چار روسىيەنىڭ ئىستىلاچىلىقى

ﺋﻮﺗﺘﯘرا ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﻧﯩﯔ ﻏﻪرﺑﯩﺪﯨﻜﻰ(ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎﻧﺪﯨﻜﻰ) ﻛﯚﭘﻠﯩﮕﻪن دۆﻟﻪﺗﻠﻪر ﺑﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﺎرﻗﯩﺴﯩﺪﯨﻦ - ﺑﯩﺮى زاۋاﻟﻠﯩﻘﻘﺎ ﻳﯜزﻟﻪﻧﮕﻪن ۋە ﭘﺎرﭼﯩﻠﯩﻨﯩﯟاﺗﻘﺎن ﻣﻪزﮔﯩﻠﻠﻪردە ﭼﺎرروﺳﯩﻴﻪ دۆﻟﯩﺘﻰ ﻗﯘدرەت ﺗﺎﭘﺘﻰ . رۇس ﮬﺎﻛﯩﻤﯩﻴﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﻗﯘدرەت ﺗﯧﭙﯩﺸﻰ ⅩⅦ -ئەسىرلەردﯨلا ﺋﻮﺗﺘﯘرا ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﻧﯩﯔ ﻏﻪرﺑﯩﻲ ﻗﯩﺴﻤﯩﻨﯩﯔ ﺗﻪﻗﺪﯨﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﯩﺸﺎرەت ﺑﻪرﮔﻪﻧﯩﺪى. ﺋﻪﻣﻤﺎ ﻗﺎزان ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ، ﺋﺎﺳﺘﺮاﺧﺎن ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ، ۋە ﺳﯩﺒﯩﺮ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻘلارﻧﯩﯔ ﻗﯘرﺑﺎﻧﻠﯩﻘﻘﺎ ﺋﺎﻳﻠﯩﻨﯩﺸﻰ ﺋﻪڭ دەﺳﻠﻪﭘﻜﻰ ﺋﺎﻟﻐﺎ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﯨﻠﻪش دوﻟﻘﯘﻧﯩﻨﻰ ﻗﻮزﻏﯩﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، روﺳﯩﻴﻪ ﻳﻪﻧﻪ ﭘﯜﺗﯜن ﻛﯜﭼﯩﻨﻰ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﺟﺎﻳلارﻏﺎ ﻗﺎراﺗﺘﻰ. ﺑﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪن رۇﺳلار ﺋﯚزﯨﻨﯩﯔ ﺷﻪرﻗﯩﻲ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﻲ ﺗﻪرەﭘﺘﯩﻜﻰ راﻳﻮﻧﻠﯩﺮﯨﺪا ﺋﯜﺳﺘﯜﻧﻠﯜﻛﯩﻨﻰ ﺳﺎﻗلاپ ﻗﯧﻠﯩﺶ ﺋﯩﺴﺘﺮاﺗﯧﮕﯩﻴﯩﺴﯩﻨﻰ ﻗﻮﻟﻠﯩﻨﯩﺸﻘﺎ ﻣﻪﺟﺒﯘر ﺑﻮﻟﯘپ ﻗﺎﻟﺪى. رۇﺳلار ﺋﻮرﯦﻨﺒﯘرگ، ﭘﯧﺘﯩﺮ ﭘﺎۋﻟﻮۋﺳﻜﻰ، ﺋﻮﻣﯩﺴﻜﻰ، ﺳﯧﻤﭙﺎلاﺗﯩﻨﯩﺴﻜﻰ ۋە ﺋﯜﺳﺖ ﻛﺎﻣﯧﻨﻨﻰ ﮔﻮرﯨﺴﻜﻰ ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻘلارﻧﻰ ﺋﺎﺳﺎس ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺗﯘرۇپ، ﻛﺎﺳﭙﻰ دﯦﯖﯩﺰﯨﺪﯨﻦ ﺋﺎﻟﺘﺎي ﺗﺎﻏﻠﯩﺮﯨﻐﯩﭽﻪ ﺳﻮزۇﻟﻐﺎن ﺋﯘزۇن ﻗﺎزاق ﻣﯘﺳﺘﻪﻣﻠﯩﻜﻪ ﻟﯩﻨﯩﻴﯩﺴﯩﻨﻰ ﻗﯘرۇپ ﭼﯩﻘﺘﻰ ﮬﻪﻣﺪە ﺷﯘ ﺋﺎرﻗﯩﻠﯩﻖ ﻗﺎزاﻗلارﻧﯩﯔ ۋوﻟﮕﺎ ۋە ﺳﯩﺒﯩﺮﯨﻴﻪ دالاﺳﯩﻐﺎ ﭘﺎراﻛﻪﻧﺪﯨﭽﯩﻠﯩﻚ ﺳﯧﻠﯩﺸﯩﺪﯨﻦ ﺳﺎﻗلاﻧﺪى.
ﺋﻪﻣﻤﺎ ﺑﯘ ﺧﯩﻞ ﻣﯘداﭘﯩﺌﻪ ﺳﯩﻴﺎﺳﯩﺘﯩﺪﯨﻦ رۇﺳلار زادﯨلا ﻗﺎﻧﺎﺋﻪت ﮬﺎﺳﯩﻞ ﻗﯩﻠﻤﯩﺪى. ﮔﻪرﭼﻪ ⅩⅧ ئەسىرنىڭ 30 -يىللىرىدىن تارتىپ ﻗﺎزاﻗلار ﻧﺎﻣﺪا روﺳﯩﻴﯩﮕﻪ ﺑﯧﻘﯩﻨﻐﺎن ﺑﯩﻠﻪن ﺋﻪﻣﻪﻟﯩﻴﻪﺗﺘﻪ ﮬﻪ دﯦﺴﯩلا ﻣﯘداﭘﯩﺌﻪ ﻟﯩﻨﯩﻴﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﮬﺎﻟﻘﯩﭗ ﺋﯚﺗﯜپ، ﺋﻮﻟﺘﯘراق ﺋﺎﮬﺎﻟﯩﻠﻪرﮔﻪ ﮬﯘﺟﯘم ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺗﯘراﺗﺘﻰ. ﻳﻪﻧﻪ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﺑﯘ ۋاﻗﯩﺘﺘﯩﻜﻰ ﺧﯩﯟا ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﻗﺎزاﻗلارﻧﻰ ﻗﻮزﻏﯩلاڭ ﻛﯚﺗﯜرۈﺷﻜﻪ رﯨﻐﺒﻪﺗﻠﻪﻧﺪۈرۈپ، ﻗﻮزﻏﯩلاڭ رەﮬﺒﻪرﻟﯩﺮﯨﮕﻪ ﭘﺎﻧﺎﮬﻠﯩﻖ ﺑﻪردى، ﺷﯘﻧﺪاﻗلا رۇﺳﯩﻴﻪ ﺋﻪﺳﯩﺮﻟﯩﺮﯨﻨﻰ ﻣﯘﻗﯩﻢ ﺑﺎزار ﺑﯩﻠﻪن ﺗﻪﻣﯩﻦ ﺋﻪﺗﺘﻰ. ﻗﺎزاﻗلار ﺳﻮدا ﻛﺎرۋاﻧﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﮬﯘﺟﯘم ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺗﯘرﻏﺎﻧﻠﯩﻘﺘﯩﻦ رۇﺳﯩﻴﻪ ﺑﯩﻠﻪن ﺋﻮﺗﺘﯘرا ﺋﺎﺳﯩﻴﺎ دۆﻟﻪﺗﻠﯩﺮى ﺋﺎرﯨﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﺳﻮدﯨﻤﯘ ﺋﻪﺳﻠﯩﺪﯨﻜﻰ ﺳﻪۋﯨﻴﯩﺪە ﺗﻮﺧﺘﺎپ ﻗﺎﻟﺪى.
ⅩⅨئەسىرنىڭ 20-يىلىىرى رۇسلار ﺋﺎﺧﯩﺮى ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﻣﯘﻗﯩﻢ ﺑﻮﻟﻐﺎن ﭼﯧﮕﺮﯨﻨﻰ ﺗﺎﭘﺘﻰ. ﺋﻮرﺗﺎ ﻳﯜز (1822 - ﻳﯩﻞ)ۋە ﻛﯩﭽﯩﻚ ﻳﯜز (1824 - ﻳﯩﻞ) ﻧﻰ ﻳﻮﻗﯩﺘﯩﭗ، روﺳﯩﻴﯩﻨﯩﯔ ﻧﺎزارەﺗﭽﯩﻠﯩﻜﯩﺪە ﺳﯘﻟﺘﺎن ﮬﯚﻛﯜﻣﺮاﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﻛﯩﭽﯩﻚ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﻠﻪرﻧﯩﯔ ﺑﯩﺮﻟﯩﻜﯩﻨﻰ ﺋﻮرﻧﺎﺗﻘﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﻗﺎزاﻗلارﻧﯩﯔ ﻣﯘﺳﺘﻪﻗﯩﻠﻠﯩﻘﻰ ﺋﺎﺳﺘﺎ - ﺋﺎﺳﺘﺎ ﻳﻮﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﺑﺎﺷﻠﯩﺪى. رۇﺳلار ﻳﺎﻳلاﻗﺘﺎ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﯩﻢ ﻗﺎراۋۇﻟﺨﺎﻧﯩلارﻧﻰ ﺗﻪﺳﯩﺲ ﻗﯩﻠﺪى: ﺋﻮرﯦﻨﺒﯘرﮔﻨﯩﯔ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﺪا ﻛﯚﻛﭽﯩﺘﺎۋ ۋە ﻗﺎرﻗﺎراﻟﯩﻨﺴﻜﻰ ( 1824 - ﻳﯩﻞ )ﺳﯧﻤﭙﺎلاﺗﯩﻨﯩﺴﻜﯩﻨﯩﯔ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﺪا ﻛﯚﻛﭙﯧﻜﺘﻰ (1820 - ﻳﯩﻞ) ۋە ﺑﺎﻳﺎﻧﻨﯘر (1826 - ﻳﯩﻞ)ﺋﺎﻟﯩﻜﺴﺎﻧﺪﯨﺮ ﻓﻮن ﮬﯘﻣﺒﻮﻟﺘﻨﯩﯔ ﺋﯧﻜﺴﭙﯧﺪﯨﺘﺴﯩﻴﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﺳﯧﺮﮔﯩﻲ ﺋﻮﺑﯘل (1831 - ﻳﯩﻞ) ﻗﺎراۋۇﻟﺨﺎﻧﯩﺴﯩﻨﻰ ﻗﯘرۇپ ﭼﯩﻘﺘﻰ. ﻣﯘراۋﻳﯧﻒ ﺋﻪﻟﭽﯩﻠﻪر ﺋﯚﻣﯩﻜﻰ ۋە رﯨﮕﻠﯩﻲ ﺋﻪﻟﭽﯩﻠﻪر ﺋﯚﻣﯩﻜﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﻳﺮﯨﻢ - ﺋﺎﻳﺮﯨﻢ ﮬﺎﻟﺪا ﺧﯩﯟا (1820 ) ۋە ﺑﯘﺧﺎرا (1820 ) ﻏﺎ زﯨﻴﺎرەﺗﻜﻪ ﺑﯧﺮﯨﺸﻰ ﮬﻪﻣﺪە ﭘﻮﻟﻜﻮۋﻧﯩﻚ ﺑﯧﺮگ ﺑﯩﻠﻪن ﺋﯧﺪۋاردﻧﯩﯔ ﻳﯩﺮاﻗﻘﺎ ﻳﯜرۈش ﻗﯩﻠﯩﺸﻰ (1825 - 1826)ﺑﯩﻠﻪن روﺳﯩﻴﯩﻠﯩﻜﻠﻪر ﺑﯘ راﻳﻮﻧﻨﯩﯔ ﺳﯩﺮﺗﯩﺪﯨﻜﻰ ﺟﺎﻳلارﻏﺎ ﺋﺎﺋﯩﺖ ﻗﯩﻤﻤﻪﺗﻠﯩﻚ ﺋﺎﺧﺒﺎراﺗلارﻏﺎ ﺋﯩﮕﻪ ﺑﻮﻟﺪى. ⅩⅨ -ئەسىرنىڭ 30 -يىللىرى رۇﺳلار ﻣﺎﯕﻐﯩﺸلاق ﻳﯧﺮﯨﻢ ﺋﺎرﯨﻠﯩﺪا ﻳﯧﯖﻰ ﺋﺎﻟﯩﻜﺴﺎﻧﺪﯨﺮوۋﺳﻜﻰ ﻗﻮرﻏﯩﻨﯩﻨﻰ ﺳﺎﻟﺪى. ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪن ﺑﯩﺮ ۋاﻗﯩﺘﺘﺎ ﺳﻮدا ﺋﯩﺸﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻗﻮﻏﺪاش ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﻛﯜﻧﺴﯧﺮى ﺋﯘﻟﻐﯩﻴﯩﯟاﺗﻘﺎن ﺗﻪﻟﻪﭘﻠﻪر ۋە ﺋﻪﻧﮕﻠﯩﻴﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﻓﻐﺎﻧﯩﺴﺘﺎﻧﺪﯨﻜﻰ ﺗﻪﺳﯩﺮﯨﮕﻪ ﻗﺎرﺷﻰ ﺗﯘرۇش ﺋﯧﮭﺘﯩﻴﺎﺟﻰ ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﺳﻪۋەﺑﻠﻪر ﺋﺎرﻗﯩﺴﯩﺪا ﮔﯧﻨﯧﺮال ﭘﯧﺮوۋﺳﻜﻰ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺧﯩﯟاﻏﺎ ﻗﺎرﯨﺘﯩﻠﻐﺎن ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﭼﻮڭ ﻛﯚﻟﻪﻣﻠﯩﻚ ﮬﻪرﺑﯩﻲ ﻳﯜرۈش ﻛﯧﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﺘﻰ. ﺑﯘ ﻗﯧﺘﯩﻤﻘﻰ ﻗﯩﺸﻠﯩﻖ ﮬﻪرﺑﯩﻲ ﻳﯜرۈش 1839 - ﻳﯩﻠﻰ ﺑﺎﺷلاﻧﺪى ۋە ﻣﯩﯖﺪﯨﻦ ﺋﺎرﺗﯘق ﺋﺎدەﻣﻨﯩﯔ ﺋﯚﻟﯜﺷﻰ، ﮬﻪرﺑﯩﻲ ﻳﯜرۈﺷﻜﻪ ﻛﯧﺮەﻛﻠﯩﻚ ﻗﺎﺗﻨﺎش ﻗﻮراﻟﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﭘﯜﺗﯜﻧﻠﻪي دﯦﮕﯜدەك زﯨﻴﺎﻧﻐﺎ ﺋﯘﭼﺮﯨﺸﻰ ﺑﯩﻠﻪن ﺋﺎﺧﯩﺮلاﺷﺘﻰ. ﭘﯧﺮوۋﺳﻜﯩﻨﯩﯔ ﻣﻪﻏﻠﯘﺑﯩﻴﯩﺘﻰ رۇﺳلارﻧﯩﯔ ﻳﺎﻳلاﻗﻘﺎ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﺋﯩﭽﻜﯩﺮﯨﻠﻪپ ﻛﯩﺮﯨﭗ ﺑﺎزا ﻗﯘرۇش زۆرۈرﻟﯜﻛﯩﻨﻰ ﻛﯚرﺳﻪﺗﺘﻰ. -ⅩⅨ ئەسىرنىڭ 40 -يىللىرى روﺳﯩﻴﻪ ﺋﻮرﯦﻨﺒﯘرﮔﻨﯩﯔ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﺪا ﺗﯘرﻏﺎي ۋە ﻳﯧﺮﮔﯩﺰ (1845- ﻳﯩﻠﻰ)، ﺋﺎﺗﺒﺎﺳﺎر ۋە ﺋﯘﻟﯘﺗﺎۋﺳﻜﻰ ( 1846 - ﻳﯩﻠﻰ) ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﻛﯩﭽﯩﻜﺮەك ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﻗﻮرﻏﺎﻧﻨﻰ ﻗﯘرۇپ ﭼﯩﻘﺘﻰ. ﺳﯩﺮ دەرﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﻏﺰﯨﻐﺎ ﺳﯧﻠﯩﻨﻐﺎن رەﺋﯩﻢ ﻗﻮرﻏﯩﻨﻰ(1847 - ﻳﯩﻠﻰ) رۇﺳلارﻧﯩﯔ ﺑﯘ راﻳﻮﻧﺪﯨﻜﻰ ﻏﻪرﯨﺰﯨﻨﻰ ﺋﺎﺷﻜﺎرە ﺋﯩﭙﺎدە ﻗﯩﻠﺪى. ﺷﻪرﻗﺘﻪ ﺋﺎلاﺗﺎۋ ﺑﺎﻏﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﻗﻮﭘﺎل ﻗﻮرﻏﯩﻨﯩﻨﯩﯔ ﻗﯘرۇﻟﯘﺷﻰ ( 1847 - ﻳﯩﻠﻰ) ﺑﯩﻠﻪن رۇﺳلار ﺋﯩﻠﻰ دەرﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺷﯩﻤﺎﻟﯩﺪﯨﻜﻰ ﺟﺎﻳلارﻏﺎ ﺋﯩﮕﻪ ﺑﻮﻟﯘپ ﻗﺎﻟﺪى.
رۇﺳلار ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪن ﻗﻮﻗﺎن ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﺗﻪۋە دﯦﻴﯩﻠﺴﯩﻤﯘ، ﺋﻪﻣﻪﻟﯩﻴﻪﺗﺘﻪ ﮬﯧﭽﻘﺎﻧﺪاق ﻣﯘداﭘﯩﺌﻪ ﺋﻪﺳﻠﯩﮭﻪﻟﯩﺮى ﺑﻮﻟﻤﯩﻐﺎن ﻳﻪرﻟﻪرﻧﻰ ﺋﯩﮕﯩﻠﻪﺷﻜﻪ ﻛﯩﺮﯨﺸﺘﻰ. 1853 - ﻳﯩﻠﻰ ﮔﯧﻨﯧﺮال ﭘﯧﺮوۋﺳﻜﻰ روﺳﯩﻴﻪ ﻗﻮﺷﯘﻧﯩﻨﻰ ﺑﺎﺷلاپ ﺋﺎراﻟﯩﺴﻜﯩﺪﯨﻦ ﺋﺎرﻗﯩﻐﺎ ﻳﯧﻨﯩﭗ ﺳﯩﺮ دەرﻳﺎﺳﻰ ﺑﻮﻳﯩﻐﺎ ﻛﻪﻟﺪى ۋە ﺑﯩﺮ ﻗﻮرﻏﺎن ﺳﺎﻟﺪۇردى (ﻛﺎزاﻟﯩﻨﺴﻜﻰ)، ﺷﯘﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺋﯘ ﻗﻮﻗﺎن ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎق ﻣﻪﺳﭽﯩﺖ ﻗﻮرﻏﺎﻧﻰ (ﺋﯘﻧﯩﯖﻐﺎ ﭘﯧﺮوۋﺳﻜﻰ ﻗﻮرﻏﯩﻨﻰ دەپ ﻧﺎم ﻗﻮﻳﯘﻟﺪى ) ﻧﻰ ﮬﯘﺟﯘم ﺑﯩﻠﻪن ﺋﺎﻟﺪى. ﺷﯘﻧﺪاق ﻗﯩﻠﯩﭗ ﭘﯧﺮوۋﺳﻜﻰ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ ﻧﻮﻣﯘﺳﯩﻨﻰ ﭘﺎك - ﭘﺎﻛﯩﺰ ﻳﯘدى. ﺷﻪرﻗﺘﻪ روﺳﯩﻴﻪ ﻗﻮﺷﯘﻧﻰ ﺋﯩﻠﻰ دەرﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﻲ ﻗﯩﺴﻤﯩﻨﻰ ﺋﯩﮕﯩﻠﻪپ ﮬﺎزﯨﺮ ﺋﺎﻟﻤﺎﺋﺎﺗﺎ دەپ ﺋﺎﺗﯩﻠﯩﯟاﺗﻘﺎن ۋﯦﺮﻧﻰ ﺷﻪﮬﯩﺮﯨﻨﻰ ﺳﺎﻟﺪى ( 1854 - ﻳﯩﻞ ).
روﺳﯩﻴﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﭘﯩلاﻧﻰ ﺟﻪﻧﯘﺑﺘﯩﻜﻰ ﻛﯧﯖﻪﻳﻤﯩﭽﯩﻠﯩﻚ ﻗﯩﻠﯩﺸﺘﯩﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪن ﺋﯩﻜﻜﻰ راﻳﻮﻧﻨﻰ ﺗﯘﺗﺎﺷﺘﯘرۇش ﺋﯩﺪى. ﺑﯩﺮاق ﻗﯩﺮﯨﻢ ﺋﯘرۇﺷﻰ (1854 - 1856) ﺗﯜﭘﻪﻳﻠﯩﺪﯨﻦ ﺑﯘ ﭘﯩلان ﺑﻪﻛلا ﺳﻮزۇﻟﯘپ ﻛﻪﺗﺘﻰ، ﺋﺎرﻗﯩﺪﯨﻨلا ﺋﯩﺸﻐﺎل ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎن راﻳﻮﻧلارﻧﻰ ﻣﯘﺳﺘﻪﮬﻜﻪﻣﻠﻪش دەۋرى ﺑﺎﺷلاﻧﺪى. ﻗﺎزاق ﻳﺎﻳﻠﯩﻘﯩﻨﯩﯔ ﻏﻪرﺑﯩﺪە 1859 - ﻳﯩﻠﻰ ﺋﻮرﯦﻨﺒﯘرﮔﻨﻰ ﭘﺎﻳﺘﻪﺧﺖ ﻗﯩﻠﻐﺎن ﺋﻮرﯦﻨﺒﯘرگ ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺋﻮﺑلاﺳﺘﻰ ﺗﻪﺳﯩﺲ ﻗﯩﻠﯩﻨﺪى. ﻳﺎﻳلاﻗﻨﯩﯔ ﺷﻪرﻗﻰ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﺋﻮﻣﯩﺴﻜﯩﻨﻰ ﭘﺎﻳﺘﻪﺧﺖ ﻗﯩﻠﻐﺎن ﺳﯩﺒﯩﺮﯨﻴﻪ ﻗﯩﺮﻏﯩﺰ ﺋﻮﺑلاﺳﺘﻰ ﺑﻮﻟﯘپ ﺗﻪﺷﻜﯩﻠﻠﻪﻧﺪى. ﺳﯧﻤﭙﺎلاﺗﯩﻨﯩﺴﻜﻰ ﺋﻮﺑلاﺳﺘﻰ 1854 - ﻳﯩﻠﻰ ﻗﯘرۇﻟﺪى ۋە ﺳﯧﻤﭙﺎلاﺗﯩﻨﯩﺴﻜﯩﻨﻰ ﭘﺎﻳﺘﻪﺧﺖ ﻗﯩﻠﺪى.
ﺋﺎﻣﯧﺮﯨﻜﯩﺪﯨﻜﻰ ﺟﻪﻧﯘب - ﺷﯩﻤﺎل ﺋﯘرۇﺷﻰ ﻣﻪزﮔﯩﻠﯩﺪە ( 1861 - 1865 ) ﭘﺎﺧﺘﺎ ﺑﯩﻠﻪن ﺗﻪﻣﯩﻨﻠﻪش ﺟﯩﺪدﯨﻴﻠﯩﺸﯩﭗ ﻛﻪﺗﺘﻰ. ﭘﺎﺧﺘﺎ ﺑﯩﻠﻪن ﺗﻪﻣﯩﻨﻠﻪﺷﻨﯩﯔ ﺋﯧﮭﺘﯩﻴﺎﺟﻰ ﺋﯜﭼﯜن رۇﺳلار ﺋﻪﺳﻠﯩﺪﯨﻜﻰ ﮬﻪرﺑﯩﻲ ﮬﻪرﯨﻜﯩﺘﯩﻨﻰ ﻗﺎﻳﺘﺎ ﺑﺎﺷﻠﯩﺪى. ﭘﻮﻟﻜﻮۋﻧﯩﻚ ﭼﯧﺮﻧﻴﺎﻳﯧﻒ ﺑﺎﺷﭽﯩﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ 2600 ﻛﯩﺸﯩﺪﯨﻦ ﺗﻪﺷﻜﯩﻠﻠﻪﻧﮕﻪن ﺑﯩﺮ ﺗﺎرﻣﺎق ﻗﻮﺷﯘن ۋﯦﺮﻧﯩﺪﯨﻦ ﻳﻮﻟﻐﺎ ﭼﯩﻘﺘﻰ، ﭘﻮﻟﻜﻮۋﻧﯩﻚ ۋﯦﺮۋﻛﯩﻦ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ 1600 ﻛﯩﺸﯩﻠﯩﻚ ﻗﻮﺷﯘن ﭘﯧﺮوۋﺳﻜﯩﺪﯨﻦ ﺋﺎﺗلاﻧﺪى. 6 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 4 - ﻛﯜﻧﻰ ﭼﯧﺮﻧﻴﺎﻳﯧﻒ ﻗﻮﺷﯘﻧﻰ ﺋﻪۋﻟﯩﻴﺎ ﺋﺎﺗﺎ )ﮬﺎزﯨﺮﻗﻰ ﺟﺎﻣﺒﯘل( ﻏﺎ ﺷﯩﺪدەﺗﻠﯩﻚ ﮬﯘﺟﯘﻣﻐﺎ ﺋﯚﺗﯜپ، ﺋﯜچ ﺋﺎدەم ﻳﺎرﯨﻠﯩﻨﯩﺸﺘﻪك ﺋﺎز ﺑﻪدەل ﺑﯩﻠﻪﻧلا ﺷﻪﮬﻪرﻧﻰ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﺪى. ﻗﻮراﻟﻠﯩﺮى ﺑﻪﻛلا ﺋﺎددﯨﻲ، ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﻠﯩﻘﻰ ۋە ﺋﯩﻨﺘﯩﺰاﻣﯩﻨﯩﯔ زادﯨلا ﺗﺎﻳﯩﻨﻰ ﻳﻮق 1500 ﻛﯩﺸﯩﻠﯩﻚ ﻳﻪرﻟﯩﻚ ﻗﻮﺷﯘﻧﺪﯨﻦ 307 ﺋﺎدەم ﺋﯚﻟﺪى، 390 ﺋﺎدەم ﻳﺎرﯨلاﻧﺪى. ۋﯦﺮۋﻛﯩﻨﻤﯘ ﺷﯘﻧﺪاق ﺋﺎز ﺑﻪدەل ﺑﯩﻠﻪﻧلا ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎﻧﺪﯨﻜﻰ ﻳﻪﺳﺴﻰ ﺷﻪﮬﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﺪى. ﺋﺎﻧﺪﯨﻦ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻗﻮﺷﯘن ﻗﻮﺷﯘﻟﯘپ ﭼﯧﺮﻧﻴﺎﻳﯧﻔﻨﯩﯔ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﻠﯩﻘﯩﺪا ﺑﻮﻟﺪى. ﺗﯚت ﻛﯜﻧﻠﯜك ﻗﻮرﺷﺎۋ ﺋﯘرۇﺷﯩﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﭼﯩﻤﻜﻪﻧﺖ ﻗﻮرﻏﯩﻨﯩﻤﯘ 9 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 22 - ﻛﯜﻧﻰ ﺋﯩﺸﻐﺎل ﻗﯩﻠﯩﻨﺪى. ﺑﯘ ﻳﻪردﯨﻜﻰ ﻳﻪرﻟﯩﻚ ﻗﻮﺷﯘن 10 ﻣﯩﯔ ﻛﯩﺸﻰ ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ، ﻛﯚﭘﯩﻨﭽﯩﺴﻰ ﺟﻪڭ ﺑﺎﺷﻠﯩﻨﺎ - ﺑﺎﺷلاﻧﻤﺎﻳلا ﻗﯘﻳﺮۇﻗﯩﻨﻰ ﺧﺎدا ﻗﯩﻠﯩﺸﺘﻰ، روﺳﯩﻴﻪ ﻗﻮﺷﯘﻧﯩﺪﯨﻦ ﭘﻪﻗﻪت ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺋﺎدەم ﺋﯚﻟﺪى. ﻣﯘﺷﯘ ﻗﯧﺘﯩﻤﻘﻰ ﮬﻪرﺑﯩﻲ ﮬﻪرﯨﻜﻪت ﺋﺎرﻗﯩﻠﯩﻖ رۇﺳلار ﭘﯜﺗﯜن ﭼﯘ ۋادﯨﺴﯩﻨﻰ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﺪى ﮬﻪﻣﺪە ﺋﯘزۇﻧﻐﺎ ﺳﻮزۇﻟﻐﺎن ﻗﻮرﻏﺎن ﻟﯩﻨﯩﻴﯩﺴﻰ ﺋﺎرﻗﯩﻠﯩﻖ ﻗﺎزاق ﻳﺎﻳﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻗﺎﻣﺎﻟﻐﺎ ﺋﺎﻟﺪى.
ﺑﯘ ﻗﯧﺘﯩﻤﻘﻰ ﮬﻪرﺑﯩﻲ ﮬﻪرﯨﻜﻪت ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﺧﻪۋەر ﻳﺎۋروﭘﺎدﯨﻜﻰ ﻛﯜﭼﻠﯜك دۆﻟﻪﺗﻠﻪرﻧﯩﯔ ﭘﺎﻳﺘﻪﺧﺘﻠﯩﺮﯨﺪە، ﺑﻮﻟﯘﭘﻤﯘ ﺑﯜﻳﯜك ﺑﯩﺮﯨﺘﺎﻧﯩﻴﯩﺪە ﻛﯜﭼﻠﯜك ﺗﻪﺳﯩﺮ ﻗﻮزﻏﯩﺪى. ﭼﯜﻧﻜﻰ، ﺋﯘلار ﺋﯚزﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﮬﯩﻨﺪﯨﺴﺘﺎﻧﺪﯨﻜﻰ ﺗﻪﺳﯩﺮ داﺋﯩﺮﯨﺴﯩﺪﯨﻦ ﺋﻪﻧﺪﯨﺸﻪ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻗﺎﻟﻐﺎﻧﯩﺪى. 1864 - ﻳﯩﻞ 11 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 24 - ﻛﯜﻧﻰ روﺳﯩﻴﻪ دﯨﭙﻠﻮﻣﺎﺗﯩﻴﻪ ۋەزﯨﺮى ﮔﯧﺮﺗﺴﻮگ ﮔﻮرﭼﺎﻛﻮف ﮬﻪرﻗﺎﻳﺴﻰ ﻛﯜﭼﻠﯜك دۆﻟﻪﺗﻠﻪرﮔﻪ ﻳﺎﻟﻐﺎن - ﻳﺎۋﯨﺪاق ﮔﻪﭘﻠﻪر ﺑﯩﻠﻪن ﺗﻮﻟﻐﺎن ﻣﻪﻛﺘﯘﭘﻨﻰ ﻳﻮﻟلاپ، ﺋﯘلارﻧﯩﯔ ﺑﯘ ﺧﯩﻞ ﺋﻪﻧﺪﯨﺸﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻳﯧﻨﯩﻜﻠﻪﺗﺘﻰ. ﮔﻮرﭼﺎﻛﻮف روﺳﯩﻴﻪ رەﮬﺒﻪرﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻣﻪﻗﺴﯩﺘﻰ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﺋﺎددﯨﻲ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ، ﺋﯘلار ﺑﯩﺮ ﺋﯜﻧﯜﻣﻠﯜك ﭼﯧﮕﺮﯨﻨﯩﯔ ﺑﯩﺨﻪﺗﻪرﻟﯩﻜﯩﮕﻪ ﻛﺎﭘﺎﻟﻪﺗﻠﯩﻚ ﻗﯩﻠﻤﺎﻗﭽﻰ، ﻳﻪﻧﻰ روﺳﯩﻴﻪ ﻗﻮﺷﯘﻧﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﭼﯧﮕﺮا ﺑﯘلاڭ - ﺗﺎلاﯕﻠﯩﺮﯨﻐﺎ ﻗﺎرﺷﻰ ﻛﯜرەﺷﻠﯩﺮﯨﺪە ﻗﻮﻏﺪاش روﻟﯩﻨﻰ ﺋﻮﻳﻨﯩﻴﺎﻟﯩﻐﯘدەك ﺑﯩﺮ ﻟﯩﻨﯩﻴﯩﻨﻰ ﻗﻮﻏﺪﯨﻤﺎﻗﭽﻰ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ، روﺳﯩﻴﻪ ﺋﯩﻤﭙﯧﺮﯨﻴﯩﺴﻰ ﺋﻮﻟﺘﯘراق ﺋﺎﮬﺎﻟﯩﻠﻪر دۆﻟﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﭼﯧﮕﺮﯨﺴﯩﻐﺎ ﻳﻪﺗﻜﻪن ﮬﺎﻣﺎن ﺗﻮﺧﺘﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ، ﺑﯘ ﺟﺎﻳﺪا ﺗﻮﺧﺘﯩﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺑﯩﺮ ﻗﻮرﻏﺎن ﻟﯩﻨﯩﻴﯩﺴﻰ ﻗﯘرۇپ ﺋﯚز ﭼﯧﮕﺮﯨﺴﯩﻨﻰ ﻗﻮﻏﺪﯨﻤﺎﻗﭽﻰ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ، ﺷﯘ ﺋﺎرﻗﯩﻠﯩﻖ ﺑﯘلاڭ - ﺗﺎلاﯕﻐﺎ ﺋﺎدەﺗﻠﯩﻨﯩﭗ ﻛﻪﺗﻜﻪن ﻛﯚﭼﻤﻪن ﺧﻪﻟﻘﻠﻪرﮔﻪ ﺳﻮدا - ﺳﯧﺘﯩﻘﻨﯩﯔ ﺑﯘلاڭ - ﺗﺎلاﯕﺪﯨﻦ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺑﯩﻠﺪۈرۈپ ﻗﻮﻳﯘش ﮬﻪﻣﺪە ﺋﯘلارﻏﺎ »ﻏﻪرب ﻣﻪدەﻧﯩﻴﯩﺘﻰ« ﺋﯩﻠﺘﯩﭙﺎت ﻗﯩﻠﯩﺶ ﻧﯩﻴﯩﺘﯩﺪە ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺗﻪﻛﯩﺘﻠﯩﺪى.
1865 - ﻳﯩﻠﻰ رۇﺳلار ﻳﯧﯖﯩﺪﯨﻦ ﻗﻮﻟﻐﺎ ﻛﻪﻟﺘﯜرﮔﻪن ﺑﯘ راﻳﻮﻧﻨﻰ ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎن ۋﯨلاﻳﯩﺘﻰ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻗﯘرۇپ ﭼﯩﻘﺘﻰ. ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎن ۋﯨلاﻳﯩﺘﯩﻨﻰ ﮔﯧﻨﯧﺮال ﮔﻮﺑﯩﺮﻧﺎﺗﻮر ﺑﺎﺷﻘﯘرﯨﺪﯨﻐﺎن ﺑﻮﻟﯘپ، ﮔﻮﺑﯩﺮﻧﺎﺗﻮر ﻗﻮﺷﯘﻣﭽﻪ ﮬﻪرﺑﯩﻲ ﺋﯩﺸلار، ﻣﻪﻣﯘرﯨﻲ ﺋﯩﺸلارﻧﻰ ﺑﯧﺠﯩﺮﯨﺸﻨﻰ ﺋﯜﺳﺘﯩﮕﻪ ﺋﺎلاﺗﺘﻰ ۋە ﺋﻮرﯦﻨﺒﯘرگ ﮔﻮﺑﯩﺮﻧﺎﺗﻮرى ﺋﺎﻟﺪﯨﺪا ﺟﺎۋاﺑﻜﺎر ﺑﻮلاﺗﺘﻰ. ﭼﯧﺮﻧﻴﺎﻳﯧﻒ ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎﻧﻨﯩﯔ ﮔﯧﻨﯧﺮال ﮔﻮﺑﯩﺮﻧﺎﺗﻮرى ﺑﻮﻟﯘپ ﺗﻪﻳﯩﻨﻠﻪﻧﺪى. روﺳﯩﻴﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺘﻰ ﭼﯧﺮﻧﻴﺎﻳﯧﻔﻘﺎ ﺋﻪﻣﺪى ﺋﺎﻟﻐﺎ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﯨﻠﯩﻤﻪﺳﻠﯩﻚ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪە ﺑﯘﻳﺮۇق ﻗﯩﻠﻐﺎن ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ، ﺋﯘ ﺗﻪﺷﻪﺑﺒﯘﺳﻜﺎرﻟﯩﻖ ﺑﯩﻠﻪن ﮬﯘﺟﯘﻣﻐﺎ ﺋﯚﺗﯜپ ﺗﺎﺷﻜﻪﻧﺖ ۋە ﻗﻮﻗﺎﻧﻐﺎ ﮬﯘﺟﯘم ﻗﯩﻠﺪى. 1865 - ﻳﯩﻠﻰ 4 - ﺋﺎﻳﺪا ﭼﯧﺮﻧﻴﺎﻳﯧﻒ ﭼﯩﺮﭼﯩﻖ دەرﻳﺎﺳﻰ ﺑﻮﻳﯩﺪﯨﻜﻰ ﻧﯩﻴﺎزﺑﯧﮓ ﻗﻮرﻏﯩﻨﯩﻨﻰ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﺪى. ﭼﯩﺮﭼﯩﻖ دەرﻳﺎﺳﻰ ﺗﺎﺷﻜﻪﻧﺖ راﻳﻮﻧﯩﻨﯩﯔ ﺳﯘﻏﯩﺮﯨﺶ ﺋﯩﺸﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﺋﺎﺳﺎﺳﻠﯩﻖ ﻣﻪﻧﺒﻪ ﺋﯩﺪى. ﺋﯩﻜﻜﻰ - ﺋﯜچ ﻛﯜﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﭼﯧﺮﻧﻴﺎﻳﯧﻒ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﺋﺎز زﯨﻴﺎن ﺑﯩﻠﻪﻧلا ﺗﺎﺷﻜﻪﻧﺘﻨﻰ ﺋﯩﺸﻐﺎل ﻗﯩﻠﺪى.
