بودەك يار ئېقىنى

بۇ ئېقىننى چىرا ناھىيەسى 1987-يىلى قۇملىشىشتىن مۇداپىئە كۆرۈش، قۇم تىزگىنلەش سالمىقىنى زورايتىش، چاڭ-توزان ۋە كۆچمە قۇمنى توسىدىغان توساق ھاسىل قىلىش يۈزىسىدىن يازدىكى كەلكۈن سۈيىدىن پايدىلىنىپ چاپتۇرغان. بۇ ئېقىن 350 يىلدىن ئارتۇق تارىخقا ئىگە قەدىمى بودەك ئۈجمە تۈۋىدىن باشلانغاچقا، بودەك يار دەپ ئاتالغان. بودەك يار ئۆستىڭى چېپىلغاندىن كېيىن چۆللىكتە يۇلغۇن، توزغاق، توغراق، يانتاق، ئاق تىكەن، چاكاندا، چىغ، ئېشەك قۇمىچى قاتارلىق قۇمنى تۇراقلاشتۇرغۇچى تەبىئىي ئورمان ۋە ئۆسۈملۈك توپى بارلىققا كەلدى. بۇنىڭ بىلەن بۇ جاي قوغدىلىدىغان مۇھاپىزەت نۇقتىسى ۋە قۇملىشىشنى تىزگىنلەشتىكى توساق دەپ قارىلىپ، ئالاھىدە قوغداش رايونى دەپ بېكىتىلدى. بۇ ئۆستەڭنىڭ چېپىلىشى «بەش چوڭ قۇم-بوران ئېغىزى»نىڭ غەربىدىكى يىلىغا 5 بالدىن 10 بالغىچە 100 قېتىمدىن ئارتۇق چىقىدىغان قەرەلسىز قۇم-بوراننىڭ يېزا-كەنتلەرگە ئېلىپ كېلىدىغان زىيىنىنى %20 ـ %30 گىچە ئازايتقان. كۆچمە قۇم دانىچىلىرىنى يۈتىدىغان، چاڭ-توزاننى سۈمۈرىدىغان، شامال سۈرئىتىنى ئاستىلىتىدىغان يېشىل توساق-بودەك يارنىڭ شەكىللىنىشى چىرا ناھىيەسى دە يېڭى بىر ئابىدە بولۇپ قالغان.  ^[0]