كۈن

كالىندار ھېسابىدا تاڭ ئېتىپ قۇياش كۆتۈرۈلگەندىن باشلاپ، قۇياش ئولتۇرغانغا قەدەر بولغان ۋاقىت بىر كۈن بولىدۇ.

بىر كېچە كۈندۈزنى ئۆز ئىچىگە ئالغان ۋاقىت بىرلىكى بولۇپ، بىر كۈن 24 سائەت بولىدۇ. 

قەدىمكى بابىللىقلار بىر كۈننى 24 ۋاقىتقا بۆلگەن؛ ئوتتۇرا ئەسىردىكى ھىندىستانلىقلار بىر كۈننى 60 قا بۆلۈپ ئۇنىڭ ھەر بىرنى بىر «گەرى» دەپ ئاتىغان، يەنە بىر «گەرى» نى 60 قا بۆلۈپ، ئۇنىڭ ھەر بىرىنى بىر «پەل» دەپ ئاتىغان. بىر پەل 60 قېتىم كۆزنى يۇمۇپ-ئاچقۇچە بولغان ۋاقىتنى بىلدۈرگەن؛ پارسلار بىر كۈننى 8 گە بۆلۈپ، ئۇنىڭ ھەر بىرىنى بىر «پاس» دەپ ئاتىغان؛ ئوتتۇرا ئاسىيادا بىر كۈننى 24 سائەتكە، بىر سائەتنى 60 دەقىقىگە بۆلۈپ ۋاقىت ھېسابلىغان.

ئالىملارنىڭ ھېسابلاپ كۆرۈشىچە، بۇنىڭدىن تۆت مىليارد 500 مىليون يىل ئىلگىرى بىر كۈن ئاران تۆت سائەت بولغان، ئۈچ مىليارد يىل ئىلگىرى 18 سائەت، بىر يىل 507 كۈن بولغان. بۇنىڭدىن 570 مىليون يىل ئىلگىرى بىر كۈن 21 سائەت، بىر يىل تەخمىنەن 421 كۈن بولغان. بۇنىڭدىن ۋاقىتنىڭ ئۆتۈشى بىلەن ھەر كۈنلۈك ۋاقىتنىڭ ئۇزىراپ بارىدىغانلىقىنى كۆرۈۋالغىلى بولىدۇ. ئەسلىدە يەر شارىنىڭ قۇياش ئەتراپىدا ئايلىنىش سۈرئىتى سۇنىڭ كۆتۈرۈلۈش ۋە پەسىيىشىنىڭ سۈركىلىش تەسىرىگە ئۇچرىغانلىقتىن ئۈزلۈكسىز ئاستىلاپ بارغان(يەر شارىنىڭ ئۆز ئوقىدا ئايلىنىش ۋاقتى 100 مىڭ يىلدا 1.6 سېكىنۇت قوشۇلۇپ بارغان) . شۇنڭ بىلەن ھەر كۈنلۈك ۋاقىت ئۈزلۈكسىز ئۇزۇراپ بارغان. ھېسابلاشلارغا قارىغاندا 200 مىليون يىلدن كېيىن بىر يىل 300 كۈن، بىر كۈن 30 سائەت بولىدىكەن.