇ.2010-يىلى بىزنى ئەڭ گاڭگىرىتىدىغىنى مەركىزى بانكىنىڭ تاشقى پېرۋوتنى كۆپ خىللاشتۇرۇش سىياسىتىنى يولغا قويۇشى بولۇپ قالىدۇ.ئەجىبا بۇ بىزدىكى<<يارا ساقايماي تۇرۇپ ئاغرىقنى ئۇنتۇپ قېلىش>> مۇ. ھازىر بىزنىڭ مەبلىغىمىز ئىنتايىن ئوڭۇشلۇق. ئامېرىكا،ئەنگىلىيە،ياپونىيە،شەرقىي-جەنۇبىي ئاسىيا ئەللىرى ئىتتىپاقى قاتارلىق دۆلەتلەرنىڭ تارىخىي كۆپچىلىككە شۇنى ئېيتىپ بېرىدۇكى:بىر ئادەم ئۆمرىدە چوقۇم چوڭ بىر قېتىملىق پۇل پاخاللىشىش، بىر قېتىملىق پۇل قىممىتى يۇقىرلاش،بىر قېتىملىق تاۋار ئۆي بازىرى گۇمران بولۇش، بىر قېتىملىق پايچېك بازىرى گۇمران بولۇش،بىر قېتىملىق پۇل چېكىنىڭ گۇمران بولۇشىنى باشتىن كەچۈرىدۇ.بۇ بىر قېتىملىق << پاي چېكى بازىرىنىڭ يۇقىرى پەللىگە كۆتۈرۈلىشى ۋە تاۋار ئۆي بازىرىنىڭ يۇقىرى پەللىگە كۆتۈرۈلىشى>> نى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.2007-يىلى جۇڭگو پايچېكى بازىرى 4 ، 5 مىڭ توچكىغا بارغاندا،مەن تەمىنلىگەن ئامېرىكا ئىستىراتېگىيىسىدە 2008-يىلنىڭ ئاخىرىدا جۇڭگو پايچىك بازىرى 2000 توچكىغا يىتىدۇ،2008-يىلنىڭ يىل ئاخىرىغا بارغاندا جۇڭگو تاۋار بازىرى ئەڭ ئاخىرقى ئەسەبىي ھالەتكە كىرىدۇ. ئەگەر 2007-يىلى جۇڭگونىڭ پايچېكى بازىرى 4 ،5 مىڭ توچكىغا يەتكەن بولسا، جۇڭگو پايچېكى بازىرىدىن مەڭگۈ چىكىنىپ چىققان بولاتتى.يۈننەننىڭ مىس پايچېكىنى مىسالغا ئېلىپ ئېيىتساق،باھاسى 60يۈەن خەلق پۇلى بولۇپ، ئاخىرىدا ئۆرلەپ 100 يۈەن خەلق پۇلىغا بارغاندا،سىز چوقۇم <<بازار ئەخمەقلىرى>> تەرىپىدىن كۈچلۈك مەسخىرىگە قالىسىز. 2008-يىلنىڭ ئاخىرىدا سىز پۈتۈن كۈچىڭىز بىلەن شاڭخەينىڭ ئورنى ياخشىراق يەرلىرىدىن ئۆي سېتىۋالىسىڭىز،يەنىلا <<بازار ئەخمەقلىرى>> تەرىپىدىن كۈچلۈك مەسخىرىگە ئۇچرايسىز. 2007-يىلى جۇڭگونىڭ پايچىكى بازىرى 4 ،5 مىڭ توچكىغا يەتكەندە، نۇرغۇنلىغا ئادەملەر بازار باھاسىدا بىر مىليونغا يارايدىغان پايچېكىگە شاڭخەيدىكى ئورنى ئەڭ ياخشى بولغان جايدىن ئۈچ مىليونلۇق ئۆينى سىېتىۋالالايتى.2010-يىلىدىكى بۈگۈنكى كۈنگە كەلگەندە شاڭخەيدىكى ئورنى ياخشى بولغان بۇ ئۈچ مىليونلۇق ئۆيلەرئاز بولغاندىمۇ يەتتە مىليوندىن يۇقىرى.ھازىر يۈننەن مىس پايچېكىنىڭ باھاسى 20يۈەن. بۇ قېتىملىق ئامېرىكا ئىستىراتېگىيىسىنىڭ ۋاقتى ئىككى يېرىم يىل بولۇپ،پايدا ئالىدىغان ۋاقتى پەقەتلا 8~6 ئايغىچە،سەۋرچانلىق بىلەن كۈتۈش ۋاقتى ئىككى يىل ئەتراپىدا بولىدۇ.شۇڭلاشقا، چوشقا كۈندە يەپ بۆرە سەۋر-تاقەت بىلەن كۈتكەنگە ئوخشاش،<<بازار ئەخمەقلىرى>> قانچە كۆپەيگەنسېرى، سەۋرچانلىق بىلەن كۈتۈشنىڭ قىممىتى شۇنچە ئاشىدۇ. مەن جوڭگونى پۈتۈن كۈچى بىلەن سېرىق ئالتۇن (250 دوللار/ئۇنسىيە) ،نېفىت ( 25دوللار/تۇڭ ) ،يېزا-ئىگىلىك مەھسۇلاتلىرى قاتارلىقلارنى سېتىۋېلىشقا مۇراجىئەت قىلىمەن.