ﺋﻪﻧﮕﻠﯩﻴﯩﻨﻰ ﺧﺎﺗﯩﺮﺟﻪم ﻗﯩﻠﯩﭗ ﻗﻮﻳﯘش ﺋﯜﭼﯜن، روﺳﯩﻴﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺘﻰ ﭼﯧﺮﻧﻴﺎﻳﯧﻔﻨﻰ ﭼﺎﻗﯩﺮﺗﯩﭗ ﻛﻪﺗﺘﻰ، ﺋﻪﻣﻤﺎ ﺋﯘﻧﯩﯖﻐﺎ ﻳﯜﻛﺴﻪك ﺷﺎن - ﺷﻪرەپ ﺋﯩﻨﺌﺎم ﻗﯩﻠﺪى. ﭼﯧﺮﻧﻴﺎﻳﯧﻔﺘﯩﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ۋەزﯨﭙﻪ ﺋﯚﺗﯩﮕﻪن ﮔﯧﻨﯧﺮال روﻣﺎﻧﻮۋﺳﻜﻰ ﭼﯧﺮﻧﻴﺎﻳﯧﻔﻨﯩﯔ ﭘﯩلاﻧﯩﻨﻰ داۋاﻣﻠﯩﻖ ﺋﯩﺠﺮا ﻗﯩﻠﺪى. ﺋﯩﻜﻜﯩﻨﭽﻰ ﻳﯩﻠﻰ ﺋﻪﺗﯩﻴﺎزدا روﻣﺎﻧﻮۋﺳﻜﻰ 3600 ﻛﯩﺸﯩﻠﯩﻚ ﺑﯩﺮ ﺗﺎرﻣﺎق ﻗﻮﺷﯘﻧﻨﻰ ﺑﺎﺷلاپ ﺑﯘﺧﺎرا ﺗﻪۋەﺳﯩﮕﻪ ﺑﯧﺴﯩﭗ ﻛﯩﺮدى. ﺳﻪﻣﻪرﻗﻪﻧﺘﻜﻪ ﺑﺎرﯨﺪﯨﻐﺎن ﻳﻮل ﺗﯚﭘﯩﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﻮرﺟﺎر دﯦﮕﻪن ﺟﺎﻳﺪا ﺑﯘﺧﺎراﻟﯩﻘلار ۋە ﻗﺎزاﻗلارﻧﯩﯔ 40 ﻣﯩﯔ ﻛﯩﺸﯩﻠﯩﻚ ﻗﻮﺷﯘﻧﯩﻨﻰ ﻣﯘﺳﺘﻪﮬﻜﻪم ﺋﯩﺴﺘﯩﮭﻜﺎﻣﯩﻨﯩﯔ ﺋﯚزﯨﺪﯨلا ﺑﯩﺖ - ﭼﯩﺖ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺗﺎﺷﻠﯩﺪى. ﺋﺎرﻗﯩﺪﯨﻦ روﻣﺎﻧﻮۋﺳﻜﻰ ﺳﯩﺮ دەرﻳﺎﺳﻰ ﺑﻮﻳﯩﻐﺎ ﻗﺎﻳﺘﯩﭗ ﻗﻮﻗﺎن ﺗﻪۋەﻟﯩﻜﯩﮕﻪ ﻛﯩﺮدى ۋە ﺑﯘﺧﺎرا ﺑﯩﻠﻪن ﻗﻮﻗﺎن ﺋﺎرﯨﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﺑﯩﺮ ﺷﯩﻨﺎ ﻗﺎﻗﻤﺎﻗﭽﻰ ﺑﻮﻟﺪى. ﺋﯘ ﮬﯧﭽﻘﺎﻧﺪاق ﻗﺎرﺷﯩﻠﯩﻘﺴﯩﺰلا ﻗﻮﻗﺎﻧﺪﯨﻜﻰ ﻧﺎۋ ﻗﻮرﻏﯩﻨﯩﻨﻰ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﺪى. 5 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 24 - ﻛﯜﻧﻰ زەﻣﺒﯩﺮەك ﺋﺎرﻗﯩﻠﯩﻖ ﺧﻮﺟﻪﻧﺪﻧﻰ ﺋﯩﺸﻐﺎل ﻗﯩﻠﺪى. رۇﺳلاردﯨﻦ ﺋﺎران ﺑﻪش ﺋﺎدەم ﺋﯚﻟﺪى. ﺷﻪﮬﻪرﻧﻰ ﻣﯘداﭘﯩﺌﻪ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧلاردﯨﻦ ﺑﻮﻟﺴﺎ 2500 ﺋﺎدەم ﭼﯩﻘﯩﻢ ﺑﻮﻟﺪى. ﻣﯘﺷﯘﻧﺪاق ﺋﻪﮬﯟاﻟﺪا ﻗﻮﻗﺎن ﺧﺎﻧﻰ ﺧﯘداﻳﺎرﺧﺎن روﺳﯩﻴﯩﮕﻪ ﺑﺎش ﺋﻪﮔﺪى. ﺧﯘداﻳﺎرﺧﺎن ﺋﯚزﯨﻨﯩﯔ روﺳﯩﻴﯩﮕﻪ ﺑﯧﻘﯩﻨﺪى ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺋﯧﺘﯩﺮاپ ﻗﯩﻠﯩﭗ، رۇﺳلارﻧﯩﯔ ﺋﯩﺴﺘﯩلاﺳﯩﻐﺎ ﻗﻮﺷﯘﻟﺪى، روﺳﯩﻴﻪ ﺳﻮدﯨﺴﯩﻨﯩﯔ ﻗﻮﻗﺎن ﭼﯧﮕﺮﯨﺴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯚﺗﯜﺷﯩﮕﻪ رازﯨﻠﯩﻖ ﺑﯩﻠﺪۈردى ﮬﻪﻣﺪە روﺳﯩﻴﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﻗﻮﻗﺎﻧﻐﺎ ﮬﯘﺟﯘم ﻗﯩﻠﯩﺸﺘﺎ ﺳﻪرپ ﻗﯩﻠﻐﺎن ﭼﯩﻘﯩﻤﯩﻨﻰ ﺗﯚﻟﻪش ﺋﯜﭼﯜن روﺳﯩﻴﯩﮕﻪ ﺗﯚﻟﻪم ﺑﯧﺮﯨﺪﯨﻐﺎن ﺑﻮﻟﺪى.
ﺑﻪزى ﺋﻪﮬﯟاﻟلار ﺑﯘﺧﺎرا ﺋﻪﻣﯩﺮﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯖﻤﯘ ﺳﯜﻟﮭﻰ ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﻣﺎﻳﯩﻠﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻛﯚرﺳﻪﺗﺴﯩﻤﯘ، ﺋﻪﻣﻤﺎ روﺳﯩﻴﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺘﻰ ﺋﺎﻟﻠﯩﻘﺎﭼﺎن ﺋﯚزﻟﯩﺮﯨﻨﻰ ﻣﯘﺷﯘﻧﺪاق ﺋﻮرۇﻧﺪا ﺗﯘﺗﯘپ ﺗﯘرﻏﺎﻧﺪا، ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ ﮬﻪرﯨﻜﻪﺗﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺑﺎﺷﻘﯩلاردا ﮔﯘﻣﺎن ﺗﯘﻏﺪۇرﻣﺎﻳﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻗﺎرار ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﯩﺪى. ﮬﺎزﯨﺮ ﭼﺎرروﺳﯩﻴﻪ داﺋﯩﺮﻟﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻧﻪزەرﯨﺪە ﭼﯧﮕﺮا دەپ ﻗﺎرﯨﻠﯩﯟاﺗﻘﺎن ﺟﺎي ﺳﯩﺮ دەرﻳﺎﺳﻰ ﺋﻪﻣﻪس، ﺑﻪﻟﻜﻰ ﺋﺎﻣﯘ دەرﻳﺎﺳﻰ ﺋﯩﺪى. 1866 - ﻳﯩﻠﻰ 8 - ﺋﺎﻳﺪا ﺋﻮرﯦﻨﺒﯘرگ ﮔﯧﻨﯧﺮال ﮔﻮﺑﯧﺮﻧﺎﺗﻮرى ﻛﯩﺮزاﻧﻮۋﺳﻜﻰ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﻮﺷﯘن ﻳﯧﯖﻰ ﺑﯩﺮ ﺋﯘرۇش ﻗﻮزﻏﯩﻤﺎﻗﭽﻰ ﺑﻮﻟﺪى. ﺋﯘ ﺑﺎﺷﻠﯩﻐﺎن ﻗﻮﺷﯘن ﺋﺎۋال ﺗﯩﺦ ﺋﯘﭼﯩﻨﻰ ﺋﯚرە ﺗﯚﭘﯩﮕﻪ ﻗﺎراﺗﺘﻰ ﮬﻪﻣﺪە 01 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 2 - ﻛﯜﻧﻰ ﺑﯘ ﻗﻮرﻏﺎﻧﻨﻰ ﺋﯩﺸﻐﺎل ﻗﯩﻠﺪى. رۇﺳلاردﯨﻦ 17 ﺋﺎدەم ﺋﯚﻟﺪى، ﻳﻪرﻟﯩﻚ ﻗﻮﺷﯘﻧﺪﯨﻦ ﺋﺎز دﯦﮕﻪﻧﺪﯨﻤﯘ 2000 ﺋﺎدەم ﺋﯚﻟﺪى. ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﻛﯜﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﻛﯩﺮزاﻧﻮۋﺳﻜﻰ ﺟﯩﺰزاﻗﻨﻰ ﺋﯩﺸﻐﺎل ﻗﯩﻠﺪى (10 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 8 - ﻛﯜﻧﻰ ) ، ﺑﯘ ﺟﻪﯕﺪە رۇﺳلاردﯨﻦ ﺋﺎﻟﺘﻪ ﻛﯩﺸﻰ ﺋﯚﻟﺪى، ﻳﻪرﻟﯩﻚ ﻗﻮﺷﯘﻧﺪﯨﻜﯩﻠﻪردﯨﻦ ﺑﻮﻟﺴﺎ 6000 ﻛﯩﺸﻰ ﺋﯚﻟﺪى.
1867 - ﻳﯩﻠﻰ 7 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 11 - ﻛﯜﻧﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﯩﻤﭙﯧﺮاﺗﻮر ﭘﻪرﻣﺎﻧﯩﻐﺎ ﺑﯩﻨﺎﺋﻪن، ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎن ﮔﻮﺑﯩﺮﻧﺎﺗﻮرﻟﯘﻗﻰ ﻗﯘرۇﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺟﺎﻛﺎرلاﻧﺪى. ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎن ﮔﻮﺑﯩﺮﻧﺎﺗﻮرﻟﯘﻗﻰ ﺗﺎﺷﻜﻪﻧﺘﻨﻰ ﻣﻪرﻛﻪز ﻗﯩﻠﻐﺎن ﺑﻮﻟﯘپ، روﺳﯩﻴﯩﻨﯩﯔ 1847 - ﻳﯩﻠﺪﯨﻦ ﺗﺎرﺗﯩﭗ ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎن راﻳﻮﻧﯩﺪا ﻗﻮﻟﻐﺎ ﻛﻪﻟﺘﯜرﮔﻪن ﺑﺎرﻟﯩﻖ زﯦﻤﯩﻨﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﯚز ﺋﯩﭽﯩﮕﻪ ﺋﺎلاﺗﺘﻰ. ﺋﯘلار ﺑﯘ رارﻳﻮﻧﻨﻰ ﺳﯩﺮ دەرﻳﺎ ﺋﻮﺑلاﺳﺘﻰ ۋە ﻳﻪﺗﺘﯩﺴﯘ ﺋﻮﺑلاﺳﺘﻰ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺋﺎﻳﺮﯨﺪى. ﺋﯩﻠﮕﯩﺮى روﺳﯩﻴﻪ ﺋﯩﺸﻐﺎل ﻗﯩﻠﯩﯟاﻟﻐﺎن ﭘﻮﻟﺸﺎ زﯦﻤﯩﻨﯩﺪا ﻳﻪﻧﻰ روﺳﯩﻴﯩﻨﯩﯔ ﻏﻪرﺑﯩﻲ ﺷﯩﻤﺎل ﺗﻪرﯨﭙﯩﺪە ﮔﻮﺑﯧﺮﻧﺎﺗﻮر ﺑﻮﻟﻐﺎن ﮔﯧﻨﯧﺮال ﻓﻮن ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎن ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎن ﮔﻮﺑﯩﺮﻧﺎﺗﻮرى ﺑﻮﻟﯘپ ﺗﻪﻳﯩﻨﻠﻪﻧﺪى. ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎﻧﻐﺎ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﻛﻪڭ ﮬﻮﻗﯘق ﺟﯜﻣﻠﯩﺪﯨﻦ ﮬﻪرﺑﯩﻲ ۋە دﯨﭙﻠﻮﻣﺎﺗﯩﻚ ﮬﻮﻗﯘق ﺑﯧﺮﯨﻠﺪى. 1867 - ﻳﯩﻠﻰ 11 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ ﺑﺎﺷﻠﯩﺮﯨﺪا ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎن ﺗﺎﺷﻜﻪﻧﺘﻜﻪ ﻛﯧﻠﯩﭗ، ﻣﯘرەﻛﻜﻪپ ﺧﯩﺰﻣﻪﺗﻜﻪ ﺗﯘﺗﯘﻧﺪى. ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎﻧﻨﯩﯔ ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎﻧﺪا ﻳﯜرﮔﯜزﮔﻪن ﺗﻪﺷﻜﯩﻠﯩﻲ ﺋﯜﻟﮕﯩﺴﻰ ﻳﯧﺮﯨﻢ ﺋﻪﺳﯩﺮﮔﯩﭽﻪ داۋاﻣلاﺷﺘﯘرۇﻟﺪى. ﻳﯧﻘﯩﻨﻘﻰ ﻳﯩﻠلاردﯨﻦ ﺑﯘﻳﺎن "ﻛﻮﻧﺎ ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎﻧﻠﯩﻘلار" ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎن ۋەزﯨﭙﻪ ﺋﯚﺗﯩﮕﻪن 13 ﻳﯩﻠﻨﻰ ﺑﻪﻛلا ﻛﯚﭘﺘﯜرۈپ "ﺋﺎﻟﺘﯘن دەۋر" دﯦﻴﯩﺸﯟاﺗﯩﺪۇ، ﮬﻪﺗﺘﺎ ﺋﻪﻧﮕﻠﯩﻴﯩﻨﯩﯔ ﺗﺎﺟﺎۋۇزﭼﻰ ﺗﯚرﯨﻠﯩﺮﯨﻤﯘ ﺋﯘﻧﻰ ﺋﯩﭻ - ﺋﯩﭽﯩﺪﯨﻦ "ﺑﻪك ﺋﯘﻟﯘغ دﯦﻴﯩﺸﻜﻪ ﺑﻮﻟﻤﯩﺴﯩﻤﯘ، ﻟﯧﻜﯩﻦ ﺷﯜﺑﮭﯩﺴﯩﺰﻛﻰ، ﺋﯘﻧﻰ ﻳﻪﻧﯩلا ﺋﯘﻟﯘغ ﺷﻪﺧﺲ دﯦﻴﯩﺸﻜﻪ ﺑﻮﻟﯩﺪۇ" دەپ ﺗﻪرﯨﭙﻠﯩﮕﻪﻧﯩﺪى.
ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎﻧﻨﯩﯔ ﮬﯚﻛﯜﻣﺮاﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎن ﻳﺎۋروﭘﺎ روﺳﯩﻴﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﻣﻪﻣﯘرﯨﻲ ﺑﺎﺷﻘﯘرۇش ﺷﻪﻛﻠﯩﺪە ﺗﻪﺷﻜﯩﻠﻠﻪﻧﮕﻪﻧﯩﺪى. ﺋﻪڭ ﺋﺎﻟﯩﻲ ۋەزﯨﭙﯩﺪﯨﻜﻰ ﮬﻮﻗﯘﻗﺪارﻧﻰ ﮬﯧﺴﺎﺑﻘﺎ ﺋﺎﻟﻤﯩﻐﺎﻧﺪا، ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎن راﻳﻮﻧﻰ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪن دﯦﮕﯜدەك ﻗﻪﻟﻪﻣﺪار ۋە ﺋﻪﻟﻪﻣﺪارلار ﺗﻪرﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺋﯩﺪارە ﻗﯩﻠﯩﻨﺪى. ﺑﯩﺮ ﻗﯧﺘﯩﻤﻠﯩﻖ ﻧﻮﭘﯘس ﺗﻪﻛﺸﯜرۈﺷﺘﯩﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺋﻮﺑلاﺳﺖ ﻳﻪﻧﻪ ﻧﺎﮬﯩﻴﻪ، ﻳﯧﺰا ﺑﻮﻟﯘپ ﺑﯚﻟﯜﻧﺪى، ﻳﯧﺰﯨﻨﯩﯔ ﺋﺎﺳﺘﯩﺪا ﺋﺎۋۇل ﻳﺎﻛﻰ ﻗﯩﺸلاق ﺗﻪﺳﯩﺲ ﻗﯩﻠﯩﻨﺪى. ﮬﻪر ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺸلاق ۋە ﺋﺎۋۇل ﺋﺎﻗﺴﺎﻗﺎﻟﻨﻰ ﮬﻪﻣﺪە ﺑﯩﺮ ﺳﺎﻳلام ﮔﯘرۇﭘﭙﯩﺴﯩﻨﻰ ﺳﺎﻳلاپ ﭼﯩﻘﺎﺗﺘﻰ. ﺋﺎﻧﺪﯨﻦ ﺳﺎﻳلام ﮔﯘرۇﭘﭙﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﻳﺎردﯨﻤﯩﺪە ﻳﯧﺰﯨﻨﯩﯔ ﺑﺎﺷﻠﯩﻘﻰ ﺳﺎﻳﻠﯩﻨﺎﺗﺘﻰ. ﻳﯧﺰا ﺑﺎﺷﻠﯩﻘﻠﯩﺮى روﺳﯩﻴﻪ ﮬﺎﻛﯩﻤﯩﻐﺎ ﺟﺎۋاﺑﻜﺎر ﺑﻮلاﺗﺘﻰ. ﺋﻪدﻟﯩﻴﻪ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ﺋﺎدەت ۋە ﺷﻪرﯨﺌﻪت ﺳﺎﻗلاپ ﻗﯧﻠﯩﻨﺪى. ﭘﻪﻗﻪت رۇﺳلارﻏﺎ ﭼﯧﺘﯩﺸﻠﯩﻖ دﯦﻠﻮلار ۋە ﺑﯩﺮ ﻗﻪدەر ﺋﯧﻐﯩﺮ دﯦﻠﻮلار ﻳﯜز ﺑﻪرﮔﻪﻧﺪﯨلا، ﺋﺎﻧﺪﯨﻦ رۇﺳلارﻧﯩﯔ ﺳﻮﺗﯩﺪا ﺑﯩﺮ ﺗﻪرەپ ﻗﯩﻠﯩﻨﺎﺗﺘﻰ. ﺗﻪن ﺟﺎزاﺳﻰ ﺑﯩﻜﺎر ﻗﯩﻠﯩﻨﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷﻘﺎ، رۇﺳلارﻧﯩﯔ ﺋﻪڭ ﭼﻮڭ ﺋﯩﺴلاﮬﺎﺗﻰ ﺋﻪﺳﻠﯩﺪﯨﻜﻰ ﺧﺎن ﺗﻪرﯨﭙﯩﺪﯨﻦ ﺗﻪﻳﯩﻨﻠﯩﻨﯩﺪﯨﻐﺎن ﻗﺎزﯨلارﻧﻰ ﺳﺎﻳلام ﺋﺎرﻗﯩﻠﯩﻖ ﺑﯧﻜﯩﺘﯩﺶ ﺑﻮﻟﺪى. ﻳﻪرﻟﯩﻜﻨﯩﯔ ﺑﺎج ﺗﯜزۈﻣﻠﯩﺮﯨﻨﯩﻤﯘ ﺋﯚزﮔﻪرﺗﯩﭗ رۇﺳلارﻧﯩﯔ ﺋﺎدﯨﺘﯩﮕﻪ ﺋﯘﻳﻐﯘﻧلاﺷﺘﯘردى. رۇﺳلار ﻳﻪﻧﻪ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﭼﻪﻛﻠﯩﻚ ﺑﻮﻟﻐﺎن ﻳﻪر ﺋﯩﺴلاﮬﺎﺗﯩﻨﻰ ﻳﯜرﮔﯜزدى. ﺋﯩﺴلاﮬﺎﺗﻨﯩﯔ ﻧﯩﺸﺎﻧﯩﻨﻰ ﺋﯩﺸﻘﺎ ﺋﺎﺷﯘرۇش ﺋﯜﭼﯜن رۇﺳلار ﺗﯩﺮﯨﺸﭽﺎﻧﻠﯩﻖ ﻛﯚرﺳﯩﺘﯩﭗ ۋەﺧﭙﻪ ﺗﯜزۈﻣﻰ ۋە ﻣﯩﺮاﭘﻠﯩﻖ ﺗﯜزۈﻣﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻣﯘﮬﺎﻛﯩﻤﯩﮕﻪ ﻗﻮﻳﺪى. ﺋﻪﻣﻤﺎ ﺑﯘ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﻪ ﺋﯩﺴلاﮬﺎﺗﻨﯩﯔ ﻣﻪﻗﺴﯩﺘﻰ زادﯨلا ﺋﯩﺸﻘﺎ ﺋﺎﺷﻤﯩﺪى.
ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎن ﻏﻪرەزﻟﯩﻚ ﮬﺎﻟﺪا ﻳﻪرﻟﯩﻚ ﺋﯚرپ - ﺋﺎدەﺗﻠﻪرﻧﻰ ﺋﯚزﮔﻪرﺗﻤﯩﺪى. ﮔﻪرﭼﻪ ﺑﯘ ﺟﺎﻳﺪﯨﻜﻰ ﺋﺎﻳﺎﻟلارﻧﯩﯔ ﺗﯚۋەن ﺋﯩﺠﺘﯩﻤﺎﺋﯩﻲ ﺋﻮرﻧﻰ ۋە ﻣﯘﺳﯘﻟﻤﺎﻧﭽﻪ ﺗﯘرﻣﯘش ﺷﻪﻛﻠﯩﻨﯩﯔ ﺑﻪزى ﺋﺎلاﮬﯩﺪﯨﻠﯩﻜﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺋﯩﭽﻰ ﭘﯘﺷﺴﯩﻤﯘ، ﻳﻪﻧﯩلا ﭘﺎك ﺳﯩﻴﺎﺳﻪت ﻳﯜرﮔﯜزۈﺷﻜﻪ رازى ﺑﻮﻟﺪﯨﻜﻰ، ﺑﯘ ﻧﻪرﺳﯩﻠﻪرﮔﻪ ﭼﯧﻘﯩﻠﯩﭗ ﻗﻮﻳﯘپ ﻳﻪرﻟﯩﻚ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪرﻧﯩﯔ ﻏﻪزﯨﭙﯩﻨﻰ ﻗﻮزﻏﺎپ ﻗﻮﻳﯘﺷﻨﻰ ﺧﺎﻟﯩﻤﯩﺪى. ﺋﻪﻟﯟەﺗﺘﻪ ﺑﯘ ﭘﻪﻗﻪﺗلا ﺑﯩﺮ ﺗﯜرﻟﯜك ۋاﻗﺘﯩﻨﭽﻪ ﻗﻮﻟﻠﯩﻨﯩﻠﯩﺪﯨﻐﺎن ﺗﻪدﺑﯩﺮ ﺋﯩﺪى. ﺑﯘ ﮬﻪرﮔﯩﺰﻣﯘ ﺑﯘ ﻣﻪﺳﯩﻠﯩﻠﻪرﻧﻰ ﺑﯩﺮ ﻳﺎﻗﻘﺎ ﻗﺎﻳﺮﯨﭗ ﻗﻮﻳﻐﺎﻧﻠﯩﻖ ﺋﻪﻣﻪس ﺋﯩﺪى. ﺑﯘﻧﺪاق ﻗﯩﻠﯩﺸﻨﯩﯔ ﻧﻪزەرﯨﻴﯩﯟى ﺋﺎﺳﺎﺳﻰ ﺷﯘ ﺋﯩﺪﯨﻜﻰ، ﻳﺎﺧﺸﻰ ﺋﯜﻟﮕﯩﻠﻪرﻧﯩﯔ ﺗﻪﺳﯩﺮى ﺋﺎرﻗﯩﻠﯩﻖ ﺑﻮﻟﯩﺪﯨﻐﺎن ﺋﺎﺳﺘﺎ ﺧﺎراﻛﺘﯧﺮﻟﯩﻚ ﺋﯚزﮔﯩﺮﯨﺶ ﻗﺎﺗﺘﯩﻖ ﻗﻮل ﺳﯩﻴﺎﺳﻪﺗﺘﯩﻦ ﻛﯚپ ﻳﺎﺧﺸﻰ ﺋﯩﺪى. ﺑﯘ ﻧﯩﺸﺎﻧﻐﺎ ﻳﯧﺘﯩﺶ ﺋﯜﭼﯜن ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎن ﺋﯘﻓﺎدﯨﻜﻰ ﺋﯩﺴلام ﺋﺎﭘﭙﺎراﺗﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﯚز ﺗﻪﺳﯩﺮﯨﻨﻰ ﻛﯧﯖﻪﻳﺘﯩﭗ ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎن ﺋﯩﺴلام ﺋﺎﭘﭙﺎراﺗﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻛﻮﻧﺘﺮول ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﺋﯘرۇﻧﯘﺷﺘﻪك ﺗﯩﺮﯨﺸﭽﺎﻧﻠﯩﻘﻘﺎ ﻗﺎرﺷﻰ ﺗﯘردى. ﻣﯘﺳﯘﻟﻤﺎﻧلارﻧﯩﯔ ﻗﺎرﺷﯩﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﻗﻮزﻏﺎپ ﻗﻮﻳﯘﺷﺘﯩﻦ ﺋﻪﻧﺴﯩﺮﯨﮕﻪن ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎن ﮬﻪﺗﺘﺎ روﺳﯩﻴﻪ ﭘﺮاۋﯨﺴلاۋﯨﻴﻪ دﯨﻨﯩﻲ ﺟﻪﻣﺌﯩﻴﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎن راﻳﻮﻧﯩﻐﺎ ﻣﯩﺴﺴﻴﻮﻧﯧﺮ ﺋﻪۋەﺗﯩﺸﯩﻨﻰ ﭼﻪﻛﻠﯩﺪى. ﺗﺎﺷﻜﻪﻧﺘﺘﻪ ﺑﯩﺮەر ﭘﺮاۋﯨﺴلاۋﯨﻴﻪ راﻳﻮﻧﻰ ﻗﯘرۇﺷﻘﯩﻤﯘ ﻗﺎرﺷﻰ ﺗﯘردى.
1868 - ﻳﯩﻠﻰ ﺋﻪﺗﯩﻴﺎزدا ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎن ﺑﯘﺧﺎرا ﺋﻪﻣﯩﺮﯨﻨﯩﯔ روﺷﻪن دۈﺷﻤﻪﻧﻠﯩﻚ ﭘﻮزﯨﺘﺴﯩﻴﯩﺴﯩﺪە ﺑﻮﻟﯘۋاﺗﻘﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ۋە ﺳﻪﻣﻪرﻗﻪﻧﺘﺘﻪ ﻗﻮﺷﯘن ﺗﻮﭘلاۋاﺗﻘﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺋﺎﯕلاپ، ﻗﻮﺷﯘن ﺗﺎرﺗﯩﭗ ﺑﯘﺧﺎرا ﺗﻪۋەﻟﯩﻜﯩﮕﻪ ﺑﯧﺴﯩﭗ ﻛﯩﺮدى. 5 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 2 - ﻛﯜﻧﻰ ﺳﻪﻣﻪرﻗﻪﻧﺘﻨﻰ ﮬﯘﺟﯘم ﺑﯩﻠﻪن ﺋﺎﻟﺪى، ﺋﺎرﻗﯩﺪﯨﻨلا ﺋﻮرﻏﯘت ۋە ﻛﺎﺗﺘﺎ ﻗﻮرﻏﺎن ﺷﻪﮬﻪرﻟﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﯩﺸﻐﺎل ﻗﯩﻠﺪى. ﺑﯩﺮ ﺋﺎﻳﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎﻧﻨﯩﯔ ﻗﻮﺷﯘﻧﻰ ﻛﺎﺗﺘﺎ ﻗﻮرﻏﯩﻨﯩﻨﯩﯔ ﻳﯧﻨﯩﺪﯨﻜﻰ زﯦﺮا ﺑﯘلاﻗﺘﺎ ﺑﯘﺧﺎراﻧﯩﯔ ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﻲ ﻗﻮﺷﯘﻧﻰ ﺑﯩﻠﻪن ﺗﯘﺗﯘﺷﺘﻰ. ﺑﯘﺧﺎراﻟﯩﻘلار ﻗﻮﺷﯘﻧﯩﺪا 6000 دﯨﻦ ﺋﺎرﺗﯘق ﭘﯩﻴﺎدە ﻟﻪﺷﻜﻪر، 15 ﻣﯩﯔ ﺋﺎﺗﻠﯩﻖ ﻧﻪۋﻛﻪر، 14 داﻧﻪ ﻳﻪﯕﮕﯩﻞ زەﻣﺒﯩﺮەك ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ، ﻳﻪر ﺷﻪﻛﻠﻰ ﺋﯚزﻟﯩﺮﯨﮕﻪ ﺷﯘﻧﭽﻪ ﭘﺎﻳﺪﯨﻠﯩﻖ ﺑﻮﻟﻐﺎن ﺋﻪﮬﯟاﻟﺪا ﺋﯧﻐﯩﺮ ﭼﯩﻘﯩﻤﻐﺎ ﺋﯘﭼﺮاپ ﺗﯧﺮە - ﭘﯧﺮەن ﺑﻮﻟﯘپ ﻛﻪﺗﺘﻰ. ﺑﯘ ﺋﯘرۇش ﺑﯘﺧﺎرا ﺋﻪﻣﯩﺮﯨﻨﻰ رۇﺳﯩﻴﯩﮕﻪ ﺋﻪل ﺑﻮﻟﯘﺷﻘﺎ ﻣﻪﺟﺒﯘر ﻗﯩﻠﺪى. 1868 - ﻳﯩﻠﻰ 6 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 18 - ﻛﯜﻧﯩﺪﯨﻜﻰ ﺷﻪرﺗﻨﺎﻣﯩﺪە ﺑﯘﺧﺎراﻧﯩﯔ ‐ سەمەرﻗﻪﻧﺖ، ﻛﺎﺗﺘﺎ ﻗﻮرﻏﺎن، ﺧﯘﺟﻪﻧﺪ، ﺋﯚرەﺗﯚﭘﻪ ۋە ﺟﯩﺰزاﻗﻨﻰ ﺋﯚﺗﯜﻧﯜپ ﺑﯧﺮﯨﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺑﻪﻟﮕﯩﻠﻪﻧﺪى. ﺑﯘﺧﺎرا 500 ﻣﯩﯔ رۇﺑﻠﻰ ﺗﯚﻟﻪم ﺗﯚﻟﻪﺷﻜﻪ رازى ﺑﻮﻟﺪى. ﻗﻮﻗﺎﻧﻐﺎ ﺋﻮﺧﺸﺎﺷلا ﺑﯘﺧﺎرادﯨﻤﯘ روﺳﯩﻴﻪ ﭘﯘﻗﺮاﻟﯩﺮى ﺋﻪرﻛﯩﻦ ﻛﯧﻠﯩﭗ - ﻛﯧﺘﯩﭗ ﺗﯘرالاﻳﺪﯨﻐﺎن ۋە ﺑﯘﺧﺎرا ﭼﯧﮕﺮﯨﺴﯩﺪﯨﻜﻰ راﻳﻮﻧلار ﺋﺎرا ﺳﻮدﯨﺪﯨﻦ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﺋﺎز ﻣﯩﻘﺪاردا ﺗﺎﻣﻮژﻧﺎ ﺑﯧﺠﻰ ﺋﯧﻠﯩﻨﯩﺪﯨﻐﺎن ﺑﻮﻟﺪى. ﻛﯧﺴﯩﭗ ﺑﯧﺮﯨﻠﮕﻪن راﻳﻮن زەرەﻓﺸﺎن راﻳﻮﻧﻰ (ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺳﻪﻣﻪرﻗﻪﻧﺖ ﺋﻮﺑلاﺳﺘﻰ ﺑﻮﻟﯘپ ﻗﯘرۇﻟﺪى) ﺳﯜﭘﯩﺘﯩﺪە ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎن ﮔﻮﺑﯧﺮﻧﺎﺗﻮرﯨﻨﯩﯔ ﺑﺎﺷﻘﯘرۇﺷﯩﻐﺎ ﻗﻮﺷﯘۋﯦﺘﯩﻠﺪى. ﺑﯘﺧﺎرا ﺋﻪﻣﯩﺮى ﺋﯚزﯨﻨﯩﯔ ﺗﻪﺧﺘﺘﯩﻦ ﭼﯧﻜﯩﻨﯩﺸﯩﮕﻪ ﺋﯩﺠﺎزەت ﺑﯧﺮﯨﺸﯩﻨﻰ ﺳﻮرﯨﻐﺎﻧﺪا، ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎن ﺑﯘﺧﺎرادا روﺳﯩﻴﯩﻨﯩﯔ ﺧﻮﺟﺎﻳﯩﻨﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺋﯧﺘﯩﺮاپ ﻗﯩﻠﻐﺎن ﺑﯩﺮ ﮬﯚﻛﯜﻣﺮاﻧﻨﯩﯔ ﻣﻪۋﺟﯘت ﺑﻮﻟﯘﺷﯩﻨﯩﯔ ﺋﯚزﯨﮕﻪ ﭘﺎﻳﺪﯨﻠﯩﻖ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﮬﯧﺲ ﻗﯩﻠﯩﭗ، ﺋﻪﻣﯩﺮﻧﯩﯔ ﺑﯘﺧﺎرا ﮬﯚﻛﯜﻣﺮاﻧﻰ ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﺪەك ﺋﻮرﻧﯩﻨﻰ ﻣﯘﺳﺘﻪﮬﻜﻪﻣﻠﻪپ ﻗﻮﻳﺪى، ﮬﻪﺗﺘﺎ ﺋﻪﻣﯩﺮﮔﻪ ﻳﺎردەﻣﻠﯩﺸﯩﭗ ﺋﻪﻣﯩﺮﮔﻪ ﻗﺎرﺷﻰ ﻛﯚﺗﯜرۈﻟﮕﻪن ﻗﻮزﻏﯩلاﯕلارﻧﻰ ﺑﺎﺳﺘﯘرۇﺷﯘپ ﺑﻪردى.
ﺋﺎرﻗﯩﺪﯨﻨلا رۇﺳلار ﺋﯩﻠﻰ دەرﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﻳﯘﻗﯩﺮى ﺋﯧﻘﯩﻤﯩﺪﯨﻜﻰ ﭼﯩﯔ ﺳﯘلاﻟﯩﺴﻰ زﯦﻤﯩﻨﯩﻨﻰ ﻗﻮﻟﻐﺎ ﻛﯩﺮﮔﯜزۈۋاﻟﺪى. 1862 - ﻳﯩﻠﻰ ﺟﯘﯕﻐﺎرﯨﻴﯩﺪە ﭘﺎرﺗﻠﯩﻐﺎن ﻗﻮزﻏﯩلاڭ ﺋﯩﻠﻰ ۋادﯨﺴﯩﻐﯩﭽﻪ ﻳﯧﻴﯩﻠﺪى. 1864 - ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯩﻠﯩﺪﯨﻜﻰ ﻳﻪرﻟﯩﻚ ﺗﯘﯕﮕﺎﻧلار ۋە ﺗﺎراﻧﭽﯩلار ﺑﯩﺮﻟﯩﺸﯩﭗ، ﭼﯩﯔ ﺳﯘلاﻟﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﮬﯚﻛﯜﻣﺮاﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻦ ﻗﯘﺗﯘﻟﺪى. ﻏﯘﻟﺠﯩﺪﯨﻜﻰ روﺳﯩﻴﻪ ﻛﻮﻧﺴﯘﻟﺨﺎﻧﯩﺴﻰ ۋە ﭼﯚﭼﻪﻛﺘﯩﻜﻰ روﺳﯩﻴﻪ زاۋۇدى ﭘﺎﭼﺎﻗلاپ ﺗﺎﺷلاﻧﺪى، ﺳﻮدﯨﻤﯘ ﺗﻮﺧﺘﯩﺪى، ﻗﺎﭼﻘﯘﻧلار ﭼﯧﮕﺮﯨﻐﺎ ﻗﯧﭽﯩﭗ ﺑﯧﺮﯨﭗ ﻳﻪﺗﺘﯩﺴﯘ راﻳﻮﻧﯩﻐﺎ ﻛﯩﺮﯨﭗ ﻛﻪﻟﺪى.

ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪن ﺑﯩﺮ ۋاﻗﯩﺘﺘﺎ، 1853 - ﻳﯩﻠﻰ ﺋﺎق ﻣﻪﺳﭽﯩﺖ ﻗﻮرﻏﯩﻨﯩﻨﻰ ﻗﻮﻏﺪاپ ﭘﯧﺮوۋﯨﺴﻜﯩﻐﺎ ﻗﺎرﺷﯩﻠﯩﻖ ﻛﯚرﺳﻪﺗﻜﻪن ﻳﺎﻗﯘﭘﺒﻪگ ﻗﻪﺷﻘﻪردە ﺑﯩﺮ ﻣﻪﻳﺪان ﻣﺎﻟﯩﻤﺎﻧﭽﯩﻠﯩﻖ ﭘﻪﻳﺪا ﻗﯩﻠﺪى. ﺋﯘ ﺟﯘﯕﮕﻮﻟﯘﻗلارﻧﻰ ﮬﻪﻳﺪەپ ﭼﯩﻘﯩﺮﯨﭗ، ﺋﯚز ﺋﺎﻟﺪﯨﻐﺎ ﺧﺎﻧﻠﯩﻖ ﻗﯘردى. ﺑﯘ ﻳﯧﯖﻰ ﻗﯘرۇﻟﻐﺎن ﻳﻪرﻟﯩﻚ ﮬﺎﻛﯩﻤﯩﻴﻪت ﺋﻮﺗﺘﯘرا ﺋﺎﺳﯩﻴﺎ ﻛﯜﭼﻠﻪر ﺳﯧﻠﯩﺸﺘﯘرﻣﯩﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﺗﻪﯕﭙﯘﯕﻠﯘق ۋەزﯨﻴﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺑﯘزۇپ ﺗﺎﺷﻠﯩﻨﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻦ ﺑﯩﺸﺎرەت ﺑﻪردى. ﻳﺎﻗﯘﭘﺒﻪﮔﻨﯩﯔ ﺋﻪﻧﮕﻠﯩﻴﻪ ﺑﯩﻠﻪن دوﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟەﺗﺘﻪ ﺑﻮﻟﯘﺷﻰ روﺳﯩﻴﯩﻨﻰ ﻗﺎﺗﺘﯩﻖ ﺳﺎراﺳﯩﻤﯩﮕﻪ ﺳﯧﻠﯩﭗ ﻗﻮﻳﺪى. ﻧﺎۋادا ﻳﺎﻗﯘﭘﺒﻪگ ﺋﯚز ﮬﯚﻛﯜﻣﺮاﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺟﯘﯕﻐﺎرﯨﻴﯩﮕﯩﭽﻪ ﻛﯧﯖﻪﻳﺘﺴﻪ، ﺟﯘﯕﻐﺎرﯨﻴﯩﻨﯩﯔ ﻳﻪﺗﺘﯩﺴﯘ ﺑﯩﻠﻪن ﺗﯘﺗﯩﺸﯩﭗ ﻛﯧﺘﯩﺶ ﺧﻪۋﭘﻰ ﺗﯘﻏﯘلاﺗﺘﻰ. ﺑﯘ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﺋﻪﻧﮕﻠﯩﻴﻪ ﺗﻪﺳﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻛﯧﯖﯩﻴﯩﺸﯩﻨﻰ ﻛﻪﻟﺘﯜرۈپ ﭼﯩﻘﯩﺮاﺗﺘﻰ. ﺋﻪﻧﮕﻠﯩﻴﻪ ﺗﻪﺳﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﻛﯧﯖﯩﻴﯩﺸﻰ ﺑﻮﻟﺴﺎ روﺳﯩﻴﯩﻨﯩﯔ ﺋﻮرﻧﯩﻐﺎ ﻧﯩﺴﺒﻪﺗﻪن ﻳﺎن ﺗﻪرەﭘﺘﯩﻦ ﻗﻮرﺷﺎۋ ﮬﺎﻟﯩﺘﯩﻨﻰ ﺷﻪﻛﯩﻠﻠﻪﻧﺪۈرۈش، ﮬﻪﺗﺘﺎ ﺋﻪڭ ﺋﺎﺧﯩﺮﯨﺪا ﻳﺎۋروﭘﺎ روﺳﯩﻴﯩﺴﻰ ﺑﯩﻠﻪن ﺳﯩﺒﯩﺮﯨﻴﯩﻨﯩﯔ ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﯨﺘﯩﮕﻪ ﺧﻪۋپ ﺗﯘﻏﺪۇرۇﺷﻰ ﻣﯜﻣﻜﯩﻦ ﺋﯩﺪى. ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎن ﺑﯘ ﺧﯩﻞ ۋەزﯨﻴﻪﺗﻨﯩﯔ ﺗﻪرەﻗﻘﯩﻲ ﻗﯩﻠﯩﺸﯩﻨﻰ ﭼﻪﻛﻠﻪش، ﺋﯘزاﻗﻘﺎ ﺳﻮزۇﻟﻐﺎن ﻣﺎﻟﯩﻤﺎﻧﭽﯩﻠﯩﻘﻨﻰ ﺋﺎﺧﯩﺮلاﺷﺘﯘرۇش ﺋﯜﭼﯜن 1871 - ﻳﯩﻠﻰ 6 - ﺋﺎﻳﺪا روﺳﯩﻴﻪ ﻗﻮﺷﯘﻧﯩﻐﺎ ﺋﯩﻠﻰ دەرﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﻳﯘﻗﯩﺮى ﺋﯧﻘﯩﻤﯩﺪﯨﻜﻰ راﻳﻮﻧلارﻧﻰ ﺋﯩﮕﯩﻠﻪش ﮬﻪﻗﻘﯩﺪە ﺑﯘﻳﺮۇق ﭼﯜﺷﯜردى. ﺋﯩﻠﻰ ﺋﯚﻟﻜﯩﺴﻰ (ﭼﯩﯔ ﺳﯘلاﻟﯩﺴﻰ ﺑﯘ راﻳﻮﻧﻨﻰ ﻣﯘﺷﯘﻧﺪاق ﺋﺎﺗﺎﻳﺘﺘﻰ) ﻳﺎﻛﻰ ﻏﯘﻟﺠﺎ راﻳﻮﻧﻰ (رۇﺳلار ﺷﯘﻧﺪاق ﺋﺎﺗﺎﻳﺘﺘﻰ) ئىلىنى ﺋﯩﺸﻐﺎل ﻗﯩﻠﯩﺶ ﮬﻪرﯨﻜﯩﺘﯩﻨﻰ رۇﺳلار ﭘﯜﺗﯜﻧﻠﻪي ﺧﻪﻟﻘﺌﺎرا ﺟﺎﻣﺎﺋﻪﺗﭽﯩﻠﯩﻚ ﻛﯚﯕﯜل ﺑﯚﻟﯜۋاﺗﻘﺎن ۋاﻗﯩﺘﻠﯩﻖ ۋەزﯨﻴﻪﺗﻨﻰ ﺑﯩﺮ ﺗﻪرەپ ﻗﯩﻠﻐﺎن ﻳﻮﺳﯘﻧﺪا ﭘﯜﺗﺘﯜردى. ﺋﯘلار ﭼﯩﯔ ﺳﯘلاﻟﯩﺴﻰ ﻗﻪﺷﻘﻪرﯨﻴﯩﺪﯨﻜﻰ ﻣﺎﻟﯩﻤﺎﻧﭽﯩﻠﯩﻘلار ۋە ﺟﯘﯕﻐﺎرﯨﻴﯩﻨﯩﯔ ﺑﺎﺷﻘﺎ راﻳﻮﻧﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻳﯧﯖﯩﯟاﺷﺘﯩﻦ ﻛﻮﻧﺘﺮول ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﻗﺎدﯨﺮ ﺑﻮلاﻟﯩﺴﯩلا، ﺋﯚزﻟﯩﺮى ﺋﯩﺸﻐﺎل ﻗﯩﻠﯩﯟاﻟﻐﺎن ﺟﺎﻳﺪﯨﻦ ﭼﯧﻜﯩﻨﯩﭗ ﭼﯩﻘﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪا ﭼﯩﯔ ﺳﯘلاﻟﯩﺴﯩﻐﺎ ۋەدە ﺑﻪردى. رۇﺳلار ﺋﯧﮭﺘﯩﻤﺎل ﺟﯘﯕﮕﻮﻟﯘﻗلار ﺑﯘﻧﺪاق ﻗﯩلاﻟﻤﺎﻳﺪۇ، دەپ ﺋﻮﻳﻠﯩﻐﺎن ﺑﻮﻟﺴﺎ ﻛﯧﺮەك. ﺋﻪﻣﻤﺎ 1877 - ﻳﯩﻠﻰ ﭼﯩﯔ ﺳﯘلاﻟﯩﺴﻰ ﺑﯩﻠﻪن ﺑﻮﻟﻐﺎن ﺑﯩﺮ ﻗﯧﺘﯩﻤﻠﯩﻖ ﺋﯘرۇﺷﺘﺎ ﻳﺎﻗﯘﭘﺒﻪگ ﻣﻪﻏﻠﯘب ﺑﻮﻟﺪى. ﻳﺎﻗﯘﭘﺒﻪگ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺑﯩﺖ - ﭼﯩﺖ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﭗ، ﭼﯩﯔ ﺳﯘلاﻟﯩﺴﻰ ﻗﻪﺷﻘﻪرﯨﻴﯩﮕﻪ ﺑﻮﻟﻐﺎن ﮬﯚﻛﯜﻣﺮاﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺋﻪﺳﻠﯩﮕﻪ ﻛﻪﻟﺘﯜرۈۋاﻟﺪى. ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﺋﺎﻳﻠﯩﻖ دﯨﭙﻠﻮﻣﺎﺗﯩﻚ ﺳﯚﮬﺒﻪﺗﻠﻪردﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ رۇﺳلار ﺗﯚﻟﻪﻣﮕﻪ ﺋﯧﺮﯨﺸﯩﭗ، ﺋﯩﻠﻰ ﺋﯚﻟﻜﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﻤﯩﻨﻰ ﻛﯧﺴﯩﭗ ﺑﻪردى. 1883 - ﻳﯩﻠﻐﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﺪە ﺋﯘلار ﺋﺎﺧﯩﺮى ﺋﯩﻠﻰ راﻳﻮﻧﯩﻐﺎ ﺑﻮﻟﻐﺎن ﻛﻮﻧﺘﺮوﻟﻠﯘق ﮬﻮﻗﯘﻗﯩﺪﯨﻦ ۋاز ﻛﻪﭼﺘﻰ. ﺳﺎﻧﻜﯩﺖ ﭘﯧﺘﺮﺑﻮرﮔﺘﯩﻜﻰ ﺋﻪﻧﮕﻠﯩﻴﻪ ﺑﺎش ﺋﻪﻟﭽﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺳﯚزى ﺑﯩﻠﻪن ﺋﯧﻴﺘﻘﺎﻧﺪا، "ﺟﯘﯕﮕﻮﻟﯘﻗلار روﺳﯩﻴﯩﻨﻰ ﺋﻪزەﻟﺪﯨﻦ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺑﺎﻗﻤﯩﻐﺎن ﺋﯩﺸﯩﻨﻰ ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﻣﻪﺟﺒﯘر ﻗﯩﻠﯩﭗ، رۇﺳلاردﯨﻦ ﻳﯘﺗﯘپ ﺑﻮﻟﻐﺎن زﯦﻤﯩﻨﻨﻰ ﻗﯘﺳﺘﯘرۇۋاﻟﺪى".
ﺋﻪﻣﻤﺎ ﻣﯘﺷﯘ ﺋﺎرﯨﻠﯩﻘﺘﺎ رۇﺳلار دﯨﻘﻘﻪت ﻧﻪزەرﯨﻨﻰ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﭼﻮڭ ﻧﯩﺸﺎﻧﻐﺎ ﻗﺎراﺗﺘﻰ. ﺑﯘ ﻧﯩﺸﺎﻧﻨﯩﯔ ﺑﯩﺮﯨﻨﭽﯩﺴﻰ ﺧﯩﯟا ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺋﯩﺪى. ⅩⅦ ئەسىردﯨﻜﻰ ﺋﯘرال ﻛﺎزاﻛﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺋﯜچ ﻗﯧﺘﯩﻤﻠﯩﻖ ﻳﯩﺮاﻗﻘﺎ ﻳﯜرۈش ﮬﻪرﯨﻜﯩﺘﻰ، 1717 - ﻳﯩﻠﻰ ﮔﯧﺮﺗﺴﻮگ ﺑﯧﮕﻮۋﯨﭻ ﭼﯧﺮﻛﺎﺳﻜﻰ ﺑﺎﺷﭽﯩﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﻮﺷﯘﻧﻨﯩﯔ ﮬﻪرﯨﻜﯩﺘﻰ ۋە ﮔﯧﻨﯧﺮال ﭘﯧﺮوۋﯨﺴﻜﯩﻴﻨﯩﯔ 1839 - ﻳﯩﻠﺪﯨﻜﻰ ﮬﻪرﺑﯩﻲ ﮬﻪرﯨﻜﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﮬﻪﻣﻤﯩﺴﯩلا ﺧﯩﯟا ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﺪەك ﻣﯘﺷﯘ ﻛﻮﻧﺎ رەﻗﯩﭙﻨﯩﯔ ﺋﻪﺟﻪﻟﻠﯩﻚ زەرﺑﯩﺴﯩﮕﻪ ﺋﯘﭼﺮﯨﻐﺎﻧﯩﺪى. 1837 - ﻳﯩﻠﻰ ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎن ﮬﻪرﺑﯩﻲ ﮬﻪرﯨﻜﻪت ﻗﻮﻟﻠﯩﻨﯩﺶ ﺋﺎرﻗﯩﻠﯩﻖ ﺧﯩﯟا ﻣﻪﺳﯩﻠﯩﺴﯩﻨﻰ ﻣﻪﯕﮕﯜﻟﯜﻛﻜﻪ ﮬﻪل ﻗﯩﻠﯩﺶ لاﻳﯩﮭﯩﺴﯩﻨﻰ ﺋﻮﺗﺘﯘرﯨﻐﺎ ﻗﻮﻳﻐﺎﻧﺪا، ﺑﯘ لاﻳﯩﮭﻪ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﺗﯧﺰلا ﺗﻪﺳﺘﯩﻘلاﻧﺪى. رۇﺳلار ﺋﻪﻧﮕﻠﯩﻴﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺘﯩﮕﻪ ﭘﻪﻗﻪت ﺋﺎز - ﺗﻮلا ﺟﺎزالاش ﺧﺎراﻛﺘﯧﺮﻟﯩﻚ ﺗﻪدﺑﯩﺮ ﻗﻮﻟﻠﯩﻨﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﻰ ﺗﻮﻏﺮﯨﺴﯩﺪا ۋەدە ﺑﻪردى.
ﻗﻮﺷﯘﻧﻨﯩﯔ ﺳﺎﻧﻰ ۋە ﺗﯧﺨﻨﯩﻜﯩﻠﯩﻖ ﻗﻮراﻟﻠﯩﻨﯩﺶ ﺋﻪﮬﯟاﻟﻰ ﻧﯘﻗﺘﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﺋﯧﻴﺘﻘﺎﻧﺪا، ﺧﯩﯟا ﺗﻪرەﭘﺘﻪ ﻏﻪﻟﯩﺒﻪ ﻗﯩﻠﯩﺸﺘﯩﻦ زەررﯨﭽﻪ ﺋﯜﻣﯩﺪ ﻳﻮق ﺋﯩﺪى. ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﯨﻜﻰ ۋاﻗﯩﺘلاردﯨﻜﯩﮕﻪ ﺋﻮﺧﺸﺎﺷلا، ﺧﯩﯟاﻧﯩﯔ ﺋﻪڭ ﭼﻮڭ ﻛﯩﺮزﯨﺴﻰ ﺋﯚزﯨﻨﯩﯔ ﺋﻪﭘﻠﯩﻚ ﺟﯘﻏﺮاﭘﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ۋەزﯨﻴﯩﺘﻰ ﺋﯩﺪى. ﮬﻪرﺑﯩﻲ ﻳﯜرۈﺷﻨﯩﯔ ﻏﻪﻟﯩﺒﻪ ﻗﯩﻠﯩﺸﯩﻐﺎ ﻛﺎﭘﺎﻟﻪﺗﻠﯩﻚ ﻗﯩﻠﯩﺶ، ﺷﯘﻧﺪاﻗلا ﺋﻮﻓﯩﺘﺴﯧﺮلارﻧﯩﯔ ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ زور ﺷﻪرەپ ﻗﯘﭼﯘﺷﻰ ﺋﯜﭼﯜن، رۇﺳلار ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﻳﯚﻧﯩﻠﯩﺶ ﺑﻮﻳﯩﭽﻪ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﯨﻠﻪش ﭘﯩلاﻧﯩﻨﻰ ﺗﯜزۈپ ﭼﯩﻘﺘﻰ. ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﻲ ﺗﺎرﻣﺎق ﻗﻮﺷﯘﻧلاردﯨﻦ ﺑﯩﺮى ﺗﺎﺷﻜﻪﻧﺘﺘﯩﻦ، ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮى ﺋﻮرﯦﻨﺒﯘرﮔﺪﯨﻦ، ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮى ﻛﺮاﺳﻨﻮۋودﯨﺴﻜﻰ ﺷﻪﮬﯩﺮﯨﺪﯨﻦ، ﺋﺎﺧﯩﺮﻗﯩﺴﻰ ﻣﺎﯕﻐﯩﺸلاق ﻳﯧﺮﯨﻢ ﺋﺎرﯨﻠﯩﺪﯨﻜﻰ ﺋﺎﻟﯩﻜﺴﺎﻧﺪروۋﺳﻜﻰ ﻗﻮرﻏﯩﻨﯩﺪﯨﻦ ﻳﻮﻟﻐﺎ ﭼﯩﻘﺘﻰ. ﭘﯜﺗﻜﯜل ﻗﻮﺷﯘﻧﺪا 13 ﻣﯩﯔ ﺋﻪﺳﻜﻪر ۋە 62 زەﻣﺒﯩﺮەك ﺑﺎر ﺋﯩﺪى. ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎن ﺑﺎش ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﻠﯩﻘﻘﺎ ﺗﻪﻳﯩﻨﻠﯩﻨﯩﭗ، ﺗﺎﺷﻜﻪﻧﺘﺘﯩﻦ ﻳﻮﻟﻐﺎ ﭼﯩﻘﻘﺎن ﻗﻮﺷﯘن ﺑﯩﻠﻪن ﺑﯩﻠﻠﻪ ﺋﺎﺗلاﻧﺪى. ﺧﯘددى ﻛﯧﻴﯩﻦ ﺋﯩﺴﭙﺎﺗلاﻧﻐﺎﻧﺪەك، ﺑﯘ ﻳﯜرۈﺷﻜﻪ ﺋﻪﺳﻠﯩﺪە ﻛﯩﭽﯩﻚ ﺑﯩﺮ ﺗﺎرﻣﺎق ﻗﻮﺷﯘن ﺑﻮﻟﺴﯩلا ﻛﯘﭘﺎﻳﻪ ﻗﯩلاﺗﺘﻰ. ﻗﻮﺷﯘﻧﺪﯨﻜﯩﻠﻪر ﺑﻪﻛلا ﭼﺎرﭼﺎپ ﻛﻪﺗﻜﻪن ﺑﻮﻟﻐﺎﭼﻘﺎ، ﺗﺎﺷﻜﻪﻧﺖ ﻗﻮﺷﯘﻧﻰ ﺋﺎﻣﯘ دەرﻳﺎﺳﻰ ۋادﯨﺴﯩﻐﺎ ﻳﯧﺘﯩﭗ ﻛﯧﻠﯩﺸﺘﯩﻦ ﺋﯩﻠﮕﯩﺮى (5 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 12 - ﻛﯜﻧﻰ) ﭼﯚﻟﺪﯨﻜﻰ ﺑﺎلاﻳﻰ - ﺋﺎﭘﻪﺗﺘﯩﻦ ﺋﺎران ﻗﯘﺗﯘﻟﺪى. ﺋﻪﻣﻤﺎ ﻛﺮاﺳﻨﻮۋودﺳﻜﯩﺪﯨﻦ ﻳﻮﻟﻐﺎ ﭼﯩﻘﻘﺎن ﻗﻮﺷﯘن ﺗﻮﻣﯘز ﺋﯩﺴﺴﯩﻖ ۋە ﺳﯘﺳﯩﺰﻟﯩﻘﻨﯩﯔ دەردﯨﺪە ﻛﻪﻟﮕﻪن ﺟﺎﻳﯩﻐﺎ ﻗﺎﻳﺘﯩﭗ ﻛﯧﺘﯩﺸﻜﻪ ﻣﻪﺟﺒﯘر ﺑﻮﻟﺪى. ﺑﯘ ﻗﻮﺷﯘﻧﺪﯨﻦ 60 ﺋﺎدەم ﭘﯩﮋﻏﯩﺮﯨﻢ ﺋﯩﺴﺴﯩﻘﺘﺎ ﺋﯚﻟﺪى. زەﻣﺒﯩﺮەك ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﺋﯧﻐﯩﺮ ﻗﻮراﻟلارﻣﯘ ﺗﺎﺷﻠﯩﯟﯦﺘﯩﻠﺪى. ﺑﯘﻧﯩﯔ ﺋﻪﻛﺴﯩﭽﻪ، ﺋﻮرﯦﻨﺒﯘرگ ۋە ﻣﺎﯕﻐﯩﺸلاﻗﺘﯩﻦ ﻳﻮﻟﻐﺎ ﭼﯩﻘﻘﺎن ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺗﺎرﻣﺎق ﻗﻮﺷﯘن ﻧﯩﺸﺎﻧﻐﺎ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﺋﻮﯕﯘﺷﻠﯘق ﻳﯧﺘﯩﭗ ﺑﺎردى. ﺋﯘلارﻧﯩﯔ ﺗﻮپ ﺋﻮﻗﻠﯩﺮى ﻗﺎرﺷﻰ ﺗﻪرەﭘﻨﻰ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﺗﯧﺰلا ۋەﺳﯟەﺳﯩﮕﻪ ﺳﯧﻠﯩﭗ ﻗﻮﻳﺪى. ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎن ﺑﯩﻠﻠﻪ ﻣﺎﯕﻐﺎن ﺗﺎرﻣﺎق ﻗﻮﺷﯘن ﻳﯧﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﺪە (5 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 29 - ﻛﯜﻧﻰ) ﺑﯘ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺗﺎرﻣﺎق ﻗﻮﺷﯘن ﮬﯘﺟﯘﻣﻐﺎ ﺋﯚﺗﯜﺷﻜﻪ ﺗﻪﻳﻴﺎرﻟﯩﻨﯩﭗ ﺑﻮﻟﻐﺎﻧﯩﺪى. ﺋﯘلار ﺋﺎزﻏﯩﻨﻪ ﺑﻪدەل ﺑﯩﻠﻪﻧلا ﺧﯩﯟاﻧﻰ ﺋﯩﺸﻐﺎل ﻗﯩﻠﺪى. ﺧﯩﯟا ﺧﺎﻧﻰ ﻗﻮرﻗﻘﯩﻨﯩﺪﯨﻦ ﺑﻪدەر ﺗﯩﻜﯩﯟەﺗﺘﻰ. ﺋﻪﻣﻤﺎ، ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎن ﺋﯘﻧﻰ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﺗﯧﺰلا ﺗﺎﭘﺘﯘرۇپ ﻛﯧﻠﯩﭗ، رۇﺳلارﻧﯩﯔ ﻳﯧﺘﻪﻛﭽﯩﻠﯩﻜﻰ ﺋﺎﺳﺘﯩﺪا ﺧﯩﯟاﻏﺎ ﮬﯚﻛﯜﻣﺮاﻧﻠﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﻗﻮﻳﺪى. ﺧﯩﯟا ﺋﺎﮬﺎﻟﯩﺴﯩﻤﯘ ﺋﺎلاﮬﯩﺪە ﺋﯧﺘﯩﺒﺎرﻏﺎ ﺋﯧﻠﯩﻨﺪى. روﺳﯩﻴﻪ ﻗﻮﺷﯘﻧﻰ ﻗﺎﺗﺘﯩﻖ ﺋﯩﻨﺘﯩﺰام ﺳﺎﻗﻠﯩﺪى. ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎﻧﻨﯩﯔ ﺑﯘﻳﺮۇﻗﻰ ﺑﯩﻠﻪن ﺧﯩﯟا ﺧﺎﻧﻰ ﺋﯚز ﺗﻪۋەﻟﯩﻜﯩﺪە ﻗﯘﻟﻠﯘق ﺗﯜزۈﻣﻨﻰ ﺋﻪﻣﻪﻟﺪﯨﻦ ﻗﺎﻟﺪۇرﻏﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺟﺎﻛﺎرﻟﯩﺪى. 8 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 12 - ﻛﯜﻧﻰ ﺋﯩﻤﺰالاﻧﻐﺎن ﺑﯩﺮ ﻗﯧﺘﯩﻤﻠﯩﻖ ﺷﻪرﺗﻨﺎﻣﯩﮕﻪ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪن، ﺧﯩﯟا ﺗﻪرەپ ﺋﺎﻣﯘ دەرﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺋﻮڭ ﻗﯩﺮﻏﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺟﺎﻳلارﻧﻰ ﻛﯧﺴﯩﭗ ﺑﯧﺮﯨﺶ، ﺗﯚﻟﻪم ﺑﯧﺮﯨﺶ، ﭼﻪﺗﺌﻪﻟﻠﻪر ﺑﯩﻠﻪن ﺋﯚز ﺋﺎﻟﺪﯨﻐﺎ دﯨﭙﻠﻮﻣﺎﺗﯩﻚ ﺋﺎلاﻗﯩﺪە ﺑﻮﻟﯘﺷﻨﻰ ﺗﯘﺧﺘﯩﺘﯩﺶ، روﺳﯩﻴﯩﻠﯩﻜﻠﻪرﮔﻪ ﺋﻮﻟﺘﯘراﻗﻠﯩﺸﯩﺶ ﮬﻮﻗﯘﻗﻰ ۋە ﺑﺎﺟﺴﯩﺰ ﺳﻮدا ﻗﯩﻠﯩﺶ ﺋﯩﻤﺘﯩﻴﺎزى ﺑﯧﺮﯨﺶ ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﺷﻪرﺗﻠﻪرﻧﻰ ﻗﻮﺑﯘل ﻗﯩﻠﺪى. ﺋﻪﻧﮕﻠﯩﻴﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺘﻰ دەرﮬﺎﻟلا ﺑﯘﻧﯩﯖﻐﺎ ﺋﯧﺘﯩﺮاز ﺑﯩﻠﺪۈردى، ﺋﻪﻣﻤﺎ روﺳﯩﻴﻪ ﺋﺎﻓﻐﺎﻧﯩﺴﺘﺎﻧﻨﯩﯔ ﺋﻪﻧﮕﻠﯩﻴﯩﻨﯩﯔ ﮬﺎﻣﯩﻴﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ دۆﻟﻪت ﺋﯩﻜﻪﻧﻠﯩﻜﯩﻨﻰ ﺋﯧﺘﯩﺮاپ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻨلا، ﺋﯩﻨﮕﻠﯩﺰلار رۇﺳلارﻧﯩﯔ ﺋﯩﺸﻐﺎﻟﯩﻴﯩﺘﯩﻨﻰ ﺋﯧﺘﯩﺮاپ ﻗﯩﻠﺪى.
