ھاۋا رايىدىن پايدىلىنىپ ئۇرۇش قىلىش

تەخمىنەن 1800 يىل ئىلگىرىكى ئۈچ پادىشاھلىق دەرىدىلا، مەشھۇر ھەربىي ئالىم جۇگې لىياڭ زېمىستان قىش پەسلىدە كەمدىن-كەم كۆرۈلىدىغان شەرقىي جەنۇب شامىلىنىڭ ياردىمىگە تاينىپ، ئوت بىلەن ھۇجۇم قىلىش ئۇسۇلى ئارقىلىق ساۋ ساۋنىڭ 100 مىڭ لەشكەرلىىرنى مەغلۇب قىلىپ، ھاۋا رايى شارائىتىدىن پايدىلىنىپ جەڭ قىلىشنىڭ تىپىك مىسالىنى ياراتتى، بۇ ئۇرۇش چىبى ئۇرۇشى ئىدى.

1794-يىلى كەچ كۈز مەزگىلىدە فرانسىيە مارشالى ناپولېئون قوشۇن باشلاپ گوللاندىيىگە ھۇجۇم قىلدى. گوللاندىيىلىكلەر قانالنىڭ توسمىسىنى ئېچىۋېتىپ، فرانسىيە ئارمىيىسىنىڭ ھۇجۇمىغا كەلكۈن بىلەن تاقابىل تۇرماقچى بولىدى. ناپولېئون ئىلاجىسىز قوشۇنىغا چېكىنىش بۇيرۇقى چۈشۈردى، ئويلىمىغان يەردىن قول ئاستىدىكى بىرەيلەن چېكىنىشكە قەتئىي قارشى تۇردى. ئەسلىدە، بۇ كىشى بۇ يەردە نۇرغۇن ئۆمۈچۈكلەرنىڭ تور قالماي كۆرۈلىدىغانلىقىدىن دېرەك بېرەتتى. دەرۋەقە، كەم كۆرۈلىدىغان جۇدۇنلۇق ھاۋا ياۋرۇپانى قاپلاپ، كەلكۈن سۈيى بىر كېچىدىلا قېلىن مۇز تۇتۇپ كەتتى. فرانسىيە ئارمىيىسى پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ، مۇزدا يۈرۈپ دەريادىن ئۆتۈپ، گوللاندىيىلىكلەرنى بىر يولىلا مەغلۇب قىلدى. بۇمۇ ھاۋا رايىدىن ئۇستىلىق بىلەن پايدىلىنىلىپ، غەلىبە قولغا كەلتۈرۈلگەن مەشھۇر جەڭ مىساللىرىنىڭ بىرى.

ھازىرقى زامان ئۇرۇشلىرىدىمۇ ھەربىي مۇتەخەسسىسلەر يەنىلا ئىلغار يۇقىرى پەن-تېخنىكىلىق ۋاستىلەردىن پايدىلىنىپ، يېڭىچە «ھاۋا رايى قوراللىرى» نى تەتقىق قىلىپ ياسىماقتا. مەسىلەن، سۈنئىي ئۇسۇلدا تەيفېڭ بورىنى چىقىرىپ دۈشمەن مۇئەسسەسەلىرىنى ۋەيران قىلىش، سۈنئىي ئۇسۇلدا يامغۇر، مۆلدۈر ياغدۇرۇپ، تۇمان پەيدا قىلىپ، جەڭگاھتىكى ئەھۋالنى ئۆزگەرتىش، ھەتتا بەزىلەر سۈنئىي ئۇسۇلدا چاقماق ھاسىل قىلىپ، دۈشمەننىڭ خەۋەرلىشىش سىستېمىسىنى ۋەيران قىلشنى تەسەۋۋۇر قىلماقتا. بۇ ئۇسۇللار تەبىئىي ھاۋا رايى شارائىتىغا مۇئەييەن تەسىر پەيدا قىلىپ، شۇ ئارقىلىق جەڭگاھنىڭ ئەھۋالى ۋە جەڭ مۇساپىسىگە تەسىر كۆرسىتەتتى.