سېرىق ئالتۇن900دوللار/ئۇنسىيە بولغاندامەن سېرىق ئالتۇننىڭ تارىخ سەھنىسىدىن چېكىنىپ چىقىدىغانلىقىنى كۆرسىتىپ ئۆتىمەن.جوڭگو 250دوللار/ئۇنسىيە بويىچە سېتىۋالىدۇ،900دوللار/ئۇنسىيە بىلەن چۆرۈۋېتىدۇ،شۇنداق قىلىپ%300پايدىغا ئېرىشىدۇ. ھازىر ئالتۇن باھاسى ئايرىم ئايرىم 2009-يىلى12-ئاي،2010-يىلى5-ئاي،2010-يىلى 8-ئايدا ئۈچ قېتىم 1200دوللار/ئۇنسىيە دىن يۇقىرى ھاالدا كۆرۈلدى.ھەمدەئامېرىكا بازىرى ۋەجوڭگو ئاخبارات ۋاستىلىرى جېنىنىڭ بارىچە جار سېلىپ بايراق لەپىلدىتىپ چۇقان سېلىۋاتقاندا ئالتۇن تېخى ئەمدىلا ئالاھىدە چوڭ بازارغا كىردى.ئالتۇن ھازىر بىر يىل ۋاقىت سەرپ قىلىپ زور مىقداردىكى كىشلەرگە نىسبەتەن تەكشى بولغاندەرىجىدىن تاشقىرى پۇل ساھەسىنى تىكلىدى.ئالدى بىلەن سوراپ باقاي،ئالتۇننىڭ بۇ بىر يىلدا يۇقىرى دەرىجىدە قويۇپ بېرىلىش تارىخىدىكى ھايانكەشلەر كىم ؟ھازىر كۆپچىلىكنىڭ ھەممىسى بىلىدۇ،بۇ ھايانكەشلەر كۆپ قىسىم جوڭگولۇقلار ۋە ئامېرىكىنىڭ ئالىي ئەپەندىملىرى.يەنە سوراپ باقاي،ئامېرىكا بازىرى ۋە جوڭگو ئاخبارات ۋاستىلىرىنىڭ بايراق لەپىلدىتىپ چۇقان سېلىشى ئاستىدا ئاندىن ئالاھىدە چوڭ بازارغا كىرگىنىدە،سىلەرگە 2011-يىلى1-ئاينىڭ 1-كۈنى بولسا ئامېرىكا ئىقتىسادىنىڭ نېترال مالىيە قىسقارتىش دەۋرىگە كىرىدىغانلىقى ۋە ئامېرىكىنىڭ ھازىرقى 6.5%زاپىسىنىڭ بارلىقىنى دېگەنمۇ دېمىگەنمۇ؟ئالتۇن بازىرىدا ھازىر بىر يۇمۇر بار،ياۋروپا جۇڭگۇ بانكىسى ۋە خەلقئارالىق پۇل مۇئامىلە تەشكىلاتىنىڭ قولىدا ھازىر پۈتۈن دۇنيا ئالتۇن زاپىسىنىڭ 1/3بار،جۇڭگۇلۇقلارنىڭ قولىدا تەخمىنەن 500مىليارد دوللار ئەتراپىدا ئالتۇن بار،ھازىر ئامىرىكا بازىرى ئالتۇننى پۈتۈن كۈچى بىلەن قوماچ قىلىۋاتىدۇ،ياۋروپالىقلار بىلەن جۇڭگۇلۇقلار باي بولسا،ئامېرىكىلىقلار دۇنيانىڭ مەڭگۈلۈك نامراتلىرىغا ئايلىنىدۇ.ياكى،ئامېرىكا بازىرى ئامېرىكا پارلامېنتى بىلەن بىرلىشىپ تۇيۇقسىز يۈز ئۆرىسە،جۇڭگۇلۇقلار دۇنيانىڭ مەڭگۈلۈك نامرىتىغا ئايلىنىدۇ،لېكىن ئامېرىكىلىقلار بولسا ناھايىتى بېيىپ كېتىدۇ. "بەش مو بەشىنچى ئارمىيسى"ۋە"بازار ئەخمەقلىرى"مېنى 8-ئاي ياكى 9-ئايدىكى دوللارنىڭ تېز سۈرئەتتە ئۆسىشىگە مۇناسىۋەتلىك مەسىلىلەر توغرىسىدا ئەيىبلەيدۇ.2010يىلى 9-ئايدا زادى نېمە ئىش يۈز بەردى؟خەلق پۇلىنىڭ قىممىتى كۆرۈنەرلىك ئۆستى.ئۇنداقتا خەلق پۇلى نېمىشقا 2011يىلى 1-ئاينىڭ 1-كۈنىدىكى ئامېرىكا نېترال مالىيە قىسقارتىش دەۋرىنىڭ باشلىنىشىغا پەقەت ۋە پەقەت نەچچە ئايلا ۋاقىت قالغان چاغدا ئۆسىدۇ؟