ﺷﯘﻧﺪاق ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺋﻮﺗﺘﯘرا ﺋﺎﺳﯩﻴﺎدﯨﻜﻰ ﺋﯜچ ﺋﺎﺳﺎﺳﻠﯩﻖ دۆﻟﻪت روﺳﯩﻴﯩﻨﯩﯔ ﺑﯧﻘﯩﻨﺪﯨﺴﻰ ﺑﻮﻟﯘپ ﻗﺎﻟﺪى، ﺑﯘلاردﯨﻦ ﻗﻮﻗﺎﻧﺪا روﺳﯩﻴﯩﻨﯩﯔ ﮬﯚﻛﯜﻣﺮاﻧﻠﯩﻘﻰ ﺋﺎﻧﭽﻪ ﻣﯘﺳﺘﻪﮬﻜﻪم ﺋﻪﻣﻪس ﺋﯩﺪى. ﻗﻮﻗﺎن ﮬﯚﻛﯜﻣﺮاﻧﻰ ﺧﯘداﻳﺎرﺧﺎﻧﻨﯩﯔ زاﻟﯩﻤﻠﯩﻘﻰ، ﺋﺎﻟﯟان - ﻳﺎﺳﺎﻗﻨﻰ ﮬﻪددﯨﺪﯨﻦ زﯨﻴﺎدە ﺋﺎﺷﯘرۇۋەﺗﻜﻪﻧﻠﯩﻜﻰ ۋە رۇﺳلار ﺑﯩﻠﻪن ﺑﻮﻟﻐﺎن ﻣﯘﻧﺎﺳﯩﯟﯨﺘﻰ رۇﺳﯩﻴﯩﻨﻰ ﺋﻪﻧﺴﯩﺰﻟﯩﻜﻜﻪ ﺳﯧﻠﯩﭗ ﻗﻮﻳﺪى. 1875 - ﻳﯩﻠﻰ 7 - ﺋﺎﻳﺪا ﺧﯘداﻳﺎرﺧﺎﻧﻐﺎ ﻗﺎرﺷﻰ ﻗﻮزﻏﯩلاڭ ﻛﯚﺗﯜرۈﻟﺪى. ﺧﯘداﻳﺎرﺧﺎن ﺋﯩلاﺟﯩﺴﯩﺰ روﺳﯩﻴﻪ ﺋﺎرﻣﯩﻴﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﻗﻮﻟﺘﯘﻗﯩﻐﺎ ﻛﯩﺮﯨﯟﯦﻠﯩﭗ ﭘﺎﻧﺎﮬﻠﯩﻖ ﺗﯩﻠﯩﺪى. ﻗﻮزﻏﯩلاﯕﭽﯩلار ﺧﯘداﻳﺎرﺧﺎﻧﻨﯩﯔ ﺋﻮﻏﻠﻰ ﻧﻪﺳﯩﺮدﯨﻨﻨﻰ ﻳﯧﯖﻰ ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﻘﺎ ﺳﺎﻳﻠﯩﺪى. 8 - ﺋﺎﻳﻐﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﺪە ﻗﻮزﻏﯩلاڭ روﺳﯩﻴﻪ ﺋﯩﺸﻐﺎﻟﯩﻴﯩﺘﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﻮﻗﺎن ﺗﻪۋەﻟﯩﻜﯩﮕﻪ ﻳﺎﻣﺮﯨﺪى. ﻏﺎزات ﺷﯘﺋﺎرﯨﻨﻰ ﺗﻮۋﻟﯩﻐﺎن ﻗﻮزﻏﯩلاﯕﭽﯩلار ﺧﻮﺟﻪﻧﺪﻛﻪ ﻛﯩﺮﯨﭗ، ﺑﯘ ﺟﺎﻳﺪﯨﻜﻰ روﺳﯩﻴﻪ ﻗﻮرﻏﯩﻨﯩﻨﻰ ﻗﻮرﺷﯩﯟاﻟﺪى. ﻛﺎﺋﻮﻓﻤﺎن ﺗﯧﺰدﯨﻦ ﺧﯘﺟﻪﻧﺪﻛﻪ ﻳﺎردەﻣﮕﻪ ﻛﻪﻟﺪى، ﺋﺎرﻗﯩﺪﯨﻨلا ﺋﯘ ﻗﻮﻗﺎن ﺗﻪۋەﺳﯩﮕﻪ ﺑﯧﺴﯩﭗ ﻛﯩﺮدى. 8 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 22 - ﻛﯜﻧﻰ ﻛﺎﺋﻮﻓﻤﺎن 30 ﻣﯩﯖﺪﯨﻦ 50 ﻣﯩﯖﻐﯩﭽﻪ ﺋﺎدەﻣﺪﯨﻦ ﺗﻪﺷﻜﯩﻠﻠﻪﻧﮕﻪن ﻗﻮزﻏﯩلاﯕﭽﯩلارﻧﯩﯔ ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﻲ ﻗﻮﺷﻮﻧﯩﻐﺎ ﮬﯘﺟﯘم ﻗﻮزﻏﺎپ ﻣﻪﺧﺮەم ﻗﻮرﻏﯩﻨﯩﻨﻰ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﺪى ﮬﻪﻣﺪە ﺑﯘ ﻗﻮزﻏﯩلاﯕﭽﯩلارﻧﻰ ﺗﺎرﻣﺎر ﻗﯩﻠﺪى. ﻳﻪرﻟﯩﻜﻠﻪر ﻗﻮرﻏﺎﻧﺪا 90 ﻧﻪﭼﭽﻪ ﺟﻪﺳﻪﺗﻨﻰ ﻗﺎﻟﺪۇرۇپ ﻗﯧﭽﯩﭗ ﻛﻪﺗﺘﻰ. ﺳﻜﻮﺑﯧﻠﯧﻒ ﺑﺎﺷﭽﯩﻠﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﻛﺎزاك ﻗﻮﺷﯘﻧﻰ ﺳﯩﺮ دەرﻳﺎﺳﯩﻨﻰ ﺑﻮﻳلاپ ﺑﯘ ﻗﺎﭼﻘﯘﻧلارﻧﻰ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﻛﯩﻠﻮﻣﯧﺘﯩﺮﻳﻪرﮔﯩﭽﻪ ﻗﻮﻏلاپ ﺑﺎردى ۋە ﻣﯩﯖﺪﯨﻦ ﻛﯚپ ﺋﺎدەﻣﻨﻰ ﻗﯩﺮﯨﯟەﺗﺘﻰ. رۇﺳلاردﯨﻦ ﭘﻪﻗﻪت ﺋﺎﻟﺘﻪ ﺋﺎدەم ﺋﯚﻟﺪى. ﻛﯧﻴﯩﻨﭽﻪ ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎن ﻗﻮﻗﺎن ۋە ﺋﯘﻧﯩﯔ ﺋﻪﺗﺮاﭘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺟﺎﻳلارﻧﻰ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﺋﻮﯕﺎﻳلا ﻗﺎﻳﺘﯩﺪﯨﻦ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﺪى. 9 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 23 - ﻛﯜﻧﻰ ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎن ﻣﻪرﻏﯩلاﻧﺪا ﻧﻪﺳﯩﺮدﯨﻦ ﺧﺎن ﺑﯩﻠﻪن ﺳﯜﻟﮭﻰ ﺷﻪرﺗﻨﺎﻣﯩﺴﻰ ﺋﯩﻤﺰاﻟﯩﺪى. ﻧﻪﺳﯩﺮدﯨﻦ روﺳﯩﻴﯩﮕﻪ ﺋﯜچ ﻣﯩﻠﻴﻮن رۇﺑﻠﻰ ﺗﯚﻟﻪم ﺑﯧﺮﯨﺶ، ﻗﻮﻗﺎﻧﻨﯩﯔ ﺳﯩﺮ دەرﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺋﻮڭ ﻗﯩﺮﻏﯩﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﭘﯜﺗﯜن زﯦﻤﯩﻨﯩﻨﻰ ﻛﯧﺴﯩﭗ ﺑﯧﺮﯨﺶ، دﯨﭙﻠﻮﻣﺎﺗﯩﻚ ﺋﺎلاﻗﻪ ﺋﯩﺸﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺗﻮﺧﺘﯩﺘﯩﺶ، ﮔﻮﺑﯧﺮﻧﺎﺗﻮرﻧﯩﯔ ﺋﯩﺠﺎزﯨﺘﯩﺴﯩﺰ ﮬﻪرﺑﯩﻲ ﮬﻪرﯨﻜﻪت ﻗﻮﻟلاﻧﻤﺎﺳﻠﯩﻖ ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻖ ﺷﻪرﺗﻠﻪرﻧﻰ ﻗﻮﺑﯘل ﻗﯩﻠﺪى. ﺋﻪﻣﻤﺎ ﻗﻮﻗﺎن ﺧﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﯩﯔ ﭘﯜﺗﻜﯜل ﺷﻪرﻗﯩﻲ ﻗﯩﺴﻤﻰ ﺗﯧﺨﻰ ﺑﻮﻳﺴﯘﻧﺪۇرۇﻟﻤﯩﻐﺎن ﺋﯩﺪى. ﺋﻪﻧﻪ ﺷﯘﻧﺪاق ﻛﯜﻧﻠﻪردە ﺋﻪﻧﺠﺎﻧﺪا ﻗﻮزﻏﯩلاڭ ﭘﺎرﺗﻠﯩﺪى. ﮔﯧﻨﯧﺮال ﻣﺎﻳﻮر ﺗﺮوﺗﺴﻜﻰ ﻗﻮﺷﯘن ﺑﺎﺷلاپ ﺋﻪﻧﺠﺎﻧﻐﺎ ﮬﯘﺟﯘم ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﺪا ﻗﺎﺗﺘﯩﻖ زەرﺑﯩﮕﻪ ﺋﯘﭼﺮاپ، 50 ﭼﻪ ﺋﺎدﯨﻤﻰ ﺋﯚﻟﺪى. ﺑﯘ ۋاﻗﯩﺘﺘﺎ ﺋﺎﻟﻠﯩﻘﺎﭼﺎن ﮔﯧﻨﯧﺮال ﻣﺎﻳﻮر ﺑﻮﻟﯘپ ﺑﻮﻟﻐﺎن ﺳﻜﻮﺑﯧﻠﯧﻒ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﻠﯩﻘﻘﺎ ﺗﻪﻳﯩﻨﻠﯩﻨﯩﭗ، ﺑﯩﺮ ﻗﺎﺗﺎر ﻛﻪﺳﻜﯩﻦ ﺟﻪﯕﻠﻪردﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ 1876 - ﻳﯩﻠﻰ 1 - ﺋﺎﻳﻐﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﺪە، ﻗﻮزﻏﯩلاڭ رەﮬﺒﻪرﻟﯩﺮﯨﻨﻰ ﺗﻪﺳﻠﯩﻢ ﺑﻮﻟﯘﺷﻘﺎ ﻣﻪﺟﺒﯘر ﻗﯩﻠﺪى. روﺳﯩﻴﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺘﻰ ﻳﻪرﻟﯩﻚ ﮬﯚﻛﯜﻣﺮاﻧلارﻧﯩﯔ ﮬﯚﻛﯜﻣﺮاﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺋﻪﺳﻠﯩﮕﻪ ﻛﻪﻟﺘﯜرۈﺷﻨﻰ ﺧﺎﻟﯩﻤﯩﺪى. 2 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 9 - ﻛﯜﻧﻰ ﻗﻮﻗﺎﻧﻨﻰ ﺋﻮﺑلاﺳﺖ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺗﻪﺷﻜﯩﻠﻠﯩﺪى ۋە ﺑﯘﻧﻰ ﻗﻪدﯨﻤﯩﻲ ﭘﻪرﻏﺎﻧﯩﻨﯩﯔ ﻧﺎﻣﻰ ﺑﯩﻠﻪن ﺋﺎﺗﯩﺪى.
