ھەربىي خەرىتە

ھازىرقى زامان ئۇرۇشىدا، خەرىتە ئارمىيىنىڭ جەڭ قىلىش ۋە جەڭگە قوماندانلىق قىلىشىدا كەم بولسا بولمايدىغان قورالىغا ئايلاندى. 2-دۇنيا ئۇرۇشىدا، ئەنگلىيە-ئامېرىكا بىرلەشمە ئارمىيىسى نورماندىيە جېڭىدە قۇرۇقلۇق ئارمىيىسى ئۈچ گۇرۇپپىۋى ئارمىيىسىنىڭ30 دىۋىزىيىسى، دېڭىز ئارمىيىسىنىڭ5000 دىن ئارتۇق پاراخوتى، 12 مىڭ800 دىن ئارتۇق ئايروپىلانى، تەخمىنەن2 مىليون ئادىمى بولۇپ، 3000 خىلغا يېقىن، جەمئىي70 مىليون نۇسخا خەرىتە ئىشلەتكەن. ئامېرىكا ئارمىيىسى چاۋشيەنگە تاجاۋۇز قىلغاندا، 1-ئېيىدا4 دىۋىزىيە قۇرۇقلۇققا چىقىپ جەڭگە قاتنىشىپ، 10 مىليون پارچە خەرىتە ئىشلەتكەن، بۇ1-دۇنيا ئۇرۇشىدىكى بارلىق خەرىتىلەرنىڭ سانىدىنمۇ كۆپ. بۇ ھازىرقى زامان ئۇرۇشىدا يەر شەكلى خەرىتىسى رولىنىڭ بارغانسېرى مۇھىملاشقانلىقىنى، ئىشلىتىلىش دائىرىسىنىڭمۇ بارغانسېرى كېڭەيگەنلىكىنى چۈشەندۈرۈپ بېرىدۇ. 

قوشۇنلاردا ئىشلىتىلىدىغان ھەربىي خەرىتە ئادەتتىكى خەرىتىلەرگە ئوخشايدۇ ھەم ئۇنىڭدىن پەرقلىنىدۇ. ھەربىي خەرىتىدە، ئاساسەن، جەڭگە ئېھتىياجلىق، جۈملىدىن، تۈرلۈك يول، دەريا-ئېقىن، كۆۋرۈك؛ تۈرلۈك يەر شەكلى ماتېرىياللىرى، مەسىلەن، تاغ، ئېدىر، تۈزلەڭلىك، قۇملۇق، يايلاق، سازلىق قاتارلىقلار بەلگىلىنىدۇ. قوشۇنلار خەرىتىگە تايىنىپ يۆنىلىشكە ھۆكۈم قىلىدۇ، يۈرۈش لىنىيىسى ۋە توختاش نۇقتىسىنى بېكىتىدۇ، خەرىتىگە ئاساسەن، يەر شەكلىنى تەھلىل قىلىپ، ئىستراتېگىيە ۋە تاكتىكىلارنى تۈزىدۇ، جەڭنى ئورۇنلاشتۇرىدۇ. قوشۇنلار ھەربىي خەرىتىدىن ئايرىلىپ قالسا، كۆزىدىن ئايرىلىپ قالغان ئەماغا ئوخشاپ قالىدۇ.

يۆنىلىشكە ھۆكۈم قىلىش 

يۆنىلىشكە ھۆكۈم قىلىش دەل ھازىرقى تۇرۇش نۇقتىسىدىن شەرقى، غەرب، جەنۇب،  شىمال تەرەپلەرگە بولغان تۇرۇش نوقتىسى ئېنىق بىر نۇقتا ئورۇن قىلىپ بەلگىلۋېلىش مۇناسىۋىتى.

كومپاس

يۆنىلىشكە ھۆكۈم قىلغاندا كومپاسنى تۈز قويۇپ ماگنىتلىق ئىسترېلكا تولۇق تىنچ قويۇلۇپ توختىغاندىن كېيىن، ماگنىت ئىسترېلكىسىنىڭ شىمالىي نوقتا كۆرسەتكۈچ ئىسترېلكىسى شىمال تەرەپنى كۆرسىتىدۇ. ئەگەر ئۆلچەش ئورنى ئادەمگە يۈزلىنىپ شىمال بولسا ئۇنىڭ كەينى جەنۇب، ئوڭ تەرىپى شەرق، سول تەرەپى غەرب بولدۇ. 

قۇياش ۋە قول سائىتى

ئادەتتىكى ئەھۋالدا ۋاقىت ئاۋۋال نۇقتىغا يەتكەندە قۇياش شەرق؛ سائەت 12 دە قۇياش دەل جەنۇبتا؛ سائەت 18 دە قۇياش غەربتە. مۇشۇ خىل قانۇنىيەت بويىچە بولغاندا تەخمىنىي جاينىڭ يۆنىلىشىگە باھا بېرىشكە بولدۇ. قاپىيىلەشتۈرۈلگەن قائىدىدە بولسا سائەت سانى قۇياشنىڭ يېرىم چۈشۈش (ھەر كۈنى 24 سائەت بويىچە ھېسابلىنىدۇ)، 12 باش ھەرپى شىمالنى. مەسىلەن: ھازىرچۈشتىن كىيىن 14 تىن 40 مىنۇت قۇياشقا توغرلىغاندا 7 دىن 20 مىنۇت بۇلۇشى كېرەك. 12 باش ھەرپ ئورنى كۆرسەتكۈچىنىڭ ئىسترېلكىسى شىمال تەرەپنى كۆرسىتىدۇ.^[0]