تاشقورغان ئىنقىلابىنىڭ يەكەنگە ھۇجۇم قىلىش ئۇرۇشى توغرىسىدىكى ئەسلىمە

( بەلدىر يېزىسىدىن مەرھۇم ھوشۇر ئېيتىپ بەرگەن ، مۇرادەلى قەدەم رەتلىگەن )

1945- يىلى گومىنداڭنىڭ ئەكسىيەتچىل ھۆكمىرانلىقىغا قارشى قوزغالغان تاشقورغان ئىنقىلابىدا مەنمۇ ئۆز ئىختىيارلىقىم بىلەن ئىنقىلابقا قاتنىشىپ، ئىنقىلابى قۇربان بايەك ئىسكادىرون جەڭچى بولۇپ، ئىسكادىرون كوماندېرى بىلەن بىرلىكتە نۇرغۇن جەڭلەرگە قاتناشتىم. بولۇپمۇ 1946- يىلى 1- ئاينىڭ 12- كۈنى ئىسكادىرون كوماندىرى بايەك باشچىلىقىدىكى خەنجەر قوشۇن بىلەن ئالدىن شەھەرگە كىردىم. جەڭنىڭ پۈتكۈل جەريانىنى جۈملىدىن ئىسكادىرون كوماندىرى بايەك ۋە باشقا 32 نەپەر سەبدىشىمنىڭ بۇ جەڭدە قۇربان بولغانلىقىنى ئۆز كۆزۈم بىلەن كۆردۈم. ھايات قالغان 28 نەپەر سەپدىشىم بىلەن بىرلىكتە مۇھاسىرىدىن بۆسۈپ چىقىشقا قاتناشتىم . ئەمدى بۇ جەڭنىڭ پۈتكۈل جەريانىنى يېزىپ قالدۇرۇپ، كۆپچىلىك بىلەن ئورتاقلاشماقچىمەن.
شۇ ۋاقىتتا مېنىڭ 16– 17 ياش چاغلىرىم ئىدى. بىزنىڭ ئىسكادىرونىمىزدا 60 دەك ئادەم بار ئىدۇق. شۇ قېتىمقى جەڭدە شەھەرگە ئاساسلىق ھۇجۇم قىلغۇچى بىزنىڭ ئىسكادىرونىمىز ئىدى. جەڭ بولغان كېچىسى بىز شەھەرگە يوشۇرۇن كىرىپ ، شەھەرنىڭ قاپ ئوتتۇرىسىغا كىرىپ قاپتۇق (شۇ چاغدىكى توخۇ بازىرى ئەتراپىدا) ئەسلىدە بىزگە يول باشلىغۇچى شۇ يەرلىك كىشى بولۇپ، ئۇ دۈشمەن تەرىپىدىن ئېۋەتىلگەن ئىشپىيۇن ئىكەن. بىزنى دۈشمەننىڭ يوشورۇن پىستىرمىسى ئىچىگە كىرگۈزۈپ قويۇپتىكەن. تاڭ ئېتىش بىلەن تەڭ بىز شەھەر ئىچىدىن ھۇجۇمغا ئۆتتۇق. قارىساق ئەتراپىمىزنى پۈتۈنلەي دۈشمەن قورشىۋېلىپ، بىزنى ئارىغا ئېلىۋاپتۇ. بىزنىڭ ئىسكادىرونىمىز بىر كونا باغنىڭ ئىچىدىن ئورۇن ئالغان بولۇپ (شۇ چاغدىكى تېرە - يۇڭ ئىسكىلاتى ئىكەن ) باغنىڭ ئىچى خېلى كەڭ ئىكەن . ئۇنىڭ ئىچىدە بىر مۇنچە ئەسكى تام، ئۆيلەر بار ئىكەن. بىز ئاۋۋال باغنىڭ ئىچىدىكى يەردىن ئورۇن ئېلىپ، ئېتىشقا باشلىدۇق. لېكىن دۈشمەن ئورۇنلاشقان يەر ئەپلىك بولغاچ، باغدىكى بۇ ئوچۇق يەردە ئۇزاق تۇرۇشىمىزغا ئىمكان بولمىدى. بىز ئۇ يەرنى تاشلاپ، باغنىڭ ئىچىكىرىسىدىكى بىر يەرگە بېرىپ، باغنىڭ چىقىش ئېغىزىدىكى