رۇﺳلار ﺋﺎﻣﯘ دەرﻳﺎﺳﯩﻨﯩﯔ ﺟﻪﻧﯘﺑﻰ ۋە ﺗﺎﺷﻘﻰ ﻛﺎﺳﭙﻰ راﻳﻮﻧﯩﺪا ﺋﻪﻧﻪ ﺷﯘ ﻳﻮﺳﯘﻧﺪا ﭘﯘت دەﺳﺴﻪپ ﺗﯘرﻏﯩﺪەك ﺟﺎﻳﻐﺎ ﺋﯩﮕﻪ ﺑﻮﻟﺪى. 1869 - ﻳﯩﻠﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮى ﭘﻮﻟﻜﻮۋﻧﯩﻚ ﺳﺘﻮﻟﯧﺘﻮف ﻛﺎۋﻛﺎزدﯨﻦ ﻛﻪﻟﮕﻪن ﻗﻮﺷﯘﻧﻨﻰ ﺑﺎﺷلاپ ﻛﺮاﺳﻨﻮۋودﺳﻜﯩﺪا ﺑﯩﺮ ﻗﻮرﻏﺎن ﺳﺎﻟﺪى. ﻛﺮاﺳﻨﻮۋودﺳﻜﯩﻨﯩﯔ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﺋﻪﺗﺮاﭘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺟﺎﻳلار ﻛﺎۋﻛﺎز ﮔﯧﻨﯧﺮال ﮔﻮﺑﯧﺮﻧﺎﺗﻮرﯨﻐﺎ ﻗﺎراﺷﻠﯩﻖ داﻏﯩﺴﺘﺎﻧﻨﯩﯔ ﺑﯩﺮ ﻗﯩﺴﻤﻰ ﺳﯜﭘﯩﺘﯩﺪە روﺳﯩﻴﯩﮕﻪ ﻗﻮﺷﯘۋﯦﻠﯩﻨﺪى. 1873 - ﻳﯩﻠﻰ ﻛﺮاﺳﻨﻮۋودﺳﻜﻰ ﺧﯩﯟاﻏﺎ ﻗﺎرﯨﺘﯩﻠﻐﺎن ﺋﯘرۇﺷﻨﯩﯔ ﺑﺎزﯨﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﻮﻟﯘپ ﻗﺎﻟﻐﺎﻧﺪا، ﺗﯧﺨﯩﻤﯘ ﻛﯚپ ﻳﻪرﻟﻪر روﺳﯩﻴﯩﮕﻪ ﻗﻮﺷﯘۋﯦﻠﯩﻨﺪى. ﺑﯘ ﻗﺎﻗﺎس ﺟﺎﻳلار روﺳﯩﻴﻪ ﺋﯜﭼﯜن ﺋﯧﻴﺘﻘﺎﻧﺪا دﯦﯖﯩﺰ ﺑﻮﻳﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻜﻰ ﺟﺎﻳلارﭼﯩﻠﯩﻚ ﺋﯩﺴﺘﺮاﺗﯧﮕﯩﻴﯩﻠﯩﻚ ﺋﻪﮬﻤﯩﻴﻪﺗﻜﻪ ﺋﯩﮕﻪ ﺋﻪﻣﻪس ﺋﯩﺪى. ﭼﯜﻧﻜﻰ، دﯦﯖﯩﺰ ﺑﻮﻳﻰ ﻧﯘﻗﺘﯩﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﮕﻪﻧﺪە، روﺳﯩﻴﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﺮان ۋە ﺑﯜﻳﯜك ﺑﯩﺮﯨﺘﺎﻧﯩﻴﻪ ﺑﯩﻠﻪن ﺑﻮﻟﻐﺎن ﺑﺎردى - ﻛﻪﻟﺪﯨﺴﯩﮕﻪ ﺑﻪﻛلا ﭘﺎﻳﺪﯨﻠﯩﻖ ﺑﻮلاﺗﺘﻰ. ﺋﯘزۇن ﺋﯚﺗﻤﻪي ﻳﯜز ﺑﻪرﮔﻪن ﺗﯜرﻛﻤﻪﻧﻠﻪرﻧﯩﯔ ﺋﯘﺷﺘﯘﻣﺘﯘت ﮬﯘﺟﯘﻣﻠﯩﺮى روﺳﯩﻴﯩﮕﻪ ﺗﻪدﺑﯩﺮ ﻗﻮﻟﻠﯩﻨﯩﭗ ﺋﯩﭽﻜﻰ ﻗﯘرۇﻗﻠﯘق ﻗﺎراۋۇﻟﺨﺎﻧﯩﻠﯩﺮى ﺗﻪﺳﯩﺲ ﻗﯩﻠﯩﺸﻨﯩﯔ ﺗﻮﻟﯩﻤﯘ زۆرۈرﻟﯜﻛﯩﻨﻰ ﺗﻮﻧﯘﺗﺘﻰ. 9781 - ﻳﯩﻠﻰ ﻛﺎۋﻛﺎز 1 - ﻗﻮﺷﯘﻧﯩﻨﯩﯔ ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﻰ ﮔﯧﻨﯧﺮال لازارﯦﻒ ﻗﯘدرەﺗﻠﯩﻚ ﺑﯩﺮ ﺗﺎرﻣﺎق ﻗﻮﺷﯘﻧﻨﻰ ﺑﺎﺷلاپ ﺗﯜرﻛﻤﻪﻧﻠﻪرﻧﯩﯔ ﺑﺎش - ﺑﺎﺷﺘﺎق ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﺴﯩﺪﯨﻦ ﺋﺎﺧﺎل ﺗﯧﻜﻪ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﺴﯩﮕﻪ ﮬﯘﺟﯘﻣﻐﺎ ﺋﯚﺗﺘﻰ. لازارﯦﻒ ﻳﯜرۈش ﺟﻪرﻳﺎﻧﯩﺪا ﺋﯚﻟﮕﻪﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ، ﻣﯘﺋﺎۋﯨﻨﻰ ﻟﻮﻣﺎﻛﯩﻦ ﺑﯘ ﺟﺎﻳﻐﺎ ﻗﯩﺴﺘﺎپ ﻛﻪﻟﺪى. 1879 - ﻳﯩﻠﻰ 9 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 9 - ﻛﯜﻧﻰ ﻟﻮﻣﺎﻛﯩﻦ ﺑﻮﺳﺘﺎﻧﻠﯩﻖ ﺋﺎﮬﺎﻟﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﮬﻪﻣﻤﯩﺴﯩﻨﯩﯖلا دﯦﮕﯜدەك ﻛﯚك ﺗﯚﭘﻪ ﺗﯧﻐﯩﺪﯨﻜﻰ ﻗﻮرﻏﺎن ﺗﯧﻤﯩﻨﯩﯔ ﻧﯧﺮﯨﺴﯩﻐﺎ ﻣﯚﻛﯜۋاﻟﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺑﺎﻳﻘﯩﺪى. ﺋﻪﺳﻠﯩﺪە زەﻣﺒﯩﺮەك ۋە ﺋﻮت ﻗﻮراﻟلار ﺑﯩﻠﻪن ﺑﯘ ﻗﻮرﻏﺎﻧﻨﻰ ﺋﺎﻟﻐﯩﻠﻰ ﺑﻮلاﺗﺘﻰ. ﺋﻪﻣﻤﺎ ﻏﻪﻟﯩﺒﻪ ۋە ﭘﺎﻳﺪﯨﻐﺎ ﺋﺎﻟﺪﯨﺮاپ ﻛﻪﺗﻜﻪن ﻟﻮﻣﺎﻛﯩﻦ ﺑﺎﻟﺪۇرلا ﺗﻮﭘﻘﺎ ﺗﯘﺗﯘﺷﻨﻰ ﺗﻮﺧﺘﯩﺘﯩﺸﻘﺎ ﺑﯘﻳﺮۇق ﻗﯩﻠﺪى ۋە ﺋﺎﺗﻠﯩﻖ ﺋﻪﺳﻜﻪرﻟﻪرﻧﻰ ﻗﻮرﻏﺎﻧﻨﻰ ﺋﯩﺸﻐﺎل ﻗﯩﻠﯩﺸﻘﺎ ﻣﺎﯕﺪۇردى. ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪن ﺗﯜرﻛﻤﻪﻧﻠﻪرﮔﻪ ﺑﯩﺮ ﻗﯧﺘﯩﻤﻠﯩﻖ ﭘﯘرﺳﻪت ﺗﯘﻏﯘﻟﺪى. رۇﺳلار ﺷﯩﺪدەﺗﻠﯩﻚ ﮬﯘﺟﯘﻣﻐﺎ ﺋﯚﺗﻜﻪﻧﺪە ﻗﺎﺗﺘﯩﻖ ﻗﺎرﺷﯩﻠﯩﻘﻘﺎ دۇچ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﺗﺎرﻣﺎر ﻛﻪﻟﺘﯜرۈﻟﺪى. ﻣﯘﺷﯘ ﻗﯧﺘﯩﻤﻘﻰ ﺟﻪﯕﺪە روﺳﯩﻴﻪ ﺋﻮﺗﺘﯘرا ﺋﺎﺳﯩﻴﺎدﯨﻜﻰ ﺋﻪڭ ﺋﯧﭽﯩﻨﯩﺸﻠﯩﻖ ﻣﻪﻏﻠﯘﺑﯩﻴﻪﺗﻜﻪ دۇچ ﻛﻪﻟﺪى. ﺑﯘ ﺟﻪﯕﮕﻪ ﻗﺎﺗﻨﺎﺷﻘﺎن روﺳﯩﻴﻪ ﻗﻮﺷﯘﻧﻰ 3204 ﻛﯩﺸﻰ ﺑﻮﻟﯘپ، ﺑﯘلاردﯨﻦ 200 ﮔﻪ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﺋﺎدەم ﺋﯚﻟﺪى، 250 ﺗﯩﻦ ﻛﯚپ ﺋﺎدەم ﻳﺎرﯨلاﻧﺪى.
روﺳﯩﻴﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺘﻰ ﺑﯘ ﻗﯧﺘﯩﻤﻘﻰ ﻣﻪﻏﻠﯘﺑﯩﻴﻪﺗﻨﯩﯔ رۇﺳلارﻧﯩﯔ ﺋﺎﺑﺮوﻳﯩﻨﻰ ﭼﯜﺷﯜرﯨﯟﯦﺘﯩﺸﯩﺪﯨﻦ ﺋﻪﻧﺴﯩﺮەپ، ﺗﯧﺨﻰ ﻳﯧﯖﯩلا روﺳﯩﻴﻪ - ﺗﯜرﻛﯩﻴﻪ ﺋﯘرۇﺷﯩﺪﯨﻦ ﺷﻪرەپ ﻗﯘﭼﯘپ ﻛﻪﻟﮕﻪن ﮔﯧﻨﯧﺮال ﺳﻜﻮﺑﯧﻠﯧﻔﻨﻰ ﺗﯧﺰدﯨﻦ ﮬﻪرﺑﯩﻲ ﻳﯜرۈش ﻗﻮﻣﺎﻧﺪاﻧﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﺗﻪﻳﯩﻨﻠﯩﺪى. 1880 - ﻳﯩﻠﻰ 11 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ ﺑﺎﺷﻠﯩﺮى ﺳﻜﻮﺑﯧﻠﯧﻒ ﻛﺮاﺳﻨﻮۋودﺳﻜﻰ ۋە دﯦﯖﯩﺰ ﺑﻮﻳﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﺎﺷﻘﺎ ﭘﻮﻧﻜﯩﺘلاردﯨﻦ 11 ﻣﯩﯔ ﻛﯩﺸﯩﻠﯩﻚ ﻗﻮﺷﯘن ﺗﻪﺷﻜﯩﻠﻠﯩﺪى. ﺑﯘ ﻗﻮﺷﯘن ﻛﺮاﺳﻨﻮۋودﯨﺴﻜﯩﺪﯨﻦ ﺑﺎﺷلاپ ﺗﯚﻣﯜرﻳﻮل ﻳﺎﺳﺎۋاﺗﻘﺎن ﺑﻮﻟﺴﯩﻤﯘ ﻳﻮل ﭘﯜﺗﻤﯩﮕﻪﭼﻜﻪ ﻗﻮﺷﯘن 20 ﻣﯩﯔ ﺗﯚﮔﻪ ﺑﯩﻠﻪن ﻳﯚﺗﻜﻪﻟﺪى، 1880 - ﻳﯩﻠﻰ 11 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ ﺋﺎﺧﯩﺮﯨﻐﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﺪە، ﺳﻜﻮﺑﯧﻠﯧﻒ ﻗﻮﺷﯘﻧﻰ ﺋﺎﺧﺎﻟﺘﯧﻜﻪ ﺑﻮﺳﺘﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﻳﯧﺘﯩﭗ ﻛﻪﻟﺪى ﮬﻪﻣﺪە ﺑﯘ ﻳﻪردﯨﻜﻰ ﻗﻮرﻏﺎﻧﻨﻰ ﻗﻮرﺷﺎۋﻏﺎ ﺋﺎﻟﺪى. ﺑﯘ ﻗﻮﺷﯘﻧﻨﯩﯔ ﻛﻪﻳﻨﯩﺪە 7100 ﻛﯩﺸﯩﻠﯩﻚ ﺋﺎرﻗﺎ ﺗﻪﻣﯩﻨﺎت ﺳﯧﭙﻰ ﺑﺎر ﺋﯩﺪى. ﻣﯘداﭘﯩﺌﻪﭼﯩﻠﻪر ﺋﯩﻠﮕﯩﺮﯨﻜﯩﮕﻪ ﺋﻮﺧﺸﺎﺷلا ﻗﺎﺗﺘﯩﻖ ﻗﺎرﺷﯩﻠﯩﻖ ﻛﯚرﺳﻪﺗﺘﻰ. ﺑﯩﺮاق ﺳﯩﻜﻮﺑﯧﻠﯧﻒ ﺗﻮﭘﻘﺎ ﺗﯘﺗﯘﺷﻨﻰ ﺗﻮﺧﺘﺎﺗﻤﯩﺪى ﮬﻪﻣﺪە ﺋﻪﺳﻜﻪرﻟﻪرﮔﻪ ﺑﯘﻳﺮۇپ، ﻗﻮرﻏﺎن ﺗﯧﻤﻰ ﺋﺎﺳﺘﯩﻐﺎ ﻣﯩﻨﺎ ﻛﯚﻣﺪۈردى. 1881 - ﻳﯩﻠﻰ 1 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 12 - ﻛﯜﻧﻰ رۇﺳلار ﻣﯩﻨﺎﻧﻰ ﭘﺎرﺗﻠﯩﺘﯩﭗ ﻗﻮرﻏﺎﻧﻨﻰ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﺪى. ﭘﺎت ﭘﺎراﻗﭽﯩﻠﯩﻘﻘﺎ ﭼﯜﺷﻜﻪن ﻣﯘداﭘﯩﺌﻪﭼﯩﻠﻪر ﻳﻪﻧﻪ ﺑﯩﺮ ﺗﻪرەﭘﺘﯩﻜﻰ دەرۋازﯨﺪﯨﻦ ﺳﻪﻟﺪەك ﺋﯧﻘﯩﭗ ﭼﯩﻘﻘﯩﻨﯩﭽﻪ ﮬﻪر ﺗﺎﻣﺎن ﻗﺎﭼﺘﻰ. ﻏﻪﻟﯩﺒﻪ ﻗﯩﻠﻐﺎن رۇﺳلار ﺗﻮﺧﺘﯩﻤﺎﺳﺘﯩﻦ ﻗﻮﻏلاپ ﺋﻪر - ﺋﺎﻳﺎل، ﻗﯧﺮى - ﻳﺎش دەپ ﺋﺎﻳﺮﯨﭗ ﺋﻮﻟﺘﯘرﻣﺎي، ﻗﺎﭼﻘﺎﻧﻠﯩﻜﻰ ﻛﯩﺸﯩﻨﻰ ﭼﯧﭙﯩﯟەردى. ﺋﺎﺧﯩﺮى ﻧﻪﭼﭽﻪ ﻣﯩﯔ ﻛﯩﺸﻰ ﺋﯚﻟﺘﯜرۈﻟﺪى. ﻗﻮرﻏﺎﻧﻨﯩﯔ ﺋﯚزﯨﺪﯨلا 6500 ﺟﻪﺳﻪت ﺑﺎﻳﻘﺎﻟﺪى. رۇﺳلار ﻗﯧﭽﯩﭗ ﻛﯧﺘﻪﻟﻤﯩﮕﻪن ﭘﯜﺗﯜن ﻳﯩﮕﯩﺘﻠﻪر ۋە ﺋﻪرﻟﻪرﻧﻰ ﻗﯩﺮﯨﭗ ﺗﺎﺷﻠﯩﺪى. ﺋﺎﻳﺎﻟلار ۋە ﺑﺎﻟﯩلاردﯨﻦ 5000 دەك ﻛﯩﺸﻰ ﺋﺎﻣﺎن ﻗﺎﻟﺪۇرۇﻟﯘپ، ﺋﯩﺮاﻧﻠﯩﻖ 006 ﻗﯘﻟﻨﻰ ﺋﺎزاد ﻗﯩﻠﯩﯟەﺗﺘﻰ.
ﻛﯚك ﺗﯚﭘﻪ ﺟﺎﻟلاﺗﻠﯩﺮى ﺗﯜرﻛﻤﻪﻧﻠﻪرﻧﯩﯔ ﻗﺎرﺷﯩﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺑﯩﺖ - ﭼﯩﺖ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺗﺎﺷﻠﯩﺪى . ﺗﯧﻜﻪ ﻗﻪﺑﯩﻠﯩﺴﻰ رۇﺳلارﻧﯩﯔ ﻛﯜچ - ﻗﯘدرﯨﺘﯩﮕﻪ ﻗﺎﻳﯩﻞ ﺑﻮﻟﯘپ، ﺗﻮﻗﻘﯘز ﺗﻪزﯨﻢ ﺑﯩﻠﻪن ﭼﺎر ﭘﺎدﯨﺸﺎﮬﻨﯩﯔ ﺳﺎدﯨﻖ ﭘﯘﻗﺮاﻟﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﻮﻟﯘپ ﻗﺎﻟﺪى. ﺑﯩﺮ ﻧﻪﭼﭽﻪ ﻛﯜﻧﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ﻛﯘروﭘﺎﺗﻜﯩﻦ ﺋﺎﺷﺨﺎﺑﺎد، ﻛﺎﺧﺎ ۋە ﺑﺎﺷﻘﺎ ﺗﺎﻳﺎﻧﭻ ﻧﯘﻗﺘﯩلارﻧﻰ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﺪى. 1881 - ﻳﯩﻠﻰ 5 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 6 - ﻛﯜﻧﻰ ﺗﺎﺷﻘﻰ ﻛﺎﺳﭙﻰ راﻳﻮﻧﻰ ﻛﺎۋﻛﺎز ﮔﯧﻨﯧﺮال ﮔﻮﺑﯧﺮﻧﺎﺗﻮرﯨﻨﯩﯔ ﻗﻮل ﺋﺎﺳﺘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺑﯩﺮ ﺋﻮﺑلاﺳﺖ دەپ ﺟﺎﻛﺎرلاﻧﺪى. ﺳﻜﻮﺑﯧﻠﯧﻒ ﺑﯘ ﻳﯧﯖﻰ ﺋﻮﺑلاﺳﺘﻨﯩﯔ ﮬﯚﻛﯜﻣﺮاﻧﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﺗﻪﻳﯩﻨﻠﻪﻧﺪى. ﺋﻪﻣﻤﺎ رۇﺳلار ﺳﻜﻮﺑﯧﻠﯧﻔﻨﻰ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﺗﯧﺰلا ﻳﯚﺗﻜﻪپ ﻛﻪﺗﺘﻰ ۋە ﺋﻮرﻧﯩﻐﺎ ﻛﻮﻣﺎروﻓﻨﻰ دەﺳﺴﻪﺗﺘﻰ. روﺷﻪﻧﻜﻰ، ﺋﯘلار ﺋﻪﻧﮕﻠﯩﻴﯩﻨﯩﯔ ﭼﯩﺸﯩﻨﻰ ﻗﯧﺮﯨﺸﺘﯘرۇپ ﻗﻮﻳﯘﺷﯩﻨﻰ ﺧﺎﻟﯩﻤﯩﻐﺎﻧﯩﺪى.
1884 - ﻳﯩﻠﻰ 2 - ﺋﺎﻳﻨﯩﯔ 18 - ﻛﯜﻧﻰ ﻛﻮﻣﺎروف ﻣﯘﮬﯩﻢ ﺑﻮﻟﻐﺎن ﺗﯧﺠﻪن ﺑﻮﺳﺘﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﯩﯔ ﻣﻪرﻛﯩﺰى ﺷﻪﮬﯩﺮى ﻣﻪرۋﯨﻨﻰ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﺪى، ﺋﺎرﻗﯩﺪﯨﻨلا ﺳﺎراﻓﺎس ﻗﻮرﻏﯩﻨﯩﻨﻰ ﮬﯘﺟﯘم ﺑﯩﻠﻪن ﺋﺎﻟﺪى. 1885 - ﻳﯩﻠﻨﯩﯔ ﺑﯧﺸﯩﺪا ﻛﻮﻣﺎروﻓﻨﯩﯔ ﺋﻪﺳﻜﻪرﻟﯩﺮى ﮬﯩﺮاﺗﻘﺎ ﺑﺎرﯨﺪﯨﻐﺎن ﻳﻮل ﺋﯜﺳﺘﯩﺪﯨﻜﻰ زۇﻟﭙﯩﻘﺎر ﺋﯚﺗﻜﯩﻠﯩﻨﻰ ﺋﯩﺸﻐﺎل ﻗﯩﻠﺪى. 3 - ﺋﺎﻳﺪا ﺋﯘلار ﺋﺎﻓﻐﺎﻧلار ﺑﯩﻠﻪن ﺗﯘﺗﯩﺸﯩﭗ ﻛﺎﺷﻜﺎﻧﻰ ﺗﺎرﺗﯩﯟاﻟﺪى. رۇﺳلارﻧﯩﯔ ﮬﯩﻨﺪﯨﺴﺘﺎﻧﻐﺎ ﻗﺎراﺗﻘﺎن روﺷﻪن ﺗﻪﮬﺪﯨﺘﻰ ﺑﯜﻳﯜك ﺑﺮﯨﺘﺎﻧﯩﻴﻪ ﺑﯩﻠﻪن روﺳﯩﻴﯩﻨﻰ ﺧﻪﺗﻪرﻟﯩﻚ ﺋﯘرۇش ﮔﯩﺮداﺑﯩﻐﺎ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﻛﻪﻟﺪى. ﺋﻪﻣﻤﺎ، ﻛﯧﻴﯩﻨﭽﻪ ﺋﯩﻜﻜﻰ ﺋﯩﻤﭙﯧﺮﯨﻴﯩﻨﯩﯔ دﯨﭙﻠﻮﻣﺎﺗﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﺑﯩﺮ ﺑﯩﺮﻟﻪﺷﻤﻪ ﮬﻪﻳﺌﻪت ﺗﻪﺷﻜﯩﻞ ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﭗ ﺑﯘ ﻣﻪﺳﯩﻠﯩﻨﻰ ﮬﻪل ﻗﯩﻠﺪى. 1887 - ﻳﯩﻠﺪﯨﻜﻰ روﺳﯩﻴﻪ - ﺋﺎﻓﻐﺎﻧﯩﺴﺘﺎن ﭼﯧﮕﺮا ﺷﻪرﺗﻨﺎﻣﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﻤﺰاﻟﯩﻨﯩﺸﻰ روﺳﯩﻴﯩﻨﯩﯔ ﺋﯩﺸﻐﺎﻟﯩﻴﯩﺘﯩﻨﻰ ﺋﯧﺘﯩﺮاپ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﻠﯩﻖ ﺋﯩﺪى.
