| ئورخۇننى قوللامسىز؟ | مۇنبەر خېتىنى نورمال كۆرەلمىگەنلەر | مۇنبەرنى ئىشلىتىش قوللانمىسى | Munber hetni Nurmal Korelmigenler |
  |
|
ulukroh
دەرىجىسى :يۈز بېشى |
|
|---|
[قازاقىستان]مەھمۇد كاشغەرىيـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ مەھمۇد كاشغەرىي ھاياتىغا بېغىشلانغان داستان ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ دىيارىمىز ئۇيغۇر ئەدەبىياتىدا ئۇلۇغ ئۇيغۇر ئالىمى، جاھان تۈركىلوگىيە ئىلمىنىڭ ئاساسچىسى، بۈيۈك تىلشۇناس مەھمۇد كاشغەرىي ھاياتىغا بېغىشلىنىپ رومان، ھىكايە ۋە شېئىر-باللادالار ئىجاد قىلىنغان بولسىمۇ، لىكىن شائىرلىرىمىز بۇ ھەقدە داستان يازمىغان ئىدى. بۇ بوشلۇقنى قازاقىستان ئۇيغۇر شائىرى جامالىدىن قاسىم تولدۇرۇپ، «مەھمۇد كاشغەرىي» ناملىق داستاننى يېزىپ چىقتى. بۇ داستان جەمئىي 14 باپتىن تۈزۈلگەن بولۇپ، تىرىشچان توردىشىمىز تەۋھىدەنىڭ ئەجرى بىلەن «مەھمۇد كاشغەرىي يىلى» غا سوۋغا سۈپىتىدە «ئەسىرىم شېئىرىيەت مۇنبىرى» گە يوللاندى. «ئەسىرىم شېئىرىيەت مۇنبىرى» ـــ 2008 - يىلنىڭ ئاز قالغان بۇ بىر نەچچە ئايلىرىنى چىڭ تۇتۇپ، «مەھمۇد كاشغەرىي يىلى» نىڭ ھۆرمىتى ۋە شان - شەرىپى ئۈچۈن، مەھمۇد كاشغەرىي ھەققىدىكى تارىخىي، ئىلمىي ئۇچۇرلارنى ۋە ئەدەبىي ئەسەرلەرنى خەزىنىلەشتۇرۇش پائالىيىتىنى قانات يايدۇرغان ئىدى. «مەھمۇد كاشغەرىي» داستانى - ئەنە شۇ خەزىنىگە قوشۇلغان قىممەتلىك گۆھەر بولۇپ قالدى. دوستلارنىڭ بۇ داستاندىن بەھرلىنىشى ئۈچۈن، مەنزىلىنى بۇ يەرگە قالدۇرۇپ قويدۇم. مەنزىل: http://asrim.cn/ShowPost.asp?ThreadID=894 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ئورخۇن مۇنبىرى گەرچە ئەدەبىيات مۇنبىرى بولمىسىمۇ بۇ بىر دىداكلىق داستان بولغانلىقى ئۈچۈن مەن ئوخۇن ئەھلىنىڭمۇ مەزكۇر نادىر تارىخى داستاندىن خەۋەر تېپىپ قالسۇن دەپ بۇ ئۇچۇرنى يەتكۈزدۈم.يولىغىچىنىڭ ئەمگىكىگە ھۆرمەت قىلىش ئۈچۈن ئادىرىس قالدۇرۇلدى ۋە داستاندىن قىسمەن پارچىلار بىرىلدى مەھمۇد كاشغەرىي جامالىدىن قاسىم (قازاقىستان) 1-باپتىن پارچە بىرىنچى باب ئوپالدا يېتىپتۇ ھەزرىتى مەۋى ، كى موللام ئاتاپ ھەر زەيىفۇ* قەۋى. *چوڭ -كىچىك ، قېرى -ياش . -ئابدۇرەھىم نەزارىي * شاھى ئېھرام* ئۇلۇغ پاناھ ،تاجىدار، (*كاشىغەر خانى مۇھەممەد بۇغراخان) تاجىدارنىڭ ئەللەر ئارا داڭقى بار. كاشىغەر بۈگۈن ساھىبخانا شاھلارغا، ئىران ،كابۇل ،ھىندى ،ماچىن ،چىنمۇ بار ... ئوردا ھەيۋەت ، ئالتۇن دەرۋازا ئوچۇق ،كەڭ ، سۆلەت دېگەن سەردارلاردا باركەن دەڭ ! ھۆكۈمالار ،ئۆلىمالار ،ۋەزىرلەر ، يۇرتمۇ شادلىق كەيپتىن سۈرۈپ كېلەر تەڭ . ئاھ ، كاشىغەرنىڭ خوشلۇقىنى قاراڭلار ، مۇنداق چاغدا تارىلار كۆپ پاراڭلار . بار مېھرىنى داستىخانغا تۆككەندە ، بىلىنىدۇ تاتلىق تۇيغۇ ئاراملار ...! مېھمان كۈتۈش بۇ يۇرتقىلا خاس ئىشتەك ، پەقەت مېھمان بىلەن كۆڭۈل دىل خۇشتەك ، چوكانلىرى ساپتۇ چاچقا چاچتەڭگە , يىگىتلىرى يەلپۈنىدۇ بىر قۇشتەك . بىزگە يەتكەن قەدىمىڭلار بولغاي قۇت ، ساھىپخانا سىلەر ئۈچۈن مۇشۇ يۇرت ! ھۆرمىتىڭلار باش ئۈستىگە ،جانانلار ، ياندى دوستلۇق تۈپەيلىدىن دىلغا ئوت ! مېھمانلارنىڭ يۈرىكىنى ئۇققاندەك ، دېدى كاشىغەر شاھى تۇغقاندەك : -شادلىقىمنىڭ مانا بۈگۈن چېكى يوق ، سىلەر بىلەن بولدۇم كۆككە ئۇچقاندەك . * 2-باپتىن پارچە ئىككىنچى باب شىكارچىلار مۇنۇ دۆڭگە بولدى جەم ، (ئاتلىرىغا بەرمەك ئۈچۈن بوغۇز يەم .) ئەمما كاناي چېلىنماقتا توختىماي ، ئاۋازىدىن بىلىنەتتى ئەندىش -غەم . ئۆزگىرىپتۇ شىكارچىلار تۇرقىمۇ ، كۆزلىرىگە ئىلىنماپتۇ ئۇيقۇمۇ . ئۆتمەي قالدى بەزى تۇلپار سىناقتىن ، كېيىك قېچىپ يەتكۈزمەستىن ئوقنىمۇ . شىكارگەشتى باشقىكەن-دە ، بارىدىن ، شىكار دەردى باشقا تۇرمۇش دەردىدىن ، بەزىدە ئىش ئوڭدىن كەلمەي قېلىش بار ، مۇنداق پەيتنىڭ يۈكى ئېغىر ھەممىدىن ... ! ئات چاپتۇرۇپ كەلدى مانا چاپارمەن ، (تېنگەننى ،يىتكەننى تېز تاپارمەن .) دەپ يۈرەتتى ئەزەلدىن ئۇ بۇ گەپنى : <كىمگە ئازار يەتسە مېھرىم ياپارمەن > . دېدى ،يىغدى كەتكەنلەرنى بارىگاھ ، شىكارچىلار ئۈچۈن ئارام سەيلىگاھ . بىراق ماچىن شاھزادىنى تاپمىدۇق ، تاپالماستىن قايتتۇق بىزمۇ ھېرىپ ،ئاھ ! تاپالمىدۇق ئاختۇرۇپ تاغ -قىيانى ، چۆل قالمىدى ،قويمىدۇق يول -جىرانى . تاپالمىدۇق ئىزباسارلار سېلىپمۇ ، ئوت قالىدۇق بەلگە قىلىپ تۇرلارنى . 3-باپتىن پارچە ئۈچىنچى باب قۇمباغ كۆكسى مېھمان بىلەن بولدى بەند ، (<قۇمباغ>دېگەن باغ -ۋارانلىق گۈزەل يۇرت .) شىكارچىلار گۈزەل يۇرتنىڭ مېھمىنى ، راھەتلىنىپ بۈگۈن ئاخشام چاقار قەنت . چىقار مۇنداق جايدا بولسا دىلدا دەرد ، دەردنى گۈزەل جايدا ساقلاش ئۆزى سەت ! قاراڭلارچۇ ، تەبىئەتنىڭ ھۆسنىنى ، ئىنسان ئۈچۈن قانچە سېخىي، قانچە مەرد ! خۇددى ياساپ قويغاندەكلا سەيلىگاھ ، مۇنداق ئېسىل زېمىن يەنە نەدە بار ؟ تاغ سۇلىرى چوقان سالار شارقىراپ، جەننەت دېگەن مۇشۇ يەردە ئىكەن ، ئاھ ... ! * 4-باپتىن پارچە تۆتىنچى باب قىلىچلىشار ياشلىرى تەڭ بالىلار ، مانا بۇنى ئەڭ قۇدرەتلىك جەڭ دەڭلار . ئىككىسىنى بىرى يېڭىپ بارماقتا ، قىلىچلاردىن ئوت چىقماقتا ، يا ئاللا ! ئىككى قىلىچ ھەر بىرىنىڭ قولىدا ، ئىككى رەقىب يەڭمەك بولار ئويىدا . ئولتۇرىدۇ شاھ كۆزىنى ئۈزمەستىن ، كىم ئۇتاركىن دەيدۇ ئۇ بۇ ئويۇندا . قىلىچ چۈشتى مانا بىرىنىڭ قولىدىن ، ئاجرالدىمۇ ئۇ تۇيۇقسىز دولىدىن . داجىپ كەلدى ئەمدى مۇنۇ <باتۇرمۇ>، ئەنسىرەيدۇ تېنىگەندەك يولىدىن . 5-باپتىن پارچە بەشىنچى باب پېشانىسى كۈن تەپتىدىن يالتىراپ ، كېتىپ بارار مۇنۇ يىگىت ئالدىراپ . ئويچان كۆزلەر ئاختۇرىدۇ كىمنىدۇر ، نېمىشقىدۇر قالدى بىردىن ئاستىلاپ . ھە ، ئاستىلاپ قالدى يىگىت قەدىمى ، ئۇچرىغاندەك ئىزدەپ كەلگەن ئادىمى . كىتاب سېتىپ ئولتۇرار بىر مويسىپىت ، تەگمەكچىمۇ كىتابپۇرۇش ياردىمى . كىتابپۇرۇش كىم بىلەندۇر گەپلىشەر ، (گەپ ئاستىنى دەيدىكەنغۇ گەپ تېشەر .) 6-باپتىن پارچە ئالتىنچى باب ئىككى كىشى سۆزلەر قىلىپ ئېھتىيات ، باردى ئۇلار سۆزلىرىدە ئېتىقاد . ئىككى كىشى سۆزلىشەتتى پىنھاندا ، بىر -بىرىگە قىلىشىپ ھەم ئىلتىپات . -قاچانغىچە ئەندىشىدە يۇمماق كۆز ، نېسىپمىدى بىزگە ھامان پىنھان سۆز . قىلغان ئىشىڭ چىقتىمۇ يا پۈچەككە ، ئېيتقىن ۋەزىر ، ئارلاشقانمۇ قارا يۈز ؟! -پەرۋەردىگار پاناھىدا ساقلىغاي ، پەرۋەردىگار دىلىمىزنى ئاقلىغاي ! يېقىن كۈندە بىز مەقسەتكە يەتكەيمىز ، مەلىكىمىز بالدۇر قانات قاقمىغاي ! ئوردىدا بىر چوڭ زىياپەت بولماقچى ، ھەشەمەتلىك ساراي شۇ چاغ تولماقچى . 7-باپتىن پارچە يەتتىنچى باب مەدرىسىدە ، كىتاب تولغان ھۇجرا ، ھۇجرىدىن ئاۋاز چىقماس بىر تولا . ئولتۇرۇپتۇ مەھمۇد كىتاب ئاختۇرۇپ , تەپتى ئوتلۇق ، مېھرى ئىسسىق نۇر تولا ... ! ئۇ ھېچ نەرسە خىيالىغا كەلتۈرمەس ، خىيالىنى مۇشۇ تاپتا بۆلۈش تەس . نېمىنىڭدۇر مېغىزىنى چاققاندەك ، پىچىرلايدۇ ئاۋازىنى قىلىپ پەس . -تىل دېگەنمۇ ، ھە ، قانچىلىك مۇرەككەپ ، تىل دېگەننى بىلىش ئۆزى ئېغىر گەپ 8-باپتىن پارچە سەككىزىنچى باب مەھمۇد كېلەر ھۆل تاياقنى تايىنىپ ، مەھمۇد كېلەر ئانا يۇرتتىن ئايرىلىپ . يىرتىق كۆڭلەك يەلپۈنەر بىر بايراقتەك ، پۇتى بايا كەتكەن تاشتىن قايرىلىپ . ھاسا بېرىپ كېلەر ئاڭا كۆپ مەدەت ، قايرىلغان پۇت قىلمىغىيدى ئېغىر دەرت . قىلىچلارنى تايىنىپتۇ بەزىلەر ، بەزىلەردىن چىقىپ قالار ئارىلاپ گەپ . يالغۇزئاياغ يول پۈتمىكى بولدى تەس ، يالغۇز ئاياغ يولمۇ ئىكەن ئېگىز -پەس . چاڭقاقلىقمۇ كۆرسەتمەكتە ئۆزىنى ، ئاھ ، پالۋانلار قەلبىدە بار قايغۇ -غەش ! كېلەر ئۇلار يېقىلغاننى كۆتۈرۈپ ، 9-باپتىن پارچە توققۇزىنچى باب بەرگىنى يوق ئوردا بۈگۈن زىياپەت ، بولغان بىلەن زىياپەتتەك قىياپەت . ئەزەلدىنلا مەلىك شاھتا بار ئىدى يېقىنىنى چاقىرغاندا بىر ئادەت : ئولتۇرغۇزدى مەلىكىنى يېنىغا ، (ھە ، بۇ شاھنىڭ مەلىكىدەك گۈلى بار .) مۇڭدىشاتتى قوبۇل قىلماي باشقىنى ، پىنھان تۇتماس ئىدى دىلدا نېمە بار . مانا ، بۈگۈن تۈركان خېنىم مەيۈسراق ، چىرايىدا گۈلنىڭ ئەكسى بار بىراق . ئولتۇرىدۇ تاجىدارنىڭ يېنىدا ، 10-باپتىن پارچە ئونىنچى باب كۈن كۆيدۈرەر ، ھۆپۈلدەيدۇ بۇ ئىسسىق ، يەرنى دەسسەپ بولمايدۇ ، ئاھ ، يەر قىزىق . شامالسىز چۆل گويا تونۇر تەپتىدەك ، چاڭقاق تەنگە سانچىلغاندەك ئوتلۇق زىق ! ھارغىن كارۋان ئاستا تاشلار قەدەمنى، زېرىكتۈرەر بىللە ماڭغان ئادەمنى . بېشى تۆۋەن ساڭگىلىغان جانۋارلار بىر يىلغا تەڭ قىلىپ چامدار بىر دەمنى . http://asrim.cn/ShowPost.asp?ThreadID=894 |
||
 |
|
hakan
دەرىجىسى :لەشكەر |
|
||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
ketmenbay
دەرىجىسى :لەشكەر |
|
|---|
ھەممىنى تولۇق ئوقۇش ئۈچۈن «ئەسىرىم شېئىرىيەت مۇنبىرى»گە مەرھەممەت: مەنزىل: http://asrim.cn/ShowPost.asp?ThreadID=894 |
||
|
|
تورپاق
دەرىجىسى :لەشكەر |
|
||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
|
uznar
دەرىجىسى :لەشكەر |
|
||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
|
eynek
دەرىجىسى :لەشكەر |
|
||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
|
zirek
دەرىجىسى :يۈز بېشى |
|
||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
|
ulukroh
دەرىجىسى :يۈز بېشى |
|
|---|
Quote:7 - قەۋەتتىكى zirek 2009-01-03 10:18 دە يوللىغان نى نەقىل كەلتۈرۈش : بۇ داستان بۇلاق ژورنىلىنىڭ2008-يىللىق 4-سانىغا بېسىلغان |
||
|
|
بۆرەم
دەرىجىسى :لەشكەر |
|
|||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
|
kkk
دەرىجىسى :لەشكەر |
|
||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
uyghuryax
دەرىجىسى :لەشكەر |
|
||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
yyygogogo
دەرىجىسى :لەشكەر |
|
|||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|