چوڭ ئىشىكنىڭ يېنىدىكى بىر چوڭقۇر ئۆستەڭدىن ئورۇن ئالدۇق. ئورۇنلىشىپ بولغاندىن كېيىن باغ ئىشكىگە قارىتىپ ئوق ئۈزۈپ ھۇجۇم قىلىپ كىرىۋاتقان دۈشمەنلەرگە تاقابىل تۇردۇق. شۇ ۋاقىتتا مەن ئىسكادىرون كوماندىرى بايەكنىڭ يېنىدا ئىدىم. كوماندىر ئالتە ئادەمنى تەشكىللەپ، ئۇلارنى مەخسۇس چوڭ ئىشىككە قارىتىپ ئېتىشقا ئورۇنلاشتۇردى. قالغانلىرىمىز ئۇدۇل كۆرۈنگەن دۈشمەنگە قارىتىپ ئوق ئۇزدۇق. جەڭ ناھايىتى كەسكىن داۋام قىلماقتا ئىدى. دۈشمەنلەر چوڭ باغدىن يوپۇرلۇپ كېلىپ، ئاساسلىق ھۇجۇم نۇقتىنى چوڭ دەرۋازىغا قاراتتى. بىزمۇ پۈتۈن كۈچىمىز بىلەن ئوت كۈچىنى مەركەزلەشتۈرۈپ چوڭ دەرۋازىغا قارىتىپ دۈشمەننىڭ ھۇجىمىنى چېكىندۈردۇق. دۈشمەنلەر ئارقا - ئارقىدىن ھۇجۇم قىلىپ كېلىۋاتقان بولسىمۇ، زەربىمىز سەۋەبىدىن كەينىگە چېكىنىشكە باشلىدى. دەرۋازا ئالدى دۈشمەنلەرنىڭ جەسىتى بىلەن تولدى. دۈشمەنلەر بىر تەرەپتىن ھۇجۇم قىلىپ، بىر تەرەپتىن قوناق شاخلىرىنىڭ ئۈستىگە ئۆلۈكلەرنى قويۇپ، سۆرەپ كېتەتتى. شۇنداق بولسىمۇ چوڭ دەرۋازا ئالدىدا ئۆلۈكلەر دۆۋلىنىپ كېتەتتى. جەڭ ئەتىگەن باشلانغانچە چۈش ۋاقتىدىنمۇ ئۆتتى ئەھۋال بىز ئۈچۈن ئىنتايىن خەتەرلىك ئىدى. بىز باغقا سەكرەپ كىرگەن ۋاقتىمىزدا دۈشمەن كەينىمىزدىن قوغلاپ كېلىپ، بىر مۇنچە كىشىلىرىمىزنى تىرىك تۇتىۋالدى. ۋاچىدىن بارات، شىندىدىن ساۋۇت قاتارلىقلار تىرك قولغا چۈشتى. بىز ھېلقى كونا تاملىق باغنىڭ ئىچىدىكى ئۆستەڭدە يېتىپ، تېخىچە جەڭ قىلىۋاتاتتۇق . دۈشمەنلەر چىقىش ئېغىزىدىكى يوللارنىڭ ھەممىسىنى ئىگىلىۋالغانىدى. يان تەرەپتىكى تار جايدىمۇ بىر چىقىش ئېغىزى بولۇپ، ئۇ يەرنىمۇ دۈشمەنلەر قامال قىلىپ بولغانىدى. دۈشمەن بىلەن بولغان ئارلىقىمىز شۇنچە يېقىن ئىدىكى، دۈشمەنلەرنىڭ ئۆزئارا سۆزلىشىۋاتقان سۆزلىرى ئاڭلىنىپ تۇراتتى. بىر باشلىقنىڭ ئەسكەرلەرگە : «بىرمۇ ئادەمنى بۇ جايدىن قاچۇرۇپ قويماڭلار، ئەگەردە كىمدە كىم، بۇ جايدىن بىرەر ئادەمنى قاچۇرۇۋېتىدىكەن كاللىسى ئېلىنىدۇ ›› دېگەن بۇيرۇقى قۇلىقىمىزغا چۈشۈپ قالدى . دۈشمەنلەرنىڭ گەپلىرىنى گاھىدا كوماندېرىمىز بايەك بىزگە تەرجىمە قىلىپ بېرەتتى. بۇ چاغدا ئەھۋال ئىنتايىن خەتەرلىك، مۇرەككەپ ئىدى. بىزدە پەقەت ئاخىرىغىچە تاقابىل تۇرۇشتىن باشقا ئىمكان قالىمىغان ئىدى . تىزناپلىق قۇربان دېگەن بىر ياش بالا بولۇپ ، ئۇ دۈشمەن ئاتقان بومبىنى پارتلاپ بولغىچە يەردىن ئېلىپ يەنە دۈشمەنگە قارىتىپ ئاتاتتى . ئۇنىڭ ئاتقان بومبىلىرى ھەم يىراققا باراتتى ھەم دەل نىشانغا چۈشەتتى . شۇڭا دۈشمەننىڭ ئاتقان بومبىلىرىدىن تېخىچە بىرسىمۇ بىزنىڭ سىپىمىزدە پارتلىمىدى. قۇرباننىڭ مۇشۇنداق چەبدەس، باتۇرلىقى بىزنى دۈشمەن بومبىلىرىنىڭ پارتلىشىدىن ساقلاپ قېلىپ، مۇداپىئەيىمىزنىڭ ئۇزاققىچە داۋاملىشىشىغا ئىمكان ياراتقانىدى. ئەپسۇسكى بەختكە قارشى قۇرباننىڭ پىشانىسىگە بىر ئوق تېگىپ ئۇ يەرگە يىقىلدى. ئاپئاق مېڭە سۇيۇقلۇقى ئۇنىڭ بۇرۇن بوشلۇقىدىن چاچراپ چىقتى. شۇھامان يەنە دۈشمەننىڭ ئاتقان بىر بومبىسى يەنە كېلىپ بىزنىڭ يېنىمىزغا كېلىپ چۈشكەنىدى. كوماندىرىمىز بىرىپ ئۇنى پىژىلداپ پىرقىراپ ئىس چىقىرىۋاتقان جايدىن تۇتىۋېلىپ ۋە ئارقىدىنلا ھەي بايەك سالامەت بول دەپ ۋاقىراپ ئۆرە تۇرغان پىتى مىلتىق ئاتتى. ئەھۋال شۇنچە خەتەرلىك بولسىمۇ ، ئۇنىڭدا قىلچە تەمىتىرەش ، ھودۇقۇش ئەھۋالى كۆرۈلمىدى. ئۇ شۇنچە تەمكىن، قورقماس، باتۇر ئىدى، ئۇنىڭ بۇنداق قەيسەرلىكى بىزگە روھى مەدەت ئىدى. كوماندىرىمىز بايەك ئارقا - ئارقىدىن بىرنەچچە گىراناتنى دۈشمەنگە ئاتتى. ئارقىدىن سېپىمىز ئىچىدە بىر قىرغىز ئەسكەرگە ئوق تىگىپ، ئۇنىڭ بىر كۆزى قۇيۇلۇپ كەتتى. ئېڭىكى ئاجراپ، تىلى ساڭگىلاپ قالدى. ئۇ خاقىرغىنىچە ئورنىدىن قوپۇپ ھەرتەرەپكە ئۆزىنى ئۇرۇپ جان تالىشاتتى. ئەمما، جېنى چىقماي بەك قىينىلىپ كەتكەنىدى، بايەك بىزگە: ئىسىت ئۇ بەك قىينىلىپ كەتتى. جېنى شۇنچە قىينالغىچە ئۇنى ئېتىپ ئازابتىن خالاس قىلىڭلار دېدى. قايسى بىرى يىغلاپ تۇرۇپ ، ئۇنى ئارقىسىدىن تۇرۇپ ئاتتى . ئۇمۇ يەرگە يىقىلدى يەنە بىر دافتارلىقنىڭ مەيدىسىگە ئوق تەگدى. (ئىسمى ئېسىمدە قالماپتۇ . ئېھتىمال لەلبېك بولۇشى مۇمكىن) ئوق ئۇنىڭ گۆشىنى چاپىنىنىڭ پارچىسى بىلەن يۇلىۋېلىپ، ئۇدۇلدىكى تامغا چاپلىۋەتتى. ئۇ ھەدەپ ئۆستەڭدىكى مۇز پارچىسىنى ئاغزىمغا سېلىڭلار دەپ يالۋۇراتتى. شۇ ۋاقىتتا، سېپىمىزگە يەنە بىر بومبا كېلىپ چۈشتى . كوماندىرىمىز دەرھال بىزنى ئۆستەڭدە دۈم يېتىۋېلىشقا بۇيرۇدى. ئاڭغىچە بومبا پارتلاپ يېنىمىزدا ياتقان يەنە بىر قىرغىز ئەسكەرنى پارچە - پارچە قىلىپ ئاسمانغا پۇركىۋەتتى . مېنىڭ پۇتۇمنىڭ ئۈچ يېرىگە بومبا پارچىسى تەگكەن ئىكەن . مەن بۇنى ئۇ چاغدا سەزمەپتىمەن. جەڭ مانا مۇشۇنداق ۋەھىمىلىك ھالدا شەپقەتسىز داۋام قىلماقتا ئىدى. ئەلۋەتتە مەن بۇ ۋەھىمىنى جەڭدىن كېيىن تېخىمۇ كۆپرەك سەزدىم . دەل ۋاقتىدا بولسا پەقەت توختىماي مىلتىق ئېتىپ، كۆرگەنلا دۈشمەننى جەھەننەمەگە ئۇزىتىشتىن باشقىنى ئويلاشقا پۇرسەت يوق ئىدى. يەنە بىر قسىم دۈشمەن بىزگە چوڭ دەرۋازىدىن ھۇجۇم قىلىپ كىردى. بىرقانچىسى ئوقىمىزنى يەپ بوسۇغىدىلا يەرگە يىقىلدى. شۇ چاغدا بىر دۈشمەن ئەسكىرى قانداق قىلىپ ئۇدۇلدىكى دەرۋازىدىن سەكرەپ ئۆتۈپ بىزنىڭ ئۈستىمىزگە يەنى ئۆستەڭنىڭ يېنىغا كېلىپ قاپتۇ. چىپاندىن كەلگەن بىر ئەسكەر يۈگۈرۈپ بېرىپ ئۇنىڭ ياقىسىدىن تۇتۇپ، بىز تەرەپكە ئەكەلمەكچى بولۇپ ، ئەمدى ياقىسىدىن تۇتىشىغىلا قالايمىقان كەلگەن بىر ئوقتا ( ئېھتىمال بىز تەرەپتىن ئېتىلغان بولۇشى مۇمكىن ) جان ئۈزدى . دۈشمەنلەر باغنىڭ تاملىرىنى تېشىپ، ھەر تەرەپتىن بىزگە ئوق ئۈزدى. ئەھۋال بارغانسىرى جىددىيلەشمەكتە ئىدى. بايەك بىزگە قاراپ شۇنداق دىدى : بىز بۇنىڭدىنمۇ خەتەرلىك ئەھۋالدا قالغاندا ئالدى بىلەن مەن ئۆزەمنى ئېتىۋىتىمەن. سىلەرمۇ ئۆزۈڭلارنى ئېتىڭلار ھەرگىز دۈشمەننىڭ قولىغا تېرىك چۈشمەڭلار. بىزنىڭ دۈشمەننىڭ ھۇجۇمىنى توسۇشقا قويغان چوڭ دەرۋازا يېنىدىكى ئالتە كىشىدىن ئىككىسىگە ئوق تېگىپ ئۆلدى . كوماندېرىمىز بايەك مىلتىقنى قولغا ئېلىپ، دۈشمەننىڭ دەرۋازا تەرەپتىن ھۇجۇم قىلىۋاتقان ئەسكەرلىرىگە ئوت كۈچىنى مەركەزلەشتۈرۈپ ئېتىشقا باشلىدى . مەن قارىسام بىر دۈشمەن خىش تامنىڭ بوش يېرىدىن تۆشۈك ئېچىپ، مىلتىقنىڭ ئاغزىنى بىزگە قارىتىپ ئېتىشقا تەييارلىنىۋاتاتتى. ئەگەر ئۇ ئېتىشقا باشلىسىلا ئۆستەڭدىكى بىزنىڭ ئەسكەرلەر قىرىلىپ كېتەتتى . مەن ئوبدان قارىغا ئېلىپ، پىلېموت قۇرۇلغان تام تۆشىكىگە قارىتىپ ئاتتىم . ئىككى، ئۈچ پاي ئوق ئۈزدۈم، ئوق ئۇدۇل پىلوموتنىڭ ئېغىزىدىن كىرىپتىكەن ئۇ شۇيەردىلا جىمىقتى .