1891 - ﻳﯩﻠﻰ رۇﺳلار ﭘﺎﻣﯩﺮ ﺋﯧﮕﯩﺰﻟﯩﻜﯩﻨﻰ ﺋﯩﮕﯩﻠﻪﺷﻜﻪ ﺋﯘرۇﻧﯘپ روﺳﯩﻴﻪ ﺑﯩﻠﻪن ﺋﻪﻧﮕﻠﯩﻴﻪ ﺋﻮﺗﺘﯘرﯨﺴﯩﺪﯨﻜﻰ ﻛﯩﺮزﯨﺴﻜﻪ ﺳﻪۋەﺑﭽﻰ ﺑﻮﻟﺪى. ﺑﯘ ﻗﯧﺘﯩﻤﻘﻰ ﻛﯩﺮزﯨﺲ 1895 - ﻳﯩﻠﻰ 3 - ﺋﺎﻳﺪﯨﻜﻰ ﺋﻪﻧﮕﻠﯩﻴﻪ - روﺳﯩﻴﻪ ﺷﻪرﺗﻨﺎﻣﯩﺴﻰ ﺋﺎرﻗﯩﻠﯩﻖ ﺗﯩﻨﭽﻠﯩﻖ ﺑﯩﻠﻪن ﺑﯩﺮ ﺗﻪرەپ ﻗﯩﻠﯩﻨﺪى. ﺷﻪرﺗﻨﺎﻣﯩﮕﻪ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪن ﺑﯩﺮ ﮬﻪﻳﺌﻪت ﭘﺎﻣﯩﺮ ﺋﯧﮕﯩﺰﻟﯩﻜﯩﻨﻰ ﺋﯚﻟﭽﻪش ۋە ﭼﯧﮕﺮا ﻟﯩﻨﯩﻴﯩﺴﯩﻨﻰ ﺋﺎﻳﺮﯨﺸﻘﺎ ﺋﻪۋەﺗﯩﻠﺪى. روﺳﯩﻴﯩﻨﯩﯔ ﭘﺎﻣﯩﺮ راﻳﻮﻧﯩﻨﻰ ﺋﺎﻳﺮﯨﺶ ﮬﻪﻗﻘﯩﺪﯨﻜﻰ ﺗﻪﺷﻪﺑﺒﯘﺳﻰ ﻛﯩﺸﯩﻠﻪرﻧﯩﯔ ﻗﻮﻟﻠﯩﺸﯩﻐﺎ ﺋﯧﺮﯨﺸﺘﻰ. ﭘﺎﻣﯩﺮ ﺋﯧﮕﯩﺰﻟﯩﻜﯩﻨﯩﯔ ﻗﺎﻟﻐﺎن ﻗﯩﺴﻤﻰ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﺑﯘﺧﺎرا ﺋﻪﻣﯩﺮﻟﯩﻜﯩﮕﻪ ﺋﯚﺗﻜﯜزۈپ ﺑﯧﺮﯨﻠﺪى.
ﭘﺎﻣﯩﺮ ﻣﻪﺳﯩﻠﯩﺴﯩﻨﯩﯔ ﮬﻪل ﻗﯩﻠﯩﻨﯩﺸﻰ ﭘﯜﺗﻜﯜل ﭼﯧﮕﺮا راﻳﻮﻧﯩﻨﯩﯔ ﺋﺎﺳﺎﺳﯩﻲ ﺷﻪﻛﻠﯩﻨﻰ ﺋﯧﻨﯩﻖ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺳﯧﺰﯨﭗ ﭼﯩﻘﺘﻰ، ﺷﯘﻧﯩﯔ ﺑﯩﻠﻪن ﻛﯩﺸﯩﻨﯩﯔ دﯨﻘﻘﯩﺘﯩﻨﻰ ﺗﺎرﺗﯩﺪﯨﻐﺎن ﺑﯩﺮ ﻣﻪﻳﺪان ﻛﯧﯖﻪﻳﻤﯩﭽﯩﻠﯩﻚ ﮬﻪرﯨﻜﯩﺘﯩﮕﻪ ﺧﺎﺗﯩﻤﻪ ﺑﯧﺮﯨﻠﺪى. ﺑﯘ ﻗﯧﺘﯩﻤﻘﻰ ﻛﯧﯖﻪﻳﻤﯩﭽﯩﻠﯩﻚ ﺋﺎرﻗﯩﻠﯩﻖ رۇﺳلار ﻳﯧﺮﯨﻢ ﺋﻪﺳﯩﺮﮔﯩﻤﯘ ﻳﻪﺗﻤﯩﮕﻪن ۋاﻗﯩﺖ ﺋﯩﭽﯩﺪە ﻏﻪرﺑﯩﻲ ﻳﺎۋروﭘﺎﻏﺎ ﺑﺎراۋەر ﻛﯧﻠﯩﺪﯨﻐﺎن زﯦﻤﯩﻨﻐﺎ ﺋﯩﮕﻪ ﺑﻮﻟﺪى. ﺋﯘلارﻧﯩﯔ ﭼﯩﻘﯩﻢ ﻗﯩﻠﻐﺎن ﺋﺎدﯨﻤﻰ ﻧﯩﺴﺒﻪﺗﻪن ﻗﯩﻠﯩﭗ ﺋﯧﻴﺘﻘﺎﻧﺪا ﺗﻮﻟﯩﻤﯘ ﺋﺎز ﺑﻮﻟﺪى، ﻛﯚپ ﻗﯧﺘﯩﻤﻠﯩﻖ ﺟﻪﯕﻠﻪر ﺋﻪﻣﻪﻟﯩﻴﻪﺗﺘﻪ ﭘﻪﻗﻪت رۇﺳلار ﺋﯜﭼﯜن ﻣﺎﻧﯩﯟﯦﺮ ﺑﻮﻟﺪى. ﺋﻪﻣﻤﺎ رۇﺳلارﻧﯩﯔ ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎد ۋە ﺋﯩﺴﺘﺮاﺗﯧﮕﯩﻴﻪ ﺟﻪﮬﻪﺗﺘﯩﻦ ﺋﯩﮕﻪ ﺑﻮﻟﻐﺎن ﻳﻮﺷﯘرۇن ﭘﺎﻳﺪﯨﺴﻰ ﺑﻮﻟﺴﺎ ﻏﺎﻳﻪت زور دەرﯨﺠﯩﺪە ﻛﯚپ ﺋﯩﺪى.
رۇﺳلارﻧﯩﯔ ﺑﻮﻳﺴﯘﻧﺪۇرۇش ﺟﻪﯕﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ دوﻟﻘﯘﻧﻠﯩﺮى ﻳﺎۋروﭘﺎﻧﯩﯔ ﻣﻪﻣﯘرﯨﻲ ﺑﺎﺷﻘﯘرۇش، ﺋﯩﻘﺘﯩﺴﺎد، ﺗﯧﺨﻨﯩﻜﺎ ۋە ﻣﻪدەﻧﯩﻴﯩﺘﯩﻨﻰ ﺋﺎﺳﯩﻴﺎﻧﯩﯔ ﻳﯜرﯨﻜﯩﮕﻪ ﺋﯧﻠﯩﭗ ﻛﻪﻟﺪى. ﺳﺎلاﻣﻪﺗﻠﯩﻚ ۋە ﻣﯘداﭘﯩﺌﻪ ﻗﯩﻠﯩﺶ ﻧﯘﻗﺘﯩﺴﯩﺪﯨﻦ رۇﺳلارﻧﯩﯔ ﺋﺎﮬﺎﻟﯩﻠﻪر ﺋﻮﻟﺘﯘراق راﻳﻮﻧﻰ ﻳﻪرﻟﯩﻚ ﺷﻪﮬﻪرﻟﻪرﻧﯩﯔ ﺋﺎرﯨﺴﯩﻐﺎ ﺋﻪﻣﻪس، ﺋﯘلارﻏﺎ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﺟﺎﻳلارﻏﺎ ﺳﯧﻠﯩﻨﺪى. ﻳﻪﻧﻪ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﺑﯘ ﺋﻮﻟﺘﯘراق ﻧﯘﻗﺘﯩلارﻧﯩﯔ ﺷﻪﻛﻠﻰ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ ﻛﯚﯕﯜل ﻗﻮﻳﯘپ لاﻳﯩﮭﯩﻠﻪﻧﮕﻪﻧﯩﺪى. ﻛﺎﺋﻮﻓﻤﺎﻧﻨﯩﯔ ﺑﯘﻳﺮۇﻗﯩﻐﺎ ﺋﺎﺳﺎﺳﻪن ﺗﺎﺷﻜﻪﻧﺘﺘﯩﻜﻰ رۇس ﺋﻮﻟﺘﯘراق راﻳﻮﻧﻰ ﺗﻪۋەﺳﯩﺪە ﺋﯩﻜﻜﻰ ﻳﯧﻨﯩﻐﺎ دەرەخ ﺗﯩﻜﯩﻠﮕﻪن ﺗﯜز ﻳﻮﻟلار ۋە ﮬﻪﺷﻪﻣﻪﺗﻠﯩﻚ ﺋﺎﻣﻤﯩﯟى ﺋﯩﻤﺎرەﺗﻠﻪر لاﻳﯩﮭﯩﻠﻪﻧﺪى. ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎن ﻳﻪﻧﻪ رەﺳﻪﺗﺨﺎﻧﺎ، ﻣﯘزﯦﻲ، ﻛﯘﺗﯘﺑﺨﺎﻧﺎ، ﮔﯧﺰﯨﺖ ﻗﺎﺗﺎرﻟﯩﻘلارﻧﻰ ﺑﻪرﭘﺎ ﻗﯩﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﺘﻰ. ﺋﯘ ﻳﻪﻧﻪ ﻣﻪزﻛﯘر راﻳﻮﻧﺪﯨﻜﻰ ﺗﻪﺑﯩﺌﯩﻲ ﺑﺎﻳﻠﯩﻘلار ﮬﻪﻗﻘﯩﺪە ﺗﻪﻛﺸﯜرۈش ۋە ﺗﻪﺗﻘﯩﻘﺎت ﺑﯩﻠﻪن ﺷﻮﻏﯘﻟﻠﯩﻨﯩﺸﻘﺎ ﻣﻪدەت ﺑﻪردى. ﺑﺎﺷﻘﺎ ﺷﻪﮬﻪرﻟﻪرﻣﯘ ﻣﯘﺷﯘ ﺷﻪﻛﯩﻠﻨﻰ ﺋﯜﻟﮕﻪ ﻗﯩﻠﺪى.
رۇﺳلار ﺗﺎرﺗﯩﯟاﻟﻐﺎن ﺟﺎﻳﻠﯩﺮﯨﻨﻰ ﻣﯘﺳﺘﻪﮬﻜﻪم ﺗﯘﺗﯘپ ﺗﯘرۇش ﺋﯜﭼﯜن، ﺋﺎﮬﺎﻟﻪ ﻛﯚﭼﯜرۈش زۆرۈر ﺋﯩﺪى. ﻛﯚﭼﻤﻪﻧﻠﻪر ﻣﻪﺳﯩﻠﯩﺴﻰ ﺑﺎﺷﺘﯩﻦ ﺗﺎرﺗﯩﭙلا رۇﺳﯩﻴﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺘﯩﻨﯩﯔ دﯨﻘﻘﯩﺘﯩﻨﻰ ﻗﻮزﻏﯩﺪى. ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎن راﻳﻮﻧﯩﺪا ﺑﻮش ﻳﻪرﻟﻪر ﺑﻮﻟﻤﯩﻐﺎﭼﻘﺎ ﻛﺎﺋﯘﻓﻤﺎن ۋە ﺋﯚﻧﯩﯖﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻦ ۋەزﯨﭙﻪ ﺋﯚﺗﯩﮕﻪﻧﻠﻪر ﺗﯜرﻛﯩﺴﺘﺎﻧﻐﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪن رۇﺳلارﻧﻰ ﺷﻪﮬﻪرﻟﻪردە ﺋﻮﻟﺘﯘراﻗلاﺷﺘﯘردى. ﻳﺎﻳلاق راﻳﻮﻧﯩﺪﯨﻜﻰ ﺗﯧﺮﯨﻘﭽﯩﻠﯩﻖ ۋە ﭼﺎرۋﯨﭽﯩﻠﯩﻖ ﺋﯩﺸﻠﯩﺮى ﻛﯚﭼﻤﻪﻧﻠﻪرﻧﻰ ﻧﺎﮬﺎﻳﯩﺘﻰ زور ﺋﯩﻤﻜﺎﻧﯩﻴﻪﺗﻠﻪر ﺑﯩﻠﻪن ﺗﻪﻣﯩﻦ ﺋﯧﺘﻪﺗﺘﻰ. ﺑﯘ ﻳﻪردە ﻛﯚﭼﻤﻪﻧﻠﻪر ﺋﻪڭ ﻣﯘﮬﯩﻢ ﺋﻪﮬﻤﯩﻴﻪﺗﻜﻪ ﺋﯩﮕﻪ ﺋﯩﺪى. روﺳﯩﻴﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺘﻰ ﺋﻪڭ دەﺳﻠﻪپ ﻛﺎزاﻛلارﻏﺎ ﺗﺎﻳﺎﻧﺪى. 1867 - ﻳﯩﻠﻐﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﺪە ﺋﯘلار ﻳﻪﺗﺘﯩﺴﯘ ﺋﻮﺑلاﺳﺘﯩﻨﯩﯔ ﺋﯧﺪﯨﺮﻟﯩﻖ راﻳﻮﻧﯩﻐﺎ 12 ﻣﯩﯖﻐﺎ ﻳﯧﻘﯩﻦ ﻛﯩﺸﯩﻨﻰ ﺋﻮرۇﻧلاﺷﺘﯘردى. ﺋﻪﻣﻤﺎ ﭘﺎﻛﯩﺘلار ﺑﯘ ﺧﯩﻞ ۋاﺳﯩﺘﯩﻨﯩﯔ ﺑﻪﻛﻤﯘ ﺋﺎﺳﺘﺎ ﺑﻮﻟﯩﺪﯨﻐﺎﻧﻠﯩﻘﯩﻨﻰ ﺋﯩﺴﭙﺎﺗﻠﯩﺪى. ﺋﻪڭ دەﺳﻠﻪپ 1861 - ﻳﯩﻠﺪﯨﻜﻰ دﯦﮭﻘﺎﻧلار ﺋﺎزادﻟﯩﻘﯩﺪﯨﻦ ﻛﯧﻴﯩﻨﻜﻰ ﺋﺎﮬﺎﻟﯩﻠﻪرﻧﯩﯔ "زﯨﻴﺎﻧﻠﯩﻖ ﻳﯚﺗﻜﯩﻠﯩﺸﻰ" ﻧﯩﯔ ﺋﺎﻟﺪﯨﻨﻰ ﺋﯧﻠﯩﺶ ﺋﯜﭼﯜن، روﺳﯩﻴﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺘﻰ دﯦﮭﻘﺎﻧلارﻧﯩﯔ ﺑﯘ راﻳﻮﻧلارﻏﺎ ﻛﯚﭼﯜپ ﻛﯧﻠﯩﺸﯩﻨﻰ ﻣﻪﻧﺌﻰ ﻗﯩﻠﻐﺎﻧﯩﺪى. ﻛﯧﻴﯩﻨﭽﻪ دﯦﮭﻘﺎﻧلارﻧﯩﯔ ﻳﯚﺗﻜﯩﻠﯩﺸﯩﮕﻪ ﺳﯜﻛﯜت ﻗﯩﻠﯩﻨﺪى. ﺋﻪڭ ﺋﺎﺧﯩﺮى ﺟﻪﻧﯘﺑﯩﻲ روﺳﯩﻴﯩﺪﯨﻜﻰ ﻳﻪر ﺟﯩﺪدﯨﻴﭽﯩﻠﯩﻜﻰ ۋە ﺑﯘﻧﯩﯔ ﺳﻪۋەﺑﯩﺪﯨﻦ ﻛﯧﻠﯩﭗ ﭼﯩﻘﻘﺎن ﺑﯧﺴﯩﻢ ﻛﯜﻧﺴﯧﺮى ﺋﯧﻐﯩﺮلاﺷﻘﺎن ﭘﻪﻳﺘﺘﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﻪﺗﻨﯩﯔ ﺳﯩﻴﺎﺳﯩﺘﻰ ﻛﯚﭼﻤﻪﻧﻠﻪرﻧﻰ ﺋﺎﺷﻜﺎرە رﯨﻐﺒﻪﺗﻠﻪﻧﺪۈرۈﺷﻜﻪ ﺋﯚزﮔﻪردى. ⅩⅨ ئەسىرنىڭ90 يىللىرى روﺳﯩﻴﻪ ﮬﯚﻛﯜﻣﯩﺘﻰ ﺳﯩﺒﯩﺮﯨﻴﻪ ﺗﯚﻣﯜرﻳﻮﻟﯩﻨﻰ ﺳﯧﻠﯩﭗ، دﯦﮭﻘﺎﻧلارﻧﯩﯔ ﻳﯧﯖﻰ راﻳﻮﻧلارﻏﺎ ﺑﯧﺮﯨﺸﯩﻐﺎ ﭘﯩلاﻧﻠﯩﻖ ﮬﺎﻟﺪا ﻳﺎردەﻣﻠﻪﺷﺘﻰ. 1896 - ﻳﯩﻠﻰ ﻳﻪﻧﻪ ﻛﯚﭼﻤﻪﻧﻠﻪر ﺋﯩﺪارﯨﺴﻰ ﺗﻪﺳﯩﺲ ﻗﯩﻠﯩﻨﺪى. ﺑﯘ ﺋﯩﺪارە ﻣﯘۋاﭘﯩﻖ ﻳﻪرﻟﻪرﻧﻰ ﺗﯧﭙﯩﭗ ۋە ﺗﻪﻳﻴﺎرلاپ، دﯦﮭﻘﺎﻧلارﻧﯩﯔ ﺋﻮﻟﺘﯘراﻗﻠﯩﺸﯩﺸﯩﻐﺎ ﻳﺎردەﻣﻠﻪﺷﺘﻰ. ﺑﯘ ﺧﯩﻞ رﯨﻐﺒﻪﺗﻠﻪﻧﺪۈرۈﺷﻠﻪر ﺋﺎرﻗﯩﺴﯩﺪا ﻛﯚﭼﻤﻪن ﺑﻮﻟﯘش ﻛﻮﻳﯩﺪﯨﻜﻰ ﻣﯩﯖﻠﯩﻐﺎن ﺗﯜﻣﻪﻧﻠﯩﮕﻪن ﻛﯩﺸﯩﻠﻪر ﮬﻪر ﻳﯩﻠﻰ ﺋﯘرال ﺗﺎﻏﻠﯩﺮﯨﺪﯨﻦ ﮬﺎﻟﻘﯩﭗ، ﺗﻮپ - ﺗﻮپ ﺑﻮﻟﯘپ ﺋﺎﻗﺘﻰ. 1908 - ﻳﯩﻠﯩﻐﺎ ﻛﻪﻟﮕﻪﻧﺪە، ﻛﯚﭼﯜش ﺋﻪڭ ﻳﯘﻗﯩﺮى ﭘﻪﻟﻠﯩﮕﻪ ﭼﯩﻘﺘﻰ. ﻛﯚﭼﻤﻪﻧﻠﻪرﻧﯩﯔ ﺳﺎﻧﻰ 665 ﻣﯩﯖﻐﺎ ﻳﻪﺗﺘﻰ. ﺑﯘلارﻧﯩﯔ ﻛﯚﭘﯩﻨﭽﯩﺴﻰ ﻗﺎزاق ﻳﺎﻳﻠﯩﻘﯩﻐﺎ ﻣﺎﻛﺎﻧلاﺷﺘﻰ.