ئىت بىلەن ئوغلاق

(مەسەل)

مەمتىمىن ياقۇپ كۆكتۇغ

      ئىت بىلەن ئوغلاق دوست ئىكەن. ئۆچكە ئوغلىقىنىڭ ئىتنىڭ دامىغا چۈشۈپ كېتىشىدىن ئەنسىرەپ ئوغلىقىغا:

      — بالام، ئىت ئىنتايىن قارا نىيەت، ئۇنىڭ گېپىگە ھەرگىز كىرمە، — دەيدىكەن.

      يازنىڭ بىر كۈنى ئىت بىلەن ئوغلاق يايلاققا بارماقچى بولۇپ بىر ئۆستەڭگە دۇچ كەپتۇ.

      — سەن سۇ ئۈزۈشنى بىلمەيسەن، شۇڭا مەن ئاۋۋال ئۆتۈپ ساڭا ئۇ ياقتىن تۇتۇپ ئۆتكۈدەك بىرەر نەرسە تاشلاپ بېرەي، — دەپتۇ ئىت. ئوغلاق ئانىسىنىڭ سۆزىنى ئېسىگە ئېلىپ:

      — ياق، مەن باشتا ئۆتىمەن، — دەپتۇ – دە ئۆستەڭگە ئۆزىنى ئېتىپتۇ. ئۇ سۇ ئۈزەلمىگەچكە بىر چۆكۈپ، بىر لەيلەپ ئېقىشقا باشلاپتۇ. ئىت ئۇنى مىڭبىر جاپادا قۇتقۇزۇۋاپتۇ.

      قىش كەپتۇ. ئۇلار يەنە يايلاققا بارماقچى بولۇپ ھېلىقى ئۆستەڭگە دۇچ كەپتۇ. ئىت:

      — سەن ئاۋۋال ئۆت، چۆكۈپ كەتكۈدەك بولسام بىرنېمە تاشلاپ مېنى قۇتقۇزۇۋالغىن، — دەپتۇ. بىراق، ئوغلاق:

      — ياق، سەن ئاۋۋال ئۆت، سەن مېنى قۇتقۇزالمايسەن، — دەپتۇ.

      ئىت تۆت تاقلاپلا مۇزدىن ئۆتۈپ كېتىپتۇ. ئوغلاق ئاستا مۇزغا كىرىپتۇ. ئىت ئۆتكەندە بوشاپ قالغان مۇز ئوغلاق كىرىشى بىلەنلا يېرىلىپ، ئوغلاق سۇغا چۈشۈپ كېتىپتۇ. ئىت شاخ – شۇمبىلارنى تاشلاپ ئوغلاقنى قۇتقۇزۇپتۇ.

ياندۇرقى يىلى كۈز پەسلى ئىكەن. ئىت بىلەن ئوغلاق خامانغا بېرىپتۇ. يېڭىلا تېپىلىپ چەش بىلەن سامان ئايرىلغان خاماننى كۆرۈپ ئىت:

      — بۇنى ئىگىمىز بىز ئۈچۈن تەييارلىغان، داننى ئالامسەن، ساماننىمۇ؟ — دەپ سوراپتۇ.

      ئوغلاق بىر دۆۋىلەگلىك چەشكە، بىر تاغدەك ئېگىز سامان دۆۋىسىگە قاراپ دەپتۇ:

      — ساماننى ئالىمەن.

      — ساماننى ئالساڭ زىيان تارتىسەن، — دەپتۇ ئىت، — داننى سەن ئال، ساماننى مەن ئالاي.

      — مېنى ئەخمەق كۆرۈپ بوزەك قىلاي دەۋاتامسەن؟ مېنىڭ ساماننى ئالغىنىم ئالغان! — دەپتۇ ئوغلاق. ئىت مۇلايىملىق بىلەن:

      — سەن مەندەك دوستۇڭنىڭ سۆزىگە ئىشەنمىدىڭ، خەير، ئۆزۈڭنىڭ شورى، — دەپتۇ.

      — ئانام سېنى دوستىمىز ئەمەس دېگەن، — دەپتۇ ئوغلاق ساددىلىق بىلەن.

      — مەسىلە دەل مۇشۇ يەردە، — دەپتۇ ئىت، — دۈشمەن بولغان تەقدىردىمۇ سۆزۈمنى دەڭسەپ كۆرسەڭ بولاتتى. چۈنكى، دۈشمەننىڭ ھەممىسىلا سېنى ئورىغا ئىتتىرىۋەرمەيدۇ. بۇنى ھەق – ناھەقنى پەرق ئېتەلەيدىغان كاللاڭ بولسىلا پەملىيەلەيسەن.

      ئىت سۆزىنى تۈگىتىپ، ئالتۇندەك چەشلەرنى ئۇن قىلىپ، ئېسىل تاماقلارنى ئېتىپ يەپتۇ. ئوغلاق ساماننى كۆشەپ پۇشايمان بىلەن ئىتقا قاراپلا قاپتۇ.

(ئاپتور مارالبېشى ناھىيەلىك 1 – ئوتتۇرا مەكتەپتە)