بىزنىڭ ئادەملىرىمىزنىڭ كۆپ قىسمى بىر - بىرىدىن قېلىشمايدىغان مەرگەنلەر ئىدى. دۈشمەنگە ئاتقان ئوقىمىز زايا كەتمەيتتى . باغنىڭ بىر تار جايىدىن چىقىدىغان كىچىك يول بولۇپ، قۇلاق سالساق ئۇ يەرگە دۈشمەن 3– 4 چە ئادەمنى ئورۇنلاشتۇرۇپتۇ . دۈشمەن ئوفېتسېرى ئۇلارغا ھەيۋە بىلەن ۋاقىراپ بىرنېمىلەرنى دىدى . كوماندېرىمىز بايەك ئۇلارنىڭ قىلغان گىپىنى بىزگە تەرجىمە قىلدى . كوماندىرىمىزنىڭ دىيىشىچە دۈشمەن ئوفېتسېرى قول ئاستىدىكى ئۈچ كىشىگە: بۇ جاينى چىڭ تۇتۇپ ساقلاڭلار. ئەگەر بۇ جايدىن بىرەر كىشىنى قاچۇرۋەتسەڭلار كاللاڭلار بىلەن جاۋاب قىلىسىلەر دەپ تەھدىد سېلىپتۇ . دۈشمەن بىلەن بولغان ئارلىقىمىز 20 مېتىرچە كېلەتتى. بىز تېخىچە قەيسەرلىك بىلەن دۈشمەنلەرنىڭ ھۇجۇمىنى چىكىندۈرۈپ تۇردۇق. ئوقىمىزمۇ تۈگەي دەپ قالغانىدى . ئادەملىرىمىزدىن ئۆلگەن ، يارىدار بولغانلارنى چىقىرىۋەتكەندە، جەڭ قىلغۇدەكلىرى ئون نەچچىگىمۇ يەتمەيتتى. مانا مۇشۇ ۋاقىتتا كوماندېرىمىز ئېھتىمال داۋاملىق تىركىشىشتىن ئۈمۈد ئۈزگەن بولسا كېرەك، يېنىمىزدىلا بەش ئاتار مىلتىق بىلەن ئۆزىنىڭ كۆكرىكىگە قارىتىپ ئېتىپ شۇ يەردىلا جان ئۈزدى. بىز دۈشمەنگە داۋاملىق قايتارما زەبەر بەرمەكتە ئىدۇق. ئەھۋالمۇ بەكمۇ جىىددىي ئىدى. لېكىن ئارىمىزدىكى ھېچكىممۇ ئۆز- ئۆزىنى ئېتىشقا جۈرئەت قىلالمايتتى. كىمنىڭدۇر ئەقىل كۆرسىتىشى بىلەن بىز مەسلىھەتلىشىپ ئەڭ ئاخىرقى قېتىم ھۇجۇمغا ئۆتۈپ باغنىڭ تار يولىدىكى ئىشكىدىن مۇھاسىرىنى بۆسۈپ چىقىپ كەتمەكچى بولدۇق - دە، باغنىڭ شۇ يولىغا قاراپ «ھۇررا›› دەپ ئاتلاندۇق. بىزنىڭ بۇ يەردىن چىقىپ كېتىشىمىزنى دۈشمەنلەر زادى ئويلاپ باقمىغانىدى . «ھۇررا» دەپ يوپۇرلۇپ كەلگىنىمىزنى كۆرگەن دۈشمەنلەر بەدەر قېچىشقا باشلىدى. بىز مۇھاسىرىنى بۇزۇپ، ئامان - ئېسەن ئۆتۈپ، چوڭ ئۆستەڭنىڭ ئىچى بىلەن خېلى ئۇزۇنغىچە يۈگۈرۈپ، بارغاندىن كېيىن ئۈستى تەرەپتە جەڭ قىلىۋاتقان ناياپ باشچىلىقىدىكى ئۆز ئادەملىرىمىزگە يېتىشىۋالدۇق. باغدىن بۆسۈپ چىقىش ئالدىدا كوماندېرىمىز بايەكنىڭ جەسىتى بىلەن ئاخىرقى قېتىم خوشلاشتۇق.