ئامىرىكا ھۆكىمىتى ۋە پارلامېنتى پۈتۈن كۈچى بىلەن خەلق پۇلىنىڭ قىممىتى ئۆسسۈن دەپ توۋلاۋاتىدۇ.ئەجىبا ئۇلار قىسقىغىنا نەچچە ئايدىن كېيىن ئامرېكا نېترال مالىيە قىسقارتىش دەۋرىنىڭ باشلىنىشى ئىكەنلىكىنى بىلمەمدۇ؟!ھازىر،بىز ماۋزېدۇڭ جانابلىرىنى ئامېرىكىنىڭ 2010يىلى 9-ئايدىكى خەلق پۇلىنىڭ قىممىتى ئۆسىشى توغرىسىدىكى ئەيىبلەش تەلىپىنى ھەل قىلىشىنى سورايمىز.ماۋزېدۇڭ جانابلىرى جوڭگونىڭ مائاشىنى نەچچە ھەسسە ئۆستۈرەلەيدۇ،جوڭگو خەلقى ئۆزىنىڭ مەھسۇلاتىنى ئۆزى ھەزىم قىلىدۇ،شۇنداقلا ئامېرىكىغا ھەرگىز ئىمپورت قىلمايدۇ.ھازىر بىز قايغۇرۇشقا مەجبۇرمىز،چۈنكى جوڭگو"بەش مو بەشىنچى ئارمىيەسى"نىڭ كۈچلىنىشى ،شۇنداقلا "بەش مو بەشىنچى ئارمىيە"سىنىڭ جوڭگو"بازار ئەخمەق"لىرىگە بولغان مېڭە يۇيىشى ناھايىتى ئوڭۇشلۇق بولغان.ھازىر ھەر بىر جۇڭگۇ پۇقراسى شۇنى كۆرۈپ يېتىشى لازىمكى ،2010يىلى 9-ئايدا خەلق پۇلىنىڭ قىممىتى ئۆسكەندىن كېيىن ۋول سىترېت كوچىسى دەرھال پۈتۈن دۇنيادىكى دېھقانچىلىق مەھسۇلاتلىرىنىڭ باھاسىنى ۋەھشىلەرچە ئۆستۈرۋەتتى(ياكى قوماچ قىلدى)،ئەلۋەتتە جوڭگۇ دېھقانچىلىق بازىرىدىمۇ 2010يىلى 9-ئايدا تارىختا كۆرۈلۈپ باقمىغان يۇقىرى باھا كۆرۈلدى(ياكى ۋەھشىلەرچە قوماچ قىلىش كۆرۈلدى).ماۋزېدۇڭ ئەپەندىمنىڭ ئۇلۇغلىقى شۇ يەردىكى ھەر قانداق ئىش ئالدىدا،بولۇپمۇ ئامېرىكىلىقلار ئالدىدا قەتئىي تەۋرەنمەيدىغان ئىرادىسى بولغانلىقىدا. 1992-يىلى،دوللار كۆرسەتمىسى 90دىن يۇقىرى بولدى،ياپونىيە ئىقتىسادى بولسا زور كۆلەمدە بۇزۇلۇشقا قاراپ يۈزلەندى.1997-يىلى.ئامېرىكا كۆرسەتمىسى 90دىن يۇقىرى،شەرقىي -جەنۇبى ئاسىيا ئەللىرى ئىتتىپاقى ئىقتىسادى چوڭ كۆلەملىك غۇلاپ چۈشۈشكە يۈزلەندى .2000-يىلى،ئامېرىكا كۆرسەتمىسى ئۇزۇن مەزگىل يۇقىرى ئورۇندا تۇردى،بۇ ئارگېنتىنا پۇل مۇئامىلىىسنىڭ 3 ئاي ۋاقىت ئىچىدە %400 پاخاللىشىشىنى كەلتۈرۈپ چىقاردى.قىسقا نەچچە ئاي ۋاقىت ئىچىدە،يەنى ئامېرىكا نېترال مالىيە قىسقارتىش دەۋرىنىڭ باشلىنىشىدا،كۆپلىگەن جۇڭگۇلۇقلار ۋەيران بولدى.جۇڭگۇ"بەش مو بەشىنچى ئارمىيسى"ۋە "جۇڭگۇ بازار ئەخمەقلىرى"ئېنىقلا پۈتۈن كۈچى بىلەن تىركەشتى.ئېسىڭىزدە بولسۇنكى،چوشقا ھەر كۈنى يېيىشىتىن باشقىنى بىلمەيدۇ،لېكىن بۆرە بولساسەۋىرچانلىق بىلەن كۈتۈشنى بىلىدۇ،"بازار ئەخمەقلىرى"قانچە كۆپ بولغانسېرى،سەۋىرچانلىق بىلەن كۈتۈشنىڭ قىممىتى بارغانسىرى ئاشىدۇ.。 مەنبە : ساۋگېن تورى مىسرانىم تورى تەرجىمە گۇرۇپپىسىدىن gulbike.shadiyana.kahwa uighurjan بىز كەسپى تەرجىمانلار ئەمەس.لىكىن ئەڭ ياخشى تەرجىمە قىلىشقا تىرىشىمىز.

