قار لەيلىسى چوققىسى

تاغ چوققىسى ئاساسەن ئۈچ خىل تاغ قىرىلىرىدىن تەركىب تاپقان بۇلۇپ، غەربىي جەنۇبتىكى تاغ قىرلىرى، شەرقىي جەنۇب يۆلىنىشتىكى تاغ قىرلىرى ۋە شىمالىي تاغ قىرلىرى. قار لەيلىسى چوققىسىنىڭ ئەتراپىغا يەنە ئېگىزلىكى 6000 مېتىردىن ئاشىدىغان ئون نەچچە كىشىلىك سەھىيە چوققىسى ۋە مۇستەقىل تاغ چوققىسى جايلاشقان، 6527 مېتىر كېلىدىغان شەرقىي جەنۇب سەھىيە چوققىسى، 6472 مېتىر كېلدىغان شىمالىي سەھىيە چوققىسى، 6156 مېتىر غەربىي جەنۇب سەھىيە چوققىسى، غەرب ۋە شىمال تەرەپكە يەنە ئايرىم-ئايرىم ھالدا ئىككى ئېگىزلىك يەنى 6438 مېتىر ۋە 6231 مېتىر بولغان ئاچا-سىڭىل چوقىسى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بولۇپمۇ غەرب تەرەپتىكى بۇ ئاچا-سىڭىل چوقىسى ___ ئاقتاش چوققا ئىككى لوككىسىنىڭ تۈز سىزىق ئارىلىقى پەقەت ئالتە كىلومېتىر، تاغلار بىلەن تۇتىشىپ خۇددى قوشكېزەك ئاچا-سىڭىللارغا ئوخشايدۇ.

قار لەيلىسى چوققىسى يىراققا نەزەر تاشلىغاندا پورەكلەپ ئېچىلغان قار لەيلىسى بولغاچقا مۇشۇنداق ئاتالغان. ئۇنىڭ ئۈستىگە قار لەيلىسى چوققىسى ئەتراپىدا يەنە نۇرغۇن مۇزلۇق، بولۇپمۇ شىمالىي قىسمىدىكى كېررى ئۆچۈك مۇزلۇقىدىن باشلىنىدۇ ۋە غەربىي شىمال ئۇزۇنلۇقى 30 كىلومېتىر، كەڭلىكى 2 كىلومېتىر كېلىدىغان مۇزارت مۇزلۇقىغىچە، بۇنىڭدىن مۇزارت دەرياسى پەيدا بولغان، تارىم دەرياسى تارماق ئېقىنلىرىنىڭ بىرى. يەنە بىر تەرەپتىن، قار لەيلىسى چوققىسى دەل جەنۇبىي يۆنىلىشنى يەنە بىر مۇزلۇق بار. مۇزارت دەرياسى بىلەن قار لەيلىسى چوققىسى تۈز سىزىق ئارىلىقى ئاران 15 كىلومېتىر، ئەمما دېڭىز يۈزىدىن 4000 مېتىر  تىك تۆۋەنلەيدۇ، بۇنىڭدىن مۇزلۇقنىڭ چوڭقۇر دەرىجىگە يەتكەنلىكىنى كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇ.

قار لەيلىسى چوققىسى ئەڭ بۇرۇنقى قىتىم رېكورتىنى 1990-يىلى 8-ئاينىڭ 19-كۈنى ياپونىيە تاغقا چىقىش ئەترىتى تەسىس قىلىنغان.

قار لەيلىسى چوققىسىغا كىردىغان يول لىنىيەسى بىلەن تەڭرىتاغنىڭ يەنە بىر چوققىسـى − دېڭىز يۈزىدىن ئېگىزلىكى 6995 مېتىر بولغان جۇڭگو، قازاقىستان، قىرغىزىستان چىگىرىسىدىكى چوققا خانتەڭرى چوققىسىغا كىرىش يول لىنىيەسى بىلەن ئوخشاش. ئۈرۈمچىدىن ئاقسۇغا، ئاندىن شىمالغا قاراپ ئونسۇ، ئۇنىڭدىن كېيىن شەرققە 60 كىلومېتىر ماڭغاندا ئەسكى شەھەرگە يېتىپ كەلگىلى بولىدۇ، ئاندىن چوقۇم پىيادە مۇزارت دەريا قىرغىقىنى بويلاپ سۇ ئېقىمىغا قارشى 40  كىلومېتىر مېڭىپ، تۇگەيبىلىچكە كەلگەندە، غەربىي شىمالى خانتەڭرى چوققىسى، غەربىي جەنۇب تۆمۈر چوققىسى، شەرقىي شىمالى قار لەيلىسى چوققىسى بار.^[0]