ئونسۇ ناھىيىسىنىڭ يەر شەكلى ۋە يەر تۈزۈلىش

alafasy

	ئونسۇ ناھىيىسىنىڭ يەر شەكىلى ۋە يەر تۈزۈلىشى ئونسۇ ناھىيىسىنىڭ يەر شەكىلى تاغلىقنى ئاساس قىلىدۇ. بىر قىسىم دەريا تىنما تۈزلەڭلىكلىرى جايلاشقان. يەر ۋەزىيىتى شىمالىي ئېگىز جەنۇبي پەس بۇلۇپ، شىمالىي قىسمى تاغلىق، جەنۇبىي قىسمى تۈزلەڭلىكتىن ئىبارەت. شىمالدىكى تاغلىق رايۇن ئۇمۇمى كۆلىمى 7980.9 كۋادىرات كىلومېتىر بۇلۇپ، ناھىيە ئۇمۇمى يەر كۆلىمىنىڭ %56.67نى ئېگەللەيدۇ. ناھىيە تەۋەسىگە جايلاشقان تەڭرىتاغ سېستىمىسى ئوخشاش بولمىغان يۆلىنىشلىك تاغ تىزمىلىرىدىن تەركىب تاپقان. بۇ تاغلارنىڭ كۆپىنچىسى غەربى شىمالدىن شەرقى جەنۇب، غەربى جەنۇبتىن شەرقى شىمالغا قاراپ سوزۇلغان يۆلىنىشى ئوخشاش بولمىغان 2 تاغ تىزمىسىنىڭ بىر –بىرى بىلەن قۇشۇلغان يېرىدە غايەت زور ئېگىز تاغ تۈگۈنى ھاسىل بولغان. تۇمۇر چوققىسى دەل مۇشۇ تاغ تۈگۈنى ئۇچراشقان يەرگە جايلاشقان. بۇ يەردە دېڭىز يۈزىدىن ئېگىزلىكى 6000 مېتىردىن ئېگىز تاغ چوققىسىدىن 15ى قەد كۆتۈرۈپ تۇرىدۇ. بۇنىڭ ئىچىدە تەڭرى تاغدىكى ئەڭ ئېگىز چوققا ـــ تومۇر چوققىسى دېڭىز يۈزىدىن       7435 مېتىردىن ئېگىز بولۇپ ھەيۋەت بىلەن قەد كۆتۈرۈپ تۇرىدۇ. ئۇنىڭدىن قالسا، خانتەڭرى چوققىسى دېڭىز يۈزىدىن 6995 مېتىردىن ئېگىز، دېڭىز يۈزىدىن ئېگىزلىكى 6934 مېتىر كېلىدىغان تېرەڭ چوققىسى ناھىيىنىڭ شەرىق تەرپىنى قوغداپ تۇرىدۇ. ئۇلارنىڭ ئەتراپلىرىدا كەڭ كەتكەن ھازىرقى زامان مۇزلىقى شەكىللەنگەن. تاغلىق رايۇننىڭ يەر تۈزۈلىشى ئېگىز- پەس بۇلۇپ، ھەيۋەتلىك چوققىلار، قار مۇزلۇق ئېگىز تاغلار، مۇزلۇقلارنىڭ يالىشىدىن ھاسىل بولغان ئۆزگىچە يار قىياپەتلىرى بار، تاغلىق رايۇننىڭ دېڭىز يۈزىدىن ئېگىزلىكى شىمالدىن جەنۇبقا قاراپ 4000 ــ 1500 مېتىرغىچە تۆۋەنلەپ بارىدۇ. ئوتتۇرا تۆۋەن تاغلىقلاردىن ئالدىنقى تاغ رايۇنى شەكىللەنگەن، ئېگىز تاغ رايۇندا مۇزلۇقلار تاغ جىلغىلىرىچە سوزۇلۇپ – ئېرىپ دەريا ئېقىنلىرى شەكىللەندۈرىدۇ. بۇ ناھىيىدىكى دەريا ئېقىنلىرىنىڭ مەنبەسى. ئۇلارنىڭ ئارلىقىغا جايلاشقان ئېگىز تاغ ئوتلاقلىرى ۋە كەنجى ئېگىز تاغ ئوتلاقلىرى ناھىيىنىڭ ئەنئەنۋى چارۋىچىلىق بازىسى ھېسابلىنىدۇ. جەنۇبدىكى تۈزلەڭلىك كۆلىمى 6928.4 كۋادىرات كېلومېتىر بولۇپ، ناھىيە ئۇمۇمى يەر كۆلىمىنىڭ %43.33نى ئېگەللەيدۇ. دەريا سۈيىنىڭ ئېروزىيلەش، تىنملىلاشتۇرۇش سەۋەبىدىن كۆلىمى زور لاتقا- چۆكۈندى تۈزلەڭلىك ۋە تىنما تۈزلەڭلىك شەكىللەنگەن. بۇ تۈزلەڭلىك يەلپۈگۈچسىمان شەكىلىدە شەرقى جەنۇبقا پەسىيىپ بارىدۇ. ئۇزاق تارىخى جەريانىدا ئوخشىمىغان سۇ سېستىمىلىرىنىڭ بۆلۈۋېىتىشى ۋە تېندۇرۇشى نەتىجىسىدە ئۇزۇنلۇقى 50 كلومېتىرغىچە كېلىدىغان يارداڭلىق پاسىل قىلغان، ھاۋا كېلىماتى، تۇپرىقى، جانلىقلار بايلىقى ئوخشىمايدىغان 2 پارچە تۈزلەڭلىك ــ غەربتىكى قۇمئېرىق دەرياسى ۋە توشقان دەرياسى تىنما تۈزلەڭلىكى بىلەن شەرقتىكى تىرەڭ دەرياسى ۋە قارا يۇلغۇن دەرياسى لاتقا – چۆكۈندە تۈزلەڭلىكى شەكىللەنگەن. ئۇمۇمى كۆلىمى 6320.2 كۋدىرات كىلومېتىر. ئۇمۇمى يەر كۆلىمىنىڭ %43.83 نى ئىگللەيدۇ. شەرقى يار ئۈستى تۈزلەڭلىكى يەر مەيدانى 2667 كۋادىرات كىلومېتىر . قارا يۇلغۇن دەرياسى، تەرەڭ دەرياسى تىنما تۈزلەڭلىكى بولۇپ جام، ئىشلەمچى، قىزىل، گۈلئاۋات قاتارلىق يېزا –بازار، ياشلار دېھقانچىلىق مەيدانى، دېھقانچىلىق مەيدانى، جام ئورمان مەيدانى، چارۋىچىلىق مەيدانى ھەم يېزا ئىگىلىك1- دېۋىزىيىسىنىڭ 5-6-تۈەنى، ئاقسۇ «قىزىل بايراق» دېھقانچىلىق مەيدانى قاتارلىق ئورۇنلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇ ئونسۇنىڭ مۇھىم بولغان ئاشلىق ئىشلەپچىقىرىش بازىسى. غەربى يار ئاسىتى تۈزلەڭلىكى ـ قۇم ئېرىق دەرياسى، توشقان دەرياسى تىنما تۈزلەڭلىكى، غەربتىكى تۇمشۇق بازىرىدىن شەرقتىكى ئونسۇ بازىرىغچە، جەنۇبقا قاراپ توشقان دەرياسى تۈزلەڭلىكى يەر شەكىلى تۈز، تەكشى تۇپرىقى مۇنبىرىدىن، بۇلاقلار كۆپ سۇ بايلىقى مول بولۇپ سازلىق ۋە ئوتلاق شەكىللەنگەن بولۇپ، ئونسۇنىڭ مۇھىم بولغان شال ئىشلەپچىقىرىش رايونى بار. مەنبە: «ئونسۇ تەزكىرىسى» ناملىق كىتابتىن ئېلىندى.

aTaMaN809

	ناھايىتى ياخشى يىزىپسز ~~~~~~~ بولسا ئاز تۇلا رەسىم بىلەن يولىغان بولسڭىز تىخىمۇ ئوبدان چىقاكەن~~~~~~~` [s:166]  [s:166]  [s:141]  [s:141]

aTaMaN809

	ناھايىتى ياخشى يىزىپسز ~~~~~~~ داۋاملىق تىرشىڭ ~~~~

aTaMaN809

	ناھايىتى ياخشى يىزىپسز ~~~~~~~ ئۆزەم ئونسۇلۇق بۇلغىنىم بىلەن بۇنلارنى بىلمەيدىكەنمەن ~~~~~ رەخمەت سىزگە~!~!~!~!~!~ [s:173]  [s:173]

MUHTAR3818

	ئۇيىمىزدە ئۇلتۇرۇپ ئۇنسۇنىڭ ئېشلىرنى بىلىپ بۇلدۇق جۇمۇ مۇشتاپتا..... رەخمەت

umar184

	ئونسۇ ناھىيىسىنىڭ يەر شەكلى ۋە يەر تۈزۈلىشىنى بىلۋالدۇق،رەھمەت سىزگە [s:166]  [s:166]

alafasy

	رەسىم قىستۇرۇپ ئەۋەتەي دىگەن قانداق ئەۋەتىشنى ئۇقمايۋاتىمەن، مۇنبەر خەت بىلەن رەسىمنى بىرلا ۋاقىتتا تۇنامدۇ.

arkixah

	ياخشى ئىزدىنىپ يېزىپسىز، بولسا خەرىتىنى يوللاپ قويغان بولسڭىز ياخشى بۇلاتتى.

zapar

	دەپسەندە قۇلاق كەستى بىر نەچچە ئاغىنلىرىم بۇلىدىغان بۇرۇن. ھېلىقى سۇرلۇك يارداڭلىقلارمۇ ھەيۋەت جۇمۇ لېكىن.

mardlik

	شۇنداق، دەپسەن دىگەن يەرنىڭ ئۆزىگە خاس ئالاھدىلىگى بار،،،،،،،،،،لىكىن ئاڭلىسام ئۇيەرگەچوڭ تىپلىق مەبلەغ سېلىپ تەنتەربىيە سارىيى قىلامىىش،،،،شۇيەردە ئولتۇراقلىشىپ قالغان قېرىنداشلارنىڭ جېنىغا ۋاي،،،،،ئەمدى نەلەرگە يۆتكىلىپ يۈرەر،،،،