جۇدۇن

	ئىسىل تېما بوپتىغۇ مانا~ مۇشۇنداق تېما بولسا ھارماي ئوقۇيمىز جۇمۇ بىز~ ئەجرىڭلارغا تەشەككۈر~

Gulbike

	رەھمەت قوللىغىنىڭلارغا،  تېخىمۇ ئېسىل مەزمۇنلارنى ھۇزۇرۇڭلارغا سۇنۇشقا تىرىشىمىز!

natonux

	لىيۇجۈن لۇۋو نىڭ بىلوگىنى داۋاملىق كۆرۈپ تۇرىمەن ، يامان ئىقتىسادشۇناس بۇ ئادەم`~

SiYiT^AHun

	ياخشى تىما تەرجىمە قىلىپسىلەر،،،ھارمىغايسىلەر،،،،،،،، [s:166]

Zulpikar

	تۇنجىسى بارلىققا كەپتۇ ! مەمنۇن بولدۇم ! خۇدا خالىسا داۋاملىق تىرىشىمىز !

oygak2005

	ۋاي ئەسلى بىرلىشىپ تەرجىمە قىلغانمىدىڭلار؟. ئېسل تەرجىمە بوپتۇ...مەنلا يالغۇز قاپتىمەن دە...بولسا  بىرەيلەن چوڭراق ياخشى نەرسىلەرنى مەن بىلەن بىرلىكتە تەرجىمە قىلشىپ بەرسە دەيمەن. ماقالىنى مەن تاللاي.قانداق؟

shakira

	ياخشى ئەسەرلەر چىقىۋاتىدۇ جۇمۇ.

izchilar

	قەشقەردىكى ئۆي باھاسىنىڭ ئۆسۈپ كىتىشى  قەشقەرنى شىنجىندەك تەرەققىي قىلغان ئىقتىساىي گەۋدىگە ئايلاندۇرۇش دىگەن خەۋەرنىڭ تارقىلىپ كىتىشى سەۋەپ بولدى.ئۆتكەندە قەشقەرگە كىرگەن، مۇشۇ شىنجىندەك تەرەققىي قىلىنىش ۋەدە قىلىنغان شەھەردە شۇ چاغدا توك كىتىپ قاتناش چىرىغىمۇ يورىماي تۇرۇپتىكەن.ئۆزۈمچى كۈلۈپ كىتىپتىمەن.ئۇزۇن بولمىدى بۇ ئىشقا.لىكىن ياپۇنىيەدىن ئىشىپ دۇنيادىكى ئىككىنجى ئىقتىسادىي گەۋدىنىڭ پۇل پاخاللىشىنى يالغۇز دوللارغىلا باغلاپ قويىشى تولىمۇ كۈلكىلىك.بۇ  دۆلىتىمىز ئاخبارات ئىلان قىلىش ئورنىنىڭ خەۋىرى ئەمەسكەن.شۇ بىر ئىقتىسادشۇناس"راست يالغانلىقى مۇھىم ئەمەس'نىڭ كۆز قارىشىكەن خالاس. دوللارنىڭ تەسىرى توغرىسىدا تۆۋەندىكى تىمىغا كۆز-قارىشىمنى قويدۇم.دوستلار بىلەن ئىلمىي مۇنازىرە قىلىشنى قارشى ئالىمەن: https://uyghur-archive.com/misranim/read.php?tid-31459.2html