تۆمۈر كېپىكى

تۆمۈرنى تاۋلىغان چاغدا تۆمۈردىن چىققان زەررىچە شەكىللىك دېتى بوقۇپ، قىزىق تكمۈنى سەندەلدە قويۇپ سوقسا، قاسراقلىرى چىقىدۇ، ئۇ ھاۋاغا يولۇقۇپ ئاسانلا ئۇۋىلىدۇ، ئاندىن ئۇنى يىغۋېلىپ، ئوتتا قويۇپ قىزىتىپ ناھايىتى يۇمشاق سوقۇپ تەييارلىنىدۇ. بۇ ئادەتتە «تۆمۈر پوقى» نامىدا دورىغا ئىشلىتىلىدۇ. يۇمشاق تالقان سوقۇپ، رەڭگى قىزغۇچ كېلىدۇ. قانچە ئۇششاق، قانچە نېپىز بولسا شۇنچە ياخشى.تۆمۈر تاۋلاش ئورنىدىن يىغىۋېلىپ، كۇشتە قىلىپ ئىشلىتىلىدۇ. شىنجاڭدىن ۋە ئىچكىرى ئۆلكىلەردىن چىقىدۇ.

خۇسۇسيىتى

قان كۆپەيتىش، باھنى قۇۋۋەتلەش، قان توختىتىش، ھۆللۈكلەرنى قۇرۇتۇش، ھەيىز تەڭشەش، ئۈچەي ۋە سۈيدۈك يولىدىكى يىرىڭلىق چاقىلارنى يوقىتىش، سۈيدۈك تۇتۇش بۆرەك ۋە مېڭىنى قۇۋەتلەش.

خاس تەسىرى

قان خىلىتىنى كۆپەيتكۈچى دورا.

ئەكىس تەسىرى

ئۆپكىگە زىيان قىلىدۇ.

ئۈنۈملۈك تەركىبى

تۆت ئـوكسىــت تــۆمـۈر- فـىـرروم تىـتـرا ئـوكسـىـداتـوم، Fe2o3، Feo، ( F3O4)، (Ferrosic oxide) بار.

1. مۇدەببەر قىلىنغان تۆمۈر دېتىنى ئېزىپ كۆزگە تارتسا، كۆز قارىچۇقىدىكى قاتتىقلىقنى، يىرىڭلىق يارىلارنى ۋە يىرىكلىكنى يوقىتىدۇ.

2. كۈشتە قىلىنغان تۆمۈر دېتىدىن يېرىم گرام ئېلىپ، توخۇ تۇخۇمىنىڭ سېرىقى بىلەن بىللە قوشۇپ ئىستېمال قىلسا، جىنسىي ئاجىزلىققا مەنپەت قىلدۇ.

3. كۈشتە قىلىنغان تۆمۈر دېتىنى سىركە ۋە ئاچچىقسۇ بىلەن سىرتتىن زىمات قىلسا، ئىسسىقتىن بولغان ئىششىقلارنى ۋە ئەمچەكتە قالغان سۈتلەرنى يۇمشىتىپ تارقىتىدۇ .

4. تۆمۈر دېتىگە 20 ھەسسە ھەسەل ۋە سۇ قۇيۇپ ئېزىپ قۇرۇتۇپ، ئاندىن قاچىغا سېلىپ ئۈستىگە زەيتۇن يېغى قۇيۇپ سۈيى تۈگەپ ياغ قىسمى قالغۇچە قاينىتىپ ئېلىپ، زاغۇن تالقىنى ۋە ھەسەل بىلەن قوشۇپ يالانچۇق تەييارلاپ ھەر كۈنى ئىككى گرامدىن ئىستىمال قىلسا ياكى زەيتۇن يېغى بىلەن قاينىتىپ ئالغاندىن كېيىن، ھەسەل بىلەن مەجۇن تەييارلاپ كۈندە بىر ئازدىن ئىستېمال قىلسا، بەدەندىكى ئارتۇق ھۆللۈكلەرنى قۇرۇتىدۇ. ئۇنى يۇمشاق سوقۇپ چىنە ياكى ساپال قاچىغا سېلىپ ئۈستىگە ناھايىتى ئاچچىق قېتىقنى قۇيۇپ ئاپتاپتا داۋاملىق ئارىلاشتۇرۇپ قويۇلىدۇ، ئەگەر قېتىق قۇرۇپ كەتسە يەنە قۇيۇلىدۇ. شۇ ئۇسۇلدا بىر قانچە قېتىم تەكرارلانسا يۇمشاق ھالەتكە كېلىدۇ. ئاندىن قۇرۇتۇپ سۇپۇپ،تەييارلاپ ئۇنىڭدىن 125~250 مىللىگرام سۇفۇپىنى يڭى قېتىق ئارىلاشتۇرۇپ ئىچسە يۇقىرىقى كېسەللەرگە پايدا قىلىدۇ.

دورىلىق ئورنى

تۆمۈرنى تاۋلىغان چاغدا تۆمۈردىن چىققان زەررىچە شەكىللىك دېتى.

مىقدارى

 ئەھۋالغا قاراپ مۇۋاپىق مىقداردا ئىشلىتىلىدۇ. كىچىك بالىلارغا ئىشلىتىلمايدۇ.

تۈزەتكۈچىسى

ھەسەل، كەتىرا

ئورۇنباسارى

كۈشتە قىلغان تۇخۇم شاكىلى، پولات كۈشتىسى.

كەم قانلىق، سۇلۇق ئىششىق (جىگەر ئاجىزلىقىدىن بولغان كېسەل)، ھەيز تۇتۇلۇش، ئىچ سۈرۈش، كونا ئۈچەي كېسىلى، ھەزىم بۇزۇلۇش، ئۈچەي قۇرتلىرى، بۆرەك ياللۇغى، جىگەر ۋە بەدەن ئاجىزلىقى، مەنىي تېز يۈرۈپ كېتىش كېسەللىرىگە ئىشلىتىلىدۇ،

 ئەمما ئۇنى بۆرەكنى قۇۋۋەتلەيدىغان دورىلار بىلەن بېرىش چەكلىنىدۇ. كىچىك بالىلارغا ئىشلىتىلمەيدۇ.

كېلىش مەنبەسى(ئەسەر)

ئۇيغۇر تېباىتى خام دورىلار ئىلمى1 (شىنجاڭ تېببي ئۇنۋېرسېتىتى تولۇق كۇرۇس نۇسخسى) . ^[0]