ئۇ ئۆلگەندىن كېيىن تاپانچىسىنى يېشىپ ئېلىپ كەتمەكچى بولدۇق. بېلىدىكى كەمەرگە قارىساق تاپانچا كۆرۈنمىدى. كېيىن ئۇقساق ئارىمىزدىكى بىرسى ئۇنىڭ تاپانچىسىنى ئېلىپ، دەرۋازا ئالدىدىكى دۈشمەنلەرگە كۆرسىتىپ تۇرۇپ «ئۇنى مەن ئېتىپ ئۆلتۈردۈم» دەپ تەسلىم بوپتۇ. شۇنداق قىلىپ ئۇ خائىن جېنىنى ساقلاپ قاپتۇ. ئەتىسى دۈشمەنلەر جەڭ مەيدانىنى تازلىغاندا، كوماندېرىمىز بايەكنىڭ بېشىنى كېسپ ئېلىپ، يەكەننىڭ ئالتۇن دەرۋازىسىغا مىخلاپ سازايى قىلغانمىش. بىز مۇھاسىرىنى بۆسۈپ چىققاندا سەرىق جىلغىدىن شەمبى دېگەن كىشى ئارقىمىزدىن يېتىشەلمەي باغدىكى ئەسكى بىر ئۆينىڭ ئىچىدە دۆۋلەنگەن تېرىنىڭ ئارىسىغا يوشۇرنىۋاپتۇ. پىشىن بولغاندا، دۈشمەنلەر ئۇنى تېپىۋىلىپ سوراق قىپتۇ. كېيىن دۈشمەنلەر ئۇنىڭ ئادەتتكى ئەسكەر ئىكەنلىكىنى بىلگەندىن كېيىن شەمبىنى قوبۇپ بىرىپتۇ.
ئۇ بىر يىلدىن كېيىن ئاندىن تاشقورغانغا چىقتى. دېمەك بىز ئىسكادىرون كوماندېرىمىز بايەك بىلەن يەكەنگە ھۇجۇم قىلىش جېڭىگە قاتنىشىپ، دۈشمەننىڭ مۇھاسىرىسىگە چۈشۈپ، جەڭ مەيدانىدىن ساق چىققانلىرىمىزنى ئەمدى ئويلىسام ئەگەر كوماندېرىمىز بايەك سەل ئالدىراپ ئۆزىنى ئېتىۋالمىغان بولسا، ئامان قالغان بولار ئىدى. ئۇنىڭ جەڭ مەيدانىدىكى قەھرىمانلىقى جەڭ ماھارىتىنىڭ ئۈستۈنلىكىدىن ئۆزىمىزدىن شۇنچە كۆپ دۈشمەن بىلەن پۈتۈن بىر كۈن ئېلىشالىدۇق. نۇرغۇن دۈشمەنلەرنى قىرىپ يوقاتتۇق. جەڭدە كوماندىرېمىز بايەكنى ئۆز ئىچىگە ئالغان نۇرغۇن سەپداشلىرىمىز قۇربان بولغان بولسىمۇ يەنە بىر مۇنچە ئادەم مۇھاسىرىنى بۆسۈپ ئۆتۈپ ھايات قىپقالدۇق.
‹‹تاشقورغان ئىنقىلابى›› مىللىي قوشۇننىڭ گومىنداڭ قوشۇنى بىلەن يەكەندە ئېلىپ بارغان جىڭى ئەڭ كەسكىن، بىزنىڭ تاجىك پولكىمىزدىن چىقىم ئەڭ كۆپ بولغان بىر قېتىملىق جەڭ بولۇپ ھېسابلىنىدۇ .
ئىسكادىرون كوماندېرىمىز بايەك شىنجاڭدا ھۆكمىرانلىق قىلغان مەزگىلدە شۇ ۋاقىتتىكى چېگرا مۇداپىئە ئەترىتىنىڭ راسكام مازاردارىدا تۇرۇشلۇق ۋىزۋود كوماندېرى ئىدى. جۇڭگو كوممۇنىستلىرىدىن يولداش خوجيەن چېگرا مۇداپىئە ئەترىتىنىڭ باشلىقى بولغاندا بايەك ئۇنىڭ قول ئاستىدا ئىشلىگەن. يولداش خوجيەندىن ئىنقىلابىي تەربىيە ئالغان. تاشقورغان ئىنقىلابى پارتلىغاندا ئۇ ئىنقىلابقا پائال ئاۋاز قوشۇپ گومىنداڭنىڭ مازاردارادىكى قوشۇنلىرىنى يوقىتىپ، يەنە گومىنداڭنىڭ چىپان، كۆكيار قاتارلىق جايلىرىدىكى قوشۇنلىرىنى يوقىتىپ، ئىنقىلابى قوشۇن قاغىلىقنى ئىشخال قىلغاندىن كېيىن ئاندىن قاغىلىققا تاجىك پولكى بىلەن قوشۇلغان تاشقورغان ئىنقىلابىي قوشۇنىنىڭ يەكەنگە ھۇجۇم قىلىش جېڭى ئەمىلى ئەھۋال ئېنىق بولمىغان ئەھۋال ئاستىدا يېنكلىك بىلەن قىلغان بىر قېتىملىق تەۋەككۈلچىلىك ئۇرۇشى بولغان بولسىمۇ، لېكىن يەكەندە مۇھاسىرىگە چۈشكەن بايەك ئىسكادىروندىكى جەڭچىلەرنىڭ ئۆلسىمۇ تېز پۈكمەيدىغان ئىنقىلابى جاسارىتى ھەقىقەتەنمۇ ئەۋلاددىن - ئەۋلادقىچە مەدھىيلەشكە تېگىشلىك روھدۇر. ھالبۇكى ئىسكادىرون كوماندېرى بايەك ئەنە شۇنداق ئۆلۈم كۆزىگە كۆرۈنۈپ تۇرسىمۇ، ئۆلۈمگە قارشى كۆكرەك كىرىپ ئالغا باسقان، زەبەردەست قەھرىمان دەپ تەرىپلەشكە لايىق ئوغلان . ئۇنىڭ دۈشمەن قولىغا تىرىك چۈشكەندىن كۆرە ئۆزىنى - ئۆزى ئاتالىغانلىقىمۇ ئەنە شۇنداق قورقماس روھنىڭ نامايەندىسىدۇر. كوماندېرىمىز بايەكنىڭ روھى خەلقىمىزنىڭ قەلبىدە مەڭگۈ ساقلىنىدۇ. (بۇ ئەسلىمىنى ئەسلىي بەلدىر يېزىسىدىكى ھوشۇر ماڭا ئاغزاكى سۆزلەپ بەرگەن . ھوشۇر شۇ قېتىمقى يەكەن جېڭىگە قاتنىشىپ بەختكە يارىشا ئامان قالغانلارنىڭ بىرسى. ئازادلىقتىن كېيىن جامائەت خەۋىپسىزلىك ساقچى قىسمىدا ئىشلىگەن، ئۇ يەردىن چېكىنگەندىن كېيىن يۇرتىغا قايتىپ چارۋىچى بولغان. ئۇ يەنە ئۇستا مەرگەن ۋە داڭلىق چەۋەنداز ئىدى . 1990- يىلى ۋاپات بولدى. مەن مەرھۇمنىڭ بۇ قىممەتلىك ئەسلىمىسىنى رەتلەپ ‹‹تاشقورغان تارىخىي ماتېرىياللىرى›› ناملىق بۇ توپلام ئارقىلىق ئوقۇرمەنلەرگە سۇنالىغىنىم ئۈچۈن ئۆزۈمنى ئىنتايىن بەخىتلىك ھېس قىلىمەن – ئاپتور )
‹‹


مەنبە-www